Tshapita 20
Elwelo—Le Na, ndo Lende?
1, 2. Woho akona w’eyaso one ekambi waki Nzambi wa ntondo waki la mbetawo lo elwelo na?
EKAMBI A NZAMBI tôngaka nshi tshe la mbetawo lo elwelo. Diaki Abarahama lakasene yediko y’enonyi 2 000 la ntondo ka Yeso mbotɔ, Bible mbutaka ate: “Nde aketawo dia Nzambi akakoke mbowetola [Isaka w’onande] oma l’edo.” (Heberu 11:17-19, NW) L’okongo diko, Jobo okambi a Nzambi akambola ate: “Undi, naka untu ambuvo, [nde ayokalola nto lo loseno, NW]?” Akadimola ndameme lo dimbola diande, Jobo akatɛ Nzambi ate: “We ayumbeta, ku dimi layuketawo.” Omaloko, nde ak’enya ate: nde aki la mbetawo lo elwelo.—Jobo 14:14, 15.
2 Etena kaki Yeso Kristo la kete, nde akalembetshiya ate: “Keli wavo watulwamaka; Mose [ndameme ak’enya dikambo diako, lo okondo w’endana la hioka, lene akandelɛ Jehowa, NW] ati: Unyashungu a Abarahama, Unyashungu a Isaka, Unyashungu a Jakoba. Ndi kema Unyashungu a wavo, keli ndi eko Unyashungu a wasena, ne dia tshe weko la [loseno, NW] le ndi.” (Luka 20:37, 38) Lo Afundelo wa lo Greke waki Akristo, wotelo one “elwelo” menamaka oleki mbala 40. Mete, elwelo ka wavo eko otoi a l’atei a wetshelo w’ohomba efula wa lo Bible.—Heberu 6:1, 2.
3. Woho akona wak’enya Mata one nde aki la mbetawo lo elwelo na?
3 Etena kakavu Lazaro l’onango, Mata ongenyi a Yeso ak’enya mbetawo kande lo elwelo. Etena kakandoke ate: Yeso lo ndjaye, Mata akalawo dia tôlongola. Nde akawotɛ ate: “Khumadiondjo, [otondonga we aki lane, tshike onalengo totondovo, NW].” Lo mena okiyanu ande, Yeso akôkeketsha l’eteketa ene ate: “Onanyo ayulo.” Ko Mata akokadimola ate: “Dimi mbeyaka nti: ndi ayulo lu eulwelu ka lushi l’ekumelu.”—Joani 11:17-24.
4-6. Kakona kakakumiya Mata dia nde monga la mbetawo lo elwelo na?
4 Mbetawo kaki Mata lo elwelo kaki la etshina k’oshika. Oko enyelo, nde akeyaka ate: enonyi efula la ntondo, amvutshi waki Nzambi ane: Eli la Elise, oma lo wolo a Nzambi, onto l’onto akôlola ona. (1 Nkumi ya Dikanga 17:17-24; 2 Nkumi ya Dikanga 4:32-37) Ndo nto, nde akeyaka ate: onto omotshi lakavu akakalola lo loseno kam’akandasakana la weka wa diewo di’Elise lam’akawawôkɛ lo diombo diande. (2 Nkumi ya Dikanga 13:20, 21) Koko, kene kakaleke keketsha mbetawo kakinde lo elwelo aki kene kakalakanya Yeso ndameme ndo akambo wakandasale.
5 Ondo Mata aki la Jerusalema la ntondo ka enonyi ehende koka, etena kakateketa Yeso di’olimu akandahombe kamba dia mbolola anto wakavu. Nde akate ate: “Oko wele Mbapa atôlolaka wavo ndo mbasha loseno, woho ako nto mbele, Ona atoshaka walangande loseno. Tonyambake dia dikambo ne, ne dia etena kayokoka kele wane tshe wele lo waembo w’ohoma wayoka dui diande ko wayotomba.”—Joani 5:21, 28, 29, NW.
6 Yeso akateketa akambo aso la ntondo ka nde atolola ndoko kânga onto lo ndjela kene kata Bible. Koko yema tshitshe l’okongo wa laso, nde akôlola ona pami laki wadi aki odo a l’osomba wa Nayina. Lukumu loso lakahandjone polo ndo lo beke dia ngele a nkushi ka Judeya ndo lo weho tshe, Mata akalioke. (Luka 7:11-17) L’okongo diko, Mata akahombe mboka kene kakete lo luudu laki Jayiro, suke la ndjale ka Ngalileya. On’ande la womoto laki l’enonyi 12 aki la hemo ka wolo ko akavu. Koko, lam’akandakumi laka Jayiro, Yeso akatshu le ona lakavu ko akawotɛ ate: “Ona umuntu, eto!” Ko nde aketo!—Luka 8:40-56.
7. Djembetelo yakona yakasha Yeso Mata y’enya one nde eko la wolo wa mbolola wavo na?
7 Koko polo ndo l’etena keso, Mata tâkinde la kanyi y’one Yeso ayolola onango. Dio diako diakandate ate: “Dimi mbeyaka nti: ndi ayulo lu eulwelu ka lushi l’ekumelo.” Koko, dia nde mbukiya Mata ololo dia kene k’endana l’olimu one wayonga la nde wa mbolola anto wakavu, Yeso akawotɛ ate: “Dimi leko eulwelo la lumu. One lambetawo, kuyanga ndi ayuvo, [ayokalola lo loseno, onto tshe lasena ndo lele la mbetawo le mi hovo pondjo, NW].” Esadi eto, wakɛmbana kame la Yeso otsha lo diombo diaki Lazaro. Etena kako nde akahango ate: “Lazaro, tumba!” Ko Lazaro lakavu ambeta nshi nyei y’etondo, akatombe!—Joani 11:24-26, 38-44.
8. Djembetelo yakona y’enya one Yeso akolwama na?
8 L’okongo wa mingu motshi, Yeso ndameme akadakema ndo akakundema. Koko, nde aketsha paka nshi shato tsho leko. Otomami Petero akalembetshiya lande na ka dikambo so ata ate: “Unyashungu akulula Jesu yako. Shu tshe teko emenyi wa dikambu so.” Ewandji wa temwelo takawakoke shimba di’aha Ona Nzambi tomba oma lo diombo. (Etsha 2:32; Mateu 27:62-66; 28:1-7) Lo mete Kristo akolo, ne dia nde akayaenya asena aha la tshimbatshimba le efula k’ambeki ande, polo ndo menama le lemba la ambeki 500 mbala kame. (1 Koreto 15:3-8) Ambeki waki Yeso waki la mbetawo k’oshika lo elwelo, dio diako diakiwo kômongaka la woma w’ohenyohenyo ndo wa nyoi dia kambɛ Nzambi.
9. Bible teketaka dia elwelo k’anto divua akona?
9 Tolembetelo tokina t’enya one anto wambovɔ kokaka mbolwama takayoshamaka l’okongo oma le atomami Petero la Paulo. Ntondo, Petero akôlola Tabita, lakelamɛka nto one: Dorcas, l’osomba wa Jopea. (Etsha 9:36-42) Ko l’okongo diko, Paulo nde lawo akayôlola Etushe, olongolongo a pami omotshi lakavu etena kakandakɔ oma lo didishi dia l’etage wasato wonya wakasambishaka Paulo. (Etsha 20:7-12) Mete, elwelo k’anto divua wakondwama lo Bible menyaka djembetelo y’one anto wambovo kokaka kalola lo loseno!
AKONA AYOLWAMA NA?
10, 11. (a) Dikambo kuna diakalongosola Nzambi dia elwelo kayale na? (b) Lo ndjela Etsha 24:15, elui akona ehende w’anto wayolwama na?
10 L’etatelo, oyango waki Nzambi kômonga dia mbolola onto omotshi ne dia otondônga Adama l’Eva wakalami kolamelo yawo, tshike ndoko onto lotovokaka. Koko, oma lo pekato kaki Adama, kema kokele ndo nyoi akayokokaneka le anto tshe. (Romo 5:12) Omaloko, dia kimanyiya ana waki Adama dia vo kondja loseno la pondjo, Jehowa Nzambi akalongosola woho wa elwelo ndjala. Ko kakona kahomba kimanyiya dia nembetshiya one: onto kapanda kokaka mbolwama kana kema na?
11 Bible nembetshiyaka ate: “Eulwelu k’antu w’ololo la antu wa kolo uma lu nyoi kayuyala.” (Etsha 24:15) Dikambo so kokaka kashimoya anto amotshi. Vo kokaka mamba one: ‘Lande na kaloya anto wa kolo lo loseno na?’ Kene kakatshama etena kakahanema Yeso l’otamba ayokoka tokimanyiya dia sho kondja okadimwelo a dimbola so.
12, 13. (a) Yeso akasha otshi w’akambo wa kolo omotshi daka diakona? (b) Lende ele “Paradiso” kakateketaka Yeso dia dikambo dia to na?
12 Asukanyi waki Yeso ango wâki atshi w’akambo wa kolo. Otoyi a l’atei awo akɔ̂hɛlɛ, awotɛ ate: “Onde aha Kristo mbêyɛ? Oyashimbele, otoshimbele ndo sho.” Koko, otshi w’akambo wa kolo okina aki la mbetawo le Yeso. Nde akakadimo otsha le nde, akawotɛ ate: “Kômbohɔ lam’ayôto lo diolelo diakiye.” Dia dikambo diako, Yeso akôlake ate: “Mete mbakotelami ɛlɔ kene nte: we ayonga la mi lo Paradiso.”—Luka 23:39-43, NW.
13 Ko kakona kakalange Yeso nembetshiya etena kakandawotɛ ate: “we ayonga la mi lo Paradiso” na? Lende ele Paradiso kako na? Lende aki paradiso kakatonge Nzambi l’etatelo na? Kâki lane la kete, aha osoku oka? Nzambi akakitsha anto ahende wa ntondotondo lo paradiso ka dimena efula kak’elamɛka ekambo k’Edena. Onkone, lam’adiaso one, otshi w’akambo wa kolo l’edjedja oso ayonga lo Paradiso, sho pombaka kanyia lo lomba laso ko mena aledi wa kete nye yambokadimo edjaselo ka dimena efula, ne dia oteketa one: “paradiso” kitshimudi yawo ko “ekambo” kana “parke.”—Etatelu 2:8, 9.
14. Lo woho akona wayonga Yeso nde la kanga kolo l’edjedja oso lo Paradiso na?
14 Mete, Yeso Kristo hodjase lane la kete la kanga kolo l’edjedja oso. Kema, Yeso ayonga l’olongo ôlɛ oko nkum’ekanga ladiko dia Paradiso ka la kete. Omaloko, nde ayonga la pami kako keso lo woho w’one Nde ayôwolola ndo ayokotsha ehomba ande tshe oyadi wa lo demba kana wa lo nyuma. Ko lande na kayetawo Yeso di’onto oso laki otshi w’akambo wa kolo ônge la loseno lo Paradiso na?
15. Lande na kele “atshi w’akambo wa kolo” wayolwama na?
15 Mete, pami kako akatshe awui wa kolo. Nde aki “otshi w’akambo wa kolo.” Nto, takandeyaka lolango la Nzambi. Ko onde, nde otohomba monga otshi w’akambo wa kolo otondonga kana nde akeye awui w’endana l’eyango waki Nzambi? Dia mpoto dikambo so ololo, Yeso ayolola otshi ako w’akambo wa kolo oso kame la wa miliyo efula y’anto akina wakavu aha la monga la ewo oko nde. Oko enyelo, lo deko diakete, efula k’anto wakavu takaweyaka mbadia ndo ndoko lushi lakawenyi Bible. Koko, vo wayolwama oma lo Scheol, kana oma lo Hades. L’etena kako, lo paradiso ka la kete, wayowalakanya lolango la Nzambi ndo wayokondja etena ka vo menya ngandji kawo otsha le Nzambi lo ntsha lolango lande.
16. (a) L’atei a wane wakavu, ele hôlwama na? (b) Lande na k’eso hatokoke nomboya ndoko onto na? (c) Kakona kahombaso sala la wolo aso tshe na?
16 He dikambo so hadienya one anto tshe wayonga la elwelo. Bible menyaka ate: Judas Iskariote, one lakakahe Yeso hôlɔ. Oma lo kolo kakinde k’otamanya, Judas mbelamɛka one “ona l’elanyelo.” (Joani 17:12, NW) Nde akatshu lo Ngehena ka lofonya kele kema la elwelo. (Mateu 23:33) Anto tshe wasala kolo l’okonda l’okongo wa kondja ewo ka kene kalanga Nzambi, totshelɛka tena dimotshi spirito k’osanto kaki Nzambi pekato. Ndo Nzambi hôlola anto ane watshelɛ spirito k’osanto pekato. (Mateu 12:32; Heberu 6:4-6; 10:26, 27) Koko, lam’ele Nzambi mbele Shushi, sho kema la wolo wa nyanga dia mbeya kana dia shikike one onto omotshi laki otshi w’akambo wa kolo lo nshi ya ntondo kana lo nshi yaso nye ayôlɔ kana hôlɔ. Nzambi mbeyaka akona ele lo Hades ndo akona ele lo Ngehena. Diele la so ko dia ntsha la weolo aso tshe woho wa tanema l’atei a weho w’anto ane walanga Nzambi dia vo mboto lo dikonge diande di’oyoyo.—Luka 13:24, 29.
17. Wa na akona wele hawotonga la dihombo dia mbolwama woho wa monga l’ongenongeno a loseno la pondjo na?
17 Mete, wane tshe wayokondja loseno la pondjo hawotônga l’ohomba wa paka mbolwama. Efula ka l’atei w’ekambi a Nzambi wele ɛlɔ kene la loseno lo “nshi y’ekomelo” ya dikonge di’akambo wa nshi nye wayoka lo Armagedon. Ndo oko wewo amotshi a l’atei w’akanga a losembwe watonga “kete y’oyoyo,” vo hawotonga l’ohomba wa mvo. Akambo ane wakatɛ Yeso Mata wayokotshama l’ololo tshe le wo: “Onto tshe lasena ndo lele la mbetawo le mi hovo pondjo.”—Joani 11:26, NW; 2 Timote 3:1.
18. “Anto w’ololo” akona wayolwama na?
18 “Akanga a losembwe” akona wayohomba mbolwama na? L’atei awo tanemaka ekambi a Nzambi wakasenaka lane la kete la ntondo ka Yeso Kristo ndja. Heberu tshapita 11 shilaka kombo motshi ya l’atei w’anto ako. Elongamelo kakiwo kômonga dia ntsho l’olongo, koko dia monga nto la loseno lane la kete. Nto, l’atei wa “akanga a losembwe” ako wayolwama tanemaka ekambi wa kolamelo waki Nzambi wêke ka mvo. Nzambi ayokotsha elongamelo kawo ka monga la loseno la pondjo la kete lo mbaolola oma l’edo.
ETENA KAYOWOLWAMA NDO LE NDE
19. (a) Lo woho akona wele Yeso mbâki onto la ntondo lakolwama na? (b) Wa na akona wôlwama l’okongo na?
19 Yeso Kristo mbutamaka dioko nde mbâki “onto la ntondo lakôlɔ oma l’edo.” (Etsha 26:23, NW) Mbuta ate, l’atei a wane tshe wele hawotovo nto, nde mbâki onto la ntondo lakolwama. Nto, nde mbaki onto la ntondo lakolwama oko onto la nyuma. (1 Petero 3:18) Koko, anto akina wakahombe monga nto oko watotɛ Bible ate: “Onto l’onto l’onongo ande: Kristo olonga a ntondo, ko l’okongo diko, wane wele waki Kristo lo edja kahomba mbiviya wôngelo ande.” (1 Koreto 15:20-23, NW) Omaloko, lo kene k’endana la elwelo, amotshi wayolwama l’okongo w’akina.
20. (a) “Wane wele waki Kristo” êwo na? (b) Woho akona wa elwelo kele la wo na?
20 “Wane wele waki Kristo” ko ambeki 144 000 wele la kolamelo, wane wakasonama dia tôlɛ la nde kame lo Diolelo. Dia elwelo kakiwo k’otsha l’olongo, Bible mbutaka ate: “Wane wôlo lo elwelo ka ntondo weko l’ongenongeno, ndo esanto mbewo; le wo, nyoi kahende kema la wolo, koko wayonga . . . vo wayolela kame la nde enonyi kinunu.”—Enyelo 20:6, NW; Eny. 14:1, 3.
21. (a) Etena kakona kakatatɛ “elwelo ka ntondo” na? (b) Wa na akona wele aha la mbidja tamu, wamboshila mbolwama dia loseno la l’olongo na?
21 Omaloko, elwelo kaki Kristo ayoyelama la kene ka wa 144 000. Vo weko la dihole lo “elwelo ka ntondo,” kana “kene kahombama salema la lɔkɛsɛ.” (Filipi 3:11, NW) Etena kakona kasalemato na? “Lo wôngelo” wakinde oko wata Bible. Oko akateke lo totshapita tambêta, wôngelo waki Kristo wakatatɛ lo 1914. Onkone, “lushi” la “elwelo ka ntondo” le Akristo ane wele la kolamelo wahomba tsho l’olongo, lakashile la koka. Aha la mbidja tamu, atomami kame ndo Akristo wa ntondo wamboshilaka la mbolwama dia loseno la l’olongo.—2 Timote 4:8.
22. (a) Wa na akona akina nto wayonga la “elwelo ka ntondo” na? (b) Etena kakona kôlwamawo na?
22 Koko, eko Akristo amotshi wasena nshi nye lo edja ka wôngelo waki Kristo, wele la elongamelo ka woho ako wame ka mbolɛ la Kristo l’olongo. Vo weko atshikadi, atshikadi wa l’atei wa 144 000. Etena kakona k’olwamawo na? Vo kema l’ohomba wa ndala lo nyoi, koko vo watôlwamaka esadi esadi eto kam’avowo. Bible nembetshiyaka onkone ate: “Shu tshe [hatotôlala, NW] djo lu nyoi, keli shu tshe tayukadimo, esadi, uku kamula ka su, lam’ayuda pungi ka ndjihelu. Ne dia pungi ayuda, antu wakavu wayulwama.”—1 Koreto 15:51, 52; 1 Tesalonika 4:15-17.
23. Woho akona w’enya Bible otshikitanelo watshama otsha lo loseno la lo nyuma na?
23 Mete, “elwelo ka ntondo” kako dia loseno la l’olongo h’enama lo asho w’anto. Eko elwelo k’otsha lo loseno la ditongami dia lo nyuma. Onkone mbalembetshiya Bible dia otshikitanelo ako w’otsha lo loseno la lo nyuma ate: “To kambunema engo k’ehondelo, kambulwama engo kahahonde. To kambunema la dionyo; kambulwama la lutumbu. . . . Kambunema dimba [di’emunyi, NW], kambulwama dimba dia nyuma.”—1 Koreto 15:42-44.
24. (a) Elwelo kakona kayoyela “elwelo ka ntondo” na? (b) Lande na k’elamɛ̂to one “elwelo ka dimena efula” na?
24 Koko, wotelo w’ololo one: “elwelo ka ntondo” menyaka dia elwelo kekina kayonga l’okongo. Eko elwelo k’anto w’ololo la k’anto wa kolo dia loseno la lo paradiso ka la kete. Dikambo so diayotshama l’okongo w’Armagedon. Ayonga “elwelo ka dimena efula” oleki kene k’ana w’apami wakolwama oma le Eli la Elise, ndo oleki kene k’anto akina tshe wakolwama la kete. Lande na? Ne dia naka wane wayolwama l’okongo w’Armagedon wayosonola dia kambɛ Nzambi, kete vo hawotôkombola mvo nto.—Heberu 11:35.
DIHINDO DIA NZAMBI
25. (a) Dikambo kuna diele aha demba diakavu mbayolwama na? (b) Kakona kayolwama, ndo kakona kayoshama le wane wayolwama na?
25 L’okongo wa nyoi k’onto, kakona k’olwama na? Aha demba diakavu. Dui so menyamaka etena kateketa Bible dia elwelo ka loseno la l’olongo. (1 Koreto 15:35-44) Oyadi kânga wane wayolɔ dia loseno la lâ kete, hawotonga l’alemba waki lawo la ntondo ka nyoi yawo. Demba diako diakahonde ndo diakakalola lo ditshu. L’edjedja ka wonya, tenyi ne diakatongaka demba diako diakavu ondo tena dimotshi diakalema oma le ditongami dikina diele la loseno. Omaloko, aha demba mbôlola Nzambi, koko nde mbololaka onto lakavu. Le anto ane watshɔ l’olongo, nde mbashaka demba dia nyuma di’oyoyo. Le wane wahomba mbolɔ dia monga la loseno la kete, nde ayowasha demba di’emunyi di’oyoyo. Demba diako diayofona la ne diaki l’onto ako la ntondo ka nyoi kakinde woho wa nde mbewoma nto le anto wakeyanaka la nde.
26. (a) Dikambo kuna diele elwelo eko dikambo dia diambo efula na? (b) Naa diango diambosala anto diahomba tokimanyiya dia sho mboka one: Nzambi eko la wolo wa mboho anto wakashile la mvo na?
26 Elwelo eko mete dihindo dia diambo efula. Tena dimotshi, lo nshi ya loseno lakinde, onto lakavu akêke akambo efula, akêkesane la wo ndo aki l’akambo efula wakandôhoka lo loseno. Nde aki la dikoka di’ohamelo wa lonto lakinde otshikitanyi la osek’onto okina tshe lakasenaka. Koko, Jehowa Nzambi mbohoka weoho a tokambokambo tshe t’onto ako ndo ayokaloya tshondo y’onto lo loseno etena kene Kayondowolola. Bible mbutaka di’anto wakavu wahomba mbolwama ate: “Le nde, tshe weko lo sena.” (Luka 20:38, NW) Anto weko l’akoka wa nama dui l’aledi w’onto omotshi, ndo wa nyomoditeketsha kana nyomɛ̂nya dedi diakinde nto enonyi efula l’okongo wa nyoi k’onto ako. Koko, Jehowa kokaka kaloya ndo ayokaloya lo loseno osek’onto tshe lele la loseno lo lomba lakinde!
27. Wembola akona w’endana la elwelo wele okadimwelo awo ayokondjama yema l’okongo na?
27 Bible totɛka akambo akina efula w’endana la loseno la lo Paradiso l’okongo wa elwelo k’anto wakavu. Oko enyelo, Yeso akateketa di’anto wayotomba, amotshi oya lo “elwelo ka loseno” ndo akina oya lo “elwelo k’olomboyelo.” (Joani 5:29, NW) Akandalange nembetshiya na? Onde otshikitanelo wayonga lasa eongelo ka “anto w’ololo” wayolwama la ka “anto wa kolo”? Osedingwelo wa kene kele Lushi l’Elombwelo ayotosha okadimwelo lo weoho a wembola wa ngaso.
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 167]
“Dimi mbeyaka nte: nde ayolo lo elwelo”
Eli akolola ona pami laki wadi aki odo
Elise akolola dikenda dimotshi
Onto lakasakana la weka waki Elise akakalola lo loseno
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 168]
Anto wakolwama oma le Yeso:
Ona pami laki wadi aki odo la Nayina
Lazaro
On’ande la Jayiro la womoto
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 169]
Anto akina wakolwama:
Dorcas
Yeso ndameme
Etushe
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 170]
Lende ele paradiso kakalakema otshi w’akambo wa kolo oma le Yeso na?