Etini 7
Akambo akona wakatombe oma lo otombokwelo na?
1-3. Woho akona wele wenya ene wakete menyaka one Jehowa akahinge na?
LO MENDA wolo one wele la Nzambi dia mbolɛ l’ololo tshe, akambo akona wamboshila la tomba lo edja kamboviya tena dia lowandji l’anto aha la mbidja Nzambi lomba na? Anto wambenama dia vo wambôlɛ dimena efula oleki Nzambi? Endaka sho ndjela woho one wambengiyama onto oma le wonyande onto lo kama la kamula y’enonyi ene tshe, tayota shoate: kema osoku.
2 Wâle wakatombe ne dia ambutshi aso wa ntondo wakatuni lowandji laki Nzambi. Dikambo so akawaela vo ameme asui kame nto ndo le nkumbo tshe y’anto wane wotowohomba mbota. Kolo kakatombe oma lewo vo ameme. Dui dia Nzambi mbutaka onkone ate: “Wakatshe kolo k’otamanya; vo kema an’ande, eko ekomo kakiwo.”—Ehwelo k’Elembe 32:5, NW.
3 Okondo w’anto ambenya mete ka woho one wakewola Nzambi Adama la Eva ate: endaka vo tamba olelo wa tediko tone takandadje kete wayena paa ndo wayovo. (Etatelo 2:17; 3:19) Wakayânya la tshina dia lowandji laki Nzambi, l’okongodiko, wakasowe ndo wakavu.
4. Dikambo kuna diele sho tshe takoto kema kokele, tânemi lo wâle oma lo hemo ndo lo nyoi na?
4 Romo 5:12 nimbitshiyaka kene kakayokome dioho diakiwo onkone ate: “Kolo [kakoto l’andja, NW] uma le untu otoi [Adama, ombutshi a pami wa nkumbo y’anto], la nyoi uma lu kolo, ku nyoi akadiangana le antu tshe.” Omaloko, lo otombokwelo wakiwo diaha Nzambi monga olami, ambutshi wakiso wa ntondo wakakumi atshi w’akambo wa kolo. Lo ndjela etonwelo ka elembe wa diwutshi, takawakoke sambiya engo kikina le ekana awo onyake kene kele kema olowanyi. Dio diako diotɔso la kolo, la hemo ndo la nyoi.
5, 6. Okondo ambowenya lo menda wolo one wadja anto dia mbela woladi ndo lolombe l’oshika na?
5 Kama la kamula y’enonyi yambeta. Waolelo efula wakatombe ndo wakashisho. Anto wakahembe weho tshe wa lowandji lakawakanaka koko, fɛlɛ kema lo paa y’efula nye yena nkumbo y’anto. Totônga la dikongelo dia l’ekomelo k’enonyi nunu samalo, anto wotolomba ndo koma lo mbela lutui ki, losembwe ndo lolombe lo ahole tshe wa l’andja w’otondo ndo ɛlɔ kene wotênya etshelo w’amena oko ololo, diokanelo dia nketshi ndo okimanyielo.
6 Koko, akambo wenama weko woho okina. Ndoko lowandji l’anto kanga otoyi lambela woladi ndo lolombe le anto tshe. Paka l’eleko kaso k’akumi ahende kene, takeni wa miliyo y’anto woho one wakawashile oshiki la tshumbama oko dambo ndo lo odakelo wa miliyo 100 y’anto lo ata. L’etena kaso kene, efula k’anto wakahenyahenyama, wakadiakema ndo mboto lo wa kanu oma lo dikambo dia osusanelo w’awui wa politike.
Akambo wa salema nshi nye
7. Enya akambo weta lo nkumbo y’anto nshi yaso nye.
7 Tênde akambo wasalema lo nkumbo y’anto nshi yaso nye. Kolo ndo akambo wa ngala menamaka ahole tshe. Onwelo wa drogue (kandji la weho ayo woliki wolo) ambodiangana ahole tshe. Wa hemo yatomba oma lo akambo wa dieyanelo yeko efula heyama. Efula ka miliyo y’anto weko la SIDA. Ononyi tshe, akumi l’akumi wa miliyo y’anto wavoko la ndjala kana la hemo, koko lofulo la tshitshe l’anto loto mbele l’ongonyi w’efula. Anto walanyako kete ndo ndjihandjola. Lo ahole tshe, loseno la lo nkumbo ndo etshelo w’ololo wambofukutana. Solo mete, loseno la nshi nye menyaka one lowandji laki Satana ‘nzambi k’andja one’ leko kolo. Andja one wa lombolande kema la woma, waha la ketshi ndo weko l’akambo wa kolo efula. —2 Koreto 4:4, NW.
8. Lande na kele hatokoke menda elimu ene wambosala anto oko mete wambohama na?
8 Nzambi akatshike anto etena k’otale dia vo koma l’ekomelo ka esemo awo lo akambo wa diewo ndo w’ongonyi wa l’emunyi. Onde mete ohamelo weko lam’ele bonge, pusupusu ya ta, ndɛkɛ yoke wa bombes ndo misilɛ wambohena eta la mpito kana akonga? Onde ohamelo weko lam’ele anto kondjaka akoka wa mengola lo lôwa kana l’olongolongo koko hawokoke mbidjase la woladi lane la kete? Lende ele ohamelo lam’ele anto mbokaka woma mengola l’otsho ndo, lo ahole akina weko lo wâle kanga la yanyi ya tɛ na?
Kene kakenama lo edja kamboviya wenya
9, 10. (a) Kakona kambenama hoe lo edja kamboviya kama la kama y’enonyi ene wakâhona na? (b) Dikambo kuna Nzambi hatônya diaaso diele l’onto dia sona kene kalangande na?
9 Kama la kama y’enonyi ene wahoni akenya dia anto kema la wolo wa ndjaolɛ vo ameme endaka vo mbikadja lowandji laki Nzambi. Hawokoke mbiddja oko wewo hawokoke sena endaka hawole, hawono ashi ndo hawohenge. Tolembetelo tambenama hoe: Takatongama dia ndjela lolango laki Otungi aso oko wokimame loseno laso oma lo olelo, ashi ndo lohelele.
10 Lo mbetawo akambo wa kolo, Nzambi amboshila la menya mbala kako otoyi akambo wa kandji ane watomba oma lo okambelo wa kolo la diaaso diele laso dia sona kene kalangaso. Koko diaaso diele laso dia sona kene kalangaso dieko woshasha w’ololo one wele, lo dihole dia nde mbâdima, Nzambi aketawo dia vo mena akambo akona wayotomba endaka wambokamba ladio olimu woho wa kolo. Dui diande pingaka lam’atadio ate: “Lam’atundokendakendaka, ndi ndame heyi nombola ekulu andi.” Dio pingaka nto lam’atadio one: “Untu mbulela unyandi dia mbusuya.”—Jeremiya 10:23; Undaki 8:9.
11. Onde eko lowandji lomotshi l’anto lamboshidiya asui?
11 Nzambi woho wambondetawo dia anto wôle yediko y’enonyi tonga tosamalo ambenya mete dia onto kema la wolo wa shidiya asui. Hawôdja dia sala osoku. Enyelo, kanga mbakinde la lomba l’efula, ongonyi ndo wolo lo nshi yande, Solomona owandji w’ase Isariyele kômbidja dia shidiya paa nye yatomba oma lo lowandji l’anto. (Undaki 4:1-3) Woho ako wame mbele, lo nshi yaso nye, kanga mbele ohamelo weko efula lo akambo wa diewo, emboledi w’andja hawokoke shidiya asui. Oleki nto, okondo w’anto menyaka dia anto ane wakatuni lowandji laki Nzambi wakanyomahe wotsho ladiko dia tshuka lo dihole dia kumiya fonu.
Nzambi atendaka akambo ane wayotomba l’okongo
12-14. Elolo akona wambotanema oma lo kene kaketawo Nzambi dia asui monga edja ngane na?
12 Dietawoelo dia fonu oma le Nzambi toshaka lonyangu efula. Koko Nzambi akose tediko lo menda akambo ane wayohomba tomba l’okongo, ne dia nde akeyaka etombelo w’amena wototomba omaloko. Yediko yakosama oma le Nzambi ayokimanyiya ditongami diande tshe, aha lo enonyi emotshi eto, kana tonga la tonga t’enonyi, koko lo wa miliyo y’enonyi, eelo, pondjo pondjo.
13 Endaka lushi lukina onto omotshi ambokamba olimu woho wa kolo la diaaso diande dia sona kene kalangande, dia mbidja tamu l’etshelo waki Nzambi, honga ohomba wa mbotshike dihole nto dia nde menya lokanyi lande. Lo mbetawo atomboki edja ka tonga la tonga t’enonyi, Nzambi akashile la shikike osangoyelo ande wayondokotsha pondjo pondjo l’andja w’otondo.
14 Lam’ele Jehowa aketawo kolo la asui polo ndo ɛlɔ kene, ambenama mete dia engo tshe kayoloshana lande hongona. Ambenama hoe dia oyango tshe wosalemi oma le anto, kana oma le ditongami dia lo nyuma dia monga la dipanda hakoke mbela ololo wa pondjo. Omaloko, ayonga mete sambo k’ololo oma le Nzambi dia nde ndjaka atomboki tshe esadi esadi. “Ndi ayulanya antu wa kolo tshe.”—Osambu 145:20; Romo 3:4.
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
Lam’akasone ambutshi aso wa ntondo dia monga la dipanda lo ndjakakitola la Nzambi, wakamɛ la tshunda ko ndjovo l’okongo
[Esato wa lo lɛkɛ 16]
Ambenama dia lowandji l’anto l’aha la Nzambi mbekama lateyi, leko kolo efula
[Efundelo wɛnya kanga]
U.S. Coast Guard photo