BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • kl tshap. 13 lk. 118-129
  • Lande Na Kakondjaso Ɔngɛnɔngɛnɔ Lo Monga La Lɔsɛnɔ L’ɔlɔlɔ Lo Asho Wa Nzambi

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Lande Na Kakondjaso Ɔngɛnɔngɛnɔ Lo Monga La Lɔsɛnɔ L’ɔlɔlɔ Lo Asho Wa Nzambi
  • Ewo Katɔla Otsha lo Lɔsɛnɔ la Pondjo
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • LOSEMBWE MBELAKA ƆNGƐNƆNGƐNƆ
  • LOKAHO MBELAKA ƆNGƐNƆNGƐNƆ
  • AKAMBO AKINA WELA ƆNGƐNƆNGƐNƆ
  • ƆNGƐNƆNGƐNƆ L’ATEI A DIWALA
  • “VƆ KEMA WA L’ANDJA ƆNƐ”
  • WOHO WAHOMBASO MBƆSA AFƐSTƆ WASALEMA ƆNƆNYI L’ƆNƆNYI
  • OLIMU LA TƆKƐNYƆ
  • DILƐMIƐLƆ DIA LƆSƐNƆ LA DIKILA
  • Lamɛ nkumbo kayɛ nshi yayaye ya pondjo
    Sheke y’ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo nkumbo
  • Kotsha omamemelo le Nzambi lâdiko dia ekikelo kayɛ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2002
  • Yanga Dia Monga La Wɔladi A Nzambi Lo Nkumbo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1997
  • Onde wɛ mbɔsaka lɔsɛnɔ la nɛmɔ woho waliɔsa Nzambi?
    Woho wa ntshikala lo ngandji ka Nzambi
Ewo Katɔla Otsha lo Lɔsɛnɔ la Pondjo
kl tshap. 13 lk. 118-129

Tshapita 13

Lande Na Kakondjaso Ɔngɛnɔngɛnɔ Lo Monga La Lɔsɛnɔ L’ɔlɔlɔ Lo Asho Wa Nzambi

1. Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ mboka ka Jehowa mbishaka ɔngɛnɔngɛnɔ?

JEHOWA ekɔ “Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ,” ndo nde nangaka wɛ ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ. (1 Timɔtɛ 1:​11, NW) Lam’ayoyɔkɛndakɛndaka lo mboka kande, wɛ ayokondja ɛlɔlɔ ndo ayoyala la wɔladi wa l’atei w’otema ndo wa pondjo, oko ɔkɛdi wahome. Kɛndakɛnda lo mboka ka Nzambi tshutshuyaka onto nto dia nde tetemala sala ditshelo di’ɔlɔlɔ, “oko asuku wa ndjale.” Dikambo sɔ mbelaka ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ.​—⁠Isaya 48:​17, 18, NW.

2. Woho akɔna wakoka Akristo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ kânga mbayowɔhɛnyahɛnyamaka mbala mɔtshi?

2 Anto amɔtshi kokaka mama dui sɔ lo mbuta ɔnɛ: ‘Mbala mɔtshi, anto sowaka l’ɔtɛ wasalawɔ akambo w’ɔlɔlɔ.’ Ekɔ mɛtɛ, ndo dikambo sɔ mbakakomɛ apɔstɔlɔ waki Yeso. Koko, kânga mbakawahɛnyahɛnyamaka, vɔ wakangɛnangɛnaka ndo wakatetemalaka “nsambisha Lukumu l’Ololo vati: Jesu keli Kristu.” (Etsha 5:​40-42) Sho kokaka kondja wetshelo w’ohomba oma lo dikambo sɔ. Wetshelo ɔmɔtshi ele: woho wasɛnaso lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi kema djembetelo yɛnya ɔnɛ anto wayotosalɛka paka ɔlɔlɔ oto nshi tshɛ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Wane tshe walanga ndjala la lumu l’ololo le Kristu Jesu, wayusuwa.” (2 Timote 3:12) Ɔkɔkɔ wasowaso ele nɛ dia Satana nde l’andja ande petshaka wanɛ wele la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi. (Joani 15:​18, 19; 1 Petero 5:⁠8) Koko, ɔngɛnɔngɛnɔ w’oshika halemanɛ l’akambo wɛnama l’andja ka demba. Ɔngɛnɔngɛnɔ akɔ ndja oma l’eshikikelo k’ɔnɛ: tekɔ lo sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo tekɔ lo mbetawɔma lo asho wa Nzambi.​—⁠Mateu 5:​10-12; Jakoba 1:​2, 3; 1 Petero 4:​13, 14.

3. Woho akɔna wahomba ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa monga la shɛngiya lo lɔsɛnɔ l’onto?

3 Ekɔ anto amɔtshi wakanyiya ɔnɛ vɔ kokaka mbetawɔma le Nzambi lam’ayowɔ̂tɛmɔlaka lo tena dimɔtshi to, koko mbohɛka akambo ande lo tena dikina. Ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ wa Jehowa Nzambi kema woho ɔsɔ. Ɔtɛmwɛlɔ akɔ wa mɛtɛ wekɔ la shɛngiya lo lɔkɛwɔ l’onto lushi l’otondo, lushi la lushi, ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi. Diɔ diakɔ dielamɛ ɔtɛmwɛlɔ akɔ ɔnɛ: “Mbuka.” (Etsha 19:9; Isaya 30:21) Lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi mbatotshutshuya dia sho tɛkɛtaka ndo salaka akambo lo yoho yɔtɔnɛ la Dui dia Nzambi.

4. Lande na kele ekɔ ohomba sala etshikitanelo ɛmɔtshi dia monga la lɔsɛnɔ lɔtɔnɛ la mboka ya Nzambi?

4 Etena kɛna ambeki wa Bible w’eyoyo ɔnɛ vɔ pombaka tshikitanya akambo amɔtshi lo sɛnɔ yawɔ woho wa vɔ ngɛnyangɛnya Jehowa, vɔ kokaka ndjambola ɔnɛ: ‘Naa ohomba mɛtɛ wa monga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi?’ Wɛ kokaka ndjashikikɛ ɔnɛ mɛtɛ lɔ lekɔ ohomba. Lande na? Nɛ dia “[Nzambi, NW] eli ngandji,” diɔ diakɔ diahomba mboka yande tosha ɛlɔlɔ. (1 Joani 4:⁠8) Nzambi ekɔ nto kanga lomba ndo nde mbeyaka kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so. Lam’ele Jehowa Nzambi ekɔ kanga wolo tshɛ, nde kokaka tokeketsha dia sho tshika mbekelo kɛmɔtshi ka kɔlɔ woho wa sho kotsha saki kaso ka mbɔngɛnyangɛnya. (Filipi 4:13) Ɛsɔ tɔsɛdingole adjango amɔtshi w’endana la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi kele tênde woho wakokaso kondja ɔngɛnɔngɛnɔ lam’ayotâkitanyiyaka.

LOSEMBWE MBELAKA ƆNGƐNƆNGƐNƆ

5. Kakɔna kata Bible lo dikambo dia lokeso la wovi?

5 Jehowa ekɔ “Nzambi ka mɛtɛ.” (Osambu 31:​5, NW) Aha la tamu, wɛ nangaka ndjela ɛnyɛlɔ kande ndo mbeyama oko kanga losembwe. Onto la losembwe ndjashaka nɛmɔ ndo ndjaokaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko, lam’ele lokeso lambodiangana efula l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ, Akristo wekɔ l’ohomba wa dako nɛ: “Nyutanelaki akambu wa mete, untu la unyandi, . . . One latuvaka, tavaki. Keli ndi akambi ulimu, . . . dia ndi ndjala la diango dia mbisha one lahumba.” (Efeso 4:​25, 28) Akristo, wanɛ wele ase elimu, kambaka olimu wa lushi l’otondo woho wakoka mandɔma. Naka owandji awɔ w’olimu hawasha dikimɔ, vɔ hawɔsɛ diangɔ diande. Oyadi l’olimu, la kalasa, kana la ngelo, ɔtɛmɔdi wa Jehowa pombaka monga la ‘losembwe l’akambo tshɛ.’ (Heberu 13:18) Onto tshɛ lele la mbekelo ka mbutaka kashi kana ka mbivaka hakoke mpomɔ lokolo l’ɔlɔ lo asho wa Nzambi.​—⁠Euhwelu k’Elembe 5:19; Enyelo 21:⁠8.

6. Woho akɔna wakoka losembwe l’onto lamamema Nzambi tombola Jehowa?

6 Monga la losembwe mbelaka ɛtshɔkɔ efula. Selina, omoto l’Ose Afrika, ekɔ ose wôla ndo wadi aki odo, nde mbokaka Jehowa ngandji ndo nangaka ɛlɛmbɛ ande w’osembwe. Lushi lɔmɔtshi, nde akatɔngɔna tapa dimɔtshi diaki la kiandakanda ya lo ekitshelo ka falanga ndo olui a woke wa falanga. Nde akɔshi dibuku diaki la lokombo l’onto akɔ, la dihole diodjashinde ndo la numɛlɔ ya telefɔnɛ kande, ko nde akashola kanga diangɔ diakɔ​—⁠omindji w’okanda lakanga diangɔ diakawave. Lam’akaye Selina, kânga mbakinde la hemɔ efula, dia ndjowosha diangɔ tshɛ diaki lo tapa, pami kɛsɔ akakane ate kana kashi. Nde akate ate: “Losembwe la nganɛ pombaka nongola difuto,” ko nde akawosha falanga mɔtshi. Kɛnɛ koleki ohomba nto ele, pami kɛsɔ akandola ɔtɛmwɛlɔ waki Selina. Eelo, ditshelo dia losembwe nɛngaka wetshelo wa lo Bible, tombolaka Jehowa Nzambi, ndo mbelaka atɛmɔdi ande wa losembwe ɔngɛnɔngɛnɔ.​—⁠Tito 2:10; 1 Petero 2:⁠12.

LOKAHO MBELAKA ƆNGƐNƆNGƐNƆ

7. Lande na kele ekɔ kɔlɔ kɛnya tɔkɛnyɔ ta falanga?

7 Naka sho monga la lokaho, kete tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, koko akanga a lokaki ‘hawotokita diolelo diaki Nzambi.’ (1 Koreto 6:10) Tshelo mɔtshi ya lokaki yambodiangana efula ele tɔkɛnyɔ ta falanga, nɛ dia onto nyangaka dia kondja falanga yayoshisha anto akina. Jehowa hetawɔ wanɛ ‘wakɔmiya okundji wa lo lokeso.’ (1 Timote 3:⁠8) Kânga lɛnɛ etawɔma tɔkɛnyɔ ta falanga oma le lɛɛta ndo lɛnɛ akɛnya onto dia ndjangɛnyangɛnya, nde kokaka ndjoyasha la tshondo lɔkɔ ko ndjokeketsha etshelo kalanya sɛnɔ y’anto efula. Mbala efula, tɔkɛnyɔ ta falanga mbelaka asui le nkumbo k’ɔnɛ lakɛnya tɔkɛnyɔ takɔ, nɛ dia nde kokaka mbatshikɛ paka yema y’akuta tshitshɛ tsho dia vɔ somba diangɔ di’ehomba diele oko mbo ya ndɛ l’ahɔndɔ.​—⁠1 Timote 6:⁠10.

8. Woho akɔna wakatotshikɛ Yeso ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ka lokaho, ndo woho akɔna wakokaso ndjâla la lokaho?

8 Oma lo lokaho lawɔ loludi la ngandji, Akristo mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’akimanyiyawɔ anto akina, djekoleko anyawɔ ambetawudi wele ase wôla. (Jakoba 2:​15, 16) La ntondo ka Yeso ndja lanɛ la kɛtɛ, nde akɛnyi lokaho laki Nzambi otsha le anto. (Etsha 14:​16, 17) Yeso ndamɛ akakimɔ tena diande, wolo ande, ndo kânga lɔsɛnɔ lande lo dikambo di’anto. Diɔ diakɔ diakandakoke mbuta l’ɔlɔlɔ tshɛ ate: “Mbisha, ambuleka nungula [ɔngɛnɔngɛnɔ, NW].” (Etsha 20:35) Ndo nto, Yeso akandola wadi aki odo ɔmɔtshi lakadje ekenga ehende wa falanga wa totshitshɛ lo ekitshelo ka falanga ka lo tɛmpɛlɔ oma ka tshina diande di’otema, nɛ dia nde akakimɔ “kene tshe kaki la ndi.” (Mako 12:​41-44) Ase Isariyɛlɛ wa lo nshi y’edjedja ndo Akristo wa l’eleko ka ntondo wakatotshikɛ diɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ dia lokaho loludi l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’akawakimɔka diangɔ dia l’emunyi woho wa sukɛ etshumanelo la olimu wa Diolelo. (1 Ekondo 29:9; 2 Koreto 9:​11-14) Lâdiko dia kimɔka weshasha wa l’emunyi dia sukɛ akambo asɔ, Akristo wa nshi nyɛ wekɔ lo tombola Nzambi l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ ndo wekɔ lo kamba la sɛnɔ yawɔ l’olimu ande. (Romo 12:1; Heberu 13:15) Jehowa mbatshɔkɔlaka nɛ dia vɔ wekɔ lo kamba la tena diawɔ, la wolo awɔ, ndo la diangɔ dikina, mbidja ndo ekundji awɔ, dia sukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ndo dia pamia olimu w’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo l’andja w’otondo.​—⁠Tukedi 3:​9, 10.

AKAMBO AKINA WELA ƆNGƐNƆNGƐNƆ

9. Lande na kele ekɔ kɔlɔ dia nɔ̂ka wanu lo tshambandeko?

9 Dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, Akristo pombaka ‘nama ndo akoka awɔ w’ekanelo ka yimba.’ (Tukedi 5:​1, 2) Dia vɔ sala dikambo sɔ, vɔ pombaka mbalaka ndo kanaka lomba lo Dui dia Nzambi ndo l’abuku w’ɛlɔlɔ w’endana la Bible. Koko, akambo amɔtshi wahombawɔ mbewɔ wekɔ. Oko ɛnyɛlɔ, ɔnwɛlɔ a wanu wa tshambandeko kokaka mbekola yimba y’onto. Etena kekɔwɔ yimba, anto efula ndjɔkɔka lo ditshelo dia mindo dia dieyanelo, lo ditshelo dia ngala, ndo ndjɔhɔhɔlaka akambo amɔtshi a wâle wadiaka anto. Ndoko diambo dia Bible mbuta ɔnɛ ambidjoki a wanu hawotokita Diolelo diaki Nzambi! (1 Koreto 6:10) Oko ambowoyashikikɛ dia monga la “yimba y’ɔlɔlɔ,” Akristo wa mɛtɛ mbewɔka wodjwelo a wanu, ndo dikambo sɔ mbakimanyiyaka dia vɔ fudia ɔngɛnɔngɛnɔ lam’asawɔ.​—⁠Tito 2:​2-6, NW.

10. (a) Lande na kahanɔ Akristo fɔka? (b) Ɛlɔlɔ akɔna wakondja onto lam’atshikande ɔnwɛlɔ wa didjoyadjoya?

10 Demba dia pudipudi mbishaka onto ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko, anto efula wamboyasha lo dinɔnɔ dialanya demba. Ɛnyɛlɔ oko ɔnwɛlɔ wa fɔka. Tshunda dia l’Andja w’Otondo Diendana la Yonge ya Demba diekɔ lo mɛnya ɔnɛ ɔnwɛlɔ wa fɔka “wekɔ lo ndjaka miliyɔ shato y’anto ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi.” Tshika mbekelo ka nɔ fɔka mbeyaka monga tshondo y’okakatanu l’ɔtɛ wa pâ ka tshanda katongaka naka onto ambokila fɔka. Koko, wanɛ wakatshike dia nɔ fɔka wekɔ lo mɛna dia, ɛlɔ kɛnɛ, vɔ wamboleka ndjâla l’alemba wa wolo ndo waya la falanga efula dia kotsha ehomba w’ase nkumbo yawɔ. Mɛtɛ, naka wɛ tshika dia nɔka fɔka kana tshika dia ndjasha lo dinɔnɔ dikina dialanya demba, kete dikambo sɔ diayokokimanyiya dia demba diayɛ ndjâla pudipudi, dia wɛ monga la nkum’otema k’ɔlɔlɔ, ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ.​—⁠2 Koreto 7:⁠1.

ƆNGƐNƆNGƐNƆ L’ATEI A DIWALA

11. Kakɔna kalɔmbama dia monga la diwala dietawɔma le lɛɛta ndo dia pondjo dialɛmiyama?

11 Wanɛ wodjashi kâmɛ oko wadi l’omi pombaka ndjashikikɛ ɔnɛ diwala diawɔ diambofundamaka dimɛna l’abuku a lɛɛta. (Mako 12:17) Ndo nto, vɔ pombaka mbɔsa diwala oko ɔkɛndɛ wa woke. Mɛtɛ, okakitɔnelo kokaka ndjonga ohomba naka omi kana wadi hayolanga sukɛ onyande, owɔhɛnyahɛnya ɔtɛkɔya, kana odja lonyuma lande lo wâle efula. (1 Timote 5:8; Ngalatiya 5:​19-21) Koko, ɛtɛkɛta waki ɔpɔstɔlɔ Paulo wofundami lo 1 Koreto 10:​10-17 keketshaka atshukani dia vɔ mbidjasɛ kâmɛ. Mɛtɛ, dia vɔ kondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ, vɔ pombaka monga la kɔlamelo lam’asawɔ. Paulo akafunde ate: “Diwala dialemiami le antu tshe, [ndo aha tange ka diwala mbɔtɔ mindo, NW], ne dia [Nzambi, NW] ayulumbuya akanga a munanyi la luseka.” (Heberu 13:⁠4) Tshɛkɛta “tange ka diwala” nembetshiyaka dieyanelo dia l’asa pami la omoto, wanɛ wambotshukana lo yoho yɔtɔnɛ l’ɛlɛmbɛ. Ndoko woho okina wa dieyanelo, oko otshukelo wa wadi efula, diakoka ‘nɛmiyama le antu tshe.’ Lâdiko dia lâsɔ, Bible hetawɔ dieyanelo dia l’asa anto wahatatshukana kana dieyanelo dia l’asa pami la pami.​—⁠Romo 1:​26, 27; 1 Koreto 6:⁠18.

12. Naa etombelo ɛmɔtshi wa kɔlɔ waya oma lo monanyi?

12 Monanyi kokaka mbela ɔngɛnɔngɛnɔ wa l’emunyi wa tshanda tsho, koko hela ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. Tshelo shɔ nyangiyaka Nzambi ndo kokaka tshika mpota lo nkum’otema k’onto. (1 Tesalonika 4:​3-5) Etombelo wa kɔlɔ waya oma lo dieyanelo dia mindo kokaka monga oko hemɔ ka SIDA la hemɔ kina yasambiyama oma l’akambo wa dieyanelo. Alapɔlɔ ɔmɔtshi w’enganga wekɔ lo mɛnya ɔnɛ: “Akɛnama dia olekanyi anto miliyɔ 250 wa l’andja w’otondo wekɔ lo sambiyama hemɔ ka masasa ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi, ndo suke la miliyɔ 50 wekɔ lo sambiyama kasende.” Okakatanu okina nto ele waemi w’aha la lolango. Tshunda dia l’Andja w’Otondo Dialɔngɔsɔla Akambo w’Ambutshi mbutaka ɔnɛ: l’andja w’otondo, olekanyi miliyɔ 15 y’esekaseka w’oma l’ɛnɔnyi 15 polo 19 wekɔ lo ntshɔ waemi ɔnɔnyi tshɛ, ndo etenyi ɔtɔi ka l’asato ka l’atei awɔ wekɔ lo tondja waemi akɔ. Wekelo ɔmɔtshi wakɛnya ɔnɛ: lo wodja ɔmɔtshi wa l’Afrika, % 72 ya nyɔi y’esekaseka yakaye oma l’ekakatanu w’otondjelo wa waemi. Anto amɔtshi wasala monanyi kokaka pandɔ oma lo hemɔ kana oma l’otshwelo wa diemi, koko vɔ hawokoke pandɔ oma l’ofukutanu wa l’asolo. Efula shishaka dilɛmiɛlɔ diayashawɔ ndo ndjoyahetshaka.

13. Naa ekakatanu ekina watomba oma lo loseka, ndo kakɔna kayokomɛ wanɛ watetemala sala monanyi la loseka?

13 Kânga mbakoka loseka kimwamɛ, omi kana wadi lahasadi loseka ekɔ l’ɔkɔkɔ w’oshika wele l’Afundelo dia nde ndjaka diwala. (Mateu 5:32; ɛdika la Hosea 3:​1-5.) Etena katohandjɔka diwala oma l’akambo wa mindo wa ngasɔ, omi kana wadi lele kema l’onongo ndo ana mbeyaka tshikala la mpota l’asolo. Dia nkumbo k’anto ndowana, Dui dia Nzambi mɛnyaka ɔnɛ elombwelo ka kɔlɔ kayoya le akanga a monanyi la loseka wele kema la ndjatshumuya. Lâdiko dia kɛsɔ, diɔ mɛnyaka hwe ɔnɛ wanɛ wasala ditshelo dia dieyanelo dia mindo “[hawotokita, NW] diulelu dia [Nzambi, NW].”​—⁠Ngalatiya 5:​19, 21.

“VƆ KEMA WA L’ANDJA ƆNƐ”

14. (a) Naa weoho ɛmɔtshi w’ɔtɛmwɛlɔ a dikishi wahomba onto lamamema Nzambi mbewɔ? (b) Dako diakɔna diatoshawɔ lo Joani 17:14 la lo Isaya 2:⁠4?

14 Wanɛ walanga ngɛnyangɛnya Jehowa ndo kondja ɛtshɔkɔ wa lo Diolelo mbewɔka ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi lo weoho awɔ tshɛ. Bible mɛnyaka ɔnɛ ekɔ kɔlɔ ndjasalɛ dikishi ko ditɛmɔlaka, koyanga dikishi dia Kristo kana dia Mariya, nyango Yeso. (Etumbelu 20:​4, 5; 1 Joani 5:21) Diɔ diakɔ diele, Akristo wa mɛtɛ hawɔtɛmɔla oyadi pingu, kurusɛ, kana dikishi. Ndo nto, vɔ mbewɔka weoho wa mayɛlɛ w’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi, wele oko ɔtɛmwɛlɔ wa dalapo ndo wembelo wa nkembo ya tombola wedja. Etena kawatshutshuyawɔ dia sala ditshelo dia ngasɔ, vɔ mbohɔka ɛtɛkɛta waki Yeso wakandatɛ Satana ate: “Jehowa Nzambi kayɛ mbahombayɛ tɛmɔlaka, ndo ndamɛ oto mbahombayɛ kambɛka olimu w’ekila.” (Mateu 4:​8-10, NW) Yeso akate ɔnɛ ambeki ande “kema wa l’andja ɔnɛ.” (Joani 17:​14, NW) Dikambo sɔ mɛnyaka ɔnɛ vɔ wekɔ lomange l’akambo wa pɔlitikɛ ndo wekɔ lo sɛna la wɔladi lo ndjela divɛsa di’Isaya 2:4 diata ɔnɛ: “Ndi [Jehowa Nzambi] ayuyala umbadi wa wedja, ayusambula akambu w’antu wa wedja efula. Vo wayutshula tombo tawo kungu, la akonga awo tukuwa ta loho. Wudja omotshi hawembela wudja ukina tombo, [ndo] antu haweka akambu wa ta ntu.”

15. Babilɔna ka Woke kɛdikɛdi na, ndo kakɔna kasala efula k’ambeki wa Bible w’eyoyo dia vɔ tomba oma lɔkɔ?

15 ‘Aha monga la l’andja ɔnɛ’ nembetshiyaka nto pembola losambi tshɛ la “Babilona ka Wuki,” etshumanelo k’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo. Ɔtɛmwɛlɔ wa mindo wakadiangana tatɛ oma la Babilɔna ka lo nshi ya ntondo polo ndo lam’akawayonga la lowandji la kɔlɔ la lo nyuma lâdiko di’anto wa lo kɛtɛ k’otondo. “Babilona ka Wuki” kɛdikɛdi ɛtɛmwɛlɔ tshɛ wele la wetshelo ndo la ditshelo diahɔtɔnɛ l’ewo ka Nzambi. (Enyelo 17:​1, 5, 15) Ndoko ɔtɛmɔdi wa Jehowa wa kɔlamelo layoyatambiya lo ditshelo di’osanga w’ɔtɛmwɛlɔ lo mbɔtɔ l’ɛtɛmwɛlɔ wotshikitanyi kana monga la diokanelo dia lo nyuma kâmɛ la etenyi kɛmɔtshi ka Babilɔna ka Woke. (Walelu 25:​1-9; 2 Koreto 6:14) Omalɔkɔ, efula k’ambeki wa Bible w’eyoyo tomaka mikanda otsha l’atshunda w’ɛtɛmwɛlɔ awɔ dia mbaewoya ɔnɛ vɔ wambotomba oma l’ɛtɛmwɛlɔ akɔ. Dikambo sɔ mbasukanyaka suke suke la Nzambi ka mɛtɛ, oko wakandalake ate: “Nyumo uma l’atei awo, nyuyatuli uma le wo, mbata [Jehowa, NW], tanyunandaki engo ka kolo; ku dimi layunyulungula.” (2 Koreto 6:17; Enyelo 18:​4, 5) Shi wɛ kombolaka l’otema ɔtɔi dia mbetawɔma woho wa ngasɔ lo asho wa Shɛso le l’olongo?

WOHO WAHOMBASO MBƆSA AFƐSTƆ WASALEMA ƆNƆNYI L’ƆNƆNYI

16. Lande na kahasale Akristo wa mɛtɛ difɛstɔ dia Nɔɛlɛ?

16 Monga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi totshungolaka oma l’afɛstɔ a wotsho wa l’andja ɔnɛ. Oko ɛnyɛlɔ, Bible hɛnya lushi shikaa lakotɔ Yeso. Amɔtshi mbeyaka mbuta ɔnɛ: ‘Dimi kanyiyaka nte Yeso akotɔ lo Diɛla Woke 25!’ Dikambo sɔ hadiokoke salema nɛ dia nde akavu lo eleko kamɔnga akatshi ka l’ɔnɔnyi 33 T.D. lam’akinde l’ɛnɔnyi 33 l’etenyi. Lâdiko dia lâsɔ, l’etena kakandotɔ, elami w’ɛkɔkɔ “waki l’usui walama ekoko awo l’utshu.” (Luka 2:⁠8) Lo wodja w’Isariyɛlɛ, lo nshi y’otsha l’ekomelo ka ngɔndɔ ka Diɛla Woke, tshitshi ka mamba mongaka, ndo ekɔ eleko k’avula, l’eleko kakɔ ɛkɔkɔ pombaka namema lo todûdu l’otsho di’aha vɔ mundama la tshitshi katomba l’eleko kɛsɔ ka tshitshi. Mɛtɛ, Ase Rɔmɔ mbakɔsaka lushi la Diɛla Woke 25 oko lushi lakotɔ jambizambi yawɔ yelɛwɔ wonya. Deko efula l’ɔkɔngɔ wa Yeso monga lanɛ la kɛtɛ, Akristo wa kashi wakayɔsaka lushi lɔsɔ dia mbohɔka eotwelo ka Kristo. Diɔ diakɔ diele, Akristo wa mɛtɛ hawosale difɛstɔ dia Nɔɛlɛ kana difɛstɔ dikina tshɛ diotumbi oma lo wetshelo wa kashi wa l’ɛtɛmwɛlɔ. Lam’ele vɔ tɛmɔlaka paka Jehowa ndamɛ oto, vɔ hawosale ndoko afɛstɔ watɛmɔla anto wa kɔlɔ kana wedja.

17. Lande na kele anto wamamema Nzambi hawosale afɛstɔ wa nshi y’eotwelo, ndo lande na kele ana w’Akristo wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo weoho akɔna tshɛ?

17 Bible tɛkɛtaka paka dikambo di’afɛstɔ ahende wa nshi y’eotwelo, afɛstɔ akɔ asɔ wekɔ afɛstɔ w’anto waki kokambɛka Nzambi. (Etatelu 40:​20-22; Mateu 14:​6-11) Lam’ele Afundelo hawɛnya lushi lakotɔ Yeso Kristo, onto la kokele, lande na kahombaso mbɔsa nshi y’eotwelo k’anto wele kema kokele la nɛmɔ na? (Undaki 7:⁠1) Mɛtɛ, ambutshi wamamema Nzambi hawokonge paka lushi lɔmɔtshi la lânde dia ndjɛnya an’awɔ ngandji kawaokawɔ. Okristo ɔmɔtshi wa omoto w’ɛnɔnyi 13 akate ate: “Dimi la nkumbo kami kɛnyaka tena efula dia kɔkɔla demba. . . . Dimi lekɔ ma ma l’ambutshi ami, ndo lam’atomumbolaka ana akina ɔnɛ lande na kahamasale afɛstɔ, dimi towatɛka nte dimi salaka difɛstɔ oseka lushi tshɛ.” Ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi w’Okristo w’ɛnɔnyi 17 akate ate: “Lakaso, sho mbishanaka weshasha mbala efula l’edja tshɛ k’ɔnɔnyi w’otondo.” Ɔngɛnɔngɛnɔ woleki woke ndjalaka etena kashama weshasha la lolango l’onto ndamɛ aha la dikambo dimɔtshi mbotshutshuya.

18. Naa dikambo ɔtɔi diahomba salemaka mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi diakadjangɛ Yeso ambeki ande dia vɔ mbohɔka, ndo kakɔna kohɔso lo dikambo sɔ?

18 Le wanɛ wele la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi, lushi ɔtɔi lekɔ lahombawɔ mbohɔka lo yoho ya lânde, ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi. Lushi lakɔ ele Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ, mbala efula, vɔ dielɛka ɔnɛ Eohwelo ka nyɔi ka Kristo. Lo dikambo diakɔ, Yeso akadjangɛ ambeki ande ate: “Kanyutshaki okone, dia mbuhomi.” (Luka 22:​19, 20; 1 Koreto 11:​23-25) Etena kakasale Yeso dambo sɔ l’otsho wa ngɔndɔ ka Nisana 14, l’ɔnɔnyi 33 T.D., nde akɔsɛ mapa waha l’edia la nɔ vinyɔ ya bela, oko didjidji dia demba diande di’onto diele kema la pɛkato ndo dikila diande dia kokele. (Mateu 26:​26-29) Akristo wakakitama nyuma k’ekila kaki Nzambi mbalɛ mapa ɔsɔ la vinyɔ. Vɔ wakɔtshiyama l’atei wa sheke y’oyoyo, ndo l’atei wa sheke ya Diolelo, ndo vɔ wekɔ l’elongamelo k’otsha l’olongo. (Luka 12:32; 22:​20, 28-30; Romo 8:​16, 17; Enyelo 14:​1-5) Kânga mbediɔ ɔsɔku, wanɛ tshɛ watanema lam’ohɔwɔ lushi lɔsɔ lɔtɔnɛ la ngɔndɔ ka Nisana 14 lo ndjela alamanaka w’edjedja w’Ase Juda, kondjaka ɛlɔlɔ efula. Vɔ mbaoholaka ngandji kakɛnya Jehowa Nzambi la Yeso Kristo lam’akawakimɔ olambo w’etshungwelo wadimanyiya pɛkato wakoka mbisha anto wetawɔma le Nzambi lɔsɛnɔ la pondjo.​—⁠Mateu 20:28; Joani 3:⁠16.

OLIMU LA TƆKƐNYƆ

19. Okakatanu akɔna wahomana l’Akristo lam’ayangawɔ olimu wa ndjakimanyiyaka lo lɔsɛnɔ?

19 Akristo wa mɛtɛ wekɔ l’ɔkɛndɛ wa kamba efula ndo wa kotsha ehomba awɔ. Lam’ayowokotshaka dikambo sɔ, ewandji wa nkumbo wayoyaokaka dia vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (1 Tesalonika 4:​11, 12) Mɛtɛ, naka olimu w’Okristo ɔmɔtshi ndɔshanaka la Bible, kete dikambo sɔ diayowoshishɛ ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko, mbala mɔtshi, ekɔ wolo di’Okristo tana olimu wɔtɔnɛ l’ɛlɛmbɛ wa lo Bible. Oko ɛnyɛlɔ, ase olimu amɔtshi tshutshuyamaka dia kesa kiliya yawɔ. Lo wedi okina, ewandji efula w’olimu mbɔsaka tɛdikɔ tɔtɔnɛ la nkum’otema k’okambi wa losembwe, nɛ dia vɔ hawolange shisha ose olimu la mɛtɛ. Koko, oyadi kakɔna tshɛ kayotomba, wɛ kokaka ndjashikikɛ ɔnɛ Nzambi ayɔtshɔkɔla weolo wadjayɛ dia kondja olimu wayokosha diaaso dia wɛ tshikala la nkum’otema ka pudipudi.​—⁠2 Koreto 4:⁠2.

20. Lande na kahombaso monga la yewo ya sɔnɔla tɔkɛnyɔ?

20 Lam’ele Nzambi nangaka ekambi ande monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, sho pombaka mbɛdinya olimu wa wolo wakambaso la tena dia kɔkɔlaka demba kana di’ɔlɛmwɛlɔ ndo dia diomuyelo. (Mako 6:31; Undaki 3:​12, 13) Andja waki Satana pɔhɔlaka tɔkɛnyɔ tahetawɔma le Nzambi. Koko, dia sho ngɛnyangɛnya Nzambi, sho pombaka monga la yewo ya sɔnaka abuku wâlaso, emisiɔ w’aladiyo ndo mishiki wahokamɛso, wɛnyɛ, alɛdi, tɔkɛnyɔ, emisiɔ wa televiziɔ, ndo bandɛ ya video yendaso. Naka tɔkɛnyɔ takatasɔnaka lo nshi ya ntondo ndɔshanaka la waewoyelo wa l’avɛsa wele oko Euhwelu k’Elembe 18:​10-12, Osambu 11:​5, la Efeso 5:​3-5, kete sho tayɔngɛnyangɛnya Jehowa ndo tayoleka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’ayotosala etshikitanelo ɛmɔtshi w’ɛlɔlɔ.

DILƐMIƐLƆ DIA LƆSƐNƆ LA DIKILA

21. Woho akɔna wahomba dilɛmiɛlɔ diaso dia lɔsɛnɔ sɛngiya kanyi yele laso lo dikambo di’otondjelo wa diemi, ndo mbekelo yaso mɔtshi la lɔkɛwɔ laso?

21 Dia kondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ, sho pombaka mbɔsa lɔsɛnɔ oko ekila woho waliɔsa Jehowa. Dui diande tosekɛka dia sho ndjaka. (Mateu 19:​16-18) Mɛtɛ, Ɛlɛmbɛ wakasha Nzambi Isariyɛlɛ mɛnyaka ɔnɛ nde mbɔsaka ɔna lahatotɔ oko lɔsɛnɔ l’ohomba efula​—⁠koko aha oko yangɔ mɔtshi ya nanya. (Etumbelu 21:​22, 23) Diɔ diakɔ diele, sho hatohombe mbɔsa lɔsɛnɔ oko yangɔ mɔtshi y’anyanya lo nɔka fɔka, lo nanyaka demba diaso la didjoyadjoya kana la wanu a wolo, kana lo mbidjaka ɔtɛ lɛnɛ ɛnaso wâle. Sho hatohombe ndjadja l’atei w’akambo wadja lɔsɛnɔ l’onto lo wâle kana mɔnyɔla ɛlɛmbɛ wakadjama dia kokɛ anto, naka hatosadi ɔsɔku kete sho mbeyaka ndjoyala l’onongo wa dikila.​—⁠Euhwelu k’Elembe 22:⁠8.

22. (a) Kanyi yakɔna yele la Nzambi lo dikambo dia dikila ndo l’okambelo wa ladiɔ? (b) Dikila di’onto akɔna diakoka shimbɛ sɛnɔ yaso mɛtɛ?

22 Jehowa akatɛ Nɔa nde la nkumbo kande ɔnɛ dikila diekɔ didjidji di’anima, kana lɔsɛnɔ. Diɔ diakɔ diakâshimbe Nzambi di’aha vɔ ndɛ dikila. (Etatelu 9:​3, 4) Lam’ele tokanula tawɔ mbeso, ɔlɛmbɛ ɔsɔ mendanaka la so sho tshɛ. Jehowa akatɛ Ase Isariyɛlɛ ɔnɛ dikila pombaka tshulwama lo kɛtɛ ndo ndoko onto lakahombe kamba ladiɔ olimu dia sala akambo ande ndamɛ. (Euhwelu k’Elembe 12:​15, 16) Ɔlɛmbɛ wa Nzambi w’endana la dikila wakayovusolamaka lam’akalongola Akristo wa l’eleko ka ntondo dui di’ɔnɛ: “Nyoseke . . . dikila.” (Etsha 15:​28, 29) Oma lo dilɛmiɛlɔ diashawɔ ekila ka dikila, anto wamamema Nzambi hawetawɔ mbidjama dikila, oyadi kânga lam’ayɔtɛtɛ anto amɔtshi ɔnɛ yoho shɔ mbayoshimbɛ lɔsɛnɔ lawɔ. Weoho efula w’esakelo wetawɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa wakɛnama dia vɔ kimanyiyaka ɛkɔnyi woho w’anyanya ndo hawâkonya lo wâle waya oma lo wodjelo wa dikila. Akristo mbeyaka ɔnɛ paka dikila dia Yeso diakatshulwama to mbakoka shimbɛ lɔsɛnɔ mɛtɛ. Monga la mbetawɔ lo dikila diakɔ sɔ mbelaka edimanyielo ndo mbishaka onto elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo.​—⁠Efeso 1:⁠7.

23. Naa ɛlɔlɔ ɛmɔtshi wakondjaso lo monga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ?

23 Mɛtɛ, dia monga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi, sho pombaka mbidja weolo. Ase nkumbo kana wanɛ weyana laso kokaka tɔsɔka lam’asalaso dikambo sɔ. (Mateu 10:​32-39; 1 Petero 4:⁠4) Koko, difuto di’oma lo lɔsɛnɔ la woho ɔsɔ ndeka weoho tshɛ w’ehemba. Lam’ayotonga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi, tayonga la nkum’otema k’ɔlɔlɔ ndo la lɔngɛnyi l’ɔlɔlɔ lam’asaso l’anyaso atɛmɔdi wa Jehowa. (Mateu 19:​27, 29) Ohokanyiya ɔlɔ wayoyoka dia monga la lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo waki Nzambi wa losembwe. (Isaya 65:​17, 18) Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wayotokondja naka sho kitanyiyaka alako wa lo Bible ndo ngɛnyangɛnyaka otema wa Jehowa lee! (Tukedi 27:11) Ndoko tamu dia, lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi mbelaka ɔngɛnɔngɛnɔ.​—⁠Osambu 128:​1, 2.

HEMBA EWO KAYƐ

Naa ɛkɔkɔ ɛmɔtshi watosha ɔngɛnɔngɛnɔ lo monga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi?

Etshikitanelo akɔna wahombaso sala dia monga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi?

Lande na kalangayɛ monga la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi?

[Picture on page 124, 125]

Elimu wa lo nyuma ndo tena di’ɔlɛmwɛlɔ diaha la tshambandeko mbishaka ɔngɛnɔngɛnɔ le wanɛ wele la lɔsɛnɔ l’ɔlɔlɔ lo asho wa Nzambi

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto