Woho wa ndowanya diewo dia sawola l’anto

ONDE mbala tshɛ mbatoyɛnaka wɔdu sawola l’anto akina? Le anto efula, sawola l’onto, djekoleko onto lahaweye mbashaka pâ. Mbeyaka monga ko weho w’anto asɔ wekɔ la diki kana ɔsɔnyi. Vɔ koka ndjambola ɔnɛ: ‘Kakɔna kakokami sawola l’onto? Ngande wakokami tatɛ sawola la nde? Ngande wakokami tetemadja la sawo?’ Aha la tâmu, anto walanga ndjaekesanyiya l’anto akina mongaka la nsaki ka tɛkɛta efula. Okakatanu wele la wanɛ watshɔbɔla efula koka monga ko hawosha anto akina diaaso dia vɔ tɛkɛta kana mpokamɛ kɛnɛ katawɔ. Ɔnkɔnɛ, sho tshɛ, oyadi tekɔ ɔsɔnyi kana ɛtɛdi, tekɔ l’ohomba wa monga la diewo dia sawola l’anto.

Tatɛ la ngelo

Dia wɛ ndowanya diewo diayɛ dia sawola l’anto, bonde kahayatatɛ sala dikambo sɔ la ngelo? Sawo di’oshika kokaka fudja ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo nkumbo.

Dui dia sawola l’onto okina dimɛna, ekɔ ndjasha l’otema ɔtɔi le nde. (Euh. 6:6, 7; Tuk. 4:1-4) Naka sho ndjasha l’otema ɔtɔi le anto akina, kete tayosawola la wɔ ndo tayohokamɛka kɛnɛ kalangawɔ mbuta. Dikambo dikina di’ohomba ele monga la dui di’oshika dia sawola l’onto. Naka tekɔ l’ekongelo ka wadielo ndo ka wekelo wa Bible wa mbala la mbala, kete tayonga l’awui efula wa sawola l’anto akina. Naka sho kamba dimɛna la biukubuku Tɔsɛdingolake Afundelo Lushi la Lushi, kete tayokondja awui wa sawolaka l’anto. La yanyi, sho koka pomana la dui dimɔtshi di’ɔngɛnɔngɛnɔ l’esambishelo. Sho koka mbadia dui dimɔtshi di’ohomba efula kana diɔdja anto. Sho pombaka monga la mbekelo ka ndjɔkɔndɔlaka awui asɔ wonya wamɔtshaso sawo lo nkumbo. Dui sɔ diayotokimanyiya dia mbeya sawola l’anto akina wele kema lo nkumbo kaso.

Woho wa sawola l’onto lahayeye

Anto efula mbokaka wolo dia tatɛ sawola l’onto lahaweye. Koko l’ɔtɛ wa ngandji kokawɔ Nzambi ndo anyawɔ anto, Ɛmɛnyi wa Jehowa salaka tshɛ dia mbeka woho wa mbeya sawola dimɛna l’oyango wa mbewoya anto akina akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Kakɔna kakoka kokimanyiya dia ndjalowanya lo dikambo sɔ na?

Kɛnɛ kotami lo Filipi 2:4 koka kokimanyiya. Sho keketshamaka di’aha mbidja yimba paka l’‘akambo aso ato, koko ndo l’akambo w’anto akina.’ Kanyiya dui sɔ lo yoho nyɛ: Naka wɛ atahomanaka l’onto ndoko lushi, kete nde ayokɔsa oko onto lahandeye. Ngande wakokayɛ sawola la nde aha la nde mboka wɔma kana sɔnyi na? Kɛnɛ kakoka kokimanyiya ele monga l’elungi k’ɔmɔnɔmɔnɔ ndo mbosha mɔyɔ wa ngandji. Koko ekɔ awui efula wahombaso sɛdingola lo dikambo sɔ.

Mbeyaka monga ko wɛ ambohembola ɔtɛkɛta. Naka wɛ nyanga dia sawola la nde awui wele lo wɔɔngɔ ayɛ aha la wɛ ndjakiyanya dia mbeya kɛnɛ kele lo wɔɔngɔ ande, onde nde ayɔngɛnangɛna sawo sɔ? Kakɔna kakasale Yeso lam’akandahomana la womoto ɔmɔtshi l’ɛtɛkɔ kɛmɔtshi k’ashi la Samariya na? Kɛnɛ kaki lo wɔɔngɔ wa mama kɛsɔ aki tahola ashi. Ɔnkɔnɛ, Yeso akatatɛ sawola la nde lo dikambo sɔ, ko l’ɔkɔngɔ diko nde kotshimbatshimba dia diengesola otsha l’awui wa lo nyuma.​—Joa. 4:7-26.

Naka wɛ mbeyaka sɛdingola awui, kete wɛ lawɔ kokaka mbeya kɛnɛ kakanyiya anto. Onde mɛnamaka di’onto akɔ ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ kana la lonyangu? Onde nde aya osombe, ndo ekɔ l’ɛkɔmɔ? Onde wɛ mɛnaka di’oko ana wekɔ la ngelo kakɔ? Onde mɛnamaka di’onto akɔ ekɔ la lomombo efula kana nde ekɔ la pâ dia ndjakotshɛ ehomba wa lo lɔsɛnɔ? Onde woho woyalɛnginde kana dɛngalɛnga dia lo luudu lande mɛnyaka ɔtɛmwɛlɔ akɔna wende? Naka wɛ mbohɔ akambo asɔ wonya washayɛ onto mɔyɔ, kete onto koka kɔsa oko onto layasha l’awui wayashande.

Naka wɛ hɛnyi ɔnɛ latɛkɛta la yɛ, mbut’ate ondo wɛ ekɔ lo mboka paka dui diande to nɛ dia nde dihama l’edia ka lokuke, kakɔna kayoyokoka mbuta? Mbeyaka monga ko onto akɔ ekɔ la wɔma. Ngande wakokɛ kamba la dui diakɔ dia sawola la nde kânga mbende l’edia ka lokuke?

L’ahole amɔtshi, wɛ koka kotola onto oya lo sawo lo mbotɛ awui amɔtshi wendana la yɛ, ɛnyɛlɔ dihole diodjashiyɛ, bonde koyeyɛ ndjowenda, bonde keyɛ la mbetawɔ le Nzambi, bonde kakayamɛ mbeka Bible, ndo woho wambokokimanyiya Bible. (Etsha 26:​4-23) Lo mɛtɛ, dui sɔ pombaka salema la yewo y’efula ndo l’oyango ɔmɔtshi. Kɛsɔ mbeyaka ndjotshutshuya onto dia kotɛ dui dimɔtshi diendana la nde ndo kanyi yande.

L’ahole amɔtshi, anto wekɔ la mbekelo ka nongolaka angɛndangɛnda. Anto koka kɔlɔmba esadi eto dia mbɔtɔ lo luudu ndo kosha osongo. Kam’adjasɛyɛ, naka wɛ mimbola la loshilambo tshɛ dia mbeya kana ase nkumbo tshɛ wekɔ la wolo ndo mbahokamɛ l’otema ɔtɔi wonya wakokadimolawɔ, kete kanga luudu ayohokamɛ kɛnɛ kalangayɛ mbotɛ. Akina ndjashaka efula le angɛndangɛnda, lâsɔ sawo dianyu dia mbala ka ntondo koka monga otale efula. Vɔ koka ndjɛna dia nyu mbɔtɔnɛka l’awui efula. Dikambo sɔ kokaka ndjonyokonya lo sawo dimɔtshi di’ɔlɔlɔ di’awui wa lo nyuma.

Ko ayoyosala naka anto efula wa l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ tɛkɛtaka ɛtɛkɛta efula wahayatɛkɛta na? Ngande wakokayɛ sawola l’anto asɔ? Naka wɛ mbeka kânga woho washanawɔ mɔyɔ oto l’ɛtɛkɛta ɛmɔtshi l’atei w’ɛtɛkɛta ɛsɔ, kete anto akɔ wayɛna dia wɛ ndjashaka le wɔ. Dikambo sɔ koka ndjokosha diaaso dia mbeya sawola la wɔ.

Woho wa tetemadja sawo

Dia tetemala la sawo, dja yimba lo tokanyi tasha onto okina. Lɔmbande dia nde tondja kɛnɛ kele l’otema ande naka nde nangaka sala dikambo sɔ. Wembola w’ɔlɔlɔ walɔsɔna kokaka kokimanyiya. Wembola watshutshuya onto dia mbisha kanyi yande ndeka amɛna nɛ dia mbala efula vɔ tshutshuyaka onto dia tɛkɛta kambe koko aha pembetɛ tsho lo eelo kana kema. Ɛnyɛlɔ, l’ɔkɔngɔ wa tɛkɛta dui dimɔtshi diakatumbi l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ, wɛ kokaka mimbola wate: “Lo ndjela kanyi yayɛ kakɔna kele lo kiɔkɔ ya dui nɛ?” kana ɔnɛ “Oko le yɛ ahombama dia dui nɛ kandɔma?”

Lam’okayɛ wombola, hokamɛ okadimwelo la yambalo tshɛ. Ɛnya woho wangɛnangɛnayɛ ekadimwelo ande lo kitshiyaka l’onyɔ kana l’ɔtɛ. Tôhembolake ɔtɛkɛta. Dja yimba dimɛna lo kɛnɛ katande. ‘Onga suke dia mpokamɛ, ndo ɔkɔkɛ dia tɛkɛta.’ (Jak. 1:19) Etena kakadimolayɛ, ɛnya dia wɛ mɛtɛ akohokamɛki dimɛna.

Koko, eya di’aha onto tshɛ mbayokadimolaka lo wembola ayɛ. Anto amɔtshi kadimolaka tsho la lokiki kana la yema ya tɔla. Akina koka mbuta tsho eelo kana kema. Tomalake. Onga la solo dia lotutsha. Tonake dia sawola l’onto la wolo. Naka onto mbetawɔka dia kohokamɛ, kete kamba la diaaso sɔ dia mbotɛ awui w’oma l’Afundelo wayowokeketsha. L’edjedja ka wonya, nde koka ndjokoma lo kɔsa oko ɔngɛnyi. Ndo oma lâsɔ, nde koka ndjokoma ko hayengenga mbisha kanyi yande.

Etena kasawolayɛ l’onto, tshikande la dui dimɔtshi diahombanyu ndjosawola mbala kayaye. Naka onto amboka wembola efula, kadimola ɛmɔtshi ndo tshika ɔtɔi kana ehende dia nyu ndjosawola mbala kayaye. Tɛnde wate tokotosala eyangelo, oma lâsɔ ko wɛ ndjokadimola lo ndjela eyangelo wakayatosala. Naka nde honyiyisha wembola, kete wɛ koka komiya sawo diayɛ la wombola weyɛ wate wayokotola yambalo yande. Tɛnde wate tayoyɔkɛtshanya wombola akɔ mbala kayaye. Wɛ kokaka tana tokanyi efula t’amɛna lo dibuku Comment raisonner, lo biukubuku Kakɔna Katɔlɔmba Nzambi?, ndo lo Tshoto y’Etangelo kana Réveillez-vous ! weke katomba.

Sawo dia la anyayɛ Akristo

Mbala ka ntondo kahomanayɛ l’Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi, onde wɛ toyangaka dia mbêya? Onde wɛ totshikalaka tsho ki? Ngandji kele laso otsha le anangɛso pombaka totshutshuya dia nyanga woho wa mbaeya. (Joa. 13:35) Ngande wakokayɛ tatɛ na? Wɛ koka tatɛ lo mbotɛ tsho lokombo layɛ oma lâsɔ ko wɛ mombola lakinde. Mbala efula naka wɛ mombola nganɛ wakandeke akambo wa mɛtɛ, kete dui sɔ diayoyonyokonya lo sawo dia dimɛna efula ndo diayonyokimanyiya dia nyu mbeyana lam’asanyu. Oyadi kânga wɛ bu la lolemi l’osadi, welo wadjayɛ dia sawola la nde ayɛnya onto okina dia wɛ ndjashaka le nde, ndo dikambo sɔ mbele ohomba.

Kakɔna kakoka kokimanyiya dia wɛ sawola dimɛna l’os’etshumanelo kanyu ɔmɔtshi na? Yasha l’otema ɔtɔi le nde ndo le nkumbo kande. Naka nyeke katomba oma lo losanganya, kete nyɔkɛtshanya tokanyi tɔmɔtshi tɛnanyu dia tekɔ ohomba. Nyu akɔ ahende koka kondja wahɔ lo dikambo sɔ. Wɛ kokaka mbuta dui dimɔtshi di’ohomba diakayadia lo Tshoto y’Etangelo kana lo Réveillez-vous ! weke katomba. Tosalake dikambo sɔ oko onto lɛnya dia wɛ ekɔ l’ewo k’efula kana oko onto lahemba ewo kande. Koko saladiɔ l’oyango wa mbotɛ tsho dui dimɔtshi diakayadia diɛnayɛ wate diekɔ dimɛna efula. Wɛ kokaka tɛkɛta dikambo di’ɔkɛndɛ wayonga layɛ kana wayonga lande lo Kalasa k’Olimu wa Teokrasi ko nyu mbishana tokanyi lo woho wakoka sawo diakɔ mbishama. Nyu kokaka nto mbutanɛ awui wakete l’esambishelo.

Lo mɛtɛ, woho wayashaso le anto ndjotokonyaka mbala efula dia sawola awui wendana la wɔ, awui watawɔ ndo wasalawɔ. Sho koka nto mbidja ndo yema ya shɛkɛsɛkɛ lo sawo diaso. Onde tayotondja awui wakeketsha? Naka sho kamba l’alako wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo tshutshuyama la ngandji kaki Nzambi, kete tayotondja mɛtɛ ɛtɛkɛta wakeketsha.​—Tuk. 16:27, 28; Ef. 4:25, 29; 5:3, 4; Jak. 1:26.

Sho ndjalɔngɔsɔlaka la ntondo ka tshɔ l’esambishelo. Bonde kahayalɔngɔsɔla dia totɛ angɛnyi ayɛ dui dimɔtshi diayokotola yambalo yawɔ na? Naka wɛ ambadia kana amboka dui dimɔtshi dia dimɛna, kete funda awui amɔtshi wakokayɛ tosawola l’anto akina. L’edjedja ka wonya, wɛ koka ndjɛna dia wɛ aya l’awui efula wa sawola l’anto wakokayɛ sɔna paka dui dimɔtshi l’atei awɔ ko pe. Dikambo sɔ diayokokimanyiya di’aha wɛ sawola l’anto paka awui wokowokaka nshi tshɛ. Lâdiko di’awui asɔ tshɛ, ɛtɛkɛta ayɛ wɛnya woho wɔsayɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi la nɛmɔ di’efula!​—Osam. 139:17.