WEKELO 30
Yasha le onto latɛkɛta la yɛ
ETENA kewoyaso anto akina akambo wa mɛtɛ w’oma lo Bible, hatohombe komɛ tsho lo mbɔtshiya akambo akɔ lo wɛɔngɔ awɔ. Sho la dia minanda etema awɔ. Yoho mɔtshi ya sala dui sɔ ele ndjasha l’otema ɔtɔi le ampokami aso. Sho koka ndjasha le wɔ lo toho totshikitanyi.
Dja yimba lo tokanyi t’ampokami ayɛ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akadje yimba l’ahole ndo lo tokanyi taki l’ampokami ande. Nde akate ate: “Le asi Juda, dimi lakayala usi Juda, dia dimi mbetawuya asi Juda. Dime kema la tshina di’elembe, ku lakayala uku untu leli la tshina di’elembe le wane weli la tshina di’elembe. Le wane waha la elembe, dimi lakayala uku untu laha la elembe, kuyanga dime laki uku untu laha la elembe wa [Nzambi]. Keli la ki la tshina dia elembe wa Kristu, dia dimi mbetawuya wane waha la elembe. Le akanga a weodu, dimi lakayala wodu, dia dimi mbetawuya akanga a weodu. Dimi lakayala wehu w’antu tshe, dia dimi nshimbela amotshi. Dimi latutshaka akambu tshe ne dia lukumu l’ololo, dia dimi nkundja yema loko.” (1 Kor. 9:20-23) Ngande wakokaso koma “wehu w’antu tshe” ɛlɔ kɛnɛ na?
Naka wɛ shishima ampokami ayɛ kânga lo tshanda mɔtshi tsho la ntondo ka tɛkɛta la wɔ, kete wɛ koka mbeya awui wele lawɔ. Onde wɛ koka mbeya elimu wakambawɔ? Onde ekɔ djembetelo mɔtshi yɛnya ɔtɛmwɛlɔ awɔ? Onde ekɔ dui dimɔtshi diɛnya yoho ya lɔsɛnɔ yele lawɔ l’atei wa nkumbo? Lo ndjela kɛnɛ kamboyɛna, onde wɛ koka tshikitanya sawo diayɛ woho wa diɔ ndeka kotola yambalo y’ampokami ayɛ?
Dia sawo diayɛ ndeka kotola yambalo y’anto, wɛ la dia takanyiyisha ntondo dia mbeya woho wayoyotatɛ sawola l’anto wa lo mbilo kayɛ. L’ahole amɔtshi, wɛ ayohomba takanyiyisha ndo dikambo di’anto wakonɔ oma lo wedja ekina wadjasɛ l’ɛtshi kayɛ ka nkɛtɛ. Naka weho w’anto asɔ wekɔ l’ɛtshi kayɛ ka nkɛtɛ, onde wɛ amboshola yoho ya dimɛna ya mbasambisha? Lam’ele Nzambi nangaka ‘dia weho w’anto tshɛ shimbamela ndo kondja ewo k’oshika k’akambo wa mɛtɛ,’ oyango ayɛ wonge wa sambisha anto wayohomana la yɛ losango la Diolelo lo yoho ya dimɛna efula.—1 Tim. 2:4.
Hokamɛ la yambalo tshɛ. Kânga mbeya Jehowa oseka dikambo tshɛ, nde mpokamɛka anto akina. Omvutshi Mika akalongola ɛnɛlɔ. Lo ɛnɛlɔ kakɔ, nde akɛnyi Jehowa alɔmba andjelo dia mbisha tokanyi tawɔ dia kandola dikambo dimɔtshi diakatombe. Oma lâsɔ, l’atei w’andjelo asɔ, Nzambi akasha ondjelo ɔmɔtshi ɔkɛndɛ wa kotsha kanyi yakandasha. (1 Khum. 22:19-22) Lam’akayakiyanyaka Abarahama dikambo di’elanyelo ka Sɔdɔma, Jehowa akohokamɛ polo ndo lam’akandashile la tondja kɛnɛ kaki l’otema ande. (Etat. 18:23-33) L’olimu aso w’esambishelo, ngande wakokɛ mbokoya ɛnyɛlɔ kaki Jehowa lo kɛnɛ kendana la mpokamɛ anto akina?
Keketsha anto akina dia vɔ mbisha tokanyi tawɔ. Oka wombola ɔmɔtshi wa shikaa, ndo lɛmbɔhala tshanda y’ɔlɔlɔ dia mbasha diaaso dia vɔ kadimola. Hokamɛwɔ dimɛna. Yoho yayowahokamɛ la yambalo tshɛ ayowakeketsha dia vɔ tɛkɛta aha la mboka wɔma. Naka okadimwelo awɔ ambɔkɛnɛmɔla dui dimɔtshi diayashawɔ lɔkɔ, kete nyomombola nto la kɔmi tshɛ. Towaokake wembola efula wendana la lɔsɛnɔ lawɔ hita, koko yanga dia mbaeya dimɛna. Andola tokanyi toshawɔ naka wɛ kokaka sala dui sɔ l’otema ɔtɔi. Kânga wɛ hetawɔ kanyi yawɔ, onga la ngandji ndo ɛnya dia vɔ wekɔ la shadiya ya mbuta kɛnɛ kotshiwɔ.—Kol. 4:6.
Koko sho la dia monga la yewo, di’aha sho ndjasha le anto akina lo yoho yambotamba olelo. Ndjasha le anto akina, hatosha lotshungɔ la ndjatambiya l’awui awɔ hita. (1 Pet. 4:15) Naka tekɔ lo sawola l’onto lele bu pami kana womoto oko sho, kete sho la dia monga la yewo di’aha nde ndjokoma lo ndjoyambola bonde kayashaso le nde lo yoho shɔ. Lam’ele yoho y’ɔlɔlɔ ya ndjasha le anto akina tshikitanaka lo ndjela wodja la wodja kana le onto l’onto, sho la dia monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ lo dikambo sɔ.—Luka 6:31.
Dia monga onto leya pokamɛ dimɛna, paka sho ndjalɔngɔsɔla. Naka sho mbeyaka kɛnɛ kayotota dimɛna lo yimba yaso, kete dui sɔ diayotokimanyiya dia tɛkɛta aha la wɔma ndo dia pokamɛ anto akina etena katɛkɛtawɔ. Dui sɔ mbangɛnyangɛnyaka ndo koka nyomoleka mbatshutshuya dia vɔ sawola la so.
Sho mɛnyaka dilɛmiɛlɔ otsha le anto akina lo mbahokamɛ. (Romo 12:10) Dui sɔ mɛnyaka dia sho mbɔsaka tokanyi ndo nsaki yawɔ la nɛmɔ. Diɔ kokaka nto mbâtshutshuya dia mbidja yimba efula lo kɛnɛ kataso. Diakɔ diatolaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi dia ‘monga suke dia pokamɛ, ndo ɔkɔkɛ lo tɛkɛta.’—Jak. 1:19.
Kimanyiya anto akina dia pama. Woho wayashaso le anto akina ayototshutshuya dia tetemala la kanyiyaka dikambo dia wanɛ wakɛnya nsaki ndo mbaembola nto dia towaewoya akambo wa mɛtɛ wendana l’ehomba awɔ mbala kakɔ ɔtɔi. Lam’alangayɛ towaenda nto, kanyiya nganɛ wakayawaɛnyi lo wendelo ayɛ wa ntondo. Lɔngɔsɔla awui wendana la dui dimɔtshi diayakiyanyawɔ. Ka epole ɔsɛkɛ l’ohomba w’awui akɔ ndo kimanyiyawɔ dia mɛna woho wakokawɔ kondja wahɔ oma lo kɛnɛ kewɔ lo mbeka.—Is. 48:17.
Naka onto lasawola la yɛ ambokosholɛ dui kana okakatanu ɔmɔtshi wotshindja yimba, kete ɔsa dikambo sɔ oko diaaso dia lânde dia mbosambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. Yela ɛnyɛlɔ kaki Yeso laki wonya tshɛ suke dia samba wanɛ waki l’asui. (Mako 6:31-34) Ewɔ dia mɛnya dia wɛ mbeyaka kɛnɛ kakoka kandola dikambo diande aha la tshimbatshimba kana mbosha dako dimɔtshi di’aha kanyiya. Onto koka mɛna di’oko wɛ hayasha le nde. Lo dihole dia sala ngasɔ, ɛnya dia wɛ ndjadjaka lo dihole diande. (1 Pet. 3:8) Oma lâsɔ, sala eyangelo l’ekanda walembetshiya Bible, ndo ɛnyande awui wakeketsha dia mbokimanyiya dia nde ndɔshana l’okakatanu ande. Lo mɛtɛ, woho wayashɛ la ngandji tshɛ le ompokami ayɛ ayokokimanyiya di’aha wɛ mbutɛ anto akina toseke takandakotɛ naka wɛ ndoko l’ɔkɔkɔ w’oshika wa sala dikambo sɔ.—Tuk. 25:9.
Sho la dia ndeka ndjasha le anto weka laso Bible. Kanyiya lo dɔmbɛlɔ dikambo di’ehomba w’ombeki tshɛ, ndo lɔngɔsɔla awui wayoyoteka la wɔ aha la mbohɛ ehomba ɛsɔ. Yambola wate, ‘Kakɔna kahombande sala nto dia nde tetemala pama lo nyuma?’ La ngandji tshɛ, kimanyiya ombeki dia nde shihodia kɛnɛ kata Bible ndo ekanda watondja ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ lo dikambo diele lande. (Mat. 24:45) L’awui amɔtshi, wɛ hahombe komɛ tsho paka lo mbisha onto elembetshiyelo. Wɛ koka mɛnya ombeki woho wa nde kamba la wetshelo ɔmɔtshi wa lo Bible, lo sɛdingola dui dimɔtshi kamɛ la nde diɛnya woho wa kamba la wetshelo akɔ.—Joa. 13:1-15.
Wonya wakimanyiyayɛ anto akina dia mbɔtɔnganyiya nsɛnɔ yawɔ l’ɛlɛmbɛ waki Jehowa, wɛ la dia monga la wɛdimo ndo l’ekanelo k’ɔlɔlɔ. Vɔ tshɛ hawoye oma lo dihole ɔtɔi ndo hawotohama woho ɔtɔi. Onga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kalongamɛyɛ le anto akina. (Fil. 4:5) Tatshutshuyake la wolo dia tshikitanya nsɛnɔ yawɔ. Tshika di’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo nyuma kande mbatshutshuya dia vɔ sala dikambo sɔ. Jehowa nangaka di’anto mbokambɛ aha l’onto ɔmɔtshi mbatshutshuya, koko la lolango lawɔ vamɛ. (Osam. 110:3) Ewɔ dia mbisha tokanyi tayɛ hita l’awui wahombawɔ mbɔsa tɛdikɔ, ndo oyadi vɔ wayokɔlɔmba dia sala dikambo sɔ, paka wɛ kɛba di’aha mbɔsa tɛdikɔ lo dihole diawɔ.—Ngal. 6:5.
Sha ekimanyielo kahombama. Kânga mbakayakiyanyaka Yeso ntondo dikambo di’ehomba wa lo nyuma w’ampokami ande, nde akadjaka nto yimba l’ehomba awɔ ekina. (Mat. 15:32) Oyadi sho bu l’ekondjelo k’efula, ekɔ toho efula takokaso kimanyiya anto dimɛna.
Ndjasha le anto akina ayototshutshuya dia mbakanɛ. Ɛnyɛlɔ, naka yanyi yambokoma lo dihole diasawolanyu, kete ona woho wa nyu mbɔtɔ lo dɛdi, ko naka mvula kambotatɛ ndɔ, kete nyone woho wa mbɔtɔ lo dɛfu kana lo luudu, kana nyu mbokana dia ndjotetemala la sawo dianyu etena kekina. Naka wɛ akaye lo wonya wende bu la diaaso, kete lɔmbande dia wɛ ndjoya nto l’ɔkɔngɔ. Naka osukanyi ayɛ kana onto ɔmɔtshi lakɛnya nsaki ekɔ la hemɔ lo lopitadi, kete ɛnya woho wayashayɛ le nde lo mbotomɛ yɛtshi ya mukanda y’esambelo, kana lo wɛ tshɔ dia towenda. Naka kokaka, kete wɛ koka mbɔtɔlɛ yangɔ ya ndɛ, kana mbokimanyiya lo yoho kina.
Lam’atahame ambeki wa Bible, vɔ koka ndjokoma lo monga la yema ya lonyangu lo yoho nyɛ yambowokakitɔna l’angɛnyi awɔ w’edjedja. Lâsɔ, ɔsawɔ oko angɛnyi ayɛ. Ɔsaka etena ka sawola la wɔ l’ɔkɔngɔ wa wekelo kana lo tena dikina. Keketshawɔ dia nyanga angɛnyi w’eshika. (Tuk. 13:20) Kimanyiyawɔ dia vɔ mbɔtɔka lo nsanganya y’Akristo. Lo nsanganya shɔ, paka wɛ mbidjasɛka la wɔ dihole ɔtɔi, ndo mbakimanyiyaka kâmɛ l’anawɔ woho wa vɔ tshɛ kondja wahɔ oma lo nsanganya yakɔ.
Yasha l’otema ɔtɔi le onto. Ndjasha le anto kema dui diahomba mbeka leka, koko ekɔ dionga diaya oma l’otema. Yoho yayashaso le anto akina mɛnamaka lo toho efula. Yɔ mɛnamaka lo woho wahokamɛso ndo lo kɛnɛ kataso. Yɔ mɛnamaka nto oma lo ngandji ndo oma lo kɛnɛmɔ kashaso anto akina. Oyadi hatɔtɛkɛtshi kana hatosadi dui dimɔtshi, dionga ndo elungi kaso mɛnyaka kɛnɛ kele l’otema aso. Naka sho mɛtɛ ndjashaka le anto akina, kete weho akɔ tshɛ vɔ wayoyɛna dikambo sɔ.
Kɛnɛ koleki totshutshuya dia ndjasha l’otema ɔtɔi le anto akina ele, lo sala ngasɔ, sho mbokoyaka dionga dia ngandji ndo dia kɛtshi diele la Shɛso lele l’olongo. Dui sɔ tokimanyiyaka dia kotola ampokami aso oya le Jehowa ndo oya lo losango lakandatosha dia mbewoya. Ɔnkɔnɛ, lam’asambishayɛ lokumu l’ɔlɔlɔ, sala la wolo ‘di’aha mendaka paka awui ayɛ ato, koko ndo wahɔ w’anto akina.’—Fil. 2:4.