“Mbeya ngandji ka Kristo”

1-3. a) Kakɔna kakatshutshuya Yeso dia mbokoya She? b) Lo toho takɔna takɛnya Yeso ngandji tayotɔsɛdingola?

ONDE wɛ ambɛnaka yana mɔtshi ya hiami yayanga dia mbokoya she? Nde mbeyaka mbokoya woho wakɛndakɛnda she, watɛkɛtande, kana ditshelo diande. L’edjedja ka wonya, ɔna ɔsɔ mbeyaka ndjokoma ndo lo monga la she woho ɔtɔi lo waonga ndo lo lonyuma. Eelo, ngandji ndo kɔlamelo ya nde otsha le she mbatshutshuya ɔn’ɔsɔ dia monga oko she.

² Kayotota lo dikambo dia diɔtɔnganelo diele lam’asa Yeso la She lele l’olongo? Yeso akate lushi lɔmɔ ate: “Dimi nangaka Papa.” (Joani 14:31) Ndooko onto lakoka mboka Jehowa ngandji ko ndeka Ɔnande laki kaamɛ la nde edja efula la ntondo ka ndo diangɔ dikina tongama. Ngandji kokande She akatshutshuya Yeso dia mbookoya.​—Joani 14:9.

³ Lo totshapita t’etatelo ta dibuku nɛ, takɛnyi woho wakakɛnɛmɔla Yeso wolo, losembwe ndo lomba laki Jehowa lo yoho ya kokele. Ko ngande wakakɛnɛmɔla Yeso ngandji kaki She? Tɔsɛdingole toho tosato tɛnama ngandji ka Yeso: Yimba yande ya ndjahondja, kɛtshi kande ka mamba ndo woho wetawɔnde dia dimanyiya.

‘Ndooko ngandji koleki kɛnɛ’

4. Ngande wakasha Yeso ɛnyɛlɔ koleki tshɛ ka ngandji ka ndjahondja kahatɛnamaka le onto?

⁴ Yeso akasha ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula ka ngandji ka ndjahondja. Ndjahondja kɛdikɛdi mbetsha ehomba ndo ekiyanu w’anto akina la ntondo ka wakiyɛ aha la nongamɛ wahɔ ɔmɔtshi. Ngande wakakɛnɛmɔla Yeso dionga sɔ? Ndamɛ akalembetshiya ate: “Ndooko ngandji koleki k’onto nkimɔ lɔsɛnɔ lande dikambo dia angɛnyi ande.” (Joani 15:13) Yeso aketawɔ dia nkimɔ lɔsɛnɔ la nde la kokele dikambo diaso. Ɔsɔ mbaki ɔkɛnɛmwɛlɔ woleki tshɛ wa ngandji wahatɛnyaka ndooko onto. Koko Yeso akɛnya ngandji ka ndjahondja lo toho tokina nto.

5. Ngandji ka ndjahondja ka ngande kakɛnya Ɔna ɛtɔi laki Nzambi lakandote lam’akandetawɔ dia mimɔ oma l’olongo?

⁵ La ntondo ka nde ndjotɔ oko onto, Ɔna ɛtɔi laki Nzambi lakandote ɔsɔ aki lo dihole dia laadiko efula ndo dia lotombo l’olongo. Nde aki la diɔtɔnganelo dia wolo la Jehowa ndo la lokema la ditongami dia lo nyuma. Koko, nde akatshike waɛsɛ ande asɔ, “akatshike kɛnɛ tshɛ kaki la nde, ko akayaetɛ oko mfumbe ndo akayala onto.” (Filipɛ 2:7) Nde aketawɔ dia ndjɔsɛna kaamɛ l’anto w’atshi wa pɛkato l’andja ‘walɔmbɔma oma le kanga kɔlɔ.’ (1 Joani 5:19) Shi mɛtɛ Ɔna Nzambi akɛnya ngandji ka ndjahondja?

6, 7. a) Ngande wakɛnya Yeso ngandji ka ndjahondja l’etena kakandakambaka olimu lanɛ la nkɛtɛ? b) Ɛnyɛlɔ kakɔna kananda otema ka ngandji ka ndjahondja katanema lo Joani 19:25-27?

⁶ L’etena tshɛ kakandakambaka olimu lanɛ la nkɛtɛ, Yeso akɛnya ngandji ka ndjahondja lo toho efula. Aha la nyanga wahɔ, Yeso akayasha tshɛ l’olimu ande polo ndo lo nde ndjahondja diangɔ diahomba onto monga la diɔ. Nde akate ate: “Ɛkɛngɛ wekɔ la weoko ndo tofudu ta l’olongo tekɔ la tokefu, koko Ɔna onto keema la dihole dia mbishɛ ɔtɛ ande.” (Mateo 8:20) Oko wakinde otshudi w’abaya waki la diewo efula, Yeso akakoke mbɔsa etena ka ndjakɛ luudu la dimɛna efula kana ka nsala kana sɛla diangɔ di’amɛna dia lo luudu diakandakoke nsondja ko nkondja falanga efula. Koko nde kokamba la diewo diande dia nkondja lomombo la l’emunyi.

⁷ Joani 19:25-27 tɛkɛtaka dikambo di’ɛnyɛlɔ kananda otema efula ka ngandji kande ka ndjahondja. Dikambo sɔ diakasalema l’ɔkɔngɔ wa midi ka lushi lakandavu, etena kakandonaka lomu l’otamba w’asui. Ohokanyiya lokema la akambo wakakanyiyaka Yeso l’ɔkɔngɔ a midi wa lushi lakandavu. Etena kakandonaka lomu lo otamba w’asui nde akayakiyanyaka dikambo di’ambeki ande, di’olimu w’esambishelo ndo djekoleko dikambo di’olowanyi ande ndo etombelo wayonga lawɔ lo lokombo la She. Elongamelo ka nshi yayaye k’andja w’otondo kaki l’ahɛka ande! Koko, yema la ntondo ka nde nkitshiya, Yeso akayakiyanya dikambo dia nyango laki ondo aya wadi aki odo l’etena kɛsɔ. Yeso akalɔmbɛ ɔpɔstɔlɔ Joani dia nkokɛ Mariya oko onto akokɛ nyango, diakɔ diakayɔsaka Joani Mariya ko todjasɛ la nde lakande. Yeso akayakiyanya di’ehomba wa lo demba ndo wa lo nyuma wa nyango. Ɔsɔ mɛtɛ aki ɔkɛnɛmwɛlɔ wa l’otema ɔtɔi wa ngandji ka ndjahondja!

“Nde akawoke kɛtshi”

8. Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yakamba la Bible dia ntɛkɛta dikambo dia kandji ka Yeso alangayɔ nembetshiya?

⁸ Yeso akokaka anto kandji oko She. Afundelo mɛnyaka dia nde ekɔ onto lakatɛtɛka solo efula otsha le wanɛ waki la paa ndo kɛsɔ akootshutshuyaka dia mbaakimanyiya. Lam’atɛkɛta Bible dia kandji kaki la Yeso, tɔ kambaka la tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yakakadimɔma ɔnɛ “akawoke kɛtshi.” Lo ndjela manyi mɔtshi y’akambo wa lo Bible, tshɛkɛta shɔ “nembetshiyaka . . . woho wanandema onto polo lo solo diande ndɔ dikila la kandji. Yɔ mbele tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yoleki kɛnɛmɔla wolo wa kandji koka onto.” Tende akambo amɔtshi wele kandji k’efula kaki la Yeso akotshutshuya dia nsala dikambo dimɔtshi.

9, 10. a) Awui akɔna wakakonya Yeso l’apɔstɔlɔ ande dia nyanga hiole ya diɛta? b) Kakɔna kakasale Yeso etena kakaye olui w’anto ndjofutanya diomuyelo diande, ndo lande na?

⁹ Akootshutshuya dia nkotsha ehomba wa lo nyuma. Ɔkɔndɔ wele lo Makɔ 6:30-34 mɛnyaka kɛnɛ kakalekaka tshutshuya Yeso dia mboka anto kɛtshi. Ɔsa dia wɛ ekɔ lo mɛna dikambo nɛ. Apɔstɔlɔ wakakalola oma lo lɔkɛndɔ l’etale l’olimu w’esambishelo, ndo wakewoya Yeso kɛnɛ tshɛ kakawɛnyi ndo kakawoke wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Koko woho wakaadinge olui w’anto kombasha diaso dia vɔ ndɛ yangɔ. Oko wakinde nshi tshɛ onto ladja anto yimba, Yeso akɛnyi di’apɔstɔlɔ wakalɛmbɛ. Nde akawatɛ ate: “Nyoye nyuamɛ, totshu lo dihole dia diɛta kele nyotomuya yema.” Vɔ wakɔtɔ lo waato ko wakatenyanya Ndjale ka Ngalileya oma lo shɔdi yatɔ ya nɔrdɛ dia toyanga hiole ya ki dia vɔ momuya. Koko olui w’anto wakawaɛnyi watatshu. Ndo akina wakoke dikambo sɔ. Vɔ tshɛ wakalawɔ l’omamu wa lushi, ndo wakakome lo wedi okina la ntondo ka ndo waato nkoma!

¹⁰ Onde Yeso akoomala lo woho waki anto kombosha etena ka nde momuya? Ndooko! Solo diande diakatɛtɛ etena kakandatane nunu di’antu wookongɛ. Makɔ akafunde ate: “Yeso akɛnyi olui a woke w’anto, ko nde akawaoke kɛtshi nɛ dia vɔ waki oko ɛkɔkɔ waha la olami. Nde akatatɛ mbaetsha akambo efula.” Yeso akɔshi anto asɔ oko wanɛ wele l’ehomba wa lo nyuma. Vɔ waki oko ɛkɔkɔ watekekɔ waha la okimanyedi ndo waha l’olami wa mbaalɔmbɔla kana mbaakokɛ. Yeso akeyaka dia ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ waki etema wolo oko dive kombidjaka anto k’anto yimba, kaanga mbele vɔ mbaki l’ɔkɛndɛ wa monga alami awɔ. (Joani 7:47-49) Nde akoke anto asɔ kɛtshi, ko akatatɛ mbaetsha akambo wendana la “Diolelo dia Nzambi.” (Luka 9:11) Tolembete dia Yeso akoke anto kɛtshi la ntondo ka nde mbeya ndo kɛnɛ kayowosala l’akambo wakandahombe mbaetsha. L’ɛtɛkɛta ekina, kɛtshi ka mamba kakandawaoke kɛsɔ komonga etombelo wa wetshelo ande, koko tɔ mbakootshutshuyaka dia mbaetsha.

11, 12. a) Ngande wakawɔsaka ase sudi lo nshi yakafundamaka Bible, ko kakɔna kakasale Yeso lam’akaye onto laki “la sudi k’efula” le nde? b) Ngande wakayaoke ose sudi etena kakawonanda Yeso, ndo kakɔna kakate dɔkɔtɛlɛ dimɔtshi katosha kanyi lo dikambo sɔ?

¹¹ Akootshutshuya dia minya asui. Anto waki la weho tshɛ wa paa wakakotɔmaka oya le nde etena kakawɛnaka dia Yeso mbokanaka kɛtshi. Kɛsɔ akɛnama hwe djekoleko etena kakayayelaka olui w’anto Yeso ko onto ɔmɔtshi laki “la sudi k’efula” akaye lalende. (Luka 5:12) Lo nshi yakafundamaka Bible, wakakakitolaka anto waki la sudi l’anto akina dia mbewɔ osambiyelo. (Walelo 5:1-4) Koko l’edjedja ka wonya, embetsha w’ɛlɛmbɛ w’ase Juda wakayotshutshuya anto dia monga la kanyi ya kɔlɔ efula lo dikambo dia sudi, ndo wakadje ɛlɛmbɛ awɔ hita wakasɔkishaka anto.a Koko tende kɛnɛ kakasalɛ Yeso ose sudi ɔsɔ: “Kanga sudi ɔmɔtshi akaye le nde, akookusamɛ ndo akɔɔsɛngasɛnga awotɛ ate: ‘Ɔnkɔnɔlɛ naka wɛ alanga.’ Nde akawoke kɛtshi, akasembola lonya lande, akawonanda ndo akawotɛ ate: ‘Dimi nangaka, ɔkɔnɔ.’ Mbala kakɔ ɔtɔi, sudi kande kakashile ndo nde akakɔnɔ.” (Makɔ 1:40-42) Yeso akeyaka di’onto laki la sudi ɔsɔ komonga la lotshungɔ la tanema lo dihole sɔ. Koko lo dihole dia mbotshanya, nde akawoke kɛtshi efula polo lo nde nsala dikambo diahakoke ndo mfɔnya: nde akawonanda!

¹² Onde wɛ koka mfɔnya kɛnɛ kakoke kanga sudi ɔsɔ etena kakawonanda Yeso? Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ. Paul Brand lele dɔkɔtɛlɛ diasakɛ ase sudi mbutaka kɛnɛ kakete lushi lɔmɔtshi lo wodja wa Inde etena kakandasakɛka ose sudi ɔmɔtshi. Etena kakandosalaka ɛgzamɛ, dɔkɔtɛlɛ akahɛ ose sudi ɔsɔ lonya lo dihɛka ndo akolembetshiya ekanga wakandahombe mbɔsa lo tshimbo ya okadimudi. Mbala kakɔ ɔtɔi, ose sudi ɔsɔ akatondɔ la delo. Dɔkɔtɛlɛ akambola la lonyangu ate: “Onde lambota dui dimɔtshi dia kɔlɔ?” Okadimudi akambola ɔlɔngɔlɔngɔ ɔsɔ l’ɔtɛkɛta awɔ ko nde akakadimola ate: “Ndooko dɔkɔtɛlɛ. Nde ekɔ lo ndela nɛ dia wɛ ambowahɛ lonya lo dihɛka. Ntatɛ lakandaye lanɛ aya ɛnɔnyi efula wele ndooko onto lambowonanda.” Wahɔ wakakondja ose sudi lakaye le Yeso wakaleke lasɔ, nɛ dia hemɔ kakawetɛka wɔnɔnyi kɛsɔ kakashile!

13, 14. a) Leemba l’anto lakɔna lakahomana la Yeso lam’akinde suke la osomba wa Nayina, ndo kakɔna kaki dui dia lɔkɔnyɔ efula? b) Kakɔna kakasale Yeso oma lo kandji kakandoke wadi aki odo la l’osomba wa Nayina?

¹³ Akootshutshuya dia minya lonyangu. Yeso akokaka kandji efula etena kakandɛnaka anto la paa. Tende kɛnɛ kɔkɔndwami lo Luka 7:11-15. Dikambo sɔ diakete etena kaki Yeso ambokamba olimu ande l’atei atei. Suke la soko di’osomba wa Nayina wa la Ngalileya, Yeso akahomana la olui w’anto watatshu tokundɛ odo. Anto mɛtɛ waki la lɔkɔnyɔ l’efula nɛ dia onto lakavu ɔsɔ aki ɔlɔngɔlɔngɔ ndo tshɔi y’ɔna yele nyango aki wadi aki odo. Ondo womoto ɔsɔ amboshilaka la kɛndakɛnda la woho wa lokidi l’anto la ngasɔ otsha lo waombo lam’akavu omɛnde. Mbala kɛnɛ, nyɔi ambɔsa tshɔi yande y’ɔna yele ondo nde mbaki osukɔ ande. Ondo olui w’anto ɔsɔ wakatatshɔka la wamato wakatalelaka, ndo apomi wa ngɔmɔ la kombe wakatembaka kembo ya lomamba. (Jɛrɛmiya 9:17, 18; Mateo 9:23) Koko washo waki Yeso wakasembɔnɛ paka la mama kɛsɔ kaki l’ɔkɛyi w’efula wele, aha la taamu akatakɛndakɛndaka suke la kaka y’ɔnande.

¹⁴ Yeso “akawoke kɛtshi.” La dui di’ekeketshelo nde akawotɛ ate: “Takolela.” Nde akatshu ndo akakimɛ kaka y’odo aha la vɔ mbɔlɔmba dia nde nsala dui sɔ. Amɛmbi wa kaka ndo ondo leemba l’anto tshɛ wakemala. La dihonga tshɛ, Yeso akatɛ odo ate: “Ɔlɔngɔ, dimi lambokotɛ nte, etɔ!” Kakɔna kakete oma laasɔ? “Ɔnɛ lakavu aketɔ ndo akatatɛ ntɛkɛta” oko onto lakemɔ oma lo djɔ! Evanjiliɔ kotshaka ɛtɛkɛta wananda otema wɔnɛ: “Ko Yeso akawosha nyango.”

15. a) Lo ndjela ɛkɔndɔ wa lo Bible wɛnya woho wakoke Yeso anto kandji, ngande wakɛnamaka kɛtshi oma l’etsha? b) Ngande wakokaso mbokoya Yeso lo dui sɔ?

¹⁵ Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɛkɔndɔ ɛsɔ? Mbala tshɛ, kɛtshi mɛnamaka oma l’etsha. Etena tshɛ kakɛnaka Yeso anto la paa, nde akawaokaka kɛtshi, ndo mbala tshɛ kakandokaka anto kɛtshi, nde akasalaka dikambo dimɔtshi dia mbaakimanyiya. Ngande wakokaso mbokoya ɛnyɛlɔ kande? Oko weso Akristo, tekɔ la ɔkɛndɛ wa nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo wa mbetɛ anto ambeki. Kaanga mbasalaso dikambo sɔ oma lo ngandji kokaso Nzambi, tatohɛke dia olimu ɔsɔ nɔmbaka nto dia monga la kɛtshi. Naka sho mboka anto kɛtshi oko akawaokaka Yeso, kete otema aso wayototshutshuya dia nsala tshɛ kakokaso nsala dia mbaasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ. (Mateo 22:37-39) Ko kayotota lo dikambo di’asekaso Akristo wele la hemɔ kana wambovusha lakiwɔ ɔmɔtshi? Sho bu l’akoka wa nshidiya paa yawɔ lo mbakɔnɔla lo dihindo kana mbolola anto. Koko sho koka mɛnya kɛtshi kaso oma l’ɛtɛkɛta wɛnya woho wayakiyanyaso dikambo dia paa kele lawɔ kana lo mbasha ekimanyielo ka shikaa kewɔ latɔ ohomba.​—Ɛfɛsɔ 4:32.

“Papa, dimanyiyawɔ”

16. Kakɔna kɛnya dia kaanga l’otamba w’asui Yeso aki suke dia dimanyiya?

¹⁶ Yeso akakɛnɛmɔla ngandji ka She lo yoho kina ya dimɛna efula, nde aki “suke dia dimanyiya.” (Osambo 86:5) Nde aki suke dia dimanyiya kaanga lam’akinde l’otamba w’asui. Kaanga mbakinde suke la nyɔi ka kɔlɔ efula, anya l’ekolo wotondɔmi la sɛti, onde nde akalɔmbɛ Jehowa dia mbisha wanɛ wakosalɛ kɔlɔ dilanya? Ndooko, l’atei w’ɛtɛkɛta w’ekomelo wakate Yeso, mbakandate ɔnɛ: “Papa, dimanyiyawɔ, nɛ dia vɔ haweye kɛnɛ kasalawɔ.”​—Luka 23:34.b

17-19. Lo toho takɔna takɛnya Yeso ɔpɔstɔlɔ Petero dia nde akoodimanyiya lo woho wakandawanguna mbala shato?

¹⁷ Ondo yoho yakadimanyiya Yeso ɔpɔstɔlɔ Petero mbokoki tshɛ minanda otema. Aha la taamu, Petero akalangaka Yeso efula. Nde akatɛ Yeso l’otsho wa Nisana 14 wakandahombe ndjakema ate: “Nkumadiɔndjɔ, dimi lekɔ suke dia ntshɔ la yɛ lo lokanu ndo lo nyɔi.” Koko wenya engana l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Petero akanguna mbala shato y’etondo dia nde heye Yeso! Bible totɛka kɛnɛ kakete etena kakandawanguna mbala ka sato ɔnɛ: “Nkumadiɔndjɔ akakadimɔ ndo akende Petero.” Oko wakinde la lonyangu l’efula l’ɔtɛ wa pɛkato kakandasale, Petero “akatombe l’andja ndo akalele efula.” Etena kakayovɔka Yeso lushi lɔsɔ, ondo ɔpɔstɔlɔ ɔsɔ akayambolaka ɔnɛ: ‘Onde Nkumadiɔndjɔ akadimanyiya?’​—Luka 22:33, 61, 62.

¹⁸ Petero kokonga edja dia nkondja okadimwelo. Yeso akolɔ la pindju ka Nisana 16, ndo ondo paka ko lushi lakɔ mbakandatshu dia tɛnana la Petero. (Luka 24:34; 1 Kɔrɛtɔ 15:4-8) Lande na kakandayasha lo yoho ya laande otsha le ɔpɔstɔlɔ wakawanguna la wolo tshɛ ɔsɔ? Ondo Yeso akalange toshikikɛ ɔpɔstɔlɔ wakayatshumoya ɔsɔ dia nde, Nkumɛnde aakatetemala mbooka ngandji ndo mbowɔsa la nɛmɔ. Koko Yeso akasale akambo akina nto dia nkitshakitsha otema wa Petero.

¹⁹ Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Yeso akɛnama l’apɔstɔlɔ lo Ndjale ka Ngalileya. Lo diaaso sɔ, Yeso akambola Petero mbala shato (ɔnɛ lakawanguna mbala shato) dia kana Petero mbookaka ngandji. Mbala ka sato Petero akakadimola ate: “Eelo Nkumadiɔndjɔ, wɛ mbeyaka dia dimi kookaka ngandji.” Mɛtɛ, Yeso lakoka mɛna kɛnɛ kele l’etema, akeyaka dimɛna dia Petero akawokaka ngandji. Koko, Yeso akasha Petero diaaso dia ndamɛ shikikɛ ngandji kɛsɔ. Ndo nto, Yeso akawosha ɔkɛndɛ wa ‘ndesha’ ndo wa ‘nama ɛkɔkɔ ande wa totshitshɛ.’ (Joani 21:15-17) La ntondo ka laasɔ, Petero akalongola ɔkɛndɛ wa monga osambisha. (Luka 5:10) Koko kakianɛ, Yeso ambowosha ɔkɛndɛ okina wa woke wa kokɛka wanɛ wakahombe ndjokoma ambeki wa Kristo. Ɔsɔ mɛtɛ aki djembetelo ya wɛkamu wa mamba! Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Yeso akasha Petero ɔkɛndɛ wa woke efula l’olimu wa mbetɛ anto ambeki. (Etsha 2:1-41) Otema wa Petero mɛtɛ wakakitakita efula lam’akandeye dia Yeso akoodimanyiya ndo akatetemalaka mbɛkɛ otema le nde!

Onde wɛ ‘mbeyaka ngandji ka Kristo’?

20, 21. Ngande wakokaso “mbeya ngandji ka Kristo” dimɛna dimɛna?

²⁰ Lo mɛtɛ, Ɔtɛkɛta wa Nzambi nembetshiyaka ngandji ka Kristo lo yoho ya dimɛna efula. Ahombaso nsala la ntondo ka ngandji kɛsɔ? Bible tɔlɔmbaka ɔnɛ: “Dia nyu mbeya ngandji ka Kristo koleki ewo, dia nyu ndola la elolelo tshɛ kasha Nzambi.” (Ɛfɛsɔ 3:19) Oko wambotodiɛna, woho watɔkɔndɔlɛ Evanjiliɔ lɔsɛnɔ ndo olimu wa Yeso tokimanyiyaka dia mbeya akambo efula lo kɛnɛ kendana la ngandji ka Kristo. Koko, aha kɛsɔ keto mbahombama mɛtɛ “dia mbeya ngandji ka Kristo.”

²¹ Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ “mbeya” nembetshiyaka mbeya “yoho ya shikaa, l’ɔkɔngɔ wa shoamɛ nshihodia.” Di’onto ndjaoka woho wakayaokaka Yeso, nde pombaka mboka anto ngandji woho wakandawaokaka, mbuta ate ndjasha tshɛ dia mbakimanyiya la yimba ya ndjahondja, la kɛtshi, ndo l’otema ɔtɔi. Lo yoho shɔ, mbayotokoka nshihodia shoamɛ kɛnɛ kalembetshiya “ngandji ka Kristo koleki ewo.” Ndo tatohɛke dia lo yɛdikɔ yayotoleka mbokoya Kristo, mbayotoleka ndjasukanya la ɔnɛ lakandokoya lo yoho ya kokele, mbuta ate Jehowa Nzambi kaso ka ngandji.