BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • kr tshap. 12 lk. 118-131
  • Tamboyakongɛ dia kambɛ “Nzambi ka wɔladi”

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Tamboyakongɛ dia kambɛ “Nzambi ka wɔladi”
  • Diolelo diaki Nzambi diekɔ lo mbolɛ
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • “Dimi layete elombodi aye ki”
  • Woho walɔmbɔla Kristo etshumanelo
  • “Nyoyale mbɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ le ɛkɔkɔ”
  • Woho walama dikumanyi ɛkɔkɔ waki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ
  • Woho watalowana akambo wendana l’okongamelo keketshaka kaamɛ k’ekambi waki Nzambi
  • Emendji wele la ɔkɛndɛ wa nama ɛkɔkɔ
    Tamboyakongɛ dia nsala lolango la Jehowa
  • Alami w’ɛkɔkɔ, nyokoya alami a weke w’ɛkɔkɔ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
  • Woho wokongɛmi etshumanelo
    Ngɛnangɛnaka la lɔsɛnɔ pondjo pondjo!—Kondja wahɔ oma lo wekelo wa Bible
  • Ngande wakamba dikumanyi dia kimanyiya etshumanelo?
    Waa na wasala lolango laki Jehowa ɛlɔ kɛnɛ?
Enda awui akina
Diolelo diaki Nzambi diekɔ lo mbolɛ
kr tshap. 12 lk. 118-131

TSHAPITA 12

Tamboyakongɛ dia kambɛ “Nzambi ka wɔladi”

OYANGO WA TSHAPITA NYƐ

Dia tɛnya woho watakongɛ Jehowa ekambi ande yema yema

1, 2. Otshikitanu akɔna wakasalema lo Tshoto y’Etangelo ya Siɔna ya Ngɔndɔ ka ntondo 1895, ndo kakɔna kakasale anangɛso?

ETENA kakalongola John Bohnet laki Ombeki wa Bible w’ohetoheto kɔpi ka Tshoto y’Etangelo ya Siɔna ya Ngɔndɔ ka ntondo 1895, nde akaambe efula. Tshoto shɔ yaki la lohoso l’oyoyo laki la sango dia luudu la woke laki l’osase l’atei wa ndjale wakangamulaka lo ndjale k’otondo. Periodikɛ kɛsɔ kaki la diewoyelo ɔnɛ: “Yoho y’oyoyo yanga tombaka tshoto.”

2 La wangasanu tshɛ, ɔnangɛso Bohnet akatomɛ ɔnangɛso Russell mukanda ate: “Lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna TSHOTO la lohoso la dimɛna nganɛ.” John Brown, Ombeki wa Bible okina waki la kɔlamelo akafunde lo dikambo dia lohoso lɔsɔ ate: “Osato ɔnɛ wekɔ diambo efula. Asuku ndo lɔpɛpɛ wekɔ lo kɔmama lo luudu lakɔ, koko lɔ lakahikama wolo.” Lohoso l’oyoyo lɔsɔ mbaki otshikitanu wa ntondo wakɛnyi anangɛso l’ɔnɔnyi ɔsɔ, koko vɔ komonga w’ekomelo. Lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi, vɔ wakɛnyi otshikitanu okina wa woke. Vɔ wakendanaka nto la ndjale kele l’asuku efula.

3, 4. Dui diakɔna dia lonyangu diakatɛkɛtama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 15, 1895, ndo otshikitanu akɔna wa woke wakasalema?

3 Sawo dimɔtshi di’otale diakatondjama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 15, 1895 (Angɛlɛ) diakɛnya dui dimɔtshi dia lonyangu: Ekakatanu wele oko asuku wa lo ndjale wakatatɛ mfukutanya wɔladi wa l’atei w’okongamelo w’Ambeki wa Bible. Anangɛso wakatatɛ mana dia mbeya onto lakahombe monga ɔnɔmbɔdi w’etshumanelo. Dia mbakimanyiya dia vɔ mbeya kɛnɛ kakawahombe nsala dia nshidiya yimba ya shɛmanedi yadja diatɔnelo shɔ, sawo sɔ diakɛdika okongamelo la masuwa ndo diakɛnya hwe dia wanɛ waki l’ɔkɛndɛ wa nɔmbɔla okongamelo wɛdikama la masuwa wele lo ndjale kele l’asuku wa wolo kookotsha ɔkɛndɛ awɔ dimɛna. Kakɔna kakahombe salema?

4 Sawo sɔ diakɛnya dia kapitɛnɛ kele la diewo ndjashikikɛka dia diangɔ diakoka nkokɛ anto naka wambombɔ diekɔ lo masuwa ndo ɔnɛ anto wahomba nkokɛ masuwa etena konga asuku wa wolo wekɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, wanɛ wakalɔmbɔlaka okongamelo wakahombe ndjashikikɛ dia tshumanelo tshɛ diaki suke dia ntokomɛ ekakatanu wa wolo. Dia nkotsha dui sɔ, sawo diakɔ diakewoya etshikitanu wakahombe salema aha la ntshimbatshimba. Diɔ diakɛnya dia “dikumanyi pombaka sɔnama lo tshumanelo tshɛ” dia “‘namaka’ leemba tshɛ l’ɛkɔkɔ.”​—Ets. 20:28.

5. a) Lande na kataso ɔnɛ yɛdikɔ ya ntondo yendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi yakɔsama l’etena kahombama? b) Ambola akɔna wayotɔsɛdingola lo tshapita nyɛ?

5 Yɛdikɔ ya mbala ka ntondo yendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi shɔ yakɔsama la wonya dia shikimadia tshumanelo. Dui sɔ diakakimanyiya anangɛso dia ntshikala nge la ntondo k’ekakatanu wa lo Ta dia ntondo di’andja w’otondo. Lo ɛnɔnyi akumi wakayele, elowanyelo efula wendana l’okongelo w’akambo wakakimanyiya ekambi waki Nzambi dia vɔ nyomoleka ndjalɔngɔsɔla dimɛna dia kambɛ Jehowa. Prɔfɛsiya kakɔna ka lo Bible kakatatɛkɛtshi dia dikambo sɔ? Etshikitanu akɔna wendana l’okongelo w’akambo wamboyɛna? Wahɔ akɔna wamboyokondja oma l’etshikitanu ɛsɔ?

“Dimi layete elombodi aye ki”

6, 7. a) Kakɔna kalembetshiya ɛtɛkɛta wele lo Isaya 60:17? b) Kakɔna kalembetshiya tshɛkɛta “elombodi” ndo “ambuledi”?

6 Oko wakatadiɛnyi lo Tshapita 9, Izaya akatatshi dia Jehowa ayɔtshɔkɔla ekambi ande dia vɔ fulanɛ. (Is. 60:22) Koko, aha kɛsɔ keto mbakandalake. Lo prɔfɛsiya kakɔ kaamɛ, nde akate ate: “Dimi layukela paunyi lu dihuli di’ohotela, fesa lu dihuli dia luwulu, ohotela lu dihuli di’utamba, ndu luwulu lu dihuli di’ave. Dimi layete elombodi aye ki, la ambuledi aye antu w’ololo.” (Is. 60:17) Kakɔna kalembetshiya prɔfɛsiya kɛsɔ? Ngande wakotshamatɔ ɛlɔ kɛnɛ?

Ɔhɛnyɛlɔ ɔsɔ wekɔ l’oyango w’akambo salema lo yoho yoleki dimɛna

7 Prɔfɛsiya k’Izaya mbutaka di’ɛngɔ tshɛ kakahombe pɛnyama la ɛngɔ kekina. Koko tolembete diaha ɛngɔ ka kɔlɔ mbahɛnyawɔ la ɛngɔ ka dimɛna, koko wekɔ lo mpɛnya ɛngɔ ka dimɛna la ɛngɔ koleki dimɛna. Mpɛnya ɔhɔtɛla la paonyi ekɔ tshondo y’olowanyelo, ndo ngasɔ mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la diangɔ dikina diɔtɛkɛtami lo prɔfɛsiya kakɔ. Ɔnkɔnɛ, oma l’ɛtɛkɛta wa didjidji ɛsɔ, Jehowa akatatshi di’akambo wendana l’ekambi ande wayotalowanaka yema yema. Olowanyelo akɔna watɛkɛtama lo prɔfɛsiya kɛsɔ? Lo nkamba la tshɛkɛta “elombodi” ndo “ambuledi,” Jehowa akɛnya di’ehamelo wayotasalemaka lo woho wahomba ekambi ande kokamɛ ndo kongɛma.

8. a) Onto akɔna lasala di’ehamelo wɔtɛkɛtami lo prɔfɛsiya k’Izaya salema? b) Wahɔ akɔna wakondjaso oma l’ehamelo ɛsɔ? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Nde aketawɔ engwelo l’okitshakitsha tshɛ.”)

8 Onto akɔna atasale di’ehamelo ɛsɔ monga? Jehowa mbutaka ate: ‘Dimi layokela paonyi,’ ‘dimi layokela ɔhɔtɛla,’ ndo ‘dimi layetɛ ɛlɔmbɔdi ayɛ ki.’ Mbokɛmaka hwe di’ehamelo wasalema lo tshumanelo hasalema oma lo welo w’anto, koko wa Jehowa. Ndo ntatɛ oma k’etena kakakome Yeso Nkumekanga, Jehowa ekɔ lo tasale ehamelo ɛsɔ lo tshimbo y’Ɔnande. Wahɔ akɔna wakondjaso oma l’etshikitanu ɛsɔ? Divɛsa diakɔ diaamɛ mbutaka dia ehamelo ɛsɔ wayela “ki” ndo ‘losembwe.’ Etena ketawɔso ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi ndo kasalaso etshikitanu, wɔladi mongaka l’atei aso ndo ngandji kokaso akambo w’ɛlɔlɔ totshutshuyaka dia kambɛ Jehowa, lele ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akawelɛ ate: “Nzambi ka wɔladi.”​—Flpɛ. 4:9.

9. Kakɔna katokimanyiya dia sho kongɛma dimɛna ndo monga kaamɛ l’etshumanelo, ndo lande na kele dui sɔ ohomba?

9 Lo kɛnɛ kendana la Jehowa, Pɔɔlɔ akafunde nto ate: “Nzambi keema Nzambi k’ofukutanu, koko nde ekɔ Nzambi ka wɔladi.” (1 Kɔr. 14:33) Tolembete dia Pɔɔlɔ kɔmbɛdika ofukutanu la wodjelo w’akambo l’ɔnɔngɔ, koko la wɔladi. Lande na? Tɔsɛdingole dui nɛ: Aha mbala tshɛ mbele mbidja akambo l’ɔnɔngɔ mbatelaka wɔladi. Ɛnyɛlɔ, olui ɔmɔtshi w’asɔlayi mbeyaka nkɛndakɛnda l’ɔnɔngɔ polo lo olelo wasawɔ l’atunyi, koko etombelo wayonga la dui sɔ ele ta, koko aha wɔladi. Ɔnkɔnɛ, oko weso Akristo, ekɔ ohomba sho mbohɔka ɔnɛ: Tshunda tshɛ diokongɛmi diele bu la wɔladi oko ehikamelo kadiɔ diayohandjɔ ndoko onyake. Koko otshikitanyi la dui sɔ, wɔladi wa Nzambi kimanyiyaka di’akambo ntetemala salema aha l’ofukutanu. Diakɔ diele, tekɔ la lowando l’efula dia mbeya ɔnɛ okongamelo aso wekɔ lo nɔmbwama ndo ndowanyema oma le “Nzambi kasha wɔladi.” (Rɔmɔ 15:33) Wɔladi watosha Nzambi mɛnamaka oma lo yoho yokongɛmiso dimɛna ndo oma lo kaamɛ kele lam’asaso lo tshumanelo dia l’andja w’otondo.​—Osam. 29:11.

10. a) Ehamelo akɔna wambosalema l’okongamelo l’edja k’ɛnɔnyi? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Woho watalowana awui wendana l’ɛlɔmbwɛlɔ.”) b) Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola kakianɛ?

10 Kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Woho watalowana awui wendana l’ɛlɔmbwɛlɔ” mɛnyaka wahɔ wambotokondja ndo etshikitanu wakasalema l’okongamelo aso lo ɛnɔnyi w’etatelo. Ko etshikitanu akɔna wambonga oma l’ɔhɛnyɛlɔ wa ‘ɔhɔtɛla la paonyi’ wambosala Jehowa lo tshimbo ya Nkumekanga kaso? Ngande wambokeketsha etshikitanu wendana la ɛlɔmbwɛlɔ ɛsɔ wɔladi ndo kaamɛ ka lo tshumanelo dia l’andja w’otondo? Ngande wakokimanyiya etshikitanu ɛsɔ dia wɛ kambɛ “Nzambi ka wɔladi”?

Woho walɔmbɔla Kristo etshumanelo

11. a) Wekelo wa dimɛna w’Afundelo akela otshikitanu akɔna? b)  Kakɔna kakayashikikɛ anangɛso wa l’olui-walɔmbɔla dia nsala?

11 Oma lo 1964 polo lo 1971, olui-walɔmbɔla akalɔmbɔla olimu wa wekelo wa Bible wendana la woho wakalɔmbwamaka etshumanelo k’Akristo ka lo ntambe ka ntondo.a Vɔ wakayoshihodiaka dia lo ntambe ka ntondo, olui wa dikumanyi mbakalɔmbɔlaka etshumanelo, koko aha ekumanyi ɔtɔi. (Adia Filipɛ 1:1; 1 Timɔte 4:14.) Etena kakawashihodia dui sɔ dimɛna, olui-walɔmbɔla akayeyaka dia Nkumekanga Yeso mbakatawalɔmbɔlaka, lo mbela elowanyelo wendana la woho wahomba akambo kongɛma l’atei w’ekambi waki Nzambi, ndo anangɛso wa l’olui-walɔmbɔla wakayashikikɛ dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Nkumekanga. Aha la ntshimbatshimba, vɔ wakasale etshikitanu dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka l’Afundelo kendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi. Nyɛsɔ tɔtɛkɛtɛ di’etshikitanu ɛmɔtshi wakasalema lo ɛnɔnyi 1970.

NDE AKETAWƆ ENGWELO L’OKITSHAKITSHA TSHƐ

TSHOTO Y’ETANGELO ya Ngɔndɔ ka nɛi 1, 1916, ya l’ɔtɛkɛta wa finnois yaki la mukanda wakafundɛ ɔnangɛso Russell anangɛso waki la Scandinavie, l’atei awɔ mbaki ndo ɔnangɛso Kaarlo Harteva. Lo mukanda akɔ, ɔnangɛso Russell akaafundɛ ate: “Anangɛso wa ngandji le, tambonyokeketsha dia nyu nkalola lo akambo wa mɛtɛ, dia sho ntetemala nkamba olimu wahomba salema nshi nyɛ.” Lande na kakaafundɛ ɔnangɛso Russell mukanda ɔsɔ?

Kaarlo Harteva

Kaarlo Harteva

Ɔnangɛso Harteva lakotɔ lo 1882, aki l’atei w’Ambeki wa Bible wa ntondo wa lo wodja wa Finlande. Nde akabatizama lo Ngɔndɔ ka nɛi 1910 ndo lo 1912, ɔnangɛso Russell akawosha lotshungɔ dia nde ntondja Tshoto y’Etangelo l’ɔtɛkɛta wa finnois. Akambo wakatatshɔka dimɛna polo lo Ta dia ntondo di’andja w’otondo. Ɔnangɛso Harteva akafunde lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 1, 1914 ate: “L’ɔtɛ w’ekakatanu wendana l’ekondjelo, . . . hatototondja Tshoto y’Etangelo la ndjɛkɛ tshɛ ndo mbala la mbala l’ɔnɔnyi ɔnɛ oko wokoyotombaka.” Dia mfudia ekondjelo, ɔnangɛso Harteva nde l’anangɛso akina wakakenge tshunda diakawelɛka Ararat lo 1915, ndo wakatatɛ ntondja periodikɛ lo lokombo la tshunda sɔ.

Lam’ele ɔnangɛso Harteva akaleke ndjasha lo tshunda di’oyoyo sɔ ndo l’otondjelo wa periodikɛ k’oyoyo, ɔnangɛso okina akayɔɔhɛna dia nkamba oko ofundji wa Tshoto y’Etangelo ya l’ɔtɛkɛta wa finnois. Periodikɛ ka Ararat kakatondjaka asawo w’oma lo Bible, ndo asawo akina wakendanaka l’esakelo ndo wakalekaka ntɛkɛta di’ɔtɛkɛta wa espéranto waki weke katomba. Edja efula oma laasɔ, periodikɛ kɛsɔ kakekola timba t’anangɛso oma lo wetshelo w’akambo wa mɛtɛ. Lam’ele ɔnangɛso Russell akayakiyanyaka dikambo dia lonyuma lawɔ, nde akalɔmbɛ ɔnangɛso Harteva nde l’anangɛso akina dia vɔ “nkalola lo akambo wa mɛtɛ.”

Kakɔna kakasale ɔnangɛso Harteva? Nde akatondja mukanda w’ɔnangɛso Russell ɔsɔ lo periodikɛ ka Ararat kaamɛ l’okadimwelo ande. Ɔnangɛso Harteva akalɔmbɛ edimanyielo l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandasale ndo nde akate ate: “Dimi kombolaka nsala kɛnɛ tshɛ kakokami nsala dia nɔngɔsɔla akambo.” Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, lo sawo diande di’ekomelo dia lo periodikɛ ka Ararat, ɔnangɛso Harteva akanyomɔlɔmba edimanyielo lo woho wakandadje anto lo lofunge ndo akakotsha ate: “Layanga ntatɛ mbidja yimba lo kiambokambo tshɛ yendana l’akambo wa mɛtɛ.” Otshikitanyi la dikumanyi dimɔtshi diaki l’etako diakawavɔtɛ lo nshi shɔ, ɔnangɛso Kaarlo Harteva aketawɔ engwelo l’okitshakitsha tshɛ.

L’ɔkɔngɔ diko, ɔnangɛso Harteva akayɔsɔnamaka nto dia tondjaka Tshoto y’Etangelo l’ɔtɛkɛta wa finnois ndo ndjonga ɔnɔmbɔdi wa filialɛ. Nde akatetemala mɛmba ɛkɛndɛ ɛsɔ dimɛna polo lo 1950. Nde akashidiya esakelo kande ka lowango la nkɛtɛ lo 1957, ele la kɔlamelo le Jehowa ndo lo akambo wa mɛtɛ. Lo mɛtɛ, wanɛ wetawɔ engwelo kawasha Nkumekanga Yeso ndowanyemaka ndo tshɔkwamaka oma le Jehowa.

12. a) Otshikitanu akɔna wakasalema l’atei w’ase olui-walɔmbɔla? b) Lembetshiya woho wokongɛmi Olui-walɔmbɔla ɛlɔ kɛnɛ. (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Woho wokongɛmi Olui-walɔmbɔla,” yele lo lɛkɛ 130.)

12 Otshikitanu wa ntondo wakendana la olui-walɔmbɔla. Polo ndo l’etena kɛsɔ, ko djui y’anangɛso w’akitami wakalɔmbɔlaka tshunda dia Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania weke paka anangɛso esambele. Koko, lo 1971, lofulo lawɔ lakadɛ oma lo 7 otsha lo 11, ndo vɔ kombelamɛ nto ɔnɛ olui w’ɛnɔmbɔdi. Vɔ wakayaɔsaka dia ndoko loleki wonyande ndo wakatatɛ mengɔnya ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi dia nɔmbɔla lo ndjela woho wakalɔngama nkombo yawɔ lo alfabɛtɛ.

13. a) Etshikitanu akɔna wakasalema l’edja k’ɛnɔnyi 40? b) Kakɔna kakasale Olui-walɔmbɔla lo 1972?

13 Otshikitanu okina wakasalema wakendanaka la etshumanelo tshɛ. Lo yoho yakɔna? Ntatɛ lo 1932 polo 1972, etshumanelo tshɛ kakalɔmbwamaka oma le ɔnangɛso ɔtɔi. Polo ndo lo 1936, ko ɔnangɛso lakalɔmbɔlaka etshumanelo ɔsɔ aakelamɛ ɔnɛ ɔnɔmbɔdi w’olimu. Oma laasɔ, nde akayelamɛka okambi w’olui, okambi w’etshumanelo ndo l’ekomelo, omendji w’etshumanelo. Anangɛso wakasɔnamaka asɔ wakakotshaka ɔkɛndɛ awɔ wa nkokɛ ɛkɔkɔ l’ohetoheto tshɛ. Lo nshi shɔ, ɔnɔmbɔdi w’etshumanelo akɔsaka tɛdikɔ tendana l’etshumanelo aha la mimbola anangɛso akina. Koko, lo 1972, Olui-walɔmbɔla akasale otshikitanu wa diambo. Naa otshikitanu akɔ?

14. a) Yɛdikɔ yakɔna y’oyoyo yakɔsama lo Ngɔndɔ ka dikumi 1, 1972? b) Ngande wakamba ɛnɔmbɔdi w’elui wa dikumanyi la dako diele lo Filipɛ 2:3?

14 Lo dihole di’ɔnangɛso ɔtɔi nɔmbɔlaka etshumanelo, anangɛso akina waki la lonyuma la dimɛna ndo wakayalowanya lo ndjela kɛnɛ kalɔmba Afundelo wakayɔsɔnamaka lo ndjela teokrasi dia nkamba oko dikumanyi. Vɔ wakakengaka olui wa dikumanyi wakalɔmbɔlaka etshumanelo. Yɛdikɔ y’oyoyo yendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi shɔ yakatatɛ lo Ngɔndɔ ka dikumi 1, 1972. Ɛlɔ kɛnɛ, ɔnɔmbɔdi w’olui wa dikumanyi hayaɔshi dia nde ndeka dikumanyi dikina, koko ɔnɛ ‘loleki tshitshɛ.’ (Luka 9:48) Anangɛso wele l’okitshakitsha asɔ wekɔ tshondo y’ɔtshɔkɔ lo nkumbo kaso k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo.—Flpɛ. 2:3.

Lo mɛtɛ Nkumekanga kaso akasha ambeki ande alami w’ɛkɔkɔ l’etena kahombama la lomba tshɛ.

15. a) Etombelo akɔna w’amɛna wambonga oma lo yɛdikɔ yakɔsama y’olui wa dikumanyi sɔnama l’etshumanelo? b) Kakɔna kɛnya dia Nkumekanga kaso ekɔ lo nsala akambo la lomba?

15 Yɛdikɔ yakɔsama ya dikumanyi efula monga l’etshumanelo ambonga l’etombelo w’amɛna efula. Tɔsɛdingole etombelo esato wambonga la dui sɔ: Dui dia ntondo ndo dioleki ohomba ele, yɛdikɔ shɔ yambokimanyiya dikumanyi tshɛ dia mbeya ɔnɛ oyadi ɛkɛndɛ akɔna wele la wɔ, Yeso mbele Owandji w’etshumanelo. (Ɛf. 5:23) Dui dia hende tanemaka lo Tukedi 11:14, divɛsa diata ɔnɛ: “Panda keko lam’eli ului w’andaki a yimba.” Etena kakɛtshanya dikumanyi akambo wendana la lonyuma l’etshumanelo ndo kadjawɔ yimba lo tokanyi t’onto l’onto, dui sɔ mbakimanyiyaka dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ tɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible. (Tuk. 27:17) Jehowa tshɔkɔlaka tɛdikɔ ta ngasɔ, ndo tɔ mongaka l’etombelo w’amɛna. Dui dia sato ele, lo monga l’anangɛso efula wakamba oko dikumanyi, okongamelo waki Jehowa wekɔ lo nkotsha ehomba wendana l’ɛlɔmbwɛlɔ ndo la olamelo w’ɛkɔkɔ lo tshumanelo tshɛ. (Is. 60:3-5) Ohokanyiya yema, lofulo la tshumanelo dia l’andja w’otondo laki 27 000 lo 1971, lakadɛ ndekana 113 000 lo 2013. Lo mɛtɛ, Nkumekanga kaso akasha ambeki ande alami w’ɛkɔkɔ l’etena kahombama la lomba tshɛ.​—Mika 5:5.

WOHO WATALOWANA AWUI WENDANA L’ƐLƆMBWƐLƆ

  • 1881​—Dia mbeya kɛnɛ kaketaka l’atei w’Ambeki wa Bible wakasɛnaka l’ɛtshi ka nkɛtɛ ɔtɔi, ɔnangɛso Russell akalɔmbɛ wanɛ wakasalaka nsanganya dia vɔ mbeewoya ahole wakawasanganaka.

  • 1895​—Tshumanelo tshɛ diakalɔmbama dia nsɔna anangɛso amɔtshi wakoka nkamba oko dikumanyi l’atei awɔ.

  • 1919​—Lo etshumanelo tshɛ, ɔnɔmbɔdi w’olimu akasɔnamaka oma le Bɛtɛlɛ lo ndjela teokrasi. L’atei w’ɛkɛndɛ wakongaka la nde mbaki ndo nɔmbɔla olimu w’esambishelo ndo nkeketsha apandjudi tshɛ dia vɔ ndjasha l’olimu akɔ. Dikumanyi dia lo tshumanelo dimɔtshi kosukɛka yɛdikɔ yendana l’ɔnɔmbɔdi w’olimu shɔ.

  • 1932​—Vɔtɛ yakasalaka tshumanelo ɔnɔnyi tshɛ dia nsɔna dikumanyi yakakomɛ. Koko tshumanelo diakatatɛ nsɔna anangɛso waki l’ohetoheto l’olimu w’esambishelo ndo wakasɛnaka lo yoho yɔtɔnɛ la lokombo l’oyoyo l’Ɛmɛnyi wa Jehowa dia vɔ nkenga kɔmite k’olimu. L’atei w’anangɛso wakasɔnamaka asɔ, Bɛtɛlɛ akasɔnaka ɔmɔtshi dia nde monga ɔnɔmbɔdi w’olimu.

  • 1937​—Anangɛso wa l’olui wa woke koka nkamba kaamɛ l’anangɛso w’akitami lo kɔmite k’olimu.

  • 1938​—Tshumanelo tshɛ diaketawɔ yɛdikɔ yakɔsama y’ekambi wa lo tshumanelo sɔnamaka lo ndjela teokrasi. Yɛdikɔ shɔ yakakomiya vɔtɛ yakasalaka tshumanelo dia nsɔna dikumanyi.

Dia mbeya awui akina wendana l’ehamelo wambosalema l’okongamelo lo kɛnɛ kendana l’ɛlɔmbwɛlɔ, enda dibuku Les Témoins de Jéhovah : Prédicateurs du Royaume de Dieu, lɛkɛ 204-235.

Vɔtɛ ya dikumanyi yakasalemaka ɔnɔnyi tshɛ l’ɛnɔnyi wa 1920

“Takavɔtɛka dikumanyi lo memɛ anya l’olongo. Oma laasɔ, ɔnangɛso ɔmɔtshi akadiaka lofulo l’anto wakeme anya.”—Kadiyɛso Rose Swingle, Chicago, États-Unis.

“Nyoyale mbɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ le ɛkɔkɔ”

16. a) Ɔkɛndɛ akɔna wele la dikumanyi? b) Ngande wakɔsaka Ambeki wa Bible ɔhɛmwɛlɔ waki Yeso wendana la ‘nama ɛkɔkɔ’?

16 Ntatɛ oma lo nshi y’Ambeki wa Bible, dikumanyi diakashihodia dia vɔ wekɔ l’ɔkɛndɛ wa nkimanyiya asekawɔ ambetawudi dia vɔ ntetemala kambɛ Nzambi. (Adia Ngalatiya 6:10.) Lo 1908, sawo dimɔtshi dia lo Tshoto y’Etangelo diakalembetshiya ɔhɛmwɛlɔ waki Yeso wata ɔnɛ: “Leshaka ɛkɔkɔ ami wa totshitshɛ.” (Jni. 21:15-17) Sawo sɔ diakatɛ dikumanyi ɔnɛ: “Ekɔ dui di’ohomba efula le dikumanyi dia vɔ mbɔsa ɔkɛndɛ wa nkokɛ ɛkɔkɔ wakawasha Owandji awɔ la nɛmɔ di’efula, ndo vɔ pombaka mbeya dia vɔ wekɔ la diɛsɛ dia woke dia ndesha ndo nkokɛ ambeki wa Nkumadiɔndjɔ.” Lo 1925, Tshoto y’Etangelo yakayɛnyaka nto ohomba wa nkamba oko anami w’ɛkɔkɔ, lo mbutɛ dikumanyi ɔnɛ: “Ɔtɛmwɛlɔ waki Nzambi wayongaka nshi tshɛ wande, . . . ndo nde ayoyokoya l’anto tshɛ wakandasha ɔkɛndɛ wa kambɛ asekawɔ ambetawudi.”

17. Ngande wambokimanyiya okongamelo waki Jehowa dikumanyi dia vɔ mɛmba ɛkɛndɛ awɔ dimɛna?

17 Ngande wambokimanyiya okongamelo waki Jehowa dikumanyi dia vɔ nkotsha ɔkɛndɛ awɔ wa nama ɛkɔkɔ oko onto lakadimola ‘ɔhɔtɛla otsha lo paonyi’? Ele lo mbasha olowanyelo. Lo 1959, Kalasa k’olimu wa Diolelo ka ntondo kakalɔngɔswama dikambo dia dikumanyi. Etenyi kɛmɔtshi ka kalasa kɛsɔ kaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Nyoyasha le apandjudi l’onto ndo l’onto.” Dikumanyi wakakeketshama dia “monga l’ekongelo ka membolaka apandjudi lawakawɔ.” Etenyi kɛsɔ kakɛnya toho efula takoka anami w’ɛkɔkɔ nsala wembwelo wakeketsha. Lo 1966, Kalasa k’olimu wa Diolelo kakavusɔma nto. Etenyi kɛmɔtshi ka kalasa kɛsɔ kaki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ohomba w’olimu w’olamelo w’ɛkɔkɔ.” Dikambo diakɔna diakaleke ohomba l’etenyi kɛsɔ? Kaanga mbele wanɛ walɔmbɔla “pombaka ndjasha dia nkotsha ehomba w’ɛkɔkɔ wa Nzambi la ngandji tshɛ, vɔ hawohombe minya yimba l’ehomba w’ase nkumbo yawɔ ndo l’olimu w’esambishelo.” Lo ɛnɔnyi weke kambeta ɛnɛ, kalasa efula yakalɔngɔswama dikambo dia dikumanyi. Etombelo akɔna wambonga l’olowanyelo wa mbala la mbala washa okongamelo waki Jehowa ɔsɔ? Ɛlɔ kɛnɛ, etshumanelo k’Akristo kaya la nunu di’apami wele l’akoka wakamba oko anami w’ɛkɔkɔ wa lo nyuma.

Kalasa k’olimu wa Diolelo kakasalema la Philippines, 1966

Kalasa k’olimu wa Diolelo kakasalema la Philippines, 1966

18. a) Ɔkɛndɛ akɔna wa woke wakalongola dikumanyi? b) Lande na koka Jehowa nde la Yeso dikumanyi diakamba olimu wa wolo ngandji k’efula?

18 Dikumanyi di’Akristo diakasɔnama oma le Jehowa lo tshimbo ya Nkumekanga Yeso dia mɛmba ɔkɛndɛ wa woke wa nɔmbɔla ɛkɔkɔ waki Nzambi lo tena dia wolo dia l’ɔkɔndɔ w’ana w’anto nɛ. (Ɛf. 4:11, 12; 2 Tim. 3:1) Jehowa nde la Yeso mbokaka dikumanyi diakamba olimu la wolo ngandji k’efula nɛ dia anangɛso asɔ kitanyiyaka ɔhɛmwɛlɔ wa l’Afundelo wata ɔnɛ: “Nyolamake ɛkɔkɔ wa Nzambi wakandanyosha ɔkɛndɛ, . . . la lolango . . . , la wangasanu . . .  , nyoyale bɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ le ɛkɔkɔ.” (1 Pet. 5:2, 3) Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tohende l’atei a toho efula tele anami w’ɛkɔkɔ w’Akristo ɛnyɛlɔ le ɛkɔkɔ ndo woho wakimanyiyawɔ dia wɔladi ndo ɔngɛnɔngɛnɔ monga l’etshumanelo.

“TAKAMBIYAMA EFULA”

ATSHUKANYI amɔtshi waki waa misiɔnɛrɛ l’Asie wakatomama l’etshumanelo kɛmɔtshi kaki kopama l’edja k’ɛnɔnyi efula. Vɔ wakɛnyi di’anangɛso wa l’etshumanelo kɛsɔ waki la ngandji, koko vɔ koondjelaka atɔndɔ wa l’okongamelo wendana la woho wahomba etshumanelo nkɛndakɛnda. L’ɔkɔngɔ wa waa misiɔnɛrɛ asɔ mbekesanɛ l’apandjudi wa lɛkɔ, ɔnangɛso la misiɔnɛrɛ akatatɛ nkimanyiya etshumanelo yema yema dia tɔ nkɛndakɛnda woho wakɛndakɛnda tshumanelo tshɛ dia l’andja w’otondo. Etombelo akɔna wakonge la dui sɔ? L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ehende eto, lofulo l’anto wakayaka lo nsanganya lakadɛ l’ahende, apandjudi w’eyoyo wakatatɛ nsambisha, ndo ndekana apandjudi 20 wakabatizama. Waa misiɔnɛrɛ asɔ mbutaka ɔnɛ: “Takambiyama efula, Jehowa akatɔtshɔkɔla woho w’anyanya. Anto tshɛ wa l’etshumanelo kɛsɔ wakangɛnangɛna efula ndo wakɛnyi dia nkamba l’atɔndɔ wa l’okongamelo waki Nzambi mongaka l’etombelo w’amɛna.”

Woho walama dikumanyi ɛkɔkɔ waki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ

19. Ngande watoyoyaokaka etena katombayɛ l’ekumanyi l’esambishelo?

19 Yoho ya ntondo ele, dikumanyi sambishaka kaamɛ l’ase etshumanelo. Luka akafunde lo Evanjiliyɔ ande lo kɛnɛ kendana la Yeso ate: “Yeso aketetaka l’osomba l’osomba ndo lo ngelo la ngelo atasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi. Apɔstɔlɔ ande dikumi l’ahende waki kaamɛ la nde.” (Luka 8:1) Oko wakasambishaka Yeso kaamɛ l’apɔstɔlɔ ande, dikumanyi diasha ɛnyɛlɔ ka dimɛna ɛlɔ kɛnɛ sambishaka kaamɛ l’asekawɔ ambetawudi. Vɔ mbeyaka dia lo nsala ngasɔ, vɔ kimanyiyaka di’etshumanelo monga la lonyuma la dimɛna. Ngande wayaoka ase etshumanelo lo menda kɛnɛ kasala dikumanyi sɔ? Jeannine, kadiyɛso kayanga nkotsha ɛnɔnyi 90 mbutaka ate: “Ntomba kaamɛ l’ekumanyi l’esambishelo mbishakami diaaso dia nsawola la nde ndo mbeeya dimɛna.” Ɔnangɛso Steven laya l’ɛnɔnyi 30 l’ɛmɔtshi mbutaka nde lawɔ ate: “Etena katombami l’ekumanyi l’esambishelo ka lo luudu la luudu, dimi kimanyiyamaka efula oma le nde ndo ekimanyielo kɛsɔ mbishakami ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula.”

Olami w’ɛkɔkɔ ambotana ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wele vɔamɛ ndo wakashishwe l’otsho

Oko wakatshu olami w’ɛkɔkɔ dia toyanga ɔkɔkɔ wakashishɔ, mbele ndo dikumanyi salaka la wolo dia ntshɔ dia tenda ndo tokimanyiya wanɛ wambaangana la etshumanelo

20, 21. Ngande wokoya dikumanyi olami w’ɛkɔkɔ wa lo wɛɛla wa Yeso? Sha ɛnyɛlɔ. (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Wembwelo w’ɛkɔkɔ wonga l’etombelo w’amɛna.”)

20 Yoho ya hende ele, okongamelo wa Jehowa wambolowanya dikumanyi dia vɔ ndjakiyanya dikambo dia wanɛ wambaangana la etshumanelo. (Hɛb. 12:12) Lande na kahomba dikumanyi nkimanyiya wanɛ wambɔɔla lo nyuma, ndo ngande wakokawɔ nsala dui sɔ? Wɛɛla wa Yeso wendana l’olami w’ɛkɔkɔ wakashisha ɔkɔkɔ ande ɔmɔtshi toshaka ekadimwelo lo dimbola sɔ. (Adia Luka 15:4-7.) Etena kakɛnyi olami w’ɛkɔkɔ wa lo wɛɛla ɔsɔ dia ɔkɔkɔ ande ɔmɔtshi wamboshishɔ, nde akooyange wate kana tshɔi yakɔ tsho mbaki la nde. Ngande wokoya dikumanyi di’Akristo ɛnyɛlɔ k’olami w’ɛkɔkɔ ɔsɔ ɛlɔ kɛnɛ? Oko wakɔsaka olami w’ɛkɔkɔ ɔkɔkɔ wakashishɔ la nɛmɔ di’efula, mbele ndo dikumanyi tetemalaka mbɔsa wanɛ wambaangana l’ekambi waki Nzambi la nɛmɔ. Dikumanyi mbɔsaka Okristo wambɔla lo nyuma oko ɔkɔkɔ wamboshishɔ, koko aha oko onto lahakalolaki pondjo lo mboka, oyadi vɔ kowoshaka ekimanyielo kakɔna. Ndo nto, oko wakɔshi olami w’ɛkɔkɔ yɛdikɔ ya ‘ntshɔ dia toyanga ɔkɔkɔ wakashishɔ,’ mbele ndo dikumanyi mbɔsaka tɛdikɔ tahombama dia ntshɔ dia tenda ndo tokimanyiya wanɛ wambɔɔla lo nyuma.

21 Kakɔna kakasale olami w’ɛkɔkɔ wa lo wɛɛla wa Yeso etena kakandashola ɔkɔkɔ wakashishɔ? Nde akawɛmbɛ l’ɔkɔmi tshɛ, ‘akawahɛ l’ahɛka ande’ ndo akookaloya lo lokoto l’ɛkɔkɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, lo monga l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha w’ɛlɔlɔ, ekumanyi koka nkimanyiya Okristo wambɔɔla lo nyuma l’ɔkɔmi tshɛ dia nde nkalola l’etshumanelo. Kɛsɔ mbakakomɛ Victor, ɔnangɛso ɔmɔtshi la l’Afrikɛ lakatshike ndja lo nsanganya ya l’etshumanelo. Nde mbutaka ate: “L’edja k’ɛnɔnyi enanɛi wakamɔlɛ lo nyuma, dikumanyi wakasalaka la wolo dia kimanyiyami.” Kakɔna kakaleke munanda Victor? Nde mbutaka ate: “Lushi lɔmɔtshi, John ekumanyi kɛmɔtshi kakɔtɔ la mi lo Kalasa k’ambatshi mboka akatshungola etena ka ndjomenda ndo akamɛnya foto yakatɔtɔ lo kalasa kɛsɔ. Foto shɔ yakambohola akambo w’amɛna ndo ɔngɛnɔngɛnɔ waki la mi etena kakamakambɛka Jehowa.” Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa wembwelo waki John, Victor akatatɛ ntshɔ lo nsanganya. Ɛlɔ kɛnɛ, nde okamba nto oko ombatshi mboka. Ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi kɛnya di’olimu wakamba dikumanyi diele la ngandji dia nkokɛ ɛkɔkɔ tokimanyiyaka efula dia sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.​—2 Kɔr. 1:24.b

Anangɛso ahende w’Akristo wambembola lo yoho ya dimɛna efula osombe ɔmɔtshi w’Okristo wahayosambisha

WEMBWELO W’ƐKƆKƆ WONGA L’ETOMBELO W’AMƐNA

L’ƆTƐ wa nsaki kaki la wɔ ka nkimanyiya apandjudi wambɔɔla lo nyuma, dikumanyi dia l’etshumanelo kɛmɔtshi ka l’États-Unis wakende kɛnɛ kakawakoke nsala dia mbakimanyiya. Vɔ wakashola di’apandjudi 30 l’amɔtshi wakatshike kambɛ Jehowa l’edja k’ɛnɔnyi akumi, waki paka l’ɛtshi ka nkɛtɛ k’etshumanelo. Efula ka l’atei awɔ waya esombe.

Alfredo laki ekumanyi kɛmɔtshi l’etshumanelo kɛsɔ akafunde nkombo yawɔ dia nde towaembola. Nde mbutaka ate: “Lushi la tanu tshɛ la pindju, lakatshɔka dia tenda opandjudi ɔmɔtshi wambɔɔla lo nyuma.” Etena kakandakomaka lɛkɔ, ɔnangɛso Alfredo akasawolaka la nde lo yoho ya dimɛna dia mbeya nsaki yele l’otema ande. Nde akatɛka opandjudi wambɔɔla lo nyuma dia etshumanelo hohɛ kɛnɛ tshɛ kakandasale lo wahɔ wa Diolelo diaki Jehowa. Alfredo mbutaka ate: “Etena kakamatɛ ɔnangɛso ɔmɔtshi laya opalanga lakɔlɛ lo nyuma lofulo la wenya ndo la periodikɛ lakandakimɔ lo ngɔndɔ kakandatakome nsambisha lo 1976, ɔnangɛso ɔsɔ akakɛdia asɔyi.” Ndo nto, Alfredo akadiaka kaamɛ l’opandjudi wambɔɔla lo nyuma Luka 15:4-7, 10, ndo oma laasɔ, ko nde mombola ate: “Kakɔna kasalema etena kakalola ɔkɔkɔ wakashishɔ l’etshumanelo? Jehowa, Yeso ndo andjelo ngɛnangɛnaka.—Ohokanyiya dui sɔ!”

Aya ɛnɔnyi ehende wasala ɔnangɛso Alfredo dui sɔ. Etombelo akɔna wakonge la welo wa l’ekikelo wakandadje ɛsɔ? Nde akakondja ɔngɛnɔngɛnɔ lo nkimanyiya anangɛso ahende wakayotatɛ ndja lo nsanganya nto. Ɛlɔ kɛnɛ, vɔ woyaka lo nsanganya Lushi la lomingu tshɛ. Alfredo mbutaka l’ɔmɔnɔmɔnɔ tshɛ ate: “Etena kakawaye lo Mbalasa ka Diolelo mbala ka ntondo, lakakɛdia ndo dimi lawɔ asɔyi w’ɔngɛnɔngɛnɔ.” Nde kotshaka ate: “Kaanga mbakatatɛ apandjudi wakɔlɛ lo nyuma asɔ ndja lo nsanganya, dimi tshɔka Lushi la tanu tshɛ dia towaembola, nɛ dia vɔ wakambutɛ dia wembwelo wa mbala la mbala ɔsɔ mbakeketshaka efula, ndo ngasɔ mbediɔ ndo le mi.”

Woho watalowana akambo wendana l’okongamelo keketshaka kaamɛ k’ekambi waki Nzambi

22. Ngande wakeketsha losembwe ndo wɔladi kaamɛ ka l’etshumanelo k’Akristo? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Takambiyama efula.”)

22 Oko wakatadiɛnyi l’etatelo ka tshapita nyɛ, Jehowa akatatshi dia losembwe ndo wɔladi wayotalekaka fulanɛ l’atei w’ekambi ande. (Is. 60:17) Waonga ahende asɔ keketshaka kaamɛ ka lo tshumanelo. Lo toho takɔna? Lo kɛnɛ kendana la losembwe, ‘Nzambi ndamɛ kele Jehowa.’ (Euh. 6:4) Atɔndɔ ande wa losembwe wakitanyiya etshumanelo kɛmɔtshi hawotshikitana la wanɛ wakitanyiya etshumanelo kekina. Atɔndɔ ande wendana la ɔlɔlɔ la kɔlɔ wekɔ waamɛ lo “tshumanelo tshɛ dia ekilami.” (1 Kɔr. 14:33) Diakɔ diele, di’etshumanelo ntetemala mpama lo nyuma, paka tɔ nkitanyiya atɔndɔ waki Nzambi. Lo kɛnɛ kendana la wɔladi, Nkumekanga kaso kombolaka, aha tsho dia sho ngɛnangɛna wɔladi wele l’etshumanelo, koko ndo dia sho monga “wanɛ wadja wɔladi.” (Mat. 5:9) Diakɔ diele, sho ‘mbesaka akambo wakimanyiya dia wɔladi monga,’ lo mbɔsaka tɛdikɔ tahombama dia nshidiya ekakatanu watomba lam’asaso. (Rɔmɔ 14:19) Lo nsala ngasɔ, sho kimanyiyaka dia wɔladi ndo kaamɛ monga l’atei w’etshumanelo.​—Is. 60:18.

23. Oko weso ekambi waki Jehowa, lande na keso l’ɔngɛnɔngɛnɔ ɛlɔ kɛnɛ?

23 Etena kakewoya wanɛ wakalɔmbɔlaka okongamelo yɛdikɔ ya ntondo yendana l’ɔsɔnwɛlɔ wa dikumanyi lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1895, vɔ wakɛnya nto kɛnɛ kakawalɔmbaka mbala la mbala, mbuta ate dia yɛdikɔ shɔ nkimanyiya ekambi waki Nzambi dia “vɔ monga kaamɛ lo mbetawɔ.” Lo menda kɛnɛ kambosalema lo ɛnɔnyi akumi weke kambeta ɛnɛ, tekɔ la lowando l’efula dia mɛna di’olowanyelo wambosala Jehowa lo kɛnɛ kendana l’ɛlɔmbwɛlɔ, lo tshimbo ya Nkumekanga Yeso wambokeketsha kaamɛ ka l’ɔtɛmwɛlɔ aso. (Osam. 99:4) Etombelo wambonga la dui sɔ ɛlɔ kɛnɛ ele, sho ekambi waki Jehowa wa l’andja w’otondo tekɔ lo ngɛnangɛna, nɛ dia tekɔ la “eyango waamɛ,” tekɔ lo nsala akambo lo “yoho yaamɛ” ndo tekɔ lo kambɛ “Nzambi ka wɔladi” “dihɛka lo dihɛka.”​—2 Kɔr. 12:18; adia Filipɛ 1:27.

a Etombelo waki l’eyangelo wakawasale wakayotondjama lo dibuku Auxiliaire pour une meilleure intelligence de la Bible.

b See the article “Dikumanyi diekɔ ‘asekaso ekambi wakamba dia ɔngɛnɔngɛnɔ aso’” dia lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka ntondo 15, 2013, lɛkɛ 27-31.

Onde Diolelo ekɔ dui dia mɛtɛ le yɛ?

  • Ehamelo akɔna wendana l’okongamelo wambosala Diolelo?

  • Ngande wambokokimanyiya etshikitanu wendana la woho wahomba etshumanelo nɔmbwama dia wɛ kambɛ “Nzambi ka wɔladi”?

  • Naa ɛtɛkɛta ndo etsha w’ekumanyi kɛmɔtshi wakakokimanyiya dia wɛ mfudia ɔngɛnɔngɛnɔ ayɛ?

  • Ngande wakokayɛ nkimanyiya dia wɔladi ndo kaamɛ monga l’etshumanelo?

Losanganya l’Olui-walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa

Oma lo lɔmɔsɔ otsha lo l’omi: Gerrit Lösch, Geoffrey Jackson, Samuel Herd, Guy Pierce, Mark Sanderson, David Splane, Anthony Morris III, Stephen Lett

WOHO WAKOKƐ OLUI-WALƆMBƆLA WAHƆ WA DIOLELO

OLUI-WALƆMBƆLA w’Ɛmɛnyi wa Jehowa kengama l’anangɛso w’akitami wele ekambi waki Jehowa Nzambi. Oko olui, vɔ mbakenga “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ.” Vɔ wekɔ l’ɔkɛndɛ wa mbisha mbo ya ndɛ ya lo nyuma, nɔmbɔla ndo ntshutshuya anto dia vɔ ndjasha l’olimu w’esambishelo wasalema l’andja w’otondo.—Mat. 24:14, 45-47.

Anangɛso wa l’Olui-walɔmbɔla salaka losanganya lawɔ Lushi la sato tshɛ. Dui sɔ mbakimanyiyaka dia vɔ nkamba kaamɛ. (Osam. 133:1) Anangɛso wa l’Olui-walɔmbɔla asɔ kambaka lo kɔmite nkina yotshikitanyi. Dia ntɔla wahɔ wa Diolelo otsha la ntondo, kɔmite tshɛ kekɔ l’awui amɔtshi walɔmbɔlatɔ. Tɔsɛdingole lo tshena pe ɛkɛndɛ ɛmɔtshi wele la wɔ.

  • Anangɛso w’Akristo wadja welo kaamɛ dia ehomba wa nkumbo kaso k’Akristo k’anto l’ɔnango

    Kɔmite kalɔmbɔla

    Anangɛso wakamba lo kɔmite kɛnɛ mbeendana l’awui w’aseka lɛɛta ndo vɔ mbakamba la tita nsango dia mɛnya kɛnɛ kele mɛtɛ lo dikambo dimɔtshi diendana la dietawɔ diaso naka ekɔ ohomba. Tɔ mbeendana la mpokoso, ɛhɛnyɔhɛnyɔ ndo l’akambo akina wa wanyandja wakomɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa wa l’andja w’otondo.

  • Ase nkumbo ka Bɛtɛlɛ wasala elimu wotshikitanyi

    Kɔmite kenda ase Bɛtɛlɛ

    Kɔmite kɛnɛ mbele l’ɔkɛndɛ wa nkotsha ehomba wa lo nyuma ndo wa lo demba w’ase nkumbo ya Bɛtɛlɛ ya l’andja w’otondo. Tɔ mbasɔna ndo mbelɛ anto w’eyoyo lo Bɛtɛlɛ ndo mbakandola akambo wendana la olimu awɔ wa lo Bɛtɛlɛ.

  • Ose Bɛtɛlɛ ɔmɔtshi asha lonya lo otondjelo ndo l’otomelo w’ekanda walembetshiya Bible

    Kɔmite k’otondjelo w’ekanda

    Wanɛ wakamba lo kɔmite kɛnɛ mbeenda akambo wendana l’otondjelo ndo okahanyelo w’ekanda aso l’andja w’otondo. Vɔ mbeenda ɛprimɛri ndo mvudu tshɛ yakamba l’atshunda w’Ɛmɛnyi wa Jehowa, mbidja ndo awui tshɛ wendana la wokelo l’andja w’otondo ndo olimu wa wokelo wa mbalasa ya Diolelo. Kɔmite kɛnɛ mbeenda dia kana falanga yakimɔma dikambo di’olimu wa Diolelo wasalema l’andja w’otondo yekɔ lo kambema lo yoho yoleki dimɛna.

  • Ɔnangɛso ɔmɔtshi l’Okristo alɔngɔsɔla ndo ayanga diangɔ dimɔtshi lo biro ɔmɔtshi

    Kɔmite k’olimu

    Anangɛso wakamba lo kɔmite kɛnɛ mbeenda olimu w’esambishelo ndo akambo wendana la tshumanelo, apandjudi, ambatshi mboka, dikumanyi, emendji w’eteta ndo waa misiɔnɛrɛ. Tɔ mendaka nto akambo akina, mbidja ndo akambo wendana la Kɔmite ka diɔtɔnganelo la mpitadi.

  • Ɔnangɛso ɔmɔtshi l’Okristo asha sawo oma lo lɔyɛnga

    Kɔmite ka wetshelo

    Kɔmite kɛnɛ mendaka wetshelo washama lo nsanganya ya weke ndo ya l’etshumanelo. Tɔ mbeendana ndo la Kalasa ka Ngiliyadɛ, Kalasa k’esambisha wa Diolelo, Kalasa k’ambatshi mboka, ndo kalasa nkina; Kɔmite kɛnɛ mendaka nto ɔlɔngɔswɛlɔ wa Dikatshi dia losanganya dia Lɔsɛnɔ ndo olimu aso w’Okristo.

  • Ekanda wa toho totshikitanyi mbidja ndo sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ ka jw.org

    Kɔmite k’ofundelo

    Anangɛso wakamba lo kɔmite kɛnɛ wekɔ l’ɔkɛndɛ wa menda otondjelo wa mbo ya ndɛ ya lo nyuma lo ekanda ndo nkahanya ekanda akɔ le asekaso ambetawudi ndo anto akina. Kɔmite kɛnɛ mbeenda awui wendana la sitɛ kaso k’Ɛtɛrnɛtɛ ndo olimu w’okadimwelo wasalema l’andja w’otondo. Ndo nto, kɔmite kɛnɛ kadimolaka ambola wendana l’elembetshielo w’avɛsa ndo l’akambo watomba l’ekanda aso.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto