BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w13 11/15 lk. 26-30
  • Alami w’ɛkɔkɔ, nyokoya alami a weke w’ɛkɔkɔ

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Alami w’ɛkɔkɔ, nyokoya alami a weke w’ɛkɔkɔ
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • “NDI AYUWAKHUMBATELA LU TULU”
  • “DIMI LAMBONYOTSHIKƐ ƐNYƐLƆ”
  • ‘NYOYELE ƆTƐKƐTA WA KƆLAMELO WAKI NZAMBI NNA LO NNA’
  • “BƐNYƐLƆ DI’ƐLƆLƆ LE ƐKƆKƆ”
  • “NYOSUKE WANƐ WELE WƆDU”
  • ‘Nyolamake ɛkɔkɔ wa Nzambi wakandanyosha’
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2011
  • Tokitanyiyake alami w’ɛkɔkɔ wa Jehowa
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
  • ‘Alami w’ɛkɔkɔ wele l’etema oko wami’
    Ɔtɛkɛta wa Nzambi le so lo tshimbo ya Jeremiya
  • Tokimanyiya wanɛ wambotakɔ mboka oma lo lemba l’ɛkɔkɔ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
w13 11/15 lk. 26-30

Alami w’ɛkɔkɔ, nyokoya alami a weke w’ɛkɔkɔ

“Kristo akanyosowɛ ndo akanyotshikɛ ɛnyɛlɔ dia nyu mboyela dimɛna dimɛna lo wanya ande.”​—1 PET. 2:21.

NGANDE WAYOYOKADIMOLA?

  • Oko wewɔ alami, ngande wakoka dikumanyi mbokoya Jehowa?

  • Ngande wakoka dikumanyi mbokoya Yeso Kristo?

  • Naa oyango wele la wembwelo w’ɛkɔkɔ?

1, 2. a) Ngande watongaka ɛkɔkɔ wakokamɛ dimɛna? b) Lande na kele anto efula waki lo nshi ya Yeso waki oko ɛkɔkɔ wele bu l’alami?

DI’ƐKƆKƆ mbola dimɛna, olami awɔ pombaka mbakokɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. Dibuku dimɔtshi diendana l’olongelo w’ɛkɔkɔ mbutaka ɔnɛ: “Naka olami w’ɛkɔkɔ komɛka tsho lo ntɔla ɛkɔkɔ ande lo ahole wele adiyo w’ɔmɔngɛla, koko hawakokɛ, kete ɛkɔkɔ efula wayotata hemɔ l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi engana ndo nde hatokondja wahɔ oma l’ɛkɔkɔ ɛsɔ.” Ɛkɔkɔ wakokɛwɔ dimɛna mongaka la yoonge ya dimɛna.

2 Woho wakokamɛ ɛkɔkɔ waki Nzambi oma le dikumanyi mongaka la shɛngiya lo lonyuma l’etshumanelo k’otondo. Ondo sho tshɛ mbeyaka dia Yeso akoke elui w’anto kɛtshi nɛ dia “vɔ wakahɛnyahɛnyamaka ndo komonga la okimanyedi oko ɛkɔkɔ waha la olami.” (Mat. 9:36) Lande na kakawadisowɛka ngasɔ? Nɛ dia wanɛ waki l’ɔkɛndɛ wa mbaetsha ɛlɛmbɛ waki Nzambi waki awui wolo ndo akanga wa dungi pende. Lo dihole dia vɔ nkokɛ ɛkɔkɔ wa Nzambi, anto asɔ wakakitsha “eshikɔ wa wetsho” laadiko di’ahɛka awɔ.​—Mat. 23:4.

3. Kakɔna kahahombe dikumanyi mbohɛ etena kalamawɔ ɛkɔkɔ?

3 Alami w’Akristo wa nshi nyɛ, mbuta ate dikumanyi diakasɔnama wekɔ l’ɔkɛndɛ wa woke. Jehowa nde la Yeso mbakanga ɛkɔkɔ walamawɔ ndo Yeso akayaelɛ ate “olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ.” (Jni. 10:11) Ɛkɔkɔ ɛsɔ “[w]akasombama l’oshinga wa wolo” wakafute Yeso l’ekimanyielo ka “dikila [diande] di’oshinga wolo.” (1 Kɔr. 6:20; 1 Pet. 1:18, 19) Ngandji k’efula kokande ɛkɔkɔ ande mbakootshutshuya dia nde nkimɔ lɔsɛnɔ lande dikambo diawɔ. Dikumanyi hawohombe mbohɛ dia wekɔ lo nɔmbwama la ngandji tshɛ oma le Yeso Kristo lele “olami a woke w’ɛkɔkɔ.”​—Hɛb. 13:20.

4. Kakɔna kayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?

4 Laasɔ, ngande wahomba dikumanyi nama ɛkɔkɔ? Ɛkɔkɔ keketshamaka dia ‘nkitanyiya wanɛ waalɔmbɔla.’ Dikumanyi vɔ lawɔ hawohombe “mbahemɛ wanɛ waka[wa]sha Nzambi ɔkɛndɛ wa mbalama.” (Hɛb. 13:17; adia 1 Petero 5:2, 3.) Ko ngande wakoka dikumanyi nɔmbɔla ɛkɔkɔ aha la mbaahemɛ? L’ɛtɛkɛta ekina, ngande wakoka dikumanyi nkotsha ehomba w’ɛkɔkɔ aha la nkamba la lowandji lakawasha Nzambi lo yoho ya kɔlɔ?

“NDI AYUWAKHUMBATELA LU TULU”

5. Ɛtɛkɛta wele lo Isaya 40:11 atɛnyawɔ lo kɛnɛ kendana la Jehowa?

5 Omvutshi Izaya akate lo dikambo dia Jehowa ate: “Ndi ayuleshaka ekoko andi uku ulami. Ndi ayosa ana w’ekoko l’anya andi; ndi ayuwakhumbatela lu tulu. Ndi ayolombola wali la tana tawo okoke.” (Is. 40:11) Ɛtɛkɛta ɛsɔ mɛnyaka dia Jehowa kotshaka ehomba w’ɛkɔkɔ ande wele l’alemba wa wɔdu. Oko wateyaka olami w’ɛkɔkɔ ehomba w’ɔkɔkɔ l’ɔkɔkɔ ndo watondaakotshaka, Jehowa mbeyaka ehomba w’ɛkɔkɔ ande tshɛ ndo nde mbakotshaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Oko watɛmbaka olami w’ɛkɔkɔ ɔkɔkɔ w’ɔna lo difunda dia dihɔndɔ diande naka ekɔ ohomba, Jehowa “Shɛso ka kɛtshi” tokokɛka lo tena dia paa. Nde ayotokeketsha naka tambohomana l’ohemba a woke kana naka tekɔ lo dihombo.​—2 Kɔr. 1:3, 4.

6. Oko wewɔ alami w’ɛkɔkɔ, ngande wakoka dikumanyi mbokoya ɛnyɛlɔ ka Jehowa?

6 Dikumanyi koka nkondja wetshelo w’oshika oma le Shɛso lele l’olongo. Vɔ pombaka mbidjaka yimba l’ehomba w’ɛkɔkɔ l’ɛnyɛlɔ ka Jehowa. Dikumanyi dieya ekakatanu ndo ehomba wele l’ɛkɔkɔ mongaka suke dia mbasha ekeketshelo ndo osukɔ wahombama. (Tuk. 27:23) Ekɔ mɛtɛ dia dikumanyi pombaka sawolaka l’asekawɔ ambetawudi. Kaanga mbahawahombe mona dia mbeya toseke t’ɛkɔkɔ, dikumanyi ndjashaka l’otema ɔtɔi lo awui wɛnawɔ ndo wokawɔ l’etshumanelo ndo vɔ mongaka suke dia “nkimanyiya wanɛ wele wɔdu.”​—Etsha 20:35; 1 Tɛs. 4:11.

7. a) Onde alami w’ɛkɔkɔ wa Nzambi wa lo nshi y’Ɛzɛkiyɛlɛ la Jɛrɛmiya wakaalamaka dimɛna? b) Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo woho wakaanya Jehowa alami w’ɛkɔkɔ waki komonga la mbetawɔ asɔ?

7 Tɔsɛdingole kɛnɛ kakasale alami w’ɛkɔkɔ wa lo nshi y’Ɛzɛkiyɛlɛ nde la Jɛrɛmiya. Nzambi akaanya wanɛ wakalongola ɔkɛndɛ wa nkokɛ ɛkɔkɔ ande ko kombakokɛka dimɛna. Lo dihole dia vɔ ndesha ɛkɔkɔ waki Nzambi, alami asɔ wakaasɔkishaka ndo “wakayalesha[ka] vame.” (Ezek. 34:7-10; Jer. 23:1) Ɛtɛkɛta wakakambe la Nzambi dia manya alami w’ɛkɔkɔ asɔ mbɔtɔnɛka dimɛna la waa pastɛrɛ ya lo Lokristokristo. Vɔ mɛnyaka nto di’ekɔ ohomba dia dikumanyi di’Akristo nama ɛkɔkɔ wa Jehowa dimɛna ndo la ngandji.

“DIMI LAMBONYOTSHIKƐ ƐNYƐLƆ”

8. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatotshikɛ Yeso kɛnya yoho yoleki dimɛna ya mingola onto lasala kɔlɔ?

8 Lam’ele vɔ keema kokele, mbeyaka monga tshondo y’okakatanu le ɛkɔkɔ ɛmɔtshi dia nshihodia kɛnɛ kaalɔmba Jehowa. Vɔ mbeyaka ndjotatɛ nsala akambo wahɔtɔnɛ la kɛnɛ ketsha Afundelo kana ndjosala akambo wɛnya dia watatshunde lo nyuma. Laasɔ, kakɔna kahomba dikumanyi nsala? L’etena kɛsɔ, vɔ pombaka mbokoya solo dia lotutsha diaki Yeso otsha le ambeki ande etena kakawatatɛ mana dia mbeya ɔnɛ lakahombe ndeka woke lo Diolelo diande. Lo dihole dia nde mbatɛ ɔnɛ lambonyɔlɛmba, Yeso akatetemala mbaetsha ndo mbasha alako wa la ngandji wɛnya ohomba wa monga l’okitshakitsha. (Luka 9:46-48; 22:24-27) Lo mbasola ekolo, Yeso akawasha ɛnyɛlɔ ka monga l’okitshakitsha ndo dionga sɔ mɛtɛ mbahomba dikumanyi di’Akristo monga la diɔ.​—Adia Joani 13:12-15; 1 Pet. 2:21.

9. Dionga diakɔna diakalɔmbɛ Yeso ambeki ande dia vɔ monga la diɔ?

9 Yeso aki la ɛnɛlɔ k’akambo kotshikitanyi la Jakɔba nde la Joani lo kɛnɛ kendana la ɔkɛndɛ wele l’alami w’ɛkɔkɔ wa lo nyuma. Vɔ akɔ ahende wakakombolaka dihole dia laadiko lo Diolelo. Koko Yeso akawangola lo mbatɛ ate: “Nyu mbeyaka nyate emboledi wa wedja tahemɛka anto awɔ, ndo anto wa weke tongaka la lowandji laadiko di’anto awɔ. Atongake ngasɔ l’atei anyu. Onto tshɛ lalanga monga woke l’atei anyu ayale okambi anyu.” (Mat. 20:25, 26) Apɔstɔlɔ asɔ ahende mɛtɛ wakahombe ntshika mbekelo ka ‘mbahemɛka’ asekawɔ kana anto akina ‘waki suke la wɔ.’

10. Ngande wakombola Yeso dia dikumanyi salɛ ɛkɔkɔ akambo, ndo ɛnyɛlɔ kakɔna kakaatshikɛ Pɔɔlɔ?

10 Yeso nongamɛka dia dikumanyi di’Akristo salɛ ɛkɔkɔ akambo woho wakandaasalɛka. Vɔ pombaka monga suke dia kambɛ asekawɔ ambetawudi lo dihole dia monga ewandji awɔ. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ aki l’okitshakitsha wa ngasɔ nɛ dia nde akatɛ dikumanyi dia l’etshumanelo ka l’Ɛfɛsɔ ate: “Nyu mbeyaka dimɛna woho wakamasɛnɛ la nyu ntatɛ lushi la ntondo lakamakome lo distrikɛ dia Aziya, lakambɛ Nkumadiɔndjɔ olimu l’okitshakitsha woleki tshɛ.” Pɔɔlɔ akakombolaka dia dikumanyi sɔ nama ɛkɔkɔ l’ohetoheto ndo l’okitshakitsha. Nde akawatɛ ate: “Dimi lakanyɛnya lo akambo tshɛ dia paka lo mɛna paa ngasɔ mbahombanyu nkimanyiya wanɛ wele wɔdu.” (Etsha 20:18, 19, 35) Pɔɔlɔ akatɛ Akristo wa la Kɔrɛtɔ dia nde kombahemɛ mbetawɔ kawɔ, koko aki l’okitshakitsha ndo akakambaka olimu dia vɔ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (2 Kɔr. 1:24) Nde mɛtɛ akatshikɛ dikumanyi di’Akristo ɛnyɛlɔ ka dimɛna k’okitshakitsha ndo ka nkamba olimu l’etete.

‘NYOYELE ƆTƐKƐTA WA KƆLAMELO WAKI NZAMBI NNA LO NNA’

11, 12. Ngande wakoka ekumanyi nkimanyiya osekande ombetawudi dia mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna?

11 Ekumanyi pombaka monga onto ‘layela Ɔtɛkɛta wa kɔlamelo waki Nzambi nna lo nna etena kakambande la diewo diande dia mbetsha.’ (Tito 1:9) Koko nde pombaka nsala dui sɔ “la memakana tshɛ.” (Ngal. 6:1) Lo dihole dia nde ntshutshuya ase etshumanelo dia vɔ nsala akambo lo yoho yalangande, ekumanyi k’oshika munandaka etema awɔ. Etena kalakande ɔkɔkɔ, ekumanyi koka mbika epole ɔsɛkɛ lo atɔndɔ amɔtshi wa lo Bible wahomba ɔnangɛso kana kadiyɛso mbidja yimba lɔkɔ etena kalangande mbɔsa yɛdikɔ y’ohomba lo lɔsɛnɔ lande. Vɔ koka nsɛdingola kaamɛ elembetshielo wambotondjamaka lo dui sɔ l’ekanda aso. Nde koka mbɛnya nto shɛngiya yayonga la kɛnɛ kayondosala lo diɔtɔnganelo diasande la Jehowa. Ndo nto, nde koka mbɛnya ohomba wa nyanga ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa lo dɔmbɛlɔ la ntondo ka mbɔsa yɛdikɔ. (Tuk. 3:5, 6) L’ɔkɔngɔ w’ekumanyi nkɛtshanya awui asɔ nde la osekande Okristo, nde ayowotshikɛ etena ka ndjaɔsɛ yɛdikɔ ndamɛ.​—Rɔmɔ 14:1-4.

12 Bible mbasha dikumanyi yema ya lowandji lele la wɔ. Diakɔ diele, ekɔ ohomba dia vɔ nkamba la Bible dimɛna dimɛna ndo nkamba la kɛnɛ katatɔ. Naka dikumanyi nsala ngasɔ, kete wayewɔ dia nkamba la lowandji lawɔ lo yoho ya kɔlɔ nɛ dia l’ɛse k’ɛlɔmbwɛlɔ ka Yeso ndo mbewɔ ndo ose etshumanelo tshɛ ayoyokoya la Jehowa nde la Yeso lo tɛdikɔ tshɛ tɔsande.​—Ngal. 6:5, 7, 8.

“BƐNYƐLƆ DI’ƐLƆLƆ LE ƐKƆKƆ”

Dikumanyi kimanyiyaka ase nkumbo yawɔ dia ndjalɔngɔsɔla dia tosambisha (Enda odingɔ 13)

13, 14. Lo toho takɔna takoka dikumanyi monga ɛnyɛlɔ le ɛkɔkɔ?

13 L’ɔkɔngɔ wa nde ndaka dikumanyi diaha vɔ ‘mbahemɛ wanɛ wakawasha Nzambi ɔkɛndɛ,’ ɔpɔstɔlɔ Petero akaahɛmɔla dia vɔ ‘ndjala bɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ le ɛkɔkɔ.’ (1 Pet. 5:3) Ngande wakoka ekumanyi monga ɛnyɛlɔ le ɛkɔkɔ? Tɔsɛdingole waonga ahende wahomba onto ‘lakombola olimu w’omendji’ nkɛnɛmɔla. Nde pombaka monga onto lele la “yimba y’ɔlɔlɔ” ndo “[l]alɔmbɔla ase nkumbo kande lo yoho ya dimɛna.” Naka ekumanyi ekɔ la nkumbo, kete nde pombaka kilɔmbɔla lo yoho yasha ɛnyɛlɔ nɛ dia “naka onto heye nɔmbɔla nkumbo kande, ngande wayondokoka nama etshumanelo kaki Nzambi?” (1 Tim. 3:1, 2, 4, 5) Ɔnangɛso lakombola mɛmba ɔkɛndɛ w’omendji pombaka monga la yimba y’ɔlɔlɔ lo nshihodia atɔndɔ waki Nzambi dimɛna dimɛna ndo mbeya woho wa nkamba la wɔ lo lɔsɛnɔ lande. Nde pombaka monga onto lele la wɛdimo ndo lahɔshi tɛdikɔ l’esasesase. Naka ase etshumanelo mɛna waonga asɔ le dikumanyi, kete vɔ wayoyaɛkɛ le wɔ.

14 Laadiko dia laasɔ, dikumanyi mbishaka asekawɔ Akristo ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo mongaka l’ohetoheto l’olimu w’esambishelo. Yeso akatshikɛ dikumanyi ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo kɛnɛ kendana la esambishelo. Esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo kakɔsaka dihole dia woke l’olimu wakakambe Yeso la nkɛtɛ. Nde akɛnya ambeki ande woho wakawahombe nkamba olimu akɔ. (Makɔ 1:38; Luka 8:1) Ɛlɔ kɛnɛ, apandjudi keketshamaka etena kasambishawɔ kaamɛ la dikumanyi, etena kɛnawɔ ohetoheto awɔ ndo kokoyawɔ toho tawɔ t’esambishelo. Woho wayashikikɛ dikumanyi dia mbɔsa etena ka nsambisha kaanga mbewɔ la wesanu efula keketshaka etshumanelo k’otondo dia monga l’ohetoheto l’ɛnyɛlɔ kawɔ. Ndo nto, dikumanyi mbishaka asekawɔ ambetawudi ɛnyɛlɔ ka dimɛna lo nɔngɔsɔlaka nsanganya ya l’etshumanelo, lo mbishaka kɔmatɛrɛ ndo lo kambaka elimu ekina wele oko mɔmba Mbalasa ka Diolelo ndo kisola.​—Ɛf. 5:15, 16; adia Hɛbɛru 13:7.

Dikumanyi mbishaka ɛnyɛlɔ l’esambishelo (Enda odingɔ 14)

“NYOSUKE WANƐ WELE WƆDU”

15. Naa ɛkɔkɔ ɛmɔtshi wembola dikumanyi ɛkɔkɔ?

15 Olami w’ɛkɔkɔ w’ɔlɔlɔ salaka akambo la shamanya naka ɔkɔkɔ ande ɔmɔtshi ambohomɔ kana ambotata. Dikumanyi vɔ lawɔ pombaka monga suke dia nkimanyiya ɔkɔkɔ tshɛ wele la hemɔ kana wele l’ohomba w’ekimanyielo ka lo nyuma. Kaanga mbele esombe kana wanɛ wele la hemɔ l’ohomba w’anto mbasha ekimanyielo ka lo demba, vɔ ndekaka monga l’ohomba w’ekeketshelo ndo ekimanyielo ka lo nyuma. (1 Tɛs. 5:14) Ɛlɔngɔlɔngɔ wa l’etshumanelo mbeyaka mpomana l’okakatanu wele oko nshika ntanga la ntondo ka “nsaki y’ɛlɔngɔlɔngɔ.” (2 Tim. 2:22) Ɔnkɔnɛ, olimu wa nama ɛkɔkɔ nɔmbaka dikumanyi dia membolaka ase etshumanelo mbala la mbala dia mbeya ekakatanu waakomɛ ndo mbakeketsha lo nkamba l’Afundelo. Naka vɔ salaka ngasɔ, kete wayokandolaka ekakatanu efula la ntondo ka tshoke ndola okelengo.

16. Naka ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ekɔ l’ohomba w’ekimanyielo ka lo nyuma, ngande wakoka dikumanyi mbokimanyiya?

16 Kakɔna kakoka salema naka akambo wamboleka mbahatana polo lo yɛdikɔ yele lonyuma l’ɔkɔkɔ ɔmɔtshi laya lo waale? Ofundji Jakɔba akoke dimbola ate: “Onde onto ɔmɔtshi ekɔ la hemɔ l’atei anyu? Nde ete dikumanyi dia l’etshumanelo kele vɔ wɔɔlɔmbɛ, wookite esɔ lo lokombo la Jehowa. Ko dɔmbɛlɔ dia mbetawɔ diayɔkɔnɔya ɔnɛ lele la hemɔ ndo Jehowa ayowokimanyiya. Ndo nto, naka nde akasale pɛkato, nde ayodimanyiyama.” (Jak. 5:14, 15) Koko oyadi kaanga ɔnɛ losadi pɛkato ‘hetshi dikumanyi,’ ko vɔ wambeya dia nde ambosala pɛkato, vɔ pombaka mbokimanyiya aha la ntshimbatshimba. Etena kasalawɔ dɔmbɛlɔ kaamɛ la ɔnɛ lele l’ohomba w’ekimanyielo ndo koosukɛwɔ, dikumanyi mbokeketshaka lo nyuma.​—Adia Isaya 32:1, 2.

17. Etombelo akɔna wakoka monga etena kokoya dikumanyi “olami a woke w’ɛkɔkɔ”?

17 Lo akambo tshɛ wasalawɔ l’okongamelo waki Jehowa, dikumanyi salaka la wolo dia mbokoya Yeso Kristo lele “olami a woke w’ɛkɔkɔ.” Ɛkɔkɔ kondjaka wahɔ w’efula ndo mongaka l’alemba wa wolo naka dikumanyi mbashaka ekimanyielo ka lo nyuma. Akambo asɔ tshɛ totshutshuyaka dia sho monga la lowando ndo ntombola Jehowa lele Olami aso woleki tshɛ.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto