Jehowa—Nzambi Kêtsha
“Tshe wayetshama uma le [Jehowa].”—JOANI 6:45.
1. Yeso aki oma la sala ahindo lo dihole diakɔna, ndo asalande kakianɛ?
YESO KRISTO aki oma la sala ahindo efula ndo kakianɛ, nde ekɔ lo mbetsha lo luudu lɔmɔtshi l’ɔtɛmwɛlɔ la la Kapɛrnauma, suke la Ndjale ka Ngalileya. (Joani 6:1-21, 59) Anto efula kombetawɔ lam’akandate ate: “Dimi lakayi uma l’ulungu.” Vɔ wakangunanguna ɔnɛ: “One aha Jesu, on’a Josefu, leyasu shi la nyangu uka? Ya ukundi atandi ati: Uma l’ulungu kuyemi?” (Joani 6:38, 42) Lam’akandâhangwɛ, Yeso akate ate: “Nduku untu leya ndja le mi, tshikima Papa lakantumi kûkutudi. Ku dimi layuwulula lushi l’ekumelu.”—Joani 6:44.
2. Ɔkɔkɔ akɔna wele laso wakokaso mbetawɔ daka dia Yeso di’endana l’eolwelo?
2 Ande daka dia dimɛna efula—daka dia mbolɔ lo lushi l’ekomelo, lam’ayolɛ Diolelo diaki Nzambi lee! Sho kokaka mbetawɔ daka sɔ nɛ dia diɔ ndja oma le Jehowa Nzambi, Shɛso. (Jobo 14:13-15; Isaya 26:19) Mɛtɛ, Jehowa, ɔnɛ letsha anto ɔnɛ wanɛ wakavu wayolɔ, ekɔ “ombetsha woleki embetsha tshɛ woke.” (Jobo 36:22, Today’s English Version) Lam’akandakaka epole ɔsɛkɛ lo wetshelo wa She, Yeso akayota nto ate: “Ambufundama lu afundelu w’amvutshi ati: Tshe wayetshama uma le [Jehowa].”—Joani 6:45.
3. Wembola akɔna wayotɔsɛdingola?
3 Mɛtɛ, ekɔ tshondo ya diɛsɛ dia monga l’atei a wanɛ wakafunde omvutshi Isaya lo dikambo diawɔ ate: “Ana aye tshe wayetshama le [Jehowa].” (Isaya 54:13) Shi sho kokaka mbetshama oma le nde? Wa na wamboyala oko ana le nde ndo wambolongola wetshelo ande? Wetshelo akɔna w’ohomba efula waki Jehowa wahombaso mbeya ndo kitanyiya dia kondja ɛtshɔkɔ ande? Woho akɔna waketshaka Jehowa lo nshi ya ntondo, onde nde ekɔ lo mbetsha yoho yakɔ yâmɛ ndo ɛlɔ kɛnɛ? Wembola ɛsɔ mbayotɔsɛdingola.
Ombutshi, Ombetsha, Omi
4. Wa na waki ana wa Jehowa wakalongola wetshelo ntondo?
4 Jehowa akayala ntondo Ombutshi la Ombetsha lam’akandatonge Yeso, ɛtɔi Ɔna lakandote, la ntondo ka nde ndjoyala onto lanɛ la kɛtɛ. Ɔn’ɔsɔ mbelamɛka ɔnɛ: “Diui” nɛ dia nde mbele Yɛmb’awui ya Woke yaki Jehowa. (Joani 1:1, 14; 3:16) Dui akakambaka olimu ‘oko okambi wa kɔmba suke la [She],’ ndo nde akeke wetshelo waki She dimɛna. (Tukedi 8:22, 30) Mɛtɛ, nde akayala Ehomɔ, oma lo tshimbo y’ehomɔ kakɔ mbakatonge She diangɔ dikina tshɛ, ndo “ana wa [Nzambi, NW]” wa lo nyuma. Ande ɔngɛnɔngɛnɔ waki lawɔ dia mbetshama oma le Nzambi lee! (Jobo 1:6; 2:1; 38:7; Kolosai 1:15-17) L’ɔkɔngɔ diko, Adama, onto la ntondo, akayotongama. Ndo nde lawɔ mbaki “on’a [Nzambi, NW],” ndo Bible mɛnyaka ɔnɛ Jehowa akawetshaka.—Luka 3:38; Etatelu 2:7, 16, 17.
5. Diɛsɛ diakɔna di’ohomba efula diakashisha Adama, ko Jehowa anto akɔna wakandetshaka, ndo lande na?
5 Lonyangu ko, Adama akayɔtɔmbɔkɔ l’okonda ko akayoshisha diɛsɛ dia tetemala monga Ɔna Nzambi. Diɔ diakɔ diele, an’ande kondjokoka ndjata ɔnɛ vɔ wekɔ ana wa Nzambi paka l’ɔtɛ w’ɔnɛ wakotɔ. Koko, Jehowa aketshaka anto wele kema kokele, wanɛ wakayaɛkɛka le nde dia nde mbalɔmbɔla. Ɛnyɛlɔ oko Nɔa, nde akayaɛnya dia nde aki “[onto l’osembwe, NW]” ‘lakakɛndakɛndaka la Nzambi ka mɛtɛ,’ ɔnkɔnɛ, Jehowa akawetshaka. (Etatelu 6:9, 13 polo Etat. 17:5) Oma l’okitanyiya ande, Abarahama akayaɛnya dia nde aki “Ongenyi [wa Jehowa],” diɔ diakɔ diakandetshamaka ndo nde lawɔ oma le Jehowa.—Jakoba 2:23; Etatelu 12:1-4; 15:1-8; 22:1, 2.
6. Wa na wakɔsaka Jehowa oko ‘ɔn’ande,’ ndo nde aki ombetsha wa woho akɔna le wɔ?
6 L’ɔkɔngɔ wa tena efula, lo nshi yaki Mɔsɛ, Jehowa akayɔtɔ la wodja w’Isariyɛlɛ sheke. Omalɔkɔ, wodja ɔsɔ wakayoyala anto ande wakandasɔnɔla ndo vɔ waki oko ‘Ɔn’ande la pami.’ Nzambi akate ate: “Isariyele keli on’ami a pami.” (Etumbelu 4:22, 23; 19:3-6; Euhwelu k’Elembe 14:1, 2) Oma lo sheke shɔ yakawɔtɔ, Ase Isariyɛlɛ wakakokaka mbuta, oko wakafunde omvutshi Isaya ɔnɛ: “We [Jehowa] keli shesu.” (Isaya 63:16) Jehowa akakotsha ɔkɛndɛ ande w’ombutshi ndo aketshaka ɔn’ande, Isariyɛlɛ, la ngandji tshɛ. (Osambu 71:17; Isaya 48:17, 18) Mɛtɛ, lam’akawatɔmbɔkɔ, nde akâsɛngasɛnga ate: “Nyu ana w’uhedia, nyukaluli.”—Jeremiya 3:14.
7. Diokanelo diakɔna diaki l’asa Isariyɛlɛ la Jehowa?
7 Oma lo woho wakandɔtɔ sheke nde l’Isariyɛlɛ, Jehowa akayoyalaka nto lo yoho ya didjidji oko Om’aki wodja akɔ, ndo wodja akɔ akayoyalaka lo yoho ya didjidji oko wadiɛnde. Omvutshi Isaya akafunde lo dikambo dia wodja akɔ ate: “Utungi aye [a Woke, NW] keli umeye. Lukumbu landi eli [Jehowa] Kanga lulimbilimbi.” (Isaya 54:5; Jeremiya 31:32) Kânga mbakakotsha Jehowa ɔkɛndɛ ande w’Omi l’ɔlɔlɔ tshɛ, wodja w’Isariyɛlɛ wakayoyalaka wadi lambɔtɔmbɔkɔ. Jehowa akate ate: “Uku atumoka umuntu kanga lukesu uma le umendi, mbakanyankesi, nyu khumbu ka Isariyele.” (Jeremiya 3:20) Jehowa akatetemala la sɛngasɛnga ana wa wadiɛnde lakatɔmbɔkɔ; nde akatetemala monga ‘Ombetsha awɔ a Woke.’—Isaya 30:20; 2 Ekondo 36:15.
8. Kânga mbakakadjema wodja w’Isariyɛlɛ oma le Jehowa, wadi akɔna la mɛtɛ mɛtɛ lahɛnama lele lande?
8 Etena kakatone Isariyɛlɛ Yeso Kristo, Ɔna Nzambi, ndo kakawodiake, Nzambi akakasha wodja akɔ. Wodja ɔsɔ w’Ase Juda kondjoyala nto oko wadi la didjidji le nde, ndo nde kondjoyala nto oko Ombutshi la oko Ombetsha w’an’ande wa mpokotui. (Mateu 23:37, 38) Koko, Isariyɛlɛ aki paka wadi la didjidji, aha la mɛtɛ mɛtɛ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akavusola kɛnɛ kofundami lo divɛsa di’Isaya 54:1, divɛsa diakɔ tɛkɛtaka dikambo dia “ekumba [ka omoto, NW]” kotshikitanyi la “[omoto lotshukami, NW],” wodja w’Isariyɛlɛ wa l’emunyi. Paulo ekɔ lo mɛnya ɔnɛ Akristo w’akitami wekɔ ana waki “ekumba [ka omoto, NW]” kelɛnde ɔnɛ “Jerusalema ya l’ulungu.” Omoto ɔsɔ la mɛtɛ mɛtɛ kɛdikɛdi ɔlɔngɔswamelo waki Nzambi wa l’olongo wokengami la ditongami dia lo nyuma.—Ngalatiya 4:26, 27.
9. (a) Lam’akataka Yeso dia ‘ana wayetshama oma le Jehowa,’ nde akatɛkɛtaka dikambo di’anto akɔna? (b) Oma lo na ayala anto ana wa Nzambi wa lo nyuma?
9 Ɔnkɔnɛ, lam’akavusola Yeso pɔlɔfɛsi k’Isaya lo luudu l’ɔtɛmwɛlɔ la la Kapɛrnauma ɔnɛ: “Ana aye tshe wayetshama uma le [Jehowa],” nde akatɛkɛtaka dikambo dia wanɛ wayoyala “ana” wa “Jerusalema ya l’ulungu,” ɔlɔngɔswamelo wa l’olongo wele oko wadi aki Nzambi. Lam’akawetawɔ wetshelo waki Jehowa oma le Yeso Kristo, otomami ande w’oma l’olongo, Ase Juda wakôhokamɛka wakayala ana waki wadi aki Nzambi la l’olongo laki ntondo ekomba ndo wakakenge “wudja w’ekila,” “Isariyele wa [Nzambi, NW]” wa lo nyuma. (1 Petero 2:9, 10; Ngalatiya 6:16) Lam’akandakɔndɔlaka dikoka dia woke diakawasha Yeso dia vɔ ndjâla ana wa Nzambi wa lo nyuma, ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Ndi akayi le asikandi, keli asikandi kumbûlungula. Ku ndi akasha wane wakûlungula, ndu watetawoka lukumbu landi wulu wa vo ndjala ana wa [Nzambi, NW].”—Joani 1:11, 12.
Wetshelo w’Ohomba Efula Waki Jehowa
10. L’ɔkɔngɔ w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wa l’Ɛdɛna, kakɔna kaketsha Jehowa lo dikambo dia “[osangɔ, NW]” aha la tshimbatshimba, ndo akɔna aki Osangɔ akɔ ɔsɔ?
10 Oko wende Ombutshi wa ngandji, Jehowa ekɔ lo mbewoya an’ande asangwelo ande. Ɔnkɔnɛ, lam’akatshutshuya ondjelo wakatɔmbɔkɔ atshukani wa ntondo dia vɔ monga l’ohedia, aha la tshimbatshimba, Jehowa akewoya kɛnɛ kayondosala dia kotsha sangwelo diande dia kadimola kɛtɛ paradiso. Nde akate ɔnɛ nde ayodja lohetsho l’asa “ului w’edjedja,” kɛdikɛdi Satana Diabolo, “la umuntu.” L’ɔkɔngɔ diko, nde akayolembetshiya ɔnɛ “[osangɔ, NW]” ayoyodiaka Satana lam’ayondoyɔ̂tɛtshatɛtsha “l’ote.” (Etatelu 3:1-6, 15; Enyelo 12:9; 20:9, 10) Oko wakatalembete, omoto—ɔnɛ lakayelamɛka l’ɔkɔngɔ diko ɔnɛ “Jerusalema ya l’ulungu”—mbele ɔlɔngɔswamelo waki Nzambi wa l’olongo wokengami la ditongami dia lo nyuma. Ko akɔna ele “[osangɔ, NW]” ande? Osangɔ ɔsɔ ele Yeso Kristo, Ɔna Nzambi, ɔnɛ lakatomama oma l’olongo ndo layoyolanya Satana.—Ngalatiya 4:4; Heberu 2:14; 1 Joani 3:8.
11, 12. Woho akɔna wakadianganya Jehowa wetshelo ande w’ohomba efula lo kɛnɛ k’endana l’“osangɔ”?
11 Jehowa akadianganya wetshelo ɔsɔ w’ohomba efula w’endana l’“[osangɔ, NW]” lam’akandalake Abarahama ate: “Mete, dimi . . . layufudia [osangɔ ayɛ, NW] uku toto ta l’ulungu . . . Wedja tshe wa la kete wayotshokwama uma lu dikambu dia [osangɔ ayɛ, NW].” (Etatelu 22:17, 18) Jehowa akakambe la ɔpɔstɔlɔ Paulo dia nde nembetshiya ɔnɛ Yeso Kristo mbele Osangɔ w’Abarahama wakalakema koko, anto akina wayoyala l’atei w’“[osangɔ, NW]” akɔ ndo vɔ lawɔ. Paulo akafunde ate: “Nyu nyeko [osangɔ wa, NW] Abarahama, ekito wa daka.”—Ngalatiya 3:16, 29.
12 Jehowa akɛnya nto ɔnɛ Kristo, Osangɔ akɔ, ayotɔ lo ɔlɔndji wa nkumi ya dikanga wa lo dioho dia Juda ndo ɔnɛ “wedja tshe wayukitanyiyaka aui andi.” (Etatelu 49:10) Jehowa akalake Davidi, ɔnɛ laki lo dioho dia Juda, ate: “Dimi layete [osangɔ ande, NW] pundju, ndu kiti kandi ka diulelu kayutshikalaka pundju. [Osangɔ ande ayoyalaka, NW] pundju, ndu kiti kandi ka diulelu uku unya la ntundu kami.” (Osambu 89:3, 4, 29, 36) Lam’akewoya ondjelo Ngabiriyɛlɛ eotwelo ka Yeso, nde akalembetshiya ɔnɛ ɔn’ɔsɔ aki Owandji wakasɔnama oma le Nzambi, Osangɔ wa Davidi. Ngabiriyɛlɛ akate ate: “Ndi ayuyala wuki, wayuweta vati: On’a Khum’ulunngu. [Jehowa Nzambi, NW] ayuwusha kiti ka diulelu ka Davidi tshendi. . . . [ndo diolelo diande hadiotoyala l’ekomelo, NW].”—Luka 1:32, 33; Isaya 9:6, 7; Danyele 7:13, 14.
13. Dia sho kondja ɔtshɔkɔ wa Jehowa, kakɔna kahombaso sala la wetshelo ande?
13 Dia sho kondja ɛtshɔkɔ waki Jehowa, sho pombaka mbeya ndo ndjaɔtɔnganyiya la wetshelo ande w’ohomba efula w’endana la Diolelo diaki Nzambi. Sho pombaka mbetawɔ ɔnɛ Yeso akaye oma l’olongo ndo ɔnɛ nde kele Nkumekanga kakasɔnama oma le Nzambi—Osangɔ ndo nkumekanga kayɔlɔmbɔla olimu wa kadimola kɛtɛ Paradiso—ndo ɔnɛ nde ayolola wanɛ wakavu. (Luka 23:42, 43; Joani 18:33-37) Lam’akatɛkɛtaka Yeso la Kapɛrnauma dikambo di’eolwelo ka wanɛ wakavu, Ase Juda waki lɛkɔ waketawɔ ɔnɛ ekɔ dikambo dia mɛtɛ. Vɔ wakahombe mbetawɔ nɛ dia, mingu mɔtshi tsho la ntondo, ondo kâwɔ la Kapɛrnauma, nde akolola ɔn’aki omboledi ɔmɔtshi w’ɛtɛmwɛlɔ la omoto l’ɛnɔnyi 12! (Luka 8:49-56) Mɛtɛ, ndo sho lawɔ tekɔ l’ɔkɔkɔ w’oshika wa mbetawɔ ndo wa kitanyiyaka wetshelo waki Jehowa washa elongamelo k’endana la Diolelo diande!
14, 15. (a) Woho akɔna waki Diolelo diaki Jehowa ohomba le Yeso? (b) Kakɔna kahombaso shihodia ndo monga l’akoka wa nembetshiya lo kɛnɛ k’endana la Diolelo diaki Jehowa?
14 Yeso akakimɔ lɔsɛnɔ lande la la kɛtɛ dia mbetsha anto akambo w’endana la Diolelo diaki Jehowa. Nde akadietɛ oko ɔtɛ w’olimu ande w’esambishelo, ndo nde aketsha ambeki ande dia vɔ nɔmbaka dikambo dia diolelo diakɔ. (Mateu 6:9, 10; Luka 4:43) Ase Juda wa l’emunyi waki l’ɔnɔngɔ wa wanɛ wakahombe monga “ana wa diulelu,” koko nɛ dia vɔ kondjala la mbetawɔ, vɔ wakahandja diɛsɛ sɔ. (Mateu 8:12; 21:43) Yeso akɛnya ɔnɛ paka “limba la tshitshe” loto mbele la diɛsɛ dia ndjâla “ana wa diulelu.” “Ana” asɔ wamboyala “ekito kame la Kristu” lo Diolelo diande dia l’olongo.—Luka 12:32; Mateu 13:38; Romo 8:14-17; Jakoba 2:5.
15 Ekitɔ engana wa Diolelo wayɔsa Yeso otsha l’olongo dia vɔ tôlɛ kɛtɛ kâmɛ lande? Lo ndjela Bible, paka anto 144 000 ato. (Joani 14:2, 3; 2 Timote 2:12; Enyelo 5:10; 14:1-3; 20:4) Koko, Yeso akate ɔnɛ nde ekɔ la “ekoko ekina,” wanɛ wayoyala ambolami wa la kɛtɛ wa Diolelo diakɔ sɔ. Anto asɔ wayonga l’alemba wa kokele ndo la wɔladi pondjo pondjo lo paradiso ka la kɛtɛ. (Joani 10:16; Osambu 37:29; Enyelo 21:3, 4) Sho pombaka shihodia ndo monga l’akoka wa nembetshiya wetshelo waki Jehowa w’endana la Diolelo!
16. Wetshelo akɔna w’ohomba efula waki Jehowa wahombaso mbeka ndo kitanyiya?
16 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akɛnya wetshelo okina waki Jehowa w’ohomba efula. Nde akate ate: “Nyu nyame nyaketshama uma le [Nzambi, NW] dia mbukana ngandji.” (1 Tesalonika 4:9) Dia sho ngɛnyangɛnya Jehowa, sho pombaka mɛnya ngandji ka ngasɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “[Nzambi, NW] eli ngandji,” ndo sho pombaka mbokoya ɛnyɛlɔ kande lo monga la ngandji. (1 Joani 4:8; Efeso 5:1, 2) Lonyangu ko, anto efula haweke dia mboka anyawɔ anto ngandji oko watetsha Nzambi. Kayotota lo dikambo diaso? Onde sho tekɔ lo kitanyiya wetshelo ɔsɔ waki Jehowa?
17. Dionga diaki na diahombaso mbokoya?
17 Ekɔ ohomba efula dia sho ndjihola etema aso dia mbɔtshiya wetshelo waki Jehowa. Dionga diaso diayale oko nɛ diaki l’amembi w’esambu wa lo Bible, wanɛ wakafunde ɔnɛ: “Unimbitshiya esese aye, we [Jehowa]! Umbetsha mbuka yaye. Onombolaki lu mete kaye, umbetshaki.” “Umbetshaki elembe aye. Umbetsha sambu k’ololo ndu ewu, . . . Umbetshaki elembe aye.” (Esambu 25:4, 5; 119:12, 66, 108) Naka asolo ayɛ wekɔ oko wanɛ waki l’amembi w’esambu asɔ, kete wɛ kokaka monga l’atei w’olui a woke w’anto wetshama oma le Jehowa.
Olui a Woke w’Anto Wambetshama
18. Dikambo diakɔna diakatatshi omvutshi Isaya ɔnɛ diayosalema lo nshi yaso nyɛ?
18 Omvutshi Isaya akatatshi kɛnɛ kayoyala lo nshi yaso nyɛ ate: “Lu nshi [y’ekomelo, NW], ukungu wa luudu la [Jehowa] ayushikikala ladiku di’ekungu. Vo wayediama ladiku dia akuna. . . . Wedja efula wayunelaka, wayutaka vati: Nyuyi tumbeli lu ukungu wa [Jehowa], utsha la luudu la [Nzambi ka, NW] Jakoba. Ndi ayututetsha akambu andi.” (Isaya 2:2, 3; Mika 4:2, Sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Wa na wele anto asɔ wetshama oma le Jehowa?
19. Wa na wambɔtɔ ɛlɔ kɛnɛ l’atei a wanɛ wetshama oma le Jehowa?
19 Aha paka wanɛ wayolɛ kâmɛ la Kristo l’olongo ato mbetshama, ekɔ ndo anto akina. Oko wakatadioki la ntondo, Yeso akate ɔnɛ nde ekɔ “l’ekoko ekina”—ambolami wa la kɛtɛ wa Diolelo—lâdiko dia “limba la tshitshe” l’ekitɔ wa Diolelo. (Joani 10:16; Luka 12:32) “Olui a wuki,” mbuta ate wanɛ wayohanda lo “[fɔnu ka woke, NW],” wekɔ l’atei w’ekoko ekina, ndo vɔ wekɔ la kiongamu y’ɔlɔlɔ la ntondo ka Jehowa, nɛ dia vɔ wekɔ la mbetawɔ lo dikila dia Yeso diakatshulwama. (Enyelo 7:9, 14) Kânga mbele ɛkɔkɔ ekina hawelamɛ ɔnɛ “ana” watɛkɛtama lo Isaya 54:13, vɔ wekɔ la diɛsɛ dia mbetshama oma le Jehowa. Diɔ diakɔ dielɛwɔ Nzambi l’ɔlɔlɔ tshɛ ɔnɛ ‘Shɛwɔ’ nɛ dia nde ayonga mɛtɛ Tshɛwɔ oma lo tshimbo ya Yeso Kristo, “Shesu ka Pundju.”—Mateu 6:9; Isaya 9:6.
Woho Wetsha Jehowa Anto
20. Lo weoho akɔna wetsha Jehowa anto?
20 Jehowa mbetshaka anto lo weoho efula. Oko ɛnyɛlɔ, nde mbetshaka oma lo tshimbo ya diangɔ diakandatonge, diangɔ sɔ mɛnyaka ɔnɛ nde ekɔ ndo shikikɛka lomba lande l’efula. (Jobo 12:7-9; Osambu 19:1, 2; Romo 1:20) Lâdiko dia lâsɔ, nde mbetshaka anto lam’atɛkɛtande lawɔ ko la ko, oko wakandasale lam’akandetshaka Yeso la ntondo ka nde ndjoya lanɛ la kɛtɛ oko onto. Woho akɔ wâmɛ mbele, lo mbala shato yofundami l’Afundelo, ndamɛ akatɛkɛta la anto wa lanɛ la kɛtɛ oma l’olongo.—Mateu 3:17; 17:5; Joani 12:28.
21. Ondjelo akɔna wakakambe la Jehowa lo yoho ya lânde oko otomami ande, ko woho akɔna weyaso ɔnɛ nde akakambaka ndo l’andjelo akina?
21 Jehowa tomaka ndo andjelo dia vɔ ndjetsha anto, nde tomaka ndo Ɔn’ande l’enondo, ɔnɛ lelɛwɔ ɔnɛ “Diui.” (Joani 1:1-3) Kânga mbakatɛkɛtaka Jehowa ndamɛ l’Adama, ɔnande la kokele, l’ekambɔ k’Ɛdɛna, ondo nde akatomaka Yeso, dia nde ndjɔtɛkɛta lo dihole Diande, lam’akinde ataye lanɛ la kɛtɛ oko onto. (Etatelu 2:16, 17) Yeso mbaki mɛtɛ “ondjelo wa [Nzambi ka mɛtɛ, NW] wakatatshokaka la ntundu k’asi Isariyele” ndo lo dikambo diande mbakataka Jehowa ate: “kukitanyiaki diui diandi.” (Etumbelu 14:19; 23:20, 21) Aha la tamu, la ntondo ka nde ndja lanɛ la kɛtɛ oko onto, Yeso mbaki “olombodi w’ului w’alimbi wa [Jehowa]” wakɛnɛ le Jashua dia mbokeketsha. (Jashua 5:14, 15) Jehowa akakambe ndo la andjelo akina dia vɔ dianganya wetshelo ande, ɛnyɛlɔ oko wanɛ wakandatome dia ndjosha Mɔsɛ Ɛlɛmbɛ ande.—Etumbelu 20:1; Ngalatiya 3:19; Heberu 2:2, 3.
22. (a) Jehowa akakambe l’anto akɔna lanɛ la kɛtɛ dia vɔ mbetsha? (b) Naa ehomɔ koleki woke kakamba Jehowa latɔ dia mbetsha anto ɛlɔ kɛnɛ?
22 Lâdiko dia lâsɔ, Jehowa Nzambi kambaka l’anto dia vɔ mbetsha lo dihole diande. L’Isariyɛlɛ, ambutshi waketshaka an’awɔ; amvutshi, ɛlɔmbɛdi, nkumi ya dikanga, ndo Ase Lɛwi, waketshaka wodja Ɛlɛmbɛ wa Jehowa. (Euhwelu k’Elembe 11:18-21; 1 Samuele 12:20-25; 2 Ekondo 17:7-9) Yeso mbaki Yɛmb’awui ya woke yaki Nzambi lanɛ la kɛtɛ. (Heberu 1:1, 2) Yeso akataka mbala efula ɔnɛ kɛnɛ tshɛ kakandetshaka kaki paka kɛnɛ kakandeke oma le She, ɔnkɔnɛ, ampokami ande waketshamaka mɛtɛ oma le Jehowa. (Joani 7:16; 8:28; 12:49; 14:9, 10) Jehowa akadjangɛ anto dia vɔ funda awui ande, ndo lo nshi yaso nyɛ, nde ndekaka mbetsha anto oma lo tshimbo y’Afundelo asɔ wakasambiyama oma le nde.—Romo 15:4; 2 Timote 3:16.
23. Wembola akɔna wayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
23 Tekɔ lo sɛna lo nshi y’ohomba efula, nɛ dia Afundelo wakalake ɔnɛ: ‘Lo nshi y’ekomelo [yasɛnaso nyɛ], anto efula wayetshama mboka ya Jehowa.’ (Isaya 2:2, 3) Woho akɔna washama wetshelo ɔsɔ? Kakɔna kahombaso sala dia kondja wahɔ ndo mbisha lonya lo ekongelo ka woke ka wetshelo waki Jehowa katahame yema yema ɛlɔ kɛnɛ? Tayɔsɛdingola wembola ɛsɔ lo sawo diayela.
Okonde Ayokadimola Na?
◻ Woho akɔna wakayoyalaka Jehowa Ombutshi, Ombetsha, ndo Omi?
◻ Kakɔna ketsha Jehowa lo kɛnɛ k’endana l’“osangɔ”?
◻ Wetshelo akɔna waki Nzambi w’ohomba efula wahombaso kitanyiya?
◻ Woho akɔna wetsha Jehowa anto?
[Caption]
Eolwelo k’ɔn’aki Jayiro la omoto toshaka ɔkɔkɔ wahombaso mbetawɔ daka dia Yeso di’eolwelo