Ngandji mbahemɛka kandjema ka kɔlɔ
“Ngandji [kema, “NW”] la kandjema.”—1 KORETO 13:4.
1, 2. (a) Yeso akandatɛ ambeki ande lo dikambo dia ngandji? (b) Onde onto kokaka monga la ngandji ndo la kandjema mbala kakɔ ɔtɔi, ko lande na kakadimolayɛ ɔsɔku?
NGANDJI ekɔ djembetelo mɔtshi yatshikitanya Lokristo la mɛtɛ l’ɛtɛmwɛlɔ ekina tshɛ. Yeso Kristo akate ate: “Uma lu dikambu ne, antu tshe wayeya vati: Ambeki ami mbenyu, naka nyu nyayukana ngandji.” (Joani 13:35) Oma l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila, ɔpɔstɔlɔ Paulo akalembetshiya woho wahomba ngandji monga la shɛngiya lo diɔtɔnganelo diele l’Akristo lam’asawɔ. L’atei w’akambo efula wakandalembetshiya, nde akafunde ate: “Ngandji [kema, NW] la kandjema.”—1 Koreto 13:4.
2 Paulo akatɛkɛtaka dikambo dia kandjema ka kɔlɔ lam’akandafunde ɛtɛkɛta ɛsɔ. Otondoyala aha ɔsɔku, tshike nde kombutɛ etshumanelo kakɔ kɛsɔ ɔnɛ: “Dimi nyokaka kandjema, kandjema kɔtɔnɛ la lolango la Nzambi.” (2 Koreto 11:2, NW) ‘Kandjema kande kɔtɔnɛ la lolango la Nzambi’ kakalokɔlokɔ l’ɔtɛ w’anto amɔtshi waki la shɛngiya ya kɔlɔ l’atei w’etshumanelo. Dikambo sɔ diakatshutshuya Paulo dia nde fundɛ Akristo wa la Kɔrɛtɔ mukanda wa hende wakasambiyama oma le Nzambi, mukanda wele l’alako woludi la ngandji.—2 Koreto 11:3-5.
Kandjema l’Atei w’Akristo
3. Woho akɔna wakatombe dikambo dimɔtshi di’endana la kandjema l’atei w’Akristo w’Ase Kɔrɛtɔ?
3 Lo mukanda wa ntondo wakandafundɛ Ase Kɔrɛtɔ, Paulo akahombe kandola okakatanu ɔmɔtshi wakasekɛka Akristo asɔ w’eyoyo dia vɔ mbokana lam’asawɔ. Vɔ wakadiyaka anto amɔtshi, ‘wakayadiyaka lo dikambo di’onto ɔmɔtshi dia ndɔsha okina.’ Dikambo sɔ diakela diatanelo l’atei w’etshumanelo, ko onto l’onto akataka ɔnɛ: “Dimi usika Paulu,” “Dimi usika Apolo,” “Dimi usika Kefasi.” (1 Koreto 1:12; 4:6) Oma l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila, ɔpɔstɔlɔ Paulo akashola kiɔkɔ y’okakatanu akɔ ɔsɔ. Ase Kɔrɛtɔ wakasalaka akambo wate kana oko anto wayela tokanyi ta l’emunyi, koko aha oko “[anto wa lo nyuma, NW].” Diɔ diakɔ diakâfundɛ Paulo ate: “Nyu nyeki l’akambu wa dimba. Ne dia kandjema la tamu weki l’atei anyu, nyu kema wa lu alimba, hanyuyeli ditshelu di’antu uka?”—1 Koreto 3:1-3.
4. Wɛɛla akɔna wakasha Paulo dia nde kimanyiya anango dia vɔ ndjâla la kanyi y’oshika lo dikambo di’onto la onyande, ndo wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lɔkɔ?
4 Paulo akakimanyiya Ase Kɔrɛtɔ dia vɔ shihodia kanyi ya dimɛna yahombawɔ monga layɔ lo dikambo dia diewo la akoka wele l’onto l’onto la l’atei w’etshumanelo. Nde akambola ate: “Untu akona ambukutshikitanya? Engo kakona keli la ye, kakiye kunungula? Keli naka we akakilungula, ukundi ayandulaye uku we kunungula?” (1 Koreto 4:7) Lo 1 Koreto tshapita 12, Paulo akalembetshiya ɔnɛ wanɛ waki l’atei w’etshumanelo waki oko tenyi diotshikitanyi dia demba di’onto, ɛnyɛlɔ oko anya, asho, la atui. Nde akɛnya ɔnɛ Nzambi akatonge tenyi dia demba woho wa diɔ kimanyiyanaka lam’asadiɔ. Paulo akafunde ate: “Naka leke lomotshi lambolemiama, keti beke tshe ngenangena la lo.” (1 Koreto 12:26) Ɛlɔ kɛnɛ, ekambi tshɛ waki Nzambi pombaka ndjelaka dui sɔ lo diɔtɔnganelo diasawɔ onto la onyande. Lo dihole dia sho mboka onto kandjema l’ɔtɛ w’ɔkɛndɛ wambondokondja kana l’ɔtɛ wa kɛnɛ kambondosala l’olimu wa Nzambi, sho pombaka ngɛnangɛna kâmɛ lande.
5. Dikambo diakɔna dia mɛtɛ diatoholawɔ lo Jakoba 4:5, ndo woho akɔna wadishikikɛ Afundelo?
5 Aha la tamu, kema wolo di’onto mbuta dikambo sɔ, koko ekɔ wolo dia nde disala. Jakɔba, ofundji ɔmɔtshi wa Bible, ekɔ lo tohola ɔnɛ ‘saki k’ɔkɔmiya’ kekɔ le onto tshɛ lele la pɛkato. (Jakoba 4:5) Nyɔi ka ntondo k’onto kakayala nɛ dia Kɛna akatshikɛ kandjema kande ka kɔlɔ dihole dia tɔ mbâhemɛ. Ase Filistiya wakahɛnyahɛnyaka Isaka nɛ dia vɔ wakakɔmiyaka ɔngɔnyi ande w’efula. Rashɛlɛ akokaka kadiyɛnde kandjema nɛ dia nde akotaka ana efula. Ana wa Jakɔba wakokaka Yɔsɛfu ya kosɛwɔ kandjema, nɛ dia shɛwɔ akolangaka efula. Ondo Miriyama akokaka okil’ande la omoto laki kondjala Ose Isariyɛlɛ kandjema. Kɔra, Datana, la Abirama wakokaka Mɔsɛ nde la Arɔna kandjema ko wakâtshwɛ sheke. Nkumekanga Saulo akokaka Davidi kandjema l’ɔtɛ w’etshumba wakandadjaka l’ata. Aha la tamu, kandjema mbakatshutshuyaka ambeki wa Yeso dia vɔ tadjanaka tamu t’etshaka wenya lo dikambo di’ɔnɛ lakaleke woke l’atei awɔ. Mɛtɛ, ndoko onto lele kema kokele lambotshungɔ tshɛ oma lo ‘nsaki k’ɔkɔmiya’ koye oma lo pɛkato.—Etatelu 4:4-8; 26:14; 30:1; 37:11; Walelu 12:1, 2; 16:1-3; Osambu 106:16; 1 Samuele 18:7-9; Mateu 20:21, 24; Mako 9:33, 34; Luka 22:24.
L’Atei w’Etshumanelo
6. Woho akɔna wakoka dikumanyi mbahemɛ nsaki ka kandjema?
6 Akristo tshɛ pombaka mbewɔ dia monga l’ɔkɔmiya ndo la kandjema ka kɔlɔ. Dikambo sɔ mendanaka ndo l’elui wa dikumanyi diakasɔnama dia namaka tshumanelo di’anto wa Nzambi. Naka ekumanyi kɛmɔtshi ekɔ la yimba ya ndjakitshakitsha, kete nde hatoyanga dia ndjâla lâdiko di’akina la saki ka kondja lokumu. Lo wedi okina, naka ekumanyi kɛmɔtshi ekɔ l’akoka amɔtshi wa lânde dia nɔngɔsɔla akambo amɔtshi kana dia mbisha alako wa lo sɛkɛ, kete dikumanyi dikina wayɔngɛnangɛna dikambo sɔ, wayodiɔsa oko tshondo y’ɔtshɔkɔ le etshumanelo. (Romo 12:15, 16) Ɔnangɛso ɔmɔtshi mbeyaka pama dimɛna efula lo nyuma, mɛnya lo sɛkɛ ɔnɛ nde ambɔtɔ elowa wa nyuma k’ekila kaki Nzambi lo lɔsɛnɔ lande. Etena kayowɔsɛdingolaka waonga ande, dikumanyi pombaka ndjalama di’aha nunya kiɔmɔkɔmɔ ya tshitshɛ woho wa vɔ mbuta ɔnɛ hawokoke nɔmba dia nde ndjâla okambi w’olimu kana ekumanyi. Naka vɔ sala ngasɔ, kete vɔ kema la ngandji ndo l’ekanelo ka yimba.
7. Okakatanu akɔna wakoka tomba naka Okristo ɔmɔtshi ambokondja ɔkɛndɛ ɔmɔtshi wa lo Teokrasi?
7 Naka onto ɔmɔtshi ambokondja ɔkɛndɛ ɔmɔtshi wa lo Teokrasi kana ɔtshɔkɔ ɔmɔtshi wa lo nyuma, anto akina wele l’atei w’etshumanelo pombaka ndjalama di’aha mbôka kandjema. Oko ɛnyɛlɔ, kadiyɛso kɛmɔtshi kele l’akoka mbeyaka mbɔsama mbala efula oleki akadiyɛso akina dia nde sala diɛnyɛlɔ dimɔtshi lo sanganya y’Akristo. Dikambo sɔ mbeyaka mbokiya akadiyɛso akina kandjema. Ondo dikambo dia ngasɔ diakayala lam’asa Ewadiya nde la Sutukɛ, amato waki l’etshumanelo ka la Filipi. Nshi nyɛ, amato wa ngasɔ kokaka monga l’ohomba w’ekeketshelo koludi la ngandji oma le dikumanyi dia vɔ monga la ndjakitshakitsha ndo ndjâla la “utema otoi le Khumadiondjo.”—Filipi 2:2, 3; 4:2, 3.
8. Kandjema kokaka konya onto l’akambo akɔna wa kɔlɔ?
8 Mbeyaka monga ko, Okristo ɔmɔtshi ekɔ lo mbeya munga kɛmɔtshi k’edjedja kakasale onto ɔmɔtshi lambokondja waɛsɛ l’atei w’etshumanelo kakianɛ. (Jakoba 3:2) Oma lo kandjema, nde mbeyaka mbidjama l’ohemba wa nsanyɛ anto akina munga kɛsɔ ko tatɛ mɔnyɔla ɔkɛndɛ wolongudi onto ɔsɔ l’atei w’etshumanelo. Dionga dia ngasɔ hadiɔtɔnɛ la ngandji, nɛ dia “ngandji atukumbaka akambu wa kolo efula.” (1 Petero 4:8) Asawo woludi la kandjema kokaka fukutanya wɔladi wa l’atei w’etshumanelo. Ombeki Jakɔba akatewola ate: “Endaka nyeekɔ la nkan[d]jeema ka kɔɔlɔ l’etema anyu ndo la yimba y’ɔsɛmaneelo, tanyofunake ndo tanyotake nkashi k’anyaanya lo manguna kɛnɛ kele nsɔlɔ. Lomba la ngaanɛ haloye oma l’olongo; lɔ leekɔ lɔnɛ la l’an[d]ja anɛ ndo la lonto, lɔ n[d]ja oma lee dyaabolo.”—Yakɔbɔ 3:14, 15, Dyookaneelo dy’oyooyo.
L’Atei a Nkumbo Kayɛ
9. Woho akɔna wakoka wadi l’omi mbahemɛ kandjema?
9 Awala efula mvɔ̂ka l’ɔtɛ wa kandjema ka kɔlɔ. Naka wɛ hasholɛ omɛyɛ kana wadiɛyɛ otema ayɛ, kete wɛ hawoke ngandji. (1 Koreto 13:7) Lo wedi okina, mbeyaka monga ko omi kana wadi hadje yimba lo kandjema kawoka otshukani ande. Oko ɛnyɛlɔ, wadi mbeyaka mboka kandjema l’ɔtɛ wayasha omɛnde le omoto ɔmɔtshi. Kana, omi mbeyaka mboka kandjema nɛ dia wadiɛnde mbetshaka wenya efula dia kimanyiya onto ɔmɔtshi lôtɔ lande lele la pâ. Naka wambɔhɛnyahɛnyama la tokanyi ta ngasɔ, kete wadi l’omi mbeyaka ndjoyala ko hawoyɔtɛkɛtshanya ko tatɛ mɛnya ekiyanu awɔ lo yoho yakoka fukutanya dikambo. Lo dihole dia vɔ sala ɔsɔku, omi kana wadi lôka kandjema pombaka sawola l’otshukani ande, ndo mbohonolɛ kɛnɛ kele l’otema ande. Lo wedi ande, otshukani pombaka monga la eokelo k’ɔlɔlɔ ndo mɛnya omɛnde kana wadiɛnde ngandji kawokande. (Efeso 5:28, 29) Vɔ akɔ ahende kokaka tshika tokanyi ta kandjema lam’ayowewɔ akambo wakoka tshutshuya onto dia nde kioka. Mbala mɔtshi, omendji w’Okristo kokaka kimanyiya wadiɛnde dia nde shihodia ɔnɛ nde ekɔ lo ndjasha le amato wa l’etshumanelo lo yɛdikɔ yakoka ndo yasungana dia nde kotsha ɔkɛndɛ ande w’olami wa lemba l’ɛkɔkɔ wa Nzambi. (Isaya 32:2) Mɛtɛ, ekumanyi pombaka ndjalama di’aha sala dikambo dimɔtshi diakoka mbisha wadiɛnde ɔkɔkɔ w’oshika wa nde mboka kandjema. Dia nde sala ɔsɔku, nde hahombe mɛngɛnga, nde pombaka mbetshaka wenya efula dia keketsha diwala diande.—1 Timote 3:5; 5:1, 2.
10. Woho akɔna wakoka ambutshi kimanyiya anawɔ da vɔ mbahemɛ kandjema?
10 Ndo ambutshi pombaka kimanyiya anawɔ dia vɔ mbeya kandjema ka kɔlɔ ɔnkɔnɛ wetɔ. Mbala efula, ana w’akɛnda ndjatambiyaka l’ewanu ɛmɔtshi watakumiyaka polo ndo l’ata. Kandjema mbele kiɔkɔ ya dikambo sɔ mbala efula. Lam’ele ehomba w’ɔna l’ɔna tshikitana, ana hawokoke mbɔsama woho akɔ wâmɛ. Lâdiko dia lâsɔ, ana pombaka shihodia ɔnɛ ɔm’ɔmɔ la l’atei awɔ ekɔ l’akoka amɔtshi w’ɛlɔlɔ ndo wɛɔdu ɛmɔtshi. Naka ɔna ɔmɔtshi keketshamaka nshi tshɛ dia nde sala oko wasala ɔna okina, kete dikambo sɔ mbeyaka mbotshutshuya dia nde mboka kandjema ndo tshutshuya okina dia monga l’otako. Ɔnkɔnɛ, ambutshi pombaka mbetsha anawɔ dia vɔ mbɛdikolaka ehamelo kawɔ lo ndjela diɛnyɛlɔ diele lo Dui dia Nzambi, koko aha lo sɛmanɛ lam’asawɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Tatutakulaki, tatutshanyaki kele, tatukanaki kandjema.” Koko, “untu l’untu ediki ulimu andi, ku ndi ayuyala la dikambu dia ndjatumbula ndame, aha lu dikambu dia antu akina.” (Ngalatiya 5:26; 6:4) Kɛnɛ koleki ohomba ele, ambutshi w’Akristo pombaka kimanyiya anawɔ oma l’ekimanyielo ka wekelo wa Bible wa mbala la mbala, ndo mbika epole ɔsɛkɛ lo diɛnyɛlɔ di’ɔlɔlɔ la dia kɔlɔ diofundami lo Dui dia Nzambi.—2 Timote 3:15.
Diɛnyɛlɔ di’Anto Wakahemɛ Kandjema
11. Woho akɔna waki Mɔsɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula lo mbahemɛ kandjema?
11 Otshikitanyi l’ewandji wa l’andja ɔnɛ wele la mposa k’efula ka lowandji, “Mose aki untu kanga [ndjakitshakitsha, NW], ndeka antu tshe wa la kete.” (Walelu 12:3) Lam’akayala ɛlɔmbwɛlɔ k’Ase Isariyɛlɛ wotsho le Mɔsɛ dia nde mɛmba ndamɛ, Jehowa akasha Ase Isariyɛlɛ akina 70 nyuma Kande dia tɔ kamba olimu le wɔ, tɔ kakawasha wolo wa vɔ kimanyiya Mɔsɛ. Lam’akatatɛ apami amɔtshi ahende mbuta akambo wahatayi oko amvutshi, Jashua akakanyiya ɔnɛ dikambo sɔ diambokitshakitsha lowandji laki Mɔsɛ lo yoho ya kɔlɔ. Jashua akalange shimba apami asɔ, koko Mɔsɛ akawotɛ la ndjakitshakitsha tshɛ ate: “We ambumbukelawo kandjema? Dimi nkumbulaka dia antu wa [Jehowa] tshe ndjala amvutshi. Dimi nkumbulaka dia [Jehowa] mbasha nyuma kandi.” (Walelu 11:29) Mɛtɛ, Mɔsɛ aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’akakondja anto akina waɛsɛ wa kamba olimu. Nde komonga la kandjema ka ndjayangɛ lotombo ndamɛ.
12. Kakɔna kakakimanyiya Jɔnatana dia nde mbewɔ kandjema?
12 Jɔnatana, ɔn’aki Saulo, Nkumekanga k’Isariyɛlɛ, akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna kɛnya woho wahemɛ ngandji kandjema ka kɔlɔ kakoka onto mboka. Jɔnatana mbakahombe mbidjasɛ l’okudi oma la le she, koko Jehowa akasɔnɔla Davidi, ɔn’aki Jɛse, dia nde monga nkumekanga oma la le Saulo. Anto efula, otondonga vɔ mbaki lo dihole diaki Jɔnatana, tshike wotoka Davidi kandjema, wotowɔsa oko otunyi. Koko, ngandji kakokaka Jɔnatana Davidi kotshikɛka tokanyi ta ngasɔ dihole dia tɔ mbâhemɛ kânga yema. Lam’akandoke lokumu la nyɔi ka Jɔnatana, Davidi akate ate: “Dimi la lokonyo lu dikambu diaye, we onalingu Jonatana we akalekaka ngenyangenyami otekoya. Ngandji kaye le mi aki dikambu dia mamba, to kakaleki ngandji k’amantu.”—2 Samuele 1:26.
Diɛnyɛlɔ Dioleki Weke
13. Akɔna ele ɛnyɛlɔ koleki woke lo dikambo dia kandjema, ndo lande na?
13 Jehowa Nzambi mbele ɛnyɛlɔ koleki woke k’onto lahemɛ kandjema, kânga mbetɔ kandjema kasungana. Nde mbahemɛka nsaki shɔ lo yoho ya kokele. Oseka dikambo tshɛ dia diambo diasalema oma lo kandjema ka Nzambi mbɔtɔnɛka nshi tshɛ la ngandji kande, la losembwe lande, ndo la lomba lande.—Isaya 42:13, 14.
14. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatotshikɛ Yeso kotshikitanyi la kɛnɛ kaki Satana?
14 Yeso Kristo, Ɔna Nzambi la ngandji, mbele ɛnyɛlɔ ka hende ka woke k’onto lɛnya woho wahemɛnde kandjema. “Kuyanga ndi aki lu efanelu ka [Nzambi, NW],” Yeso “kunkana ati: Mbedima pupu la [Nzambi, NW] eko engo ka dimi munda.” (Filipi 2:6) Ande otshikitanu w’efula la dionga diaki l’ondjelo wakayokomaka Satana Diabolo, ɔnɛ lele la nsaki ka kondja lokumu lee! Oko “khum’ekanga ka Babilona,” Satana akakombola la kandjema tshɛ dia ‘ndjâla oko Nkum’olongo’ lam’akandayaetɛ ndamɛ oko jambizambi yasɛmanɛ la Jehowa. (Isaya 14:4, 14; 2 Koreto 4:4) Satana akahembe ndo Yeso dia nde “nkusɛ adwe ndo sala tshelo mɔtshi y’ɔtɛmwɛlɔ la ntondo” kande. (Mateu 4:9) Koko, ndoko dikambo diakakoke minya Yeso oma lo dionga diande dia ndjakitshakitsha la tshina dia lowandji laki Jehowa. Otshikitanyi la Satana, Yeso “[akatshike kɛnɛ tshɛ kaki lande, akayala oko ɔhɔmbɔ, NW], akuto lu efanelu k’antu. Lam’akandayala uku untu, ndi akayakitshakitsha, akayala la ukitanyia edja ndu lu nyoi, ee, nyoi ka l’utamba [w’asui, NW].” Yeso akashimbɛ lɔkɛlɛngɛ la lowandji laki She, akatone dia ndjela dionga diaki Satana dia lotamanya ndo dia kandjema. Nɛ dia Yeso akatshikala la kɔlamelo, “[Nzambi, NW] akawumbiya otekoya, akawole lukumbu leli ladiku dia kumbu tshe; dia adui tshe wakhusameli lukumbu la Jesu, wa l’ulungu, ndu wa wa ladiku dia kete, ndu wa wa la tshina dia kete; la dia nimi tshe yetawo vati: Jesu Kristu keli Khumadiondjo, ne dia lutumbu la [Nzambi, NW] Shi.”—Filipi 2:7-11.
Woho Wakokayɛ Mbahemɛ Kandjema Kayɛ
15. Lande na kahombaso mbahemɛ kandjema?
15 Akristo kema kokele oko wele Nzambi nde la Kristo. Oko wewɔ atshi wa pɛkato, vɔ kokaka tshutshuyama la kandjema ka kɔlɔ mbala mɔtshi. Ɔnkɔnɛ, lo dihole dia sho tshikɛ kandjema dihole dia tɔ totshutshuya dia sho mɔnyɔla onyaso ombetawudi l’ɔtɛ wa kiɔmɔkɔmɔ mɔtshi kana kɔlɔ kɛmɔtshi kafɔnyaso, ekɔ ohomba dia sho kanaka yimba l’ɛtɛkɛta ɛnɛ wakasambiyama oma le Nzambi: “[Toyalake ɔlɔlɔ wa tshambandeko, NW], kuyanga ndjaete kanga [lomba, NW] efula. Okoko wana wukukiye ndjalanya okone?”—Undaki 7:16.
16. Dako diakɔna diakawatosha lo dikambo dia kandjema lo numɛlɔ k’edjedja ka periodikɛ kɛnɛ?
16 Tshoto y’Etangelo ya Asase a Ndjoko 15, 1911 (l’Angɛlɛ), yakatewola lo dikambo dia kandjema ɔnɛ: “Kânga mbahombaso monga l’ohetoheto efula, ndjasha la tshondo lo dikambo dia Nkumadiɔndjɔ, sho pombaka mbeya l’ɔlɔlɔ tshɛ ɔnɛ [wɔdu w’Okristo ɔmɔtshi] kema dikambo diande ndamɛ diahakoke akina ndjadja lɔkɔ; ndo sho pombaka ndjasɛdingola dia mbeya kana tekɔ lo ‘ndjatambiya l’akambo a kana’ kana kema. Oma lâsɔ, sho pombaka nto sɛdingola dia mbeya kana ekɔ ɔlɔlɔ dia dikumanyi menda dikambo sɔ ndo kana tekɔ l’ɔkɛndɛ wa ntshɔ dia tɛnana la dikumanyi kana kema. Sho tshɛ pombaka monga la kandjema k’efula lo dikambo dia Nkumadiɔndjɔ ndo di’olimu ande, koko sho pombaka ndjalama efula di’aha kandjema kɛsɔ monga ka kɔlɔ. . . . kɛdikɛdi, sho pombaka ndjashikikɛ ɔnɛ sho kema la kandjema k’onto, koko tekɔ la kandjema lo dikambo di’onto, lo dikambo dia wahɔ ande ndo di’ɔngɛnɔngɛnɔ ande.”—1 Petero 4:15.
17. Woho akɔna wakokaso mbewɔ ditshelo dia kɔlɔ dia kandjema?
17 Oko weso Akristo, woho akɔna wakokaso mbewɔ lotamanya, kandjema, la ɔkɔmiya na? Sho kokaka mbewɔ akambo asɔ lam’ayototshikɛ nyuma k’ekila kaki Nzambi dihole dia tɔ kamba olimu lo nsɛnɔ yaso aha ndoko l’okakatanu. Oko ɛnyɛlɔ, sho pombaka nɔmbaka dia kondja nyuma ka Nzambi la ekimanyielo dia sho kɛnɛmɔla elowa atɔ w’ɛlɔlɔ. (Luka 11:13) Sho pombaka mbɔtɔka lo sanganya y’Akristo, sanganya yatatɛ la dɔmbɛlɔ ndo yele la nyuma ndo l’ɛtshɔkɔ wa Nzambi. Lâdiko dia lâsɔ, sho pombaka mbeka Bible, mukanda wakasambiyama oma le Nzambi. (2 Timote 3:16) Ndo nto, sho pombaka tombaka l’olimu w’esambishelo ka Diolelo, olimu wasalema oma lo wolo wa nyuma k’ekila kaki Jehowa. (Etsha 1:8) Woho ɔmɔtshi wakokaso mbetawɔ shɛngiya y’ɔlɔlɔ ya nyuma k’ekila kaki Nzambi ele lo kimanyiyaka anyaso Akristo wahɛnyahɛnyama la pâ mɔtshi. (Isaya 57:15; 1 Joani 3:15-17) Naka tayokotsha ɛkɛndɛ ɛsɔ tshɛ w’Okristo l’ohetoheto tshɛ, kete tayoyakokɛ oma l’etsha wa kɔlɔ wa kandjema, nɛ dia Dui dia Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Nyuyelaki [n]yuma, mbahanyutsha uku saki ka dimba.”—Ngalatiya 5:16.
18. Lande na kataso ɔnɛ ta dia la kandjema ka kɔlɔ diayokomɛ?
18 Ngandji mbofundami ntondo l’oshilo w’elowa wa nyuma k’ekila kaki Nzambi. (Ngalatiya 5:22, 23) Naka sho monga la ngandji, kete tayokoka mbahemɛ nsaki yaso ya kɔlɔ nshi nyɛ. Ko kayotota lo dikambo dia nshi yayaye na? Miliyɔ y’ekambi wa Jehowa wekɔ l’elongamelo ka sɛna lo Paradiso kayaye lanɛ la nkɛtɛ, lɔkɔ, vɔ wayotɔngɛnangɛna dia koma kokele. Ngandji mbayahemɛ l’andja ɔsɔ w’oyoyo, ndo ndoko onto layoka kandjema ka kɔlɔ, nɛ dia “ditungatunga diayutshungwama uma lu lohombo la ehondelo, dia mboto lu [lotshungɔ la, NW] lutumbu la ana wa [Nzambi, NW].”—Romo 8:21.
Awui Wahombayɛ Kana Lawɔ Yimba
◻ Wɛla akɔna wakasha Paulo dia tokimanyiya woho wa sho mbahemɛ kandjema?
◻ Woho akɔna wakoka kandjema fukutanya wɔladi wa l’etshumanelo?
◻ Woho akɔna wakoka ambutshi mbetsha anawɔ dia vɔ mbahemɛ kandjema?
◻ Woho akɔna wakokaso mbewɔ ditshelo dia kɔlɔ dia kandjema?
[Caption]
Totshikɛke kandjema dihole dia tɔ fukutanya wɔladi wa l’etshumanelo
Ambutshi kokaka mbetsha anawɔ dia vɔ mbahemɛ kandjema