Yanga Wɔladi Wa Mɛtɛ Ndo Yelawɔ!
“Ɔnɛ lalanga monga la ngandji ka lɔsɛnɔ ndo mɛna nshi y’ɛlɔlɔ, . . . amɔ oma lo kɛnɛ kele kɔlɔ ndo asale kɛnɛ kele ɔlɔlɔ; nde ayange wɔladi ndo awoyele.”—1 PETERO 3:10, 11, NW.
“VƆ WAYOHOMBA tshula tɔɔmbɔ tawɔ nkongo ndo akɔnga awɔ tɔshɔlɔ ta weke. Wodja hawotowedia yɔɔmbɔ dia ndɔ la wodja okina, ndo vɔ hawoteka ta nto.” (Isaya 2:4, NW) Koyanga mbele divɛsa sɔ dieyama efula mɛnamaka bamba l’osomba wa New York, suke la bilɔ ka O.N.U. kênda awui wa l’andja w’otondo, hatokoke mbuta kânga yema ɔnɛ ɔlɔngɔswamelo ɔsɔ wa l’andja w’otondo wakakotsha ɛtɛkɛta wa lo divɛsa sɔ. Koko, lam’ele divɛsa sɔ diekɔ l’atei w’ɔtɛkɛta wa Jehowa Nzambi wahetaka weteta, ndoko woho ko diɔ hadiokotshami, diɔ diayokotshama mɛtɛ.—Isaya 55:10, 11.
2 Ɛtɛkɛta wa l’Isaya 2:4 wekɔ mɛtɛ etenyi kɛmɔtshi ka pɔlɔfɛsi ka dimɛna efula, pɔlɔfɛsi kendana la wɔladi wa mɛtɛ—ndo ɛtɛkɛta akɔ ɛsɔ mɛtɛ wekɔ lo takotshama lo nshi yaso nyɛ. La ntondo ka pɔlɔfɛsi kakɔ mbewoya elongamelo k’ɔngɛnɔngɛnɔ efula k’ɔnɛ ata ndo ekoma w’ata hawotoyala nto, tɔ mbutaka ɔnɛ: “Lu [tena di’ekomelo ka nshi], ukungu wa luudu la [Jehowa] ayushikikala ladiku di’ekungu. Vo wayediama ladiku dia akuna. Ku wedja tshe wayokelaka utsha leko. Wedja efula wayunelaka, wayutaka vati: Nyuyi tumbeli lu ukungu wa [Jehowa], utsha la luudu la [Nzambi ka] Jakoba. Ndi ayututetsha akambu andi. Ku shu tayokendakendaka lu mbuka kandi, ne dia olembe ayutumba uma la Siona, la diui dia [Jehowa] uma la Jerusalema.”—Isaya 2:2, 3.
Anto Kokaka Ndjoyala Akanga a Wɔladi
3 Tolembete ɔnɛ la ntondo k’anto ndjokoka ndjela mboka ka wɔladi, vɔ pombaka tawalakanyisha mboka ya Jehowa. Okitanyielo wa wetshelo wa Jehowa kokaka tshikitanya tokanyi la ditshelo di’onto, ko ɔnɛ lambolangaka ata ndjoyala kanga wɔladi. Ngande wasalema otshikitanu ɔsɔ na? Romo 12:2 mbutaka ɔnɛ: ‘Nyotshike ndjela andja ɔnɛ, koko nyoyakadimole lo mpiloya timba tanyu, dia nyu mpotɔ lolango la Nzambi l’ɔlɔlɔ, letawɔma ndo la kokele.’ Sho mpiloyaka yimba yaso kana ndjiengesolaka otsha lo lɛkɛ lokina lam’ayilodjaso l’awui ndo l’ɛlɛmbɛ w’oma lo Dui dia Nzambi. Wekelo wa Bible wa mbala la mbala tokimanyiyaka dia sho sala otshikitanu ɔsɔ ndo shihodia lolango la Jehowa lo dikambo diaso, ko mɛna mboka kahombaso mbidjɛ.—Osambu 119:105.
4 Akambo wa mɛtɛ wa lo Bible hawokadimola paka tokanyi taso toto koko kadimolaka ndo ditshelo diaso la lonto laso. Akambo akɔ tokimanyiyaka dia sho ntsha kɛnɛ kakatɔkɔkɔmiya ɔpɔstɔlɔ Paulo ate: ‘Nyokolole lonto l’edjedja lɔtɔnɛ la dionga dianyu di’edjedja dialana la nsaki ya lokeso; koko . . . nyoyaetɛ eyoyo lo wolo wahɛtshahɛtsha yimba yanyu, ndo . . . nyɔlɔtɛ lonto l’oyoyo lakatongama lo ndjela lolango la Nzambi, lo losembwe la mɛtɛ ndo lo kɔlamelo ya mɛtɛ.’ (Efeso 4:22-24) Wolo wahɛtshahɛtsha yimba wekɔ l’atei w’otema. Wolo akɔ ɔsɔ kadimɔka ndo pamaka lam’atafule ngandji kokaso Jehowa la ɛlɛmbɛ ande, ndo wolo akɔ tokonyaka anto wa wɔladi ndo wele nge lo nyuma.
5 Ohomba w’otshikitanu ɔsɔ mɛnamaka lo dako diakasha Yeso ambeki ande lo wenya wa komelo wakinde kâmɛ la wɔ, awatɛ ate: “Olembe w’uyuyu mbamumunyusha, dia nyu mbukana ngandji. Nyukani ngandji uku akamanyuki ngandji. Uma lu dikambu ne, antu tshe wayeya vati: Ambeki ami mbenyu, naka nyu nyayukana ngandji.” (Joani 13:34, 35) Ngandji kɛsɔ kele oko ka Kristo ndo kele bu ka lokaki tshumanyaka ambeki wa Yeso oko otondo ɔtɔi lo kâmɛ ka kokele. (Kolosai 3:14) Paka wanɛ walanga mbetawɔ ndo ndjela “olembe w’uyuyu” ɔsɔ mbayokondja wɔladi watolaka Nzambi. Onde ekɔ anto amɔtshi wasala dikambo sɔ ɛlɔ kɛnɛ?
6 Ɛmɛnyi wa Jehowa salaka tshɛ dia mɛnya ngandji kele lawɔ l’atei a nkumbo kawɔ ka l’andja w’otondo k’anto l’ɔnango. Kânga mboyewɔ oma lo wedja tshɛ wa l’andja ɔnɛ, vɔ hawoyaɔtshiya lo ewanu wa l’andja ɔnɛ, oyadi kânga ase pɔlitikɛ la ase ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wekɔ lo mbasokoya la wolo. Jehowa ekɔ lo mbalakanya vɔ tshɛ oko anto wele otondo ɔtɔi, ndo vɔ wekɔ lo wɔladi. (Isaya 54:13) Vɔ hawoyadje l’atei w’ewanu w’akambo wa pɔlitikɛ, ndo vɔ hawɔtɔ lo ata. Amɔtshi wanɛ waki ntondo akanga a ngala wakatshike yoho shɔ ya lɔsɛnɔ. Vɔ waya Akristo walanga wɔladi, lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Kristo Yeso. Ndo nto, vɔ ndjelaka dako dia Petero nɛ l’otema ɔtɔi: “Ɔnɛ lalanga monga la ngandji ka lɔsɛnɔ ndo mɛna nshi y’ɛlɔlɔ, nde alame lolemi lande oma lo kɛnɛ kele kɔlɔ ndo ɛlɔmɔ ande oma l’ɛtɛkɛta wa lokeso, koko nde amɔ oma lo kɛnɛ kele kɔlɔ ndo asale kɛnɛ kele ɔlɔlɔ; nde ayange wɔladi ndo awoyele.”—1 Petero 3:10, 11, NW; Efeso 4:3.
Wanɛ Watayele Wɔladi
7 Tɔ̂shi ɛnyɛlɔ ka Rami Oved, nde aki owandji w’olui ɔmɔtshi w’asɔlayi wa tomanamana lo akambo wa ndɔshanaka la wa tɔmbɔki (terroristes). Wakawetsha woho wa nde ndjakaka atunyi ande. Nde aki la ngandji k’otamanya ka wodja ande w’Israël edja ndo lushi lakandayɛnaka ɔnɛ wa rabi (ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ w’Ase Juda) hawolange nde katshuka omoto lakandalangaka woho w’anyanya paka l’ɔtɛ w’ɔnɛ omoto akɔ ɔsɔ aki Ose Asiya, Ose Wodja. Nde akamɛ nyanga awui wa mɛtɛ l’atei a Bible. L’ɔkɔngɔ diko, nde akayohomana l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Nde akeke Bible kâmɛ la wɔ ko akayetawɔka dia tshika ndjasha oko enginya lo ngandji k’otamanya ka wodja. Ngandji k’Akristo kɛdikɛdi ntshika ndɔ ata, aha mɛmba ekoma w’ata, ndo mbeka dia nanga anto wa weho tshɛ wa nkoho y’alemba. Nde akambe woho w’anyanya lam’akandalongola mukanda ɔmɔtshi woludi la ngandji wakataka lo mbɔtwɛlɔ ɔnɛ: “Ɔnangɛmi Rami”! Naa dikambo diakandâmbaka lâsɔ na? Ofundji wa mukanda ɔsɔ aki Ɔmɛnyi wa Jehowa w’Ose Palestine. Rami ate: “Ɔsɔ aki dui dia wolo dimi mbetawɔ; dimi lakɔsaka Ase Palestine oko atunyi ami, ko endaka kakianɛ, Ose Palestine ɔmɔtshi ômbeta ate: ‘Ɔnangɛmi.’ ” Ɛlɔ kɛnɛ, Rami nde la wadiɛnde wekɔ lo tayele wɔladi wa mɛtɛ lo mboka ka Nzambi.
8 Ɛnyɛlɔ kekina ele kɛnɛ kaki Georg Reuter, ɔnɛ lakɔtɔ l’ɔnɔngɔ w’asɔlayi w’Ase Allemagne wakɔtwɛ wodja wa Russie lam’akawalɔka Ta dia Hende di’Andja w’Otondo. Kombeta ndoko edja, nde akayɛnaka ɔnɛ oyango wa woke woke waki la Hitler wa mbolɛ andja w’otondo aki kanyi ya kashi ya tshanana. Lam’akandakalola oma lo ta diakɔ, nde akayomɛ mbeka Bible nde l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Lo mukanda wakandayofunda, nde akate ate: “Wɔɔngɔ ami wakayomɛ mɔmbɔ. Lakayeya nte Nzambi bu l’onongo w’akila tshɛ w’anto wakadiakema . . . Lakayeya nte nde ekɔ la sangwelo dia mbela paradiso lo nkɛtɛ k’otondo ndo mbisha anto wele l’okitanyiya ɛtshɔkɔ wa pondjo. . . . Hitler akasɛmaka dikambo dia ‘Lowandji [lande] l’Ɛnɔnyi Kinunu,’ koko nde akolɛ paka [ɛnɔnyi] 12 eto—ndo awui wakatombe oma lɔkɔ ndjâka ndo wɔma efula! Kristo, koko aha Hitler, . . . mbakoka ndo mbayoshikikɛ lowandji l’ɛnɔnyi kinunu lo nkɛtɛ k’otondo.” Aya oko ɛnɔnyi 50 polo ndo ɛlɔ kɛnɛ, Georg ekɔ lo kamba olimu w’ombatshi mboka oko ɔkɛndji wa wɔladi wa mɛtɛ.
9 Ɛlɔ kɛnɛ, ambeta ɛnɔnyi ndekana 50, kɔlamelo ndo lomangemange laki l’Ɛmɛnyi wa Jehowa l’Allemagne lo nshi yakalɔmbɔlaka Ase Nazi, ekɔ lo tetemala monga djembetelo yɛnya ngandji kokawɔ Nzambi ndo wɔladi wele lawɔ kânga nshi nyɛ. Biukubuku mɔtshi yakatombe oma lo Holocaust Memorial Museum, l’États-Unis, l’osomba wa Washington, mbutaka ɔnɛ: “Ɛmɛnyi wa Jehowa wakakikɛ ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa mamba lo nshi yakalɔmbɔlaka Ase Nazi. . . . Oma lo dihonga diakɛnya efula ka l’atei awɔ lo sɛkɛ, di’aha mbetawɔ [manguna ɔtɛmwɛlɔ awɔ], la ntondo k’asui, k’ɔhɛnyɔhɛnyɔ lo mpango ya nkanu ya nshidi, ndo mbala mɔtshi, kânga la ntondo ka nyɔi, anto efula wasɛna lo nshi yaso nyɛ wekɔ lo mbalɛmiya.” Biukubuku shɔ mbutaka nto ɔnɛ: “Lam’akawatshungolaka anto oma lo mpango shɔ ya nkanu, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakatetemala sala olimu awɔ, wakatɔtɔka l’atei a wanɛ waki komvɔ lo mpango yakɔ ko tawaetɛkɛ ambetawudi.”
Otshikitanu Woleki Woke Efula
10 Onde dikambo sɔ mɛnyaka ɔnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa fɔnyaka ɔnɛ vɔ kokaka mbela wɔladi l’andja ɔnɛ w’otondo naka wambokadimola etema w’olui ɔmɔtshi a woke w’anto dia vɔ mbetawɔ monga la lomangemange l’Akristo? Kema! Dia wɔladi ndja lanɛ la nkɛtɛ nto, otshikitanu ɔmɔtshi woleki woke pombaka salema. Otshikitanu akɔna ɔsɔ na? Pombaka ɛlɔmbwɛlɔ k’onto katonga diatɔnelo, kasɔkisha anto ndo ka ngala mumɔ ko tshikɛ Diolelo diaki Nzambi dihole; Yeso akalakanya ambeki ande dia vɔ nɔmbaka lo dikambo dia lowandji lakɔ lɔsɔ. (Mateu 6:9, 10) Ko ngande wayosalema dikambo sɔ na? Lo dɔ diakawɛnya Nzambi, omvutshi Danyɛlɛ akayeya ɔnɛ lo nshi y’ekomelo, Diolelo diaki Nzambi, diele oko dive dia shaka ‘diakakɔshama, aha l’ekimanyielo k’anya w’onto,’ diayɔtɛtshatɛtsha lohingu la woke lele didjidji dia mandji ya pɔlitikɛ ya lo nkɛtɛ k’otondo. Oma lâsɔ ko nde ndjota ate: “Lu nshi ya khumi ya dikanga yako, [Nzambi] leli l’ulungu ayutundja diulelu diahalanaki pundju. Dio hadiuyala l’okongo a wudja ukina. Dio diayulanya waulelu ako tshe, diayâshila ushiki, ku dio diame diayushikikala pundju.”—Danyele 2:31-44.
11 Lande na kayosalema otshikitanu ɔsɔ wa woke l’andja ɔnɛ na? Nɛ dia Jehowa akalake dia mbɛdia nkɛtɛ kɛnɛ lo minya wanɛ tshɛ wakidja mindo ndo wakilanya. (Enyelo 11:18) Otshikitanu ɔsɔ wayosalema lam’ayɔlɔ Jehowa ta dia losembwe nde la Satana la andja ande wa kɔlɔ. L’Enyelo 16:14, 16, sho mbadiaka ɔnɛ: “Yo [mbut’ate ɛtɛkɛta wa mindo wakasambiyama] yaki nyuma ya edienge yatutshaka tulimbitelu yatutshokaka le khumi ya di[k]anga ya kete tshe [mbut’ate ewandji wa pɔlitikɛ], ne dia mbasanganya dia ndosha lushi la wuki la [Nzambi], Kanga-Wulu-Tshe, ta. Wakâsanganya lu dihuli dietawo l’oteketa w’ase Heberu vati: Aramangedona.”
12 Ngande wayonga Armagɛdɔna na? Armagɛdɔna hatonga oko elanyelo k’andja w’otondo oma lo wa bɔɔmbɛ atɔmikɛ kana oma lo mpokoso kɛmɔtshi ka woke kayosala anto. Ɔsɔ ekɔ ta diayɔlɔ Nzambi dia nde komiya ata tshɛ walɔ anto ndo minya wanɛ tshɛ wahɔhɔla ata wa ngasɔ. Ɔsɔ ekɔ ta diayɔlɔ Nzambi dia nde mbela wɔladi wa mɛtɛ le wanɛ walanga wɔladi. Armagɛdɔna mɛtɛ ekɔ lo ndjaye lo ndjela sangwelo dia Jehowa. Armagɛdɔna hatotshimbatshimba. Nzambi akatshutshuya omvutshi ande Habakuka dia nde funda ate: “Enelo kene keko ne dia etena kakasonwama. To kutsha nkuma lu ekumelo kato, to huta kashi. Kuyanga to kayutshimbatshimba, nyukikungeli. To kayuya mete, hakiutshimbatshimba.” (Habakuka 2:3) Oma lo tokanyi taso t’anto, sho mbeyaka ndjɛna di’oko Armagɛdɔna amboviya, ko tete Jehowa ekɔ lo ndjela ekongelo kande. Armagɛdɔna ayoya l’etena kakashikikɛ Jehowa.
13 Otshelo ɔsɔ wa woke efula wayɛdia mboka k’otsha lo wɔladi wa mɛtɛ! Koko dia wɔladi wa mɛtɛ shikikala dimɛna, dikambo dikina nto pombaka salema—pombaka ɔnɛ lahɔhɔla diatɔnelo, lohetsho, la ata, mumɔ. Ndo Bible mbutaka ɔnɛ dikambo sɔ diayosalema mɛtɛ—Satana, ɔmpɔhɔdi w’ata ndo she akambo wa kashi, ayokadjema lo difuku diaha l’ekomelo. Ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnyi dikambo sɔ lo ɛnɛlɔ kɛmɔtshi ka pɔlɔfɛsi kofundami lo Enyelo 20:1-3 ɔnɛ: “Dimi lakenyi ondjelo ayahulo uma l’ulungu aki la sapi ka lukuki la difuku diaha la ekumelu, la molola a wuki lu lunya landi. Ndi akandi ului a wuki w’edjedja, eli Uhimbanyi, Satana ndame, akûkeleka deku kinunu; akawudji lu difuku diaha la ekumelu, akadihi lukuki, akakitsha djimbitelu loko, dia ndi takesaki wedja ntu, edja ndu lam’ayushila deku kinunu diako.”
14 Ɔsɔ bu dɔ; koko ekɔ daka dia Nzambi—ndo Bible mbutaka ɔnɛ: “[Nzambi] heyi mvuta kashi.” (Heberu 6:18) Diɔ diakɔ diakakoke Jehowa mbuta l’onyɔ w’omvutshi ande Jeremiya ate: “Dimi leli [Jehowa], latutshaka akambu wa mamba, sambu k’ololo la akambu w’usimbwi lu kete, ne dia lu akambu ako mbatumongenangenaka, mbata [Jehowa].” (Jeremiya 9:24) Jehowa salaka akambo la sambo k’ɔlɔlɔ ndo la losembwe, ndo nde ngɛnangɛnaka wɔladi wayondela la nkɛtɛ.
Ɛlɔmbwɛlɔ k’Owandji wa Wɔladi
15 Dia nde shikikɛ ɔnɛ wɔladi wa mɛtɛ wayoya le wanɛ tshɛ walɔmbwama la Diolelo diande, Jehowa akɔshi lowandji ko nde lisha Yeso Kristo, Owandji wa mɛtɛ wa Wɔladi, oko wakadiatama l’Isaya 9:6, 7 ɔnɛ: “Wambututela ona, wambutusha ona pami. Diulelu diayuyala lu aheka andi. Wayuwole vati: Undaki a Mamba, [Nzambi ka] Wulu, Shesu ka Pundju, Uwandji wa [“Wɔladi,” NW]. Diulelu diandi diayutahamanelaka, la [wɔladi ande] huyala l’ekumelu . . . Saki ka [Jehowa] Kanga lulimbilimbi kayutsha osoku.” Omembi w’esambu ndo nde lawɔ akafunde pɔlɔfɛsi kɛmɔtshi kendana l’ɛlɔmbwɛlɔ ka wɔladi kaki Mɛsiya ate: “Lu nshi yandi kukongona antu w’ololo, [wɔladi wa mamba wayoyala] le wo edja ndu ngondo [aya bu] ntu.”—Osambu 72:7.
16 Lâdiko dia lâsɔ, anango Kristo 144000, akitami wa nyuma, wayolɛ kâmɛ la nde l’olongo. Vɔ wekɔ ekitɔ kâmɛ la Kristo, ekitɔ wakate Paulo dikambo diawɔ lo Romo 16:20 ate: “Kem’edja, [“Nzambi ka wɔladi,” NW] ayuminula Satana la tshina di’ekulu anyu. Ngandji ka mamba ka Khumesu Jesu Kristu kayali la nyu!” (Romo 16:20) Eelo, oma l’olongo, vɔ wayosangana kâmɛ la Kristo l’otshumba wayondodja Satana Diabolo, ɔnɛ lahɔhɔla akambo w’ata!
17 Kakianɛ, aya sho ndjambolaka ɔnɛ: Ahombami ntsha dia kondja wɔladi wa mɛtɛ na? Wɔladi wa mɛtɛ kokaka ndja paka oma lo yoho yakalɔngɔsɔla Nzambi, ndo dia wɛ mbokondja, wɛ pombaka ntsha akambo amɔtshi. Wɛ pombaka mbetawɔ Owandji wa Wɔladi ndo mendɛ le nde. Kɛsɔ mɛnyaka ɔnɛ wɛ pombaka mbetawɔ Kristo lo ɔkɛndɛ ande w’Otshungodi la Oshimbedi w’akanga a pɛkato. Yeso ndamɛ akate ɛtɛkɛta ɛnɛ weyama efula wofundami lo Joani 3:16 ɔnɛ: “[Nzambi] akalangi wa la kete utamanya, mbakandawasha On’andi etoi lakanduti, dia untu tshe lawetawo, tavokaki, keli ayali la lumu la pundju.” Onde wɛ nangaka monga la mbetawɔ le Kristo Yeso, Ehomɔ kakamba la Nzambi dia mbela anto wɔladi w’oshika la panda ka mɛtɛ? Ndoko lokombo lokina l’ɛse olongo lakoka mbela wɔladi ndo shikikɛ ɔnɛ lɔ layela wɔladi akɔ. (Filipi 2:8-11) Lande na na? Nɛ dia Yeso mbele Ɔnɛ Lakasɔnama oma le Nzambi. Nde mbele ɔkɛndji wa wɔladi woleki woke wakayala lanɛ la nkɛtɛ. Onde wɛ ayohokamɛ Yeso ndo ayoyela ɛnyɛlɔ kande?
18 Yeso akate ate: “Lumu la pundju lone, eli [“wêke dia,” NW] nkêya weme [Nzambi ka] mete, la Jesu Kristu, lakayatumi.” (Joani 17:3) Ɔnɛ ele etena ka kondja ewo k’oshika lo mbɔtɔka lo nsanganya y’Ɛmɛnyi wa Jehowa lo Mbalasa ka Diolelo mbala la mbala. Nsanganya shɔ yele oko kalasa yayokokeketsha dia wɛ kahana l’anyayɛ anto ewo kayɛ la elongamelo kayɛ. Ndo wɛ lawɔ kokaka monga ɔkɛndji wa wɔladi a Nzambi. Wɛ kokaka kondja wɔladi nshi nyɛ lo ndjaɛkɛ le Jehowa Nzambi, oko wotamidiɔ l’Isaya 26:3, lo ndjela Bible kaki Segond, ɔnɛ: “Ɔnɛ lele nge lo tɛdikɔ tande, wɛ ayowosha wɔladi, ɛɛ wɔladi, nɛ dia nde atoyaɛkɛka le yɛ.” Le na ahombayɛ ndjaɛkɛ na? “Nyoyaɛkɛ le Jehowa pondjo pondjo, nɛ dia le Yah Jehowa mbele Dive dia pondjo pondjo.”—Isaya 26:4, NW.
19 Ɔsa tɛdikɔ nshi nyɛ dia wɛ sɔna lɔsɛnɔ la pondjo lo andja w’oyoyo waki Nzambi wa wɔladi. L’Enyelo 21:3, 4, Ɔtɛkɛta [To be consistant with what have been used in ti-Ot, I’ve put Ɔtɛkɛta in lieu of Dui.] wa Nzambi toshikikɛka ɔnɛ: “Enda, edjaselu ka [Nzambi] keko l’atei w’antu! Ndi ayudjase la wo, ku vo wayuyala antu andi. [Nzambi] ndame ayuyala la wo, ndu ayuyala [“Nzambi kawɔ,” NW]. Ndi ayukitula asoi tshe lu ashu awo; nyoi hayuyala ntu, delu hadiuyuyala ntu, kuyanga ndjawi, kuyanga kandji. Akambu wa ntundu wambushila.” Shi ɔsɔ mbele lɔsɛnɔ la lo nshi yayaye lakombolayɛ efula?
20 Lâsɔ ohɔ kɛnɛ kakalake Nzambi. “Akanga a memakana wayukita kete, ndu [“vɔ mɛtɛ wayɔngɛnangɛnaka hakoke la wɔladi w’efula,” NW]. Udjaki ashu le untu laha la unungu, endaki untu l’usimbwi, ne dia [“lɔsɛnɔ l’onto ɔsɔ la lo nshi yayaye layonga wɔladi,” NW].” (Osambu 37:11, 37) Lam’ayokoka lushi lɔsɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula, katote la lowando tshɛ shate: “He wɔladi akɔ wa mɛtɛ v’ɔnɛ wamboya! Losaka le Jehowa Nzambi, ɔnɛ lele kiɔkɔ ya wɔladi wa mɛtɛ!”
[Study Questions]
1. Naa ɛtɛkɛta w’Isaya weyama efula wayohomba kotshama mɛtɛ na?
2. Kakɔna kahomba ‘salema lo tena di’ekomelo ka nshi,’ lo ndjela Isaya 2:2, 3?
3. Ngande wakoka onto lambolangaka awui w’ata tshikitana ko ndjoyala kanga wɔladi?
4. Ngande wakoka onto ndɔta lonto l’oyoyo la wɔladi?
5. Ngande wele “olembe w’uyuyu” wakasha Yeso ambeki ande mbakimanyiyaka dia vɔ monga la wɔladi lam’asawɔ?
6. Lande na kele Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ la wɔladi, koko ase andja ɔnɛ bu lawɔ na?
7, 8. Sha bɛnyɛlɔ di’anto amɔtshi wakatshike awui w’ata ko ndjoyala anto watayange wɔladi. (Wɛ kokaka shila bɛnyɛlɔ dikina dieyayɛ.)
9. Ngande wele kɛnɛ kakakomɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa l’Allemagne, lo nshi yakalɔmbɔlaka Ase Nazi, mɛnyaka ɔnɛ vɔ wekɔ la dihonga ndo wekɔ akanga a wɔladi?
10. (a) Naa otshikitanu wa woke wahomba salema dia wɔladi wa mɛtɛ ndja? (b) Ngande wakalembetshiyama dikambo sɔ lo yoho ya didjidji lo dibuku dia Danyele?
11. L’ekimanyielo kakɔna kayosala Jehowa otshikitanu wahombama dia wɔladi ndja?
12. Ngande wayonga Armagɛdɔna?
13. Nzambi ngande wayondoshidiya la Satana Diabolo, owandji w’enongo?
14. Akokaso mbuta lo dikambo dia otshumba wayodja Jehowa Satana?
15, 16. (a) Akɔna akasɔnama oma le Jehowa dia monga Nkumekanga? (b) Ngande wakɔndɔla Afundelo lowandji lakɔ, ndo wa na wayolɛ lo lowandji lakɔ ndo vɔ lawɔ?
17. Ahombaso ntsha dia kondja wɔladi wa mɛtɛ?
18. Ahombaso ntsha lo ndjela ɛtɛkɛta wa Yeso wofundami lo Joani 17:3?
19, 20. Kakɔna kakongɛ wanɛ wayanga ndo wayela wɔladi ɛlɔ kɛnɛ?
[Caption]
[Questions]
[Caption on page 9]
[Caption on page 9]
Ɛtɛkɛta w’Isaya wekɔ lo kotshama oma le wanɛ wayela wetshelo wa Jehowa koko aha oma le O.N.U.
[Caption on page 10]
[Caption on page 10]
Apami anɛ ahende wakatshikitanya nsɛnɔ yawɔ dia vɔ ndjela wɔladi
Rami Oved, Georg Reuter
[Caption on page 11]
[Caption on page 11]
Wɔladi wa mɛtɛ wayokokanɛ l’ahole tshɛ l’ɛlɔmbwɛlɔ k’Owandji wa Wɔladi
[Caption on page 13]
[Review on page 13]
Onde Wɛ Kokaka Nembetshiya?
◻ Kakɔna kakoka kimanyiya onto dia nde tshikitanya tokanyi tande la ditshelo diande?
◻ Ɛmɛnyi wa Jehowa ngande wɛnyawɔ ɔnɛ vɔ nangaka wɔladi, lo tshɛ kawɔ, ndo l’onto ndo l’onto?
◻ Ngande wayoshidiya Jehowa la wanɛ tshɛ wahɔhɔla lohetsho la ata?
◻ Kakɔna kayokondja anto oma lo lowandji laki Owandji wa Wɔladi na?