BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w97 11/1 lk. 4-7
  • Ngande Wayoyala Andja Ɔnɛ Kâmɛ?

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ngande Wayoyala Andja Ɔnɛ Kâmɛ?
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1997
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • “Wekɔ lo Mbidja Anya lo Wosho wa Tshuha”
  • Weolo Ɛmɔtshi Wahɛnama Wekɔ l’Atei
  • Lowandji la l’Andja Ɔnɛ
  • Anto w’oma lo Wedja Tshɛ Waya Kâmɛ
  • Otsha lende atatshu andja ɔnɛ?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2005
  • “Wɔladi hatonga la ekomelo”
    Emɔ!—2019
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1997
w97 11/1 lk. 4-7

Ngande Wayoyala Andja Ɔnɛ Kâmɛ?

OKO luudu laya ɛyɛkuyɛku nɛ di’anto walifutɛ hawolilɔngɔsɔla dimɛna, ngasɔ mbaya andja ɔnɛ wambosungana paka dia nanyema ko okina mbɔhɛna. Ɔsɔ kema oko onto lakɛnya asanga wa sanyaka akambo wa mpokoso ka woke kayaye. Lo ndjela kɛnɛ kata Bible, dui sɔ hadieta pa. Lande na?

Esukɔ wa dikongɛ di’andja wa nshi nyɛ waya lo wâle. Wɛdiya wamboshila ndɛ esukɔ w’andja akɔ, ambotshika dikandja to. Dikundji diokime esukɔ akɔ diambɔtɔ loombo. Mpele diambɔlɛmba. Tshoto yôyamasasala. Ɛlɔnda w’ashi waya selasela to. Ɛkɔdi wa kura (dja y’atɔtɔ) wambohisɔhisɔ ndo waya wâle wa mamba. Wanɛ wadjasɛ lɔkɔ wekɔ lo sala la wolo dia ndjashimbɛ koko luudu lakɔ lekɔ lo talana ndana tsho. Lokombo l’otondo ndo etshimba alɔ ambolola la tofumbɔfumbɔ ndo tolambalamba talumatana kana takoka mbɔkadja anto wâle.

“Wekɔ lo Mbidja Anya lo Wosho wa Tshuha”

Lam’ele ekakatanu w’akambo wa pɔlitikɛ, lokaki, awui a ngala, ndo lohetsho la l’asa dibila lamboka edio tetemalaka tsho, Gwynne Dyer akate ɔnɛ: “anto tshɛ wekɔ lo mbidja anya lo wosho wa tshuha.” L’andja w’otondo, tɛdikɔ tɔsa anto wahɛnyahɛnyama​—⁠elui w’anto walɔshana la lɛɛta, anto walɔsha la wolo dia kondja dipanda, wa bandi, dengalenga diateteta lo wedja tshɛ, ndo weho ekina w’anto wa kɔlɔ​—⁠hatokite tatala ndo mɛnamaka di’anto asɔ kokaka fukutanya weolo wadjama l’andja ɔnɛ dia wɔladi wakombola anto tshɛ mbɔtɔ. Oko wa lɔkatɛrɛ ya lotshito, vɔ kokaka mbetɛ lɔsɛnɔ ololo le anto akina tshɛ.

Koko, lo ndjela kɛnɛ kata anto efula, aha elui w’anto walɔshana la lɛɛta eto kana anto wahalɛnya ɛlɛmbɛ mbashimba di’andja ɔnɛ monga kâmɛ. Tshondo ya wekamu yoleki woke ndjâka oma l’ɔsɛmanelo w’asa wedja la wedja lo ndjela awui awɔ wa pɔlitikɛ. S. B. Payne, Jr., ofundji w’akambo w’ata ate: Wedja woyalale mbɔtɔka l’“ofukutanu wasalema lo wedja efula.” Vɔ kambaka paka nɛ dia wahɔ wa wodja awɔ, aha la kanɛ ekina. Diɔ diakɔ diele, lo lɔsɛnɔ l’otondo l’anto, ‘onto mbolɛka onyande onto dia mbosoya.’​—⁠Undaki 8:⁠9.

Lo mɛtɛ, mandji ya lo wedja ɛmɔtshi yakahomɔ lokolo l’ɔlɔ lo tɛdikɔ takawɔshi dia ndɔshana l’akambo wa kɔlɔ ndo diɛngiya lo wedja awɔ, ndo wakahembe ntsha dui sɔ koyanga lo wedja ekina lo woho wakoka. Vɔ mbɔsaka tɛdikɔ dia nsanganya wedja tshɛ kâmɛ. Koko, kânga mbakamba wedja ɛmɔtshi kâmɛ dia ndɔsha wodja wambɔsɔmbwɛ okina, mbala efula, vɔ ndjokitɛka lo kimanyiyana paka l’ɔkɔkɔ wa ndjakundjiyɛ wahɔ awɔ oleki kimanyiyana l’otema ɔtɔi aha la difuto. Tshondo ya dui diele lasɔ ko mandji y’anto hayôkɛ anto, hayokoke shidiya pondjo kɛnɛ kakakitola anto. Gwynne Dyer ekɔ lo tɛtɛ ate: “Kanyi y’ɔnɛ wedja tshɛ wa l’andja ɔnɛ wayosangana kâmɛ dia shimba kana mbisha wodja woyalale ndo wosadi munga dilanya bu kɔlɔ, ko wodja kana wedja akɔna wasambola ɔnɛ wodja kapanda mbotshe kɔlɔ, ndo akɔna ekama l’atei ɔnɛ nde ayofuta falanga yayoshishɔ ndo anto wayovɔ dia shimba wodja akɔ wɔsɔmbwɛ okina?”

Mɛtɛ, wodja ɔmɔtshi tɔsɔmbwɛka okina paka kana ambolami (citoyens) suke la tshɛ wa lo wodja akɔ wambetawɔ dui sɔ. Awui wa lo lɔsɛnɔ mɛnyaka ɔnɛ kânga lo ‘wedja wɛnama ɔnɛ vɔ mbɔsɔmbwɛ okina’ mbala efula , ambolami awɔ hawotetaka wedi l’ewandji awɔ, oyadi vɔ mbohingi kana kema. Lo mɛtɛ, ngasɔ mbasala efula ka wa lɔkatɛrɛ ya l’andja ɔnɛ. Oko wata Jurunalɛ Time, wanɛ wahɛnyi etale wakayele “awui wa kashi, ɛsɛngɔsɛngɔ, la ditakataka,” di’ase pɔlitikɛ ndo di’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ.

Koko, ngandji k’otamanya ka wodja akasɛngiya anto w’ɛlɔlɔ ndo wokana kɛtshi ndo akâsokoya dia vɔ salɛ anto wa lo wodja okina awui wa kɔlɔ efula, oyadi apami, amato, kana ana. Oko ɛnyɛlɔ, lo dikambo dia Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo, J. M. Roberts, ombeyi w’ɛkɔndɔ ate: “Dui dimɔ dia mamba ndo dia kɔlɔ diakatshama lo 1914 ele, lo wedja tshɛ, elui efula w’anto, w’oma lo wa parti pɔlitikɛ, oma lo dioho dimɔ di’anto, waketawɔ ndɔ ta la lolango lawɔ ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ.” Onde anto wakakondja wetshelo ɔmɔ oma lo dui sɔ oka? Kema! Oko akate Rod Usher, jurnalistɛ mɔtshi, nyama kelɛwɔ “Ngandji k’otamanya ka wodja kambekola anto timba,” ndo tɔ kekɔ lo tetemala la fukutanya weolo tshɛ wadjama dia nsanganya anto tshɛ.

Weolo Ɛmɔtshi Wahɛnama Wekɔ l’Atei

Ekɔ awui akina a wolo efula washimba di’andja ɔnɛ monga kâmɛ. Bible mɛnyaka ɔnɛ weolo ɛmɔtshi wekɔ l’atei. Toko Satana Diabolo l’ekambi ande, mbut’ate ɛdiɛngɛ. Lo ndjela Bible, Satana kele ‘nzambi ka dikongɛ nɛ di’akambo, ɔnɛ lambetɛ wanɛ wahatetawɔ totshungu lo yimba,’ di’aha “usasi a lukumu l’ololo la lutumbu la Kristu” monga la shɛngiya le wɔ.​—⁠2 Koreto 4:4; Enyelo 12:⁠9.

Lo mɛtɛ, dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ anto mbele l’onongo wa kɛnɛ katomba oma l’awui watshawɔ vamɛ. Diɔ tolembetshiyaka bonde kele mandji ya l’andja ɔnɛ hayokokaki shikikɛ andja wele mɛtɛ kâmɛ. Edja tshɛ kayongaka Satana Diabolo la lɔsɛnɔ, nde ayotshutshuyaka apami la amato dia vɔ kɛnɛmɔla kɛnɛ keta Bible ɔnɛ “etsha wa dimba,” mbidja ndo ‘lohetsho, esanyi, mindjo, la diatɔnelo.’​—⁠Ngalatiya 5:​19-21.

Lowandji la l’Andja Ɔnɛ

Ko ngande ayokandɔma ekakatanu ɛsɔ na? Ambeta oko ɛnɔnyi nkama esambele, Dante, ofundji ɔmɔtshi w’abuku ndo filɔzɔfɛ k’Ose Italiya keyama efula akakadimola dimbola sɔ. Nde akate ɔnɛ paka mandji ya l’andja ɔnɛ mbakoka mbidja wɔladi la nsanganya anto tshɛ kâmɛ. Anto efula kanaka ɔnɛ mbuta dikambo dia lowandji lɔmɔtshi lahomba nɔmbɔla andja w’otondo ekɔ oko onto lɛɛna dɔ, ɔsɔ bu ɛngɔ kahombaso nongamɛ l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ kayonga mɛtɛ. Payne, ofundji ɔmɔtshi wakatatshi lo tshatelo mbutaka ate: “Lowandji l’andja w’otondo hatokoka sala dui sɔ pondjo l’etena kɛnɛ ka lɔsɛnɔ l’anto.” Lande na? Nɛ dia lowandji lahomba nɔmbɔla andja w’otondo dimɛna pombaka toshikikɛ dia kana awui ahende anɛ wadja weolo w’anto tshɛ l’ashi wayokotshama: dui dia ntondo ele “lowandji l’andja w’otondo layohomba kumiya ata tshɛ ndo dui dia hende ele lɔ halohombe ndjâla lowandji la hiadi.”

Mɛtɛ, ndoko lowandji ɔtɔi l’anto lakoka kotsha awui ahende asɔ. Koko, Diolelo diaki Nzambi diamboshama l’anya wa Yeso Kristo kokaka ndo diayoshidiya ata tshɛ. (Osambu 46:​9, 10; Mateu 6:10) Lo mɛtɛ, diɔ diayolanya wanɛ tshɛ watshutshuya anto dia vɔ ndɔ ata. Omvutshi Danyɛlɛ ate l’ekomelo k’etena kakashikikɛ Nzambi di’anto mbolɛ nkɛtɛ, mandji y’anto ‘yayâtɔna’ wate kana oko “luwulu losohanyimi la diwumba.” (Danyele 2:​41-43) L’etena kɛsɔ mbayoyatɔna elui wa pɔlitikɛ tenyi tenyi ko ata wahewɔma mbewɔ ndjotomba. Eelo, Danyɛlɛ ate: Diolelo dia Nzambi “diayulanya waulelu ako [kana mandji ya lo wedja ndo yambokakitɔna] tshe,” yayɔhɛnama oma le Diolelo diambotokongɛ edja efula diamboshama l’anya wa Yeso Kristo.​—⁠Danyele 2:⁠44.

Ayonga wetshelo a wenya nɔngɔsɔlɛ anto edjaselo ka dimɛna naka atshi wa kɔlɔ watetemala pɛnyahɛnya asekawɔ anto wekekɔ la lɔsɛnɔ. Koko, “antu wa kolo wayunyema.” (Osambu 37:​1, 2, 9, 38; Tukedi 2:22) Omalɔkɔ, Kristo ayolanya anto tshɛ watetemala pindola ɛlɛmbɛ a Nzambi l’okonda kana wasukɛ ewandji w’andja ɔnɛ wafukutanya akambo. Nde ayodiaka anto tshɛ walanya okama a nkɛtɛ ɔnɛ. Nzambi ekɔ lo ndaka dia “nanya wane watulanyaka kete.”​—⁠Enyelo 11:18.

Ntsha ngasɔ hoyala oko onto lalɔmbɔla andja w’otondo la hiadi. Lam’ayondokakitola anto w’ɔlɔlɔ la wa kɔlɔ, Yeso Kristo ayosala awui ande lo ndjela “akambu wa mete, ndjakitshakitsha, la sambu k’ololo.” (Osambu 45:​3, 4; Mateu 25:​31-33) Aha l’ɔnɛ Yeso ayolanya anto wa kɔlɔ, kete lâsɔ nde ayokamba la wolo ande lo yoho ya kɔlɔ. Kema! Dikambo sɔ hadiotɔfɔna la kanga lokaki ɔmɔtshi lahandjola ɛlɛngalɛnga k’ashidi dia kisala ɛngɔ kekina. Diɔ diayɔfɔna l’elanyelo ka etenyi kɛmɔtshi ka ngelo ka mindo efula koludi la totombotombo dia kietɛ edjaselo ka dimɛna ndo ka pudipudi kakoka anto sɛna.

Kayotota dikambo dia wanɛ wakakakitolaka anto ngasɔ lo nshi ya ntondo na? Onde vɔ wayokondja diaaso nto dia mbɔtɔ l’andja w’oyoyo ɔsɔ woho w’anto wayodjasɛ lɔkɔ ndjomɛ la talanya diangɔ, talɔ la anyawɔ ata ko ndjetɛ lɔsɛnɔ ololo le anto akina? He bu. Akambo wayotshikitana ndo wayɔlɔngɔswama mbala kakɔ ɔtɔi lo pondjo. “Sui hadienama etena ka hendi.”​—⁠Nahuma 1:⁠9.

Bible mbutaka ɔnɛ Satana ayolanyema oko nganɛ atowotshumbaka mbo ya mindo lo dâla. Tɔ mbutaka ɔnɛ: “Ku [“Diabolo,” NW] lakâkesaka [ambidjashi wa lo nkɛtɛ], akadjama l’eduwa ka dja ndu mboko ya dja.” (Enyelo 20:10) Ande wetshelo a woke wayotokondja oma lo dikambo sɔ lee! Ohotokokanyiya, hawɛdinya elanyelo katawɔ lanɛ la dja ya kakiato ko yambodimala koko la tshondo y’eduwa ka dja kalongoya ndo kashila oshiki ema tshɛ ka kɔlɔ ndo ka nyɛtɛtɛ. Ndoko onto, kana ɔdiɛngɛ layowosha dikimɔ dia nde tatshaka awui wadja andja w’otondo lo wâle, kana wahindola ɛlɛmbɛ a Nzambi wendana la kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ, oyadi kânga akambo wɛnya asekande anto pâ. Wanɛ tshɛ wafukutanya anto dia vɔ monga kâmɛ wayolanyema!​—⁠Osambu 21:​9-11; Zefaniya 1:18; 3:⁠8.

Anto w’oma lo Wedja Tshɛ Waya Kâmɛ

Wanɛ wayoka lo ɛdiɛlɔ ka woke kayosalema kɛsɔ mbayokenga “ului a wuki w’antu . . .uma lu wedja tshe, ndu uma lu wauhu tshe ndu uma lu weuhu w’antu tshe, ndu w’eteketa tshe.” (Enyelo 7:⁠9) Ewanu wa l’asa wodja la wodja kana kabila la kabila hayowakakitola nto. Vɔ wayeka dia mbidjasɛ kâmɛ lo wɔladi wa mɛtɛ. (Isaya 2:​2-4) Dui diayâmbiya anto efula ko, vɔ wayonga kâmɛ la wanɛ wakadjasɛka ntondo l’andj’ɔnɛ w’omusu ndo wayolwama dia ndjodjasɛ l’andja wambɛdiama oma lo dihindo dia mamba di’eolwelo.​—⁠Joani 5:​28, 29.

Onde wɛ nangaka mbidjasɛ l’andja wa ngasɔ oka? Paka wanɛ wakotsha kɛnɛ kalɔmba Nzambi mbayodjasɛ lɔkɔ, ndo awui walɔmbande anto wekɔ bâmba lo Bible. (Joani 17:3; Etsha 2:​38-42) Ɛmɛnyi wa Jehowa wayɔngɛnangɛna dia kokimanyiya woho a wɛ mbeya kɛnɛ kalɔmba Nzambi dia wɛ nongamɛ monga la lɔsɛnɔ la pondjo l’andja wele mɛtɛ, anto tshɛ wayonga kâmɛ.

[Caption on page 7]

[Caption on page 7]

Lowandji la Yeso Kristo mbayotela andja wayonga anto tshɛ kâmɛ

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto