‘Tɛmpɛlɔ’ ka nshi nyɛ la “Uwandji”

“Uwandji kotoki kame la wo lam’ayuwotoka, ndu katumbaki kame la wo lam’ayuwutumbaka.”​—⁠EZEKIYELE 46:⁠10.

1, 2. Mɛtɛ kakɔna k’ohomba katokimanyiya dia mpotɔ kitshimudi ya tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ?

EWANDJI ɛmɔtshi w’edjedja w’ɛtɛmwɛlɔ w’Ase Juda kondekaka ngɛnangɛna dibuku di’Ezekiyele. Talmud, dibuku diawɔ di’ekila, mbutaka ɔnɛ amɔtshi wakalange ndo dinya l’ɔnɔngɔ w’abuku wa mɛtɛ wa l’Afundelo w’Ekila. Ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ akalekaka mbâtshindja yimba ndo wakataka ɔnɛ onto k’onto hakoke kimana fundo. Nomb’ewo kina ya Bible wakakomɛ ewo lo dikambo di’ɛnɛlɔ kaki Ezekiyɛlɛ ka tɛmpɛlɔ ka Jehowa. Ko sho ngande na?

² Tatɛ lam’akalɔngɔswama ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi, Jehowa ekɔ lo tshɔkɔla ekambi ande l’elembetshiyelo efula w’eyoyo dia vɔ monga la shɛnɔdi ya lo nyuma ndo mana tɛmpɛlɔ kande fundo, mbut’ate tɛdikɔ tande tendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi.a Dui sɔ di’ohomba efula tokimanyiyaka dia sho mbeya kɛnɛ kalembetshiya ɛnɛlɔ kaki Ezekiyɛlɛ ka tɛmpɛlɔ. Nyɛsɔ tɔsɛdingole la yambalo tshɛ, akambo anɛi wa weke wa l’ɛnɛlɔ kɛsɔ. Akambo akɔ anɛi vɔanɛ: tɛmpɛlɔ, dioho di’ɛlɔmbɛdi, owandji, la wodja. Akambo asɔ alembetshiyawɔ ɛlɔ kɛnɛ na?

Nganɛ wakenda tɛmpɛlɔ

3. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo woho wele odiko kâmɛ l’ehele kele lo mbɔtwɛlɔ ka tɛmpɛlɔ etale efula?

³ Tɔshi di’oko tambotshɔ tenda tɛmpɛlɔ kɛsɔ ka l’ɛnɛlɔ. Tambodɛ wanya esambele oko lo kibandola polo lo soko dimɔtshi dia woke efula. Temadi lo soko sɔ, tâle nganɛ l’olongo ko tambamba heyama. Odiko atɔ wekɔ otale wa mɛtɛlɛ ndekana 30 otsha l’olongo! Dui sɔ diambotohola ɔnɛ tɛdikɔ takɔshi Jehowa di’onto tikotsha ko mbɔtɔ l’ɔtɛmwɛlɔ ande ekɔ tɛdikɔ ta ladiko mɛtɛ. Esase wa wonya wɔ̂tɔ oma l’adidishi ngamulaka atoko wakawasange l’ehele wɛnya didjidji dia lo losembwe lo ndjela Afundelo. (Osambu 92:12; Ezekiyele 40:​14, 16, 22) Dihole sɔ di’ekila diekɔ dia wanɛ wele la dionga ndo lonyuma l’ɔlɔlɔ. Omalɔkɔ, nyɛsɔ ndo sho lawɔ tônge anto w’ɛlɔlɔ dia Jehowa mbetawɔ ɔtɛmwɛlɔ aso.​—⁠Osambu 11:⁠7.

4. Akɔna ahahombe mbɔtɔ lo tɛmpɛlɔ, ndo wetshelo akɔna wakondjaso oma lo dui sɔ?

⁴ Lo wedi tshɛ wa soko, mvudu shato y’anami yekɔ. Onde alami wayetawɔ sho mbɔtɔ? Jehowa ambotɛ Ezekiyɛlɛ ɔnɛ ndoko ɔngɛndangɛnda “lahatalongosola utema” lakoka mbɔtɔ. (Ezekiyele 40:10; 44:⁠9) Dui sɔ ɛnyadiɔ na? Diɔ mɛnyaka ɔnɛ di’onto ndjâla ɔtɛmɔdi ande, Nzambi mbetawɔka paka wanɛ walanga ɛlɛmbɛ ande ndo wâkitanyiya. (Jeremiya 4:4; Romo 2:29) Nde nongolaka weho w’anto wa ngasɔ lo luudu lande la dipɛma la lo nyuma, mbut’ate luudu lande l’ɔtɛmwɛlɔ. (Osambu 15:​1-5) Tatɛ lam’akalɔngɔswama ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi lo 1919, ɔlɔngɔswamelo waki Jehowa wa la nkɛtɛ wekɔ lo sukɛ ndo nembetshiya yema yema ɛlɛmbɛ ande wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ. Wanɛ wahindola ɛlɛmbɛ ɛsɔ l’okonda hawetawɔma nto l’atei w’ekambi ande. Ɛlɔ kɛnɛ, tshelo yetawɔ Bible ya mbitshanya atshi wa kɔlɔ wahayatshumuya oma l’etshumanelo kimanyiyaka dia mbɛdia ndo nama ɔtɛmwɛlɔ pudipudi.​—⁠1 Koreto 5:⁠13.

5. (a) Ngande wafɔna ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ la ka Joani kofundami lo Enyelo 7:​9-15? (b) Waa na wele didjidji dia nkumbo 12 yatɛmɔla l’andja wa sɛkɛ dia tɛmpɛlɔ l’ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ?

⁵ Soko diambodihɔ dia mbɔtɔ lo sɛkɛ dia l’andja, lɛnɛ atɛmɔla anto Jehowa ndo awotombolawɔ. Dui sɔ toholaka ɛnɛlɔ k’ɔpɔstɔlɔ Joani kendana la ‘lemba la woke’ latɛmɔla Jehowa ‘yanyi oko yanyi, otsho oko otsho lo tɛmpɛlɔ kande.’ Atoko wekɔ lo waɛnɛlɔ akɔ ahende. Lo ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ, wakalɛngɛ ehele ka mbɔtwɛlɔ l’atoko. L’ɛnɛlɔ ka Joani, atɛmɔdi wekɔ la waanga w’atoko l’anya awɔ, kɛsɔ mɛnyaka ɔngɛnɔngɛnɔ wele lawɔ lam’atɛmɔlawɔ Jehowa ndo alongolawɔ Yeso Kristo oko Nkumekanga. (Enyelo 7:​9-15) Lo ndjela awui wotshiwɔ la ntondo l’ɛnɛlɔ kaki Ezekiyɛlɛ, nkumbo 12 y’Isariyɛlɛ yekɔ didjidji dia “ekoko ekina.” (Joani 10:16; ɛdika la Luka 22:​28-30.) Onde ndo wɛ mbele l’atei a wanɛ wangɛnangɛna lam’atombolawɔ Jehowa lo sambisha Diolelo diande?

6. Lande na kakawake mvudu y’olelo lo sɛkɛ dia l’andja, ndo dui sɔ mboholaka ɛkɔkɔ ekina diɛsɛ diakɔna?

⁶ Lam’atatakindola lo sɛkɛ dia l’andja, sho tambɛna mvudu 30 y’olelo, lɛnɛ alɛ anto etenyi kɛmɔtshi k’elambo ɛsɔ wa la lolango. (Ezekiyele 40:17) Ɛlɔ kɛnɛ, ɛkɔkɔ ekina hawoyokimɔ elambo wa waa nyama koko vɔ hawoye anyanya oya lo tɛmpɛlɔ ka lo nyuma. (Ɛdika la Etumbelu 23:15.) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Dia dikambu diandi [Yeso], tukimoki ulambu wa mandulaka [Nzambi] nshi tshe, uku elua uma lu elomo watetawoka lukumbu landi. Keli tanyuhelaki ntshanela ololo la nkimanyanyiana, ne dia [Nzambi] atongenangenaka l’elambu wa wuhu oso.” (Heberu 13:​15, 16; Hosea 14:⁠2) Ekɔ diɛsɛ dia woke dia nambola Jehowa elambo wa ngasɔ.​—⁠Tukedi 3:​9, 27.

7. Wɛdikelo wa tɛmpɛlɔ toshikikɛka dui diakɔna?

⁷ Ezekiyɛlɛ ekɔ lo menda nganɛ wɛdika ondjelo tɛmpɛlɔ kɛsɔ ka l’ɛnɛlɔ. (Ezekiyele 40:⁠3) Ɔpɔstɔlɔ Joani lawɔ wakawotɛ vate: ‘onela, ɛdike tɛmpɛlɔ ka Nzambi, ndo elambwelo; âle ndo wanɛ watɛmɔla lɔkɔ.’ (Enyelo 11:⁠1) Wɛdikelo ɔsɔ ɛnyawɔ? Lo weho akɔ ehende, vɔ wakasha eshikikelo ɔnɛ ndoko ɛngɔ ɔtɔi kakoka shimba Jehowa dia nde kotsha asangwelo ande wendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Popo nd’ɛlɔ, sho kokaka ndjashikikɛ ɔnɛ ndoko ɛngɔ, kânga wekamu wa wolo oma le lɛɛta​—⁠wakoka memadja ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi.

8. Akɔna ɔ̂tɔ otsha lo sɛkɛ dia l’etei, ndo asoko asɔ atoholawɔ?

⁸ Lam’atatatenyanya sɛkɛ sɔ dia l’andja, tekɔ lo mɛna asoko asato w’otsha lo sɛkɛ dia l’etei; asoko akɔ wa l’etei wekɔ l’ɔnɔngɔ, ndo vɔ mbɛdima l’asoko wa l’andja weke ndo etale. (Ezekiyele 40:​6, 20, 23, 24, 27) Paka ɛlɔmbɛdi mbakoka mbɔtɔ lɔkɔ. Asoko wa l’etei toholaka ɔnɛ naka akitami w’Akristo pombaka kitanyiya ɛlɛmbɛ la adjango wa Nzambi, kete ɛlɛmbɛ l’adjango akɔ wamɛ mbalɔmbɔla Akristo tshɛ wa mɛtɛ. Ko naa olimu w’ɛlɔmbɛdi ndo alembetshiyawɔ ɛlɔ kɛnɛ na?

Dioho di’ɛlɔmbɛdi dia kɔlamelo

9, 10. Ngande wakasha “elombedi wa lu diuhu dia khum’ekanga” alako wa lo nyuma oko wakate olui w’ɛlɔmbɛdi wa l’ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ?

⁹ La ntondo ka Kristo mbotɔ, ɛlɔmbɛdi wakakambaka olimu wa wolo lo tɛmpɛlɔ. Wakadiakaka nyama ya nambola, wakayilambolaka l’elambwelo ndo wakakimanyiyaka ɛlɔmbɛdi ekina l’anto k’anto, ɔsɔ aki olimu walɛndja demba mɛtɛ. Koko vɔ waki l’olimu okina w’ohomba efula wa ntsha. Jehowa akadjangɛ ɛlɔmbɛdi ate: “Kawetshaki wudja ami etshikitanelu ka engo k’ekila la engo kaha ekila; kawâlimbitshiyaki dia ntshikitanya engo keli mindu la engo keli pudipudi.”​—⁠Ezekiyele 44:23; Malaki 2:⁠7.

¹⁰ Onde wɛ ngɛnangɛnaka olimu wa wolo ndo wa la ndjakitshakitsha wakamba olui w’akitami, “elombedi wa lu diuhu dia khum’ekanga,” lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi? (1 Petero 2:⁠9) L’ɛnyɛlɔ k’ɛlɔmbɛdi wa lo nshi y’edjedja, vɔ mbetshaka anto awui wa lo nyuma dia mbakimanyiya woho wa vɔ mbeya kɛnɛ kele pudipudi ndo kalanga Nzambi la kɛnɛ kele mindo ndo kahandetawɔ. (Mateu 24:45) Wetshelo ɔsɔ washama l’ekimanyielo k’ekanda walembetshiya Bible, ka nsanganya y’Akristo la ka nsanganya ya weke, ambokimanyiya miliyɔ y’anto dia vɔ mbokana la Nzambi nto.​—⁠2 Koreto 5:⁠20.

11. (a) Ngande wakatɛtɛ ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ lo dikambo di’ohomba w’ɛlɔmbɛdi ndjâla pudipudi? (b) Ngande wɛdiama akitami lo yoho ya lo nyuma lo nshi nyɛ y’ekomelo?

¹¹ Koko, ɛlɔmbɛdi hawohombe komɛ paka lo ndakanya anto akina dia monga pudipudi; vɔ vamɛ pombaka monga pudipudi. Diɔ diakɔ diakɛnyi Ezekiyɛlɛ wɛdiɛlɔ wa dioho di’ɛlɔmbɛdi dia l’Isariyɛlɛ. (Ezekiyele 44:​10-16) Woho akɔ wamɛ mbele, akambo wakete mɛnyaka ɔnɛ lo 1918 mbakadjasɛ Jehowa ‘oko ɔmbɛdishi’ lo tɛmpɛlɔ kande ka lo nyuma, dia sɛdingola olui w’ɛlɔmbɛdi w’akitami. (Malaki 3:​1-5) Wanɛ wakatshikala pudipudi lo nyuma kana wakayatshumuya oma lo woho wakawatɛmɔlaka dikishi wakakondja lotshungɔ la tetemala kamba lo tɛmpɛlɔ kande ka lo nyuma. Koko, oko anto akina tshɛ, okitami tshɛ kokaka mbɔtɔ mindo lo nyuma kana lo lɔkɛwɔ. (Ezekiyele 44:​22, 25-27) Vɔ tshɛ wakahombe ntsha la wolo dia tshikala ‘aha la vadi y’oma l’andja ɔnɛ.’​—⁠Jakoba 1:27; ɛdika la Mako 7:​20-23.

12. Lande na kahombaso ngɛnangɛna olimu w’akitami?

¹² Onto tshɛ l’atei aso koka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi ngɛnangɛnaka ɛnyɛlɔ kakasha Akristo w’akitami l’olimu awɔ wa kɔlamelo wambowokamba ɛnɔnyi efula? Onde dimi mbokoyaka mbetawɔ kawɔ?’ Sunganaka di’ase lemba la woke mbohɔka ɔnɛ akitami hawototshikalaka la wɔ pondjo pondjo lanɛ la nkɛtɛ. Lo dikambo di’ɛlɔmbɛdi wa l’ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ, Jehowa akate ate: “Vo hawuyala nduku la etenyi k’okito: dimi keli etenyi kawo k’ukito.” (Ezekiyele 44:28) Woho akɔ wamɛ mbele, akitami bu la dihole dia pondjo lanɛ la nkɛtɛ. Vɔ wekɔ l’etenyi k’okitɔ l’olongo, ndo lemba la woke mbɔsaka dikambo sɔ oko tshondo ya diɛsɛ dia mbâsukɛ ndo mbâkeketsha edja tshɛ kêkewɔ lanɛ la nkɛtɛ.​—⁠Mateu 25:​34-40; 1 Petero 1:​3, 4.

Ele owandji na?

13, 14. (a) Lande na kahomba ewandji tomba oma l’atei w’ɛkɔkɔ ekina wa la nkɛtɛ? (b) Waa na wele ewandji lo yoho ya didjidji?

¹³ Kakianɛ, dimbola nɛ lo mimbɔma. Ko owandji ekɔ didjidji dia na? Lam’ele vɔ tɛkɛtaka diande oko onto ɔtɔi ndo oko olui w’anto, sho mbeyaka fɔnya ɔnɛ nde ekɔ didjidji di’olui ɔmɔtshi w’anto. (Ezekiyele 44:3; 45:​8, 9) Ko olui akɔna na? Lo mɛtɛ aha akitami. Lo ɛnɛlɔ, nde ekɔ lo kamba kâmɛ la dioho di’ɛlɔmbɛdi, koko nde kema ɔlɔmbɛdi. Otshikitanyi l’olui w’ɛlɔmbɛdi, nde ambolongola okitɔ lo wodja ndo ayoyɔsɛna lanɛ la nkɛtɛ koko aha l’olongo. (Ezekiyele 48:21) Ndo nto, Ezekiyele 46:10 mbutaka ɔnɛ: “Uwandji kotoki kame la wo [wanɛ wele bu lo nkumbo k’ɛlɔmbɛdi] lam’ayuwotoka [lo sɛkɛ dia l’andja dia tɛmpɛlɔ], ndu katumbaki kame la wo lam’ayuwutumbaka.” Nde hɔtɔ lo sɛkɛ dia l’etei koko tɛmɔlaka lo sɛkɛ dia l’andja, nde mbɔtɔka lo tɛmpɛlɔ ndo tombaka lam’atomba anto. Awui asɔ tshɛ mɛnyaka ɔnɛ owandji ekɔ l’atei wa lemba la woke l’ɛkɔkɔ ekina.

¹⁴ Mɛnamaka hwe dia, owandji ekɔ l’ɛkɛndɛ ɛmɔtshi l’atei w’ekambi a Nzambi. Lo sɛkɛ dia l’andja, nde mbidjasɛka lo dɛfu dia Soko dia l’Ehotwelo. (Ezekiyele 44:​2, 3) Dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ nde ekɔ l’ɔkɛndɛ wa nama, wele oko wɔnɛ waki la dikumanyi dia l’Isariyɛlɛ w’edjedja wanɛ wakadjasɛka lo soko di’osomba dia nomboyaka anto. (Ruta 4:​1-12; Tukedi 22:22) Waa na wele emendji ɛlɔ kɛnɛ l’atei w’ɛkɔkɔ ekina na? Dikumanyi diakasɔnwama oma le nyuma k’ekila dialongamɛ monga la lɔsɛnɔ la pondjo lanɛ la nkɛtɛ. (Etsha 20:28) Ɔnkɔnɛ, olui w’owandji walowanyemakɔ dia vɔ ndjonga l’akoka wa ndjeya kamba olimu l’andja w’oyoyo.

15. (a) Ngande wambotɛna hwe l’ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ diokanelo diele l’asa dikumanyi dia lemba la woke vɔ l’olui w’ɛlɔmbɛdi w’akitami? (b) Ɛkɛndɛ akɔna wele la dikumanyi di’akitami l’atei w’ɔlɔngɔswamelo waki Nzambi wa la nkɛtɛ?

¹⁵ Ko na diɔtɔnganelo diele ɛlɔ kɛnɛ lam’asa olui w’ɛlɔmbɛdi w’akitami la dikumanyi sɔ di’apami, wanɛ wele l’atei wa lemba la woke ndo wakamba olimu w’emendji na? Ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ mɛnyaka ɔnɛ dikumanyi diele l’atei wa lemba la woke wekɔ l’ɔkɛndɛ wa sukɛ akitami watɔlɔmbɔla lo nyuma ndo wakamba olimu oko wanɛ wâhɔnyi l’akitami akɔ. Lo ngande na? Ohɔ dia, l’ɛnɛlɔ kɛsɔ, ɛlɔmbɛdi wakalongola ɔkɛndɛ wa ndakanya anto akambo wa lo nyuma. Vɔ waki nto l’ɔkɛndɛ wa pembolaka dombo. Lâdiko dia lâsɔ, Ase Lɛwi waki ‘alami’ l’asoko wa lo tɛmpɛlɔ. (Ezekiyele 44:​11, 23, 24) Mɛnamaka hwe dia, owandji akahombaka mbetawɔ l’okitshakitsha tshɛ ɛlɔmbwɛlɔ ka lo nyuma k’ɛlɔmbɛdi l’olimu awɔ ɔsɔ. Lâsɔ, lo nshi yaso nyɛ sunganaka di’akitami nɔmbɔla ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Oko ɛnyɛlɔ, ase Olui Walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa sɔnamaka oma l’atei w’akitami. Aya ɛnɔnyi akumi wele dikumanyi sɔ di’akitami ndo dia kɔlamelo lo ndowanya olui w’owandji watahame tsho; vɔ walɔngɔsɔlakɔ wanɛ wayonga ase olui ɔsɔ woho wa vɔ ndjeya nɔmbɔla l’andja w’oyoyo waki Nzambi lam’ayowolongola lowandji tshɛ.

16. Lo ndjela Isaya 32:​1, 2, ngande wahomba dikumanyi tshɛ kamba?

¹⁶ Ko weho akɔna w’emendji wele anto asɔ wayonga ase olui w’owandji, wanɛ wayolongola ɛkɛndɛ wa weke na? Pɔlɔfɛsi ka l’Isaya 32:​1, 2 mbutaka ɔnɛ: “Enda, khum’ekanga ayulela la sambu k’ololo, la ewandji wayolombola antu lu akambu w’usimbwi. Ku untu l’untu ayuyala uku eshamelu uma lu lopepe, uku ukumbo uma lu ngimbi, uku ekedi w’ashi lu kete ya wumu. Ndu uku dedi dia dive dia wuki l’usui watuhekuyaka antu.” Pɔlɔfɛsi kɛsɔ kekɔ lo kotshama ɛlɔ kɛnɛ. Akristo wele dikumanyi, oyadi akitami kana ɛkɔkɔ ekina, wakambakɔ dia kokɛ ɛkɔkɔ oma lo ‘pɛpɛ’ shɔ: ɛnyɛlɔ oko ɛhɛnyɔhɛnyɔ la ɔkɔmwɛlɔ.

17. Ngande wahomba Elami w’Akristo ndjaɔsa, ndo ngande wahomba mbaɔsa ɛkɔkɔ?

¹⁷ Tɔtɛkɛta ‘ɔnɔmbɔdi’ la ‘owandji,’ tele la kitshimudi yamɛ lo Hɛbɛru hɛnya ɔnɛ wambodiya onto pɛtɛ. Koko, tɔ mɛnyaka ɛkɛndɛ wele l’anto asɔ wa kokɛ ɛkɔkɔ wa Nzambi. Jehowa ekɔ lo mbawa ɔnɛ: “Ambukuka! nyu ewandji wa Isariyele, nyunya akambu wa ngala la etshelu ka mpotola diango; nyutshaki akambu w’usimbwi ndu w’ololo.” (Ezekiyele 45:⁠9) Ekɔ ɔlɔlɔ dia dikumanyi tshɛ dia nshi nyɛ ndjela dako sɔ l’otema ɔtɔi. (1 Petero 5:​2, 3) Ɛkɔkɔ lawɔ mbeyaka ɔnɛ Yeso akawasha oko elami, ‘apami wele oko weshasha.’ (Efeso 4:⁠8) Ɔtɛkɛta wa Nzambi mɛnyaka kɛnɛ kahomba onto kotsha la ntondo ka nde sɔnama oko ekumanyi. (1 Timote 3:​1-7; Tito 1:​5-9) Diɔ diakɔ diayela Akristo ɛlɔmbwɛlɔ ka dikumayi.​—⁠Heberu 13:⁠7.

18. Naa ɛkɛndɛ ɛmɔtshi wele la wanɛ wayokenga olui w’ewandji ɛlɔ kɛnɛ, ndo ɔkɛndɛ akɔna wayonga lawɔ lo nshi yayaye?

¹⁸ Lo nshi yakafundamaka Bible, ewandji ɛmɔtshi waki l’ɛkɛndɛ efula ndeka akina. Ɛlɔ kɛnɛ, dikumanyi diele l’atei wa lemba la woke wekɔ l’ɛkɛndɛ wotshikitanyi. Amɔtshi kambaka l’etshumanelo ɔtɔi; akina lo tshumanelo efula oko emendji weteta; akina nto kambaka dikambo dia wedja efula, ɛnyɛlɔ oko ase Kɔmite ka Filialɛ; akina kimanyiyaka kɔmite yotshikitanyi y’Olui Walɔmbɔla. L’andja w’oyoyo, Yeso ayɔsɔna ‘ewandji lo nkɛtɛ k’otondo’ dia vɔ nɔmbɔla atɛmɔdi wa Jehowa lanɛ la nkɛtɛ. (Osambu 45:16) Aha la tamu, nde ayɔsɔna efula kawɔ oma l’atei wa dikumanyi dia kɔlamelo dia nshi nyɛ. Nɛ dia ɛlɔ kɛnɛ anto asɔ wambɛnya dia vɔ kokaka, nde ayɔsɔna efula l’atei awɔ dia mbasha ɛkɛndɛ woleki weke lo nshi yayaye lam’ayondotondja sɛkɛ olimu w’olui w’ewandji l’andja w’oyoyo.

Wodja wa nshi nyɛ w’ekambi a Nzambi

19. Wodja wakɛnyi Ezekiyɛlɛ lo ɛnɛlɔ ɛnyawɔ?

¹⁹ Ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ tɛkɛtaka nto dia wodja wambɔlɔngɔswama w’Isariyɛlɛ. Ko wodja ɔsɔ alembetshiyawɔ na? Pɔlɔfɛsi nkina y’ɔlɔngɔswɛlɔ yakatatshi ɔnɛ wodja w’Isariyɛlɛ, wayokoma paradiso oko Ɛdɛna. (Ezekiyele 36:​34, 35) Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo “wudja” wambɔlɔngɔswama, ndo vɔ lawɔ wekɔ oko Ɛdɛna lo yoho mɔtshi. Lo kanyi yakɔ shɔ mbatɛkɛtaso mbala efula dia paradiso kaso ka lo nyuma. Tshoto y’Etangelo nembetshiyaka “wudja” aso oko ‘dihole di’olimu, lɛnɛ akamba’ anto wakasɔnama oma le Nzambi.b Oyadi dihole diakɔna diakoka okambi wa Jehowa monga, nde ekɔ lo wodja wambɔlɔngɔswama ɔsɔ edja tshɛ kende lo ntsha la wolo dia sukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ lo kɛndakɛnda lo wanya waki Kristo Yeso.​—⁠1 Petero 2:⁠21.

20. Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo ‘woshasha w’ekila’ wa lo ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ, ndo ngande wakokaso ndjela wetshelo akɔ?

²⁰ Ko kayotota di’ɛtshi ka nkɛtɛ kakawelɛka ɔnɛ ‘woshasha w’ekila’? Ɔsɔ aki woshasha wakakimɔ anto lo dikambo dia dioho di’ɛlɔmbɛdi la di’osomba. Woho akɔ wamɛ, ‘anto tshɛ wa lo wodja’ wakahombaka mbisha owandji ɛtshi ka nkɛtɛ. Dikambo sɔ alembetshiyadiɔ ɛlɔ kɛnɛ na? Lo mɛtɛ, diɔ hadiɛnya ɔnɛ ekambi wa Nzambi la dia mɛmba wotsho wa futaka olui w’ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ. (2 Tesalonika 3:⁠8) Koko, dikumanyi nongolaka ntondotondo ekimanyielo ka lo nyuma. Mbut’ate: mbâkimanyiya l’olimu wakambema nshi nyɛ ndo mbâkitanyiya. Koko, oko aki lo nshi y’Ezekiyɛlɛ, ‘Jehowa mbashawɔ’ woshasha akɔ koko aha onto ɔmɔtshi.​—⁠Ezekiyele 45:​1, 7, 16.

21. Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma l’okahanyelo wa wodja wakɛnyi Ezekiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ?

²¹ Aha owandji la ɔlɔmbɛdi ato mbele l’ahole lo wodja ɔsɔ wambɔlɔngɔswama. Okahanyelo wa wodja ɔsɔ mɛnyaka ɔnɛ nkumbo yakɔ 12 yekɔ l’etenyi k’okitɔ kahawakoke pandja. (Ezekiyele 47:​13, 22, 23) Ɔnkɔnɛ, ɛlɔ kɛnɛ, ase lemba la woke kema paka la hiole mɔtshi tsho lo paradiso ka lo nyuma koko wayolongola ndo ɛtshi ka wodja lam’ayowokondja sango dia la nkɛtɛ lo Diolelo diaki Nzambi.

22. (a) Ele didjidji di’osomba wakɛnyi Ezekiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ? (b) Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo woho wakadingama osomba l’asoko djɔɔ?

²² Dia sho kumiya, osomba wa l’ɛnɛlɔ kɛsɔ alembetshiyawɔ na? Ɔsɔ kema osomba wa l’olongo nɛ dia vɔ wekɔ l’atei atei wa wodja wele ‘kema ekila.’ (Ezekiyele 48:​15-17) Mbokɛmaka di’osomba ɔsɔ pombaka monga wa la nkɛtɛ. Ko elɛwɔ osomba na? Shi osomba kɛdikɛdi olui w’anto wotshumani dia ntsha ɛngɔ kɛmɔtshi lo yoho yɔlɔngɔswami? Ɔsɔku mbediɔ. Ɔnkɔnɛ, osomba ɔsɔ ekɔ didjidji di’ɛlɔmbwɛlɔ ka la nkɛtɛ kayɔlɔmbwama wanɛ tshɛ wayokenga tshunda di’anto w’ɔlɔlɔ la nkɛtɛ. ‘L’andja w’oyoyo’ wayaye mbayosalema ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ dimɛna dimɛna. (2 Petero 3:13) Asoko w’osomba wele lo bɛkɛ diakɔ tshɛ, dioho la dioho la soko diadiɔ mɛnyaka ɔnɛ osomba wekɔ hwe di’onto tshɛ lalanga mbɔtɔ mbɔtɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, ekambi a Nzambi bu la tshina di’ɛlɔmbwɛlɔ kɛmɔtshi katakambe elimu awɔ lo woshɛshɛ. Sho kokaka sawola l’anangɛso wele l’ɛkɛndɛ; anto tshɛ mbeyaka tɛdikɔ tayelawɔ. Woho wakamba anto wa lo waoho tshɛ nkɛtɛ yasɛnya wodja toholaka ɔnɛ ɛkɔkɔ ekina sukɛka, kânga lo yoho ya l’emunyi, tɛdikɔ takɔsama ta nɔmbɔla ekambi a Nzambi l’andja w’otondo.​—⁠Ezekiyele 48:​19, 30-34.

23. Ayoteka lo sawo diayela?

²³ Ko kayotota lo dikambo di’ɔkɛdi w’ashi wakɛla oma lo tɛmpɛlɔ na? Lo sawo dia sato ndo dia komelo l’ɔnɔngɔ w’asawo anɛ wa wekelo, tayeya kɛnɛ kɛnya ɔkɛdi ɔsɔ lo nshi yaso nyɛ ndo lo nshi yayaye.

[Footnotes]

[Caption]

[Footnotes]

[Caption on page 26]

[Review on page 26]

Awui wa mbohɔka

◻ Ele didjidji dia tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ?

◻ Ele didjidji di’ɛlɔmbɛdi wakakambaka lo tɛmpɛlɔ kakɔ?

◻ Ele olui w’owandji, ndo naa ɛkɛndɛ ande ɛmɔtshi?

◻ Ele wodja wa l’ɛnɛlɔ k’Ezekiyɛlɛ, ndo ngande wakakahanyema wodja akɔ le nkumbo 12?

◻ Ele didjidji di’osomba?

[Caption]

[Questions]

[Caption on page 25]

[Map on page 25]

Okahanyelo wa wodja oko akɛnyi Ezekiyɛlɛ l’ɛnɛlɔ

Nkumbo dikumi la hiende

Etenyi k’Ase Lɛwi

Dihole di’Ekila dia Tɛmpɛlɔ ka Jehowa

Etenyi k’Ɛlɔmbɛdi

B A B

ƐTSHI KA NKƐTƐ KA WOSHASHA W’EKILA

A. “Jehowa Ndamɛ Ekɔ Lɔkɔ” (Jehowa- Shammah);

B. Etenyi ka Nkɛtɛ Kangɔna Diangɔ

Ndjale ka Woke

DANƐ

ASHƐRƐ

NAFƐTALI

MANASE

EFARAYIMA

RUBƐNA

JUDA

OWANDJI

BENDJAMINA

SIMEYƆNA

ISAKARA

ZEBULUNA

GADƐ

Ndjale ka Ngalileya

Ɔkɛdi wa Jɔrɔdana

Ndjale ka Lɛɛhɔ