Ɔtɛkɛta wa Jehowa wekɔ la lɔsɛnɔ
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Ezekiyele—Etenyi II
TEKƆ lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 609 ntondo ka tena diaso nɛ. Nkumekanga ka Babilɔna ambotatɛ shidiya odingelo ande w’ekomelo wa Jerusalɛma. Polo lâsɔ, losango lakewoyaka Ezekiyɛlɛ wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ la Babilɔna lakalekaka mendana la ɔkwɛlɔ ndo elanyelo k’osomba awɔ wakawalangaka, mbuta ate Jerusalɛma. Koko kakianɛ, prɔfɛsiya ya Ezekiyɛlɛ yambendana la elanyelo ka wedja w’apanganu wakahombe ngɛnangɛna mpokoso kakahombe komɛ ekambi waki Nzambi. Etena kakakɔ Jerusalɛma ngɔndɔ 18 l’ɔkɔngɔ, losango la Ezekiyɛlɛ lakanyomendana la dui dikina: kakianɛ nde osambisha dia wolwelo wa diambo w’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ.
Ezekiyele 25:1–48:35 ekɔ la prɔfɛsiya yendana la wedja wakadinge Isariyɛlɛ ndo la etshungwelo k’ekambi waki Nzambi.a Awui wele lo dibuku dia Ezekiyele kɔndwama lo ndjela woho wakayahɔnaka ndo wakawatombaka onyake awui wele lo Ezekiyele 29:17-20. Avɛsa anɛi anɛ hawofundami lo ndjela woho wakayahɔnaka awui, koko vɔ tɛkɛtaka dikambo di’elanyelo ka Edjibito. Oko wediɔ etenyi kɛmɔtshi k’Afundelo wakasambiyama, dibuku dia Ezekiyele ‘diekɔ la lɔsɛnɔ ndo la wolo.’—Heberu 4:12.
‘NKƐTƐ SHƆ YAYOYALA OKO EKAMBƆ K’ƐDƐNA’
Lo mɛna la ntondo kɛnɛ kayowosala etena kayolanyema Jerusalɛma, Jehowa akatome Ezekiyɛlɛ dia mbewoya Amɔna, Mɔaba, Edɔmɛ, Filistiya, Tura ndo Sidɔna kɛnɛ kayowakomɛ. Anto wayomba diangɔ dia Edjibito. ‘Farawɔ, nkumekanga ka Edjibito ndo olui ande w’anto’ wambɛdikama l’otamba w’osase wayonyukɔma la “yombo ya khum’ekanga ka Babilona.”—Ezekiyele 31:2, 3, 12; 32:11, 12.
Ngɔndɔ oko shamalo l’ɔkɔngɔ w’elanyelo ka Jerusalɛma lo 607 ntondo ka tena diaso nɛ, onto ɔmɔtshi lakahande akaye ndo akayotɛ Ezekiyɛlɛ ɔnɛ: “Usumba wambulanyema!” Ɔprɔfɛta ‘kotshikala nto lomi’ nde akonge l’awui wa mbewoya wanɛ waki lo lɔhɔmbɔ. (Ezekiyele 33:21, 22) Nde aki la prɔfɛsiya yendana l’okalwelo yakandahombe mbewoya. Jehowa “[aya]kitshiya ulami otoi utu, ukambi [ande] Davidi.” (Ezekiyele 34:23) Edɔmɛ akahombe tshikala tɔngɔ to, koko, Juda wodja wakângana etale wakahombe monga “uku ekambo ka Edena.” (Ezekiyele 36:35) Jehowa akalake dia kokɛ anto ande wakakalola oma lo ɔlɔshamelo wa “Ngongo.”—Ezekiyele 38:2.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
29:8-12—Etena kakɔna kakatshikala Edjibito tɔngɔ to ɛnɔnyi 40? L’ɔkɔngɔ wa elanyelo ka Jerusalɛma lo 607 ntondo ka tena diaso nɛ, atshikadi w’ase Juda wakalawɔ lo Edjibito kânga mbakâhɛmɔla ɔprɔfɛta Jeremiya diaha vɔ sala dikambo sɔ. (Jeremiya 24:1, 8-10; 42:7-22) Kɛsɔ kokoka mbakimanyiya dia vɔ mbewɔ ase Babilɔna nɛ dia Nɛbukadinɛza akaye ndjɔlɔsha Edjibito ko akɔlɛndja. Ondo oma lâsɔ mbakayotshikala Edjibito tɔngɔ to ɛnɔnyi 40. Kânga mbele ndoko ɔkɔndɔ w’ase andja ɔnɛ watɛkɛta dikambo sɔ, sho koka shikikɛ dia diɔ diakasalema nɛ dia Jehowa ekɔ onto latokotshaka prɔfɛsiya.—Isaya 55:11.
29:18—Ngande wakonge “ete awo tshe awandji atu, la aheka awo tshe puta tshu”? Odingelo w’osomba wa Tura komonga yana ya dikambo ndo aki okakatanu wa wolo. Diakɔ diele ɛtɛ w’alembe waki Nɛbukadinɛza wakakome awandji la ɔlɔtɛlɔ wa tofulɛ tawɔ t’alɔnga ndo ahɛka awɔ waki mpota mpota oma lo wɛmbɛlɔ wa diangɔ dia mbika ngele ndo tangelo.—Ezekiyele 26:7-12.
Wetshelo le so:
29:19, 20. Lam’ele ase Tura wakalawɔ l’ɛngɔnyi awɔ efula l’osomba awɔ waki lo disɛnga, Nɛbukadinɛza komumba diangɔ efula la Tura. Kânga mbaki Nɛbukadinɛza nkumekanga k’opanganu kaki la lotamanya ndo la lokaki, Jehowa akôfute l’olimu ande lo mbosha Edjibito oko “difutu di’alimbi andi.” Shi kɛsɔ mɛnyaka dia sho pombaka mbokoya Nzambi ka mɛtɛ lo futaka elambo le lɛɛta l’ɔtɛ wa kɛnɛ kasalande dia wahɔ aso? Tekɔ l’ɔkɛndɛ wa sala dikambo sɔ oyadi lɔkɛwɔ lele la ewandji wa lɛɛta kana woho wakambawɔ la falanga yafutaso elambo.—Romo 13:4-7.
33:7-9. Olui wa sɛtɛdi wa nshi nyɛ, mbuta ate atshikadi w’akitami ndo asekawɔ hawohombe pondjo tshika dia sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo ndo mpɛmɔla anto lo kɛnɛ kendana la “fonu ka wulu” kayaye.—Mateu 24:21.
33:10-20. Dia sho kondja panda, sho pombaka tshika akambo wa kɔlɔ ndo kitanyiya kɛnɛ katɔlɔmba Nzambi. Eelo mɛtɛ, mboka ka Jehowa kekɔ ‘osembɔki.’
36:20, 21. Oko wakiwɔ kokotsha kɛnɛ kakawalɔmbamaka dia kotsha lo woho wakiwɔ ‘ekambi wa Jehowa,’ ase Isariyɛlɛ wakɔnyɔla lokombo la Nzambi l’atei wa wedja. Hatohombe pondjo monga atɛmɔdi wa Jehowa wa l’ɛlɔmɔ.
36:25, 37, 38. Paradiso ka lo nyuma kasɛnaso ɛlɔ kɛnɛ ndola la ‘lemba l’anto wele ekila.’ Ɔnkɔnɛ, oko weso lo paradiso kɛsɔ, sho pombaka sala la wolo tshɛ dia kilama pudipudi.
38:1-23. Ekɔ mɛtɛ dui di’ekeketshelo dia mbeya ɔnɛ Jehowa ayokokɛ ekambi ande etena kayowalɔsha Ngɔngɔ ka lo wodja wa Mangɔngɔ! Ngɔngɔ ekɔ lokombo lakawasha “umbuledi a kete nye,” mbuta ate Satana Diabolo, l’ɔkɔngɔ wa nde mbitshanyema oma l’olongo. Wodja wa Mangɔngɔ mɛnyaka emamu wa nkɛtɛ, lɛnɛ odjami Satana la ɛdiɛngɛ ande lo lokanu.—Joani 12:31; Enyelo 12:7-12.
“UDJI TUKANYI TAYE LU AKAMBU TSHE WAYANGAMI NKENYA”
Tekɔ l’ɔnɔnyi wa 14 l’ɔkɔngɔ w’osomba wa Jerusalɛma ndanyema. (Ezekiyele 40:1) Ase Juda wakahombe tshikala nto ɛnɔnyi akumi atanu l’esamalo lo lɔhɔmbɔ. (Jeremiya 29:10) Ezekiyɛlɛ aya kakianɛ l’ɛnɔnyi suke la 50. Lo ɛnɛlɔ kɛmɔtshi, nde akɛmbama lo nkɛtɛ y’Isariyɛlɛ. Wakawotɛ ɔnɛ: “On’a untu, enda la ashu aye ndu uki l’atui aye, udji tukanyi taye lu akambu tshe wayangami nkenya.” (Ezekiyele 40:2-4) Ande ɔngɛnɔngɛnɔ waki la Ezekiyɛlɛ lamak’andɛnyi ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ k’oyoyo lee!
Tɛmpɛlɔ ka lotombo kakɛnyi Ezekiyɛlɛ kaki la nkuke shamalo, mvudu ya ndɛ 30, dihole di’Ekila, dihole Dioleki Ekila, ediakelo k’otamba ndo ediakelo ka tshumbaka elambo. Ashi wakakɛlaka ‘oma lo’ tɛmpɛlɔ wakayokoma ɔkɛdi wa woke. (Ezekiyele 47:1) Ezekiyɛlɛ akɛnyi nto ɛnɛlɔ kendana la woho wakakahanyema bɛtshi dia nkɛtɛ le waoho 12, mbuta ate dioho la dioho diakalongola ɛtshi ka nkɛtɛ lam’asa ɛstɛ la owɛstɛ ndo yɛtshi ya tshitshɛ yakadjasɛka wanɛ wakalɔmbɔlaka yaki lam’asa ɛtshi ka nkɛtɛ ka Juda la ka Bɛnjamina. “Etemwelo ka [Jehowa]” ndo “usumba” wakawelɛka ɔnɛ Jehowa ekɔ lɔkɔ waki l’etenyi kɛsɔ.—Ezekiyele 48:9, 10, 15, 35, nɔtɛ.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
40:3–47:12—Tɛmpɛlɔ ka l’ɛnɛlɔ ka Ezekiyɛlɛ kekɔ didjidji dia ɛngɔ kakɔna? Ndoko lushi lakahikama woho wa tɛmpɛlɔ ka shaka kakɛnyi Ezekiyɛlɛ lo ɛnɛlɔ kɛsɔ. Tɔ kekɔ didjidji dia tɛmpɛlɔ kaki Nzambi ka lo nyuma, mbuta ate okongamelo ande wa nshi nyɛ w’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi wele oko tɛmpɛlɔ. (Ezekiyele 40:2; Mika 4:1; Heberu 8:2; 9:23, 24) Ekotshamelo ka ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kekɔ lo kotshama lo “nshi y’ekumelu,” etena kɛdiama dioho di’ɛlɔmbɛdi. (2 Timote 3:1; Ezekiyele 44:10-16; Malaki 3:1-3) Koko ekotshamelo katɔ k’ekomelo kayosalema lo Paradiso. Ɛnɛlɔ ka tɛmpɛlɔ kakasha ase Juda waki lo lɔhɔmbɔ elongamelo k’ɔnɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ wayolwama ndo di’ɔnɛ nkumbo tshɛ k’ase Juda kayokondja ɛtshi katɔ ka nkɛtɛ k’okitɔ.
40:3–43:17—Kakɔna kele ohomba lo woho wakɛdikama tɛmpɛlɔ? Wɛdikelo wa tɛmpɛlɔ mɛnyaka dia sangwelo dia Jehowa diendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi diayokotshama ndoko onyake.
43:2-4, 7, 9—Aki “edu wa khumi ya dikanga” wakahombe minyɛma oma lo tɛmpɛlɔ? Ondo edo watɛkɛtama lanɛ aki dikishi. Nkumi ya dikanga yakolɛka la Jerusalɛma kâmɛ ndo anto awɔ wakalanya tɛmpɛlɔ ka Nzambi la dikishi, mbuta ate lo sala ngasɔ, vɔ wakadietɛ nkumi ya dikanga yawɔ.
43:13-20—Ediakelo kakɛnyi Ezekiyɛlɛ lo ɛnɛlɔ aki didjidji dia na? Ediakelo kɛsɔ aki didjidji dia lolango la Nzambi lokakatanyi l’olambo wa tshungo waki Kristo. L’ɔtɛ w’olambo ɔsɔ, akitami komaka anto wa losembwe ndo anto wakenga “ului a wuki” mbɛdiamaka ndo mbɔsamaka anto wa pudipudi lo washo wa Nzambi. (Enyelo 7:9-14; Romo 5:1, 2) Ondo diakɔ diele “puki ka wuki ka lolelola” kaki lo tɛmpɛlɔ ka Sɔlɔmɔna, mbuta ate dɔnga dia woke diaki la ashi wakasolaka ɛlɔmbɛdi anya lɔkɔ kɔmɛnama lo tɛmpɛlɔ kakɛnyi Ezekiyɛlɛ lo ɛnɛlɔ.—1 Khumi ya Dikanga 7:23-26.
44:10-16—Olui w’ɛlɔmbɛdi waki didjidji dia na? Olui w’ɛlɔmbɛdi waki didjidji dia olui w’Akristo w’akitami wa nshi yaso nyɛ. Wɛdiɛlɔ awɔ wakasalema lo 1918 etena kakadjasɛ Jehowa oko “ondelodi, la ombedishi” lo tɛmpɛlɔ kande ka lo nyuma. (Malaki 3:1-5) Wanɛ waki pudipudi kana wakayatshumoya wakakoke tetemala kamba olimu awɔ wa lânde. Oma lâsɔ, vɔ wakahombe mbidja welo efula dia tetemala ndjalama diaha “ndjala la akambu wa kolo wa la kete,” lo sala ngasɔ, vɔ wakakome bɛnyɛlɔ le “ului a wuki,” wele waoho waki komonga ɛlɔmbɛdi mbaki didjidji diawɔ.—Jakoba 1:27; Enyelo 7:9, 10.
45:1; 47:13–48:29—“Kete” ndo ɛtshi katɔ aki didjidji dia na? Nkɛtɛ aki didjidji dia dihole diakamba ekambi waki Nzambi olimu. Oyadi dihole diakɔna diele ɔtɛmɔdi wa Jehowa, l’edja tshɛ kasukɛnde ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ, nde ekɔ lo wodja wakalɔngɔswama. Okahanyelo wa nkɛtɛ w’ekomelo wayosalema l’andja w’oyoyo etena kayokita onto tshɛ lele la kɔlamelo ɛtshi kande ka nkɛtɛ.—Isaya 65:17, 21.
45:7, 16—Woho wakakimɔka anto olambo dikambo dia dioho di’ɛlɔmbɛdi ndo dia owandji aki didjidji dia na? Lo tɛmpɛlɔ ka lo nyuma, dikambo sɔ mendanaka ntondontondo l’osukɔ wa lo nyuma, mbuta ate kimanyiyana ndo kamba lonya lo lonya.
47:1-5—Ashi wakɛnyi Ezekiyɛlɛ lo ɛnɛlɔ waki didjidji dia na? Ashi waki didjidji dia tɛdikɔ takɔshi Jehowa dikambo dia lɔsɛnɔ, mbidja ndo olambo wa tshungo wa Kristo Yeso ndo ewo ka Nzambi katanema lo Bible. (Jeremiya 2:13; Joani 4:7-26; Efeso 5:25-27) Lushi lɔsɔ lakatalekaka monga dingunda yema yema dia kotsha ehomba w’anto w’eyoyo wahongomɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. (Isaya 60:22) Lushi lɔsɔ layoleka fukɔfukɔ la ashi wa lɔsɛnɔ l’Ɛlɔmbwɛlɔ k’ɛnɔnyi kinunu, ndo ashi alɔ wayonga nto la eokelo k’efula k’oma lo “abuku” wayofɔma l’etena kɛsɔ.—Enyelo 20:12; 22:1, 2.
47:12—Etamba w’elowa wekɔ didjidji dia na? Etamba wa didjidji ɛsɔ wekɔ tɛdikɔ ta lo nyuma tɔsa Nzambi dia kaloya anto lo eongelo ka kokele.
48:15-19, 30-35—Osomba wakɛnyi Ezekiyɛlɛ lo ɛnɛlɔ wekɔ didjidji dia na? Osomba wakelamɛka ɔnɛ ‘Jehowa ekɔ lɔkɔ’ waki lo nkɛtɛ yaki ‘komonga ekila,’ dia mɛnya dia vɔ wekɔ didjidji dia ɛngɔ kɛmɔtshi ka la nkɛtɛ. Mɛnamaka dia osomba ɔsɔ wekɔ ɛlɔmbwɛlɔ ka la nkɛtɛ kayokondja wanɛ wayokenga “kete y’uyuyu” ya losembwe ɛlɔlɔ lɔkɔ. (2 Petero 3:13) Woho wewɔ l’asoko lo wedi awɔ tshɛ, mɛnyaka woho wakoka onto mbɔtɔ lɔkɔ aha l’okakatanu. Emendji wele l’atei w’ekambi waki Nzambi pombaka monga anto wadjana lo demba.
Wetshelo le so:
40:14, 16, 22, 26. Esato wa atoko waki lo ehele ka lo mbɔtwɛlɔ ka tɛmpɛlɔ mɛnyaka dia paka anto wele la lɔkɛwɔ la dimɛna mbetawɔma dia mbɔtɔ. (Osambu 92:12) Kɛsɔ tɛnyaka ɔnɛ dia ɔtɛmwɛlɔ aso mbetawɔma le Jehowa paka sho monga anto wele la lɔkɛwɔ la dimɛna.
44:23. Sho kokaka mɛtɛ monga la lowando lo kɛnɛ kasala olui wa dioho di’ɛlɔmbɛdi wa nshi nyɛ! ‘Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ ekɔ lo tosha mbo ya ndɛ ya lo nyuma la wonya wakoka ndo yɔ mbatokimanyiya dia mbeya otshikitanu wele lam’asa kɛnɛ kɔsa Jehowa dia kekɔ mindo la kɛnɛ kɔsande dia kekɔ pudipudi.—Mateu 24:45.
47:9, 11. Ewo, mbuta ate dikambo dimɔtshi di’ohomba efula diendana la ashi wa didjidji, kekɔ lo sala olimu wa dimɛna efula w’ɛkɔnwɛlɔ nshi nyɛ. Oyadi dihole dianɔmawɔ, vɔ mbishaka anto lɔsɛnɔ lo nyuma. (Joani 17:3) Lo wedi okina, wanɛ wahetawɔ ashi washa lɔsɛnɔ asɔ, ‘wayowasha lɛhɔ,’ mbuta ate wayolanyema lo pondjo. Ekɔ mɛtɛ dikambo dia dimɛna efula dia ‘sho salaka la wolo tshɛ dia nembetshiyaka ɔtɛkɛta w’akambo wa mɛtɛ dimɛna’!—2 Timote 2:15.
“Dimi layukidia lukumbu lami la wuki”
L’ɔkɔngɔ wa nde minya nkumekanga k’ekomelo ka l’ɔlɔndji wa Davidi l’okudi, Nzambi ka mɛtɛ akatshike dia etena k’otale mbeta la ntondo ka “kanga diulelu” ndjɔlɔmbɔla. Koko, Nzambi kombohɛ sheke yakandadje la Davidi. (Ezekiyele 21:27; 2 Samuele 7:11-16) Prɔfɛsiya ka Ezekiyele tɛkɛtaka ɔnɛ “ukambi ami Davidi,” ɔnɛ lakahombe ndjonga “ulami” ndo “uwandji.” (Ezekiyele 34:23, 24; 37:22, 24, 25) Onto ɔsɔ ko Yeso Kristo lo lowandji la Diolelo. (Enyelo 11:15) Jehowa “ayukidia lukumbu [lande] la wuki” lo tshimbo ya Diolelo dia Mɛsiya.—Ezekiyele 36:23.
Kem’edja wanɛ tshɛ wɔnyɔla lokombo la Nzambi l’ekila wayolanyema. Koko wanɛ wakidia lokombo lɔsɔ lo nsɛnɔ yawɔ lo tɛmɔla Jehowa lo yoho yalangande wayokondja lɔsɛnɔ la pondjo. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tɔnɔke dimɛna ashi wa lɔsɛnɔ wakɛla tshavutshavu nshi yaso nyɛ ndo teetɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ dikambo dioleki tshɛ ohomba lo nsɛnɔ yaso.
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
a Lo kɛnɛ kendana l’awui wele lo Ezekiyele 1:1–24:27, enda “Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Ezekiyele—Etenyi I,” lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ k’esambele 1, 2007.
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Tɛmpɛlɔ ka dimɛna efula ka l’ɛnɛlɔ ka Ezekiyɛlɛ
[Osato wa lo lɛkɛ 22]
Ashi wa lɔsɛnɔ wa lo ɛnɛlɔ ka Ezekiyɛlɛ nembetshiyaka na?
[Efundelo wɛnya kanga]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.