Tokimwane oma k’ɛse otema
“Osoku mbayunyutshela ndu Papa leli l’ulungu, naka nyu hanyudimanyiya anyanyu kolo uma l’etema anyu.”—MATEU 18:35.
1, 2. (a) Ngande wakɛnya womoto ɔmɔtshi lakeyamaka oko otshi wa pɛkato lowando lande le Yeso? (b) Dui diakɔna diakate Yeso l’okadimwelo ande?
ONDO nde aki womoto la numba, koko aha onto lakokayɛ fɔnya wate wɛ kokaka mbotana lo luudu l’onto layasha lo akambo wa Nzambi. Endaka anto amɔtshi wakambe heyama dia mbotana lɛkɔ, kete kɛnɛ kakandasale kakaleke mbatshika la diambo. Nde akasukana la pami kakaleke anto tshɛ lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ ko akɛnya lowando laki lande lo menda elimu wakandasalaka, nde akôsole ekolo l’asɔyi ande ko nde mbakitolawɔ la divo diande.
2 Pami kɛsɔ kakawelɛka Yeso komonga la saki ka mbewɔ womoto ɔsɔ ‘lakeyamaka l’osomba oko otshi wa pɛkato.’ Koko Simɔna, Ofarisɛ, kanga luudu, kɔngɛnangɛnaka l’ɔtɛ w’ɔnɛ womoto akɔ ekɔ otshi wa pɛkato. Yeso akôkadimola lo mbotɛ ɔkɔndɔ w’anto ahende wakakolama dibasa dia pami kɛmɔtshi. Ɔmɔtshi akakolama dibasa dia woke: suke la falanga ya lofuto l’ɛnɔnyi ehende le ose olimu. Okina akakolama falanga yaki oko etenyi ka dikumi ka falanga yakakolama onyande, hakoki ndo lofuto la ngɔndɔ shato. Lam’akiwɔ ndoko l’akoka wa futa, ɔnɛ lakâsɔndja falanga ‘akâkimwɛ vɔ akɔ ahende.’ Mbokɛmaka hwe lâsɔ dia ɔnɛ lakawakimwɛ dibasa di’efula mbaki l’ɔkɔkɔ woleki woke wa mɛnya ngandji kande le ɔnɛ lakɔ̂sɔndja. L’ɔkɔngɔ wa nde mbɔtɔnganyiya dikambo sɔ la otshelo w’ɔlɔlɔ wakasale womoto akɔ, Yeso akayokotsha dui nɛ ate: “Ɔnɛ lakimwɛɛwɔ cicɛ, hɛɛnya lolango l’efula.” Oma lâsɔ ko nde ndjotɛ womoto akɔ ate: “Munga yaakiyɛ yambodimanyema.”—Luka 7:36-48, Dyookaneelo dy’Oyooyo.
3. Lo dikambo diakɔna diahombaso ndjâsɛdinga ɔlɔlɔ?
3 Ohotokoyambola wate: ‘Otondoyala dimi mbaki womoto ɔsɔ kana otomotanema lo woho wa dikambo dia ngasɔ ko wambomboka kɛtshi, onde l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ lotoyokeketsha otema d’aha kimwɛ anto akina?’ Ondo wɛ ayokadimola wate: ‘Ndoko!’ Ko onde wɛ mɛtɛ mbetawɔka ɔnɛ wɛ ekɔ la mbekelo ka kimwanɛ? Onde ngasɔ mbeyɛ? Onde wɛ tokimwanɛka aha l’okakatanu ndo anto akina mbutaka ɔnɛ wɛ ekɔ onto lakimwanɛ? Ɛsɔ tênde lande na kele ɔm’ɔmɔ a l’atei aso pombaka sɛdinga otema ande ɔlɔlɔ lo dikambo sɔ.
Edimanyielo kahombama—ndo kakawatodimanyiyɛ
4. Dui diakɔna diatenda diahombaso mbetawɔ?
4 Wɛ bu kokele, ndo dui sɔ wɛ dieyaka dimɛna efula. Endaka wambokombola ɔnɛ kana wɛ ekɔ kokele, wɛ ayosuya dia wɛ kema kokele, ndo ondo wɛ ayohɔ ɛtɛkɛta wofundami lo 1 Joani 1:8 wata ɔnɛ: “Naka shu tambuta shati: Shu kema la kolo, shu tambuyadimbiya, akambu wa mete kema l’etema asu.” (Romo 3:23; 5:12) Le anto amɔtshi, eongelo ka pɛkato mbeyaka mɛnama oma lo pɛkato yasalawɔ yambɔtɛkɔya kɔlɔ ndo yasha anto akina kandji l’asolo. Koko, oyadi kânga wɛ kosala akambo wa kɔlɔ wa ngasɔ l’okonda, ekɔ mɛtɛ tena dimɔtshi la weho efula wahayayokotshaka awui wa Nzambi, mbut’ate watoyotshaka pɛkato, shi mɛtɛ?
5. Sho pombaka monga la lowando le Nzambi l’ɔtɛ wa dui diakɔna?
5 Ɔnkɔnɛ, kɛnɛ kambokokomɛ mbɔtɔnɛka la kɛnɛ kakalembetshiya ɔpɔstɔlɔ Paulo ɔnɛ: “Nyu wane wakavu ne dia kolo yanyu, ndu waki kumbahema ehekeli w’alimba, [Nzambi] akanyusha lumu kame la ndi [nde Yeso], akatudimanyia kolo yasu tshe.” (Kolosai 2:13, Efeso 2:1-3) Lembetɛ etelo k’ɔnɛ ‘akatodimanyiya kɔlɔ yaso tshɛ.’ Tɔ mbutaka awui efula. Sho tshɛ onto l’onto ekɔ l’ɔkɔkɔ w’oshika wa sɛngasɛnga Nzambi oko Davidi ɔnɛ: “[Jehowa] li, ne dia lukumbu laye, unyimanyiya kolo kami, ne dia to keko wuki.”—Sho mbɛnganyisha alɛta ango; Osambu 25:11.
6. Dui diakɔna diakokaso ndjashikikɛ lo kɛnɛ kendana la Jehowa ndo la edimanyielo?
6 Ngande wakokayɛ wɛ, kana onto tshɛ la l’atei aso, kondja edimanyielo na? Dui sɔ kokaka ntshama oma lo woho wele Jehowa Nzambi la solo dia kimwanɛ. Kimwanɛ ekɔ dionga dimɔtshi dia woke dia lo lonto lande. (Etumbelu 34:6, 7; Osambu 86:5) Oko wahatakoke mamba, Nzambi tɔlɔmbaka dia sho mbâwɛɛ lo dɔmbɛlɔ ndo mbɔlɔmba edimanyielo, kana mbotɛ dia nde tokimwɛ. (2 Ekondo 6:21; Osambu 103:3, 10, 14) Nde akasale ɛlɔngɔswɛlɔ kɛmɔtshi k’oma l’ɛlɛmbɛ dia mbisha anto edimanyielo kɛsɔ, ɛlɔngɔswɛlɔ kakɔ ko olambo wa Yeso w’etshungwelo.—Romo 3:24; 1 Petero 1:18, 19; 1 Joani 4:9, 14.
7. Sho pombaka monga la mposa ka mbokoya Jehowa lo na?
7 Wɛ pombaka mbɔsa lolango la Nzambi la kimwanɛ oko ɛnyɛlɔ ka woho wahombayɛ kimwɛka asekayɛ anto. Paulo akatɛtɛ dikambo sɔ lam’akandafunde ate: “Nyoonge anto w’ɛlɔɔlɔ, nyoonge la [“nkɛtshi,” NW] k’efula laasanyu; nyokimɔnee laasanyu wooho wakanyokimwɛɛ [Nzambi lo tshimbo ya] Kristo.” (Ɛfɛsɛ 4:32, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Ndoko tamu dia kɛnɛ kakalange Paulo mbuta ele dia sho mbɔsa wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka Nzambi, nɛ dia lo divɛsa diayela nde akayota ate: “Okone nyukuya [Nzambi] uku an’andi wa ngandji.” (Efeso 5:1) Wɛ ekɔ lo mɛna woho wɔtɔnɛ akambo asɔ? Jehowa Nzambi akakokimwɛ, ɔnkɔnɛ—oko waditɛkɛta Paulo la yimba tshɛ—wɛ pombaka mbôkoya ndo ‘mbokana nkɛtshi, lo kimwanɛka l’otema ɔtɔi.’ Ko ohotokoyambola wate: ‘Onde dui sɔ mbasalami? Ko naka dimi bu la mbekelo kɛsɔ, onde lekɔ lo ndjâtshutshuya dia monga latɔ, lekɔ lo mbidja wolo mɛtɛ dia mbokoya Nzambi lo kimwanɛka?’
Sho pombaka mbidja wolo dia kimwanɛka
8. Kakɔna kahombaso mbeya lo kɛnɛ kendana l’anto wokengi etshumanelo kaso?
8 Otoyala ɔlɔlɔ sho kanyiya ɔnɛ l’atei w’etshumanelo k’Akristo, waaso wa sho kɛnɛmɔla dionga dia Nzambi dia kimwanɛka kema efula. Koko, aha ngasɔ mbele akambo. Anangɛso l’akadiyɛso w’Akristo mɛtɛ wekɔ lo ndjâtshutshuya dia ndjela ɛnyɛlɔ ka ngandji ka Yeso. (Joani 13:35; 15:12, 13; Ngalatiya 6:2) Aya edja kambowoyâtshutshuya ndo wekɔ lo ndjâtshutshuya tsho dia tshika tokanyi, ɛtɛkɛta ndo etshelo wambekɔnɛ l’andja ɔnɛ wa kɔlɔ. Vɔ mɛtɛ nangaka kɛnɛmɔla lonto l’oyoyo. (Kolosai 3:9, 10) Koyanga mbediɔ ɔsɔku, hatokoke mbohɛ dui dia mɛtɛ di’ɔnɛ etshumanelo ka l’andja w’otondo, ndo tshumanelo tshɛ dia lo ngelo la ngelo, kengama l’anto wele bu kokele. Lo tshɛ, vɔ waya anto w’ɛlɔlɔ ndeka woho ɔnɛ wakiwɔ ntondo, koko watayala kokele.
9, 10. Bonde kahatahombe mamba naka ekakatanu ɛmɔtshi wambotomba l’asa anangɛso?
9 L’atei a Bible, Nzambi totɛka hwe ɔnɛ sho kokaka nongamɛ dia mɛna dikɔmɔ l’atei w’etshumanelo, mbut’ate l’atei w’anangɛso l’akadiyɛso. Ɛnyɛlɔ, enda ɛtɛkɛta wa Paulo wofundami lo Kolosai 3:13 ɔnɛ: “Nyukikaneli kolo. Nyudimanyanyia kolo yanyu, naka untu eko la ukina dikambu. Uku akanyudimanyia Khumadiondjo kolo, dieli la nyu, ndu nyu dia nyimanyiana kolo.”
10 Tolembete dia laanɛ Bible ekɔ lo tôhola diɔtɔnɛlɔ dia l’asa edimanyielo ka Nzambi oya le so la ɔkɛndɛ aso wa kimwɛ anto akina. Lande na kele dui sɔ wolo na? Nɛ dia Paulo aketawɔ ɔnɛ onto ɔmɔtshi mbeyaka monga la ‘dikambo dianyangɛnde onyande.’ Nde akeyaka ɔnɛ akambo wa ngasɔ wayoyala. Akambo akɔ wakikɔ l’eleko ka ntondo, ndo kânga l’atei w’Akristo wakelamɛka ɔnɛ “ekilami,” wanɛ waki la ‘elongamelo kakawawaombɛ l’olongo.’ (Kolosai 1:2, 5) Onde lâsɔ kokaka sho mbuta ɔnɛ akambo wa ngasɔ hawokoke tshama nshi nyɛ yele efula k’Akristo wa mɛtɛ kema la djembetelo ya nyuma yɛnya ɔnɛ vɔ wekɔ ‘asɔnami wa Nzambi, ekilami ndo elangemi’? (Kolosai 3:12) Ɔnkɔnɛ, hatohombe mbuta ɔnɛ etshumanelo kaso kekɔ l’awui wa kɔlɔ wamboleka tshɛ endaka ekɔ akambo amɔtshi wakiyanya anto, akambo washa anto kandji l’asolo l’ɔtɛ w’awui wa kɔlɔ watshama, oyadi wa mɛtɛ kana wa lɔfɔnya.
11. Dui diakɔna diatewola ombeki Jakɔba?
11 Ɛtɛkɛta wa Jakɔba, ɔnango Yeso, tɛ̂nyaka nto ɔnɛ sho pombaka nongamɛ dia sho mbeyaka lo tena dimɔtshi kana esangɔ efula pomana l’awui wayotohombaka paka kimwɛ anangɛso. ‘Akɔna ele la lomba ndo la yimba l’atei anyu? Nde ɛnya oma lo lɔkɛwɔ lande l’ɔlɔlɔ dia nde ntshaka akambo la wɔlamu ndo la lomba. Ko naka l’atei w’etema anyu nyekɔ la kandjema ka kɔlɔ ndo la yimba y’ewanu, kete tanyofunake ndo tanyotake kashi k’anyanya lo manguna kɛnɛ kele mɛtɛ.’ (Jakoba 3:13, 14) ‘Kandjema ka kɔlɔ la yimba y’ewanu’ l’etema w’Akristo wa mɛtɛ? Eelo, ɛtɛkɛta waki Jakɔba tɛ̂nyaka hwe ɔnɛ akambo wa ngasɔ wakatshamaka l’etshumanelo ka l’eleko ka ntondo ndo wekɔ lo ntshama nshi nyɛ.
12. Okakatanu akɔna wakatombe l’etshumanelo ka la Filipi k’edjedja?
12 Ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi kɛnya ɔnɛ akambo asɔ wakikɔ ele kɛnɛ kakete l’asa Akristo ahende wa wamato w’akitami wanɛ waki la lokumu l’ɔlɔlɔ lo woho wakawakambaka vɔ la Paulo olimu dihɛka lo dihɛka. Ondo wɛ mbohɔka dia wɛ ambadiaka ɔkɔndɔ waki Ewadiya nde la Sutukɛ, ase etshumanelo ka la Filipi. Filipi 4:2, 3 mɛnyaka ɔnɛ okakatanu ɔmɔtshi waki l’atei awɔ, kânga mbele hawolembetshiya otondo akɔ wa dikambo. Onde okakatanu akɔ akamɛ lam’akatondjɛ ɔmɔtshi onyande ɛtɛkɛta wa kɔlɔ ndo wahasungana, lam’akɛnyi ɔmɔtshi di’oko osekande ambɔnyɔla ose nkumbo kande ɔmɔtshi, kana onde kandjema la shɛmanedi yaki l’atei awɔ? Oyadi okakatanu wa ngasɔ kana wa woho okina mbakonge l’atei awɔ, dui diakɔ diakayoyalaka wolo efula ko akayokomaka polo ndo l’atui wa Paulo, kânga mbakinde l’etale la Rɔmɔ. Lâsɔ ondo akadiyɛso asɔ ahende wa lo nyuma kondjɔtɛkɛtshanya nto, wakayokomaka polo ndo lo onto l’onto mbewewɔ onyande lo nsanganya kana tasanyɛka asekande awui wa kɔlɔ lo lokombo la onyande.
13. Yoho yakɔna ondo yakakandola Ewadiya nde la Sutukɛ okakatanu wa l’asawɔ, ndo dui sɔ toshaka wetshelo akɔna?
13 Onde wɛ ambokaka dui dimɔtshi dia ngasɔ, kana onde diɔ fɔnaka la kɛnɛ kakasalema l’asa anto amɔtshi wa l’etshumanelo kanyu kana l’asayɛ wɛ l’onto ɔmɔtshi? Dikambo dia woho ɔsɔ kokaka tanema kânga nshi nyɛ lo yɛdikɔ ya tshitshɛ. Akokaso ntsha lâsɔ na? Lo kɛnɛ kakete lo nshi y’edjedja, Paulo akakɔkɔmiya akadiyɛso asɔ ahende wakayakimɔ le Nzambi dia vɔ ‘monga la kanyi ɔtɔi le Nkumadiɔndjɔ.’ Ondo vɔ waketawɔ mbidjasɛ dia sawola ko onto l’onto tondja kɛnɛ kaki l’otema ande, dia shidiya okakatanu waki l’atei awɔ, ndo di’onto l’onto mɛnya dia nde mbetawɔka kimwɛ onyande, ko mbokoya dionga diele la Jehowa dia kimwanɛka. Ndoko woho okina wakokaso kanyiya kaa paka ɔnɛ Ewadiya nde la Sutukɛ wakakandola okakatanu waki l’atei awɔ, ndo sho lawɔ kokaka kandola okakatanu wele l’asaso. Sho kokaka kamba la yimba ya ngasɔ ya kimwanɛka ɛlɔ kɛnɛ ko shidiya ekakatanu wa l’asaso.
Dia mbidja wɔladi paka kimwanɛ
14. Lande na kele esangɔ efula kokaka ndo ndeka dimɛna minya washo oma l’okakatanu wasaso la onyaso?
14 Ahombama mɛtɛ dia wɛ kimwɛ onyayɛ Okristo naka wɛ ekɔ la nde la dikambo na? Lo mbuta mɛtɛ, ndoko yoho yâmɛ ya wɔdu yakoka onto ntsha, koko Bible toshaka bɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ ndo alako w’eshika. Dako dimɔtshi dia woke diatoshawɔ, kânga mbediɔ bu wɔdu mbetawɔ ndo ndjela, ele mbohɛ dikambo diakɔ, dinya washo oko diɔ hongi. Esangɔ efula, wonya watomba dikambo, oko nɛ diaki l’asa Ewadiya nde la Sutukɛ, onto l’onto fɔnyaka ɔnɛ osekande mbondjisha kana mboleki ntsha kɔlɔ. Ɔnkɔnɛ, lam’atomba dikambo dia woho ɔsɔ, wɛ mbeyaka ndjɔfɔnya ɔnɛ onyayɛ Okristo mbakatshe kɔlɔ koleki woke kana mbakaleki kondjɛ. Koyanga mbediɔ ɔsɔku, onde wɛ hakoke minya dikambo sɔ oma l’otema ko kimwɛ onyayɛ? Wɛ pombaka mbeya wate endaka onyayɛ Okristo mbakaleki mindja kana naka kɔlɔ tshɛ kekɔ l’ahɛka ande, kânga mbele ekɔ wolo dui sɔ ntshama, wɛ mbele lo dihole dia ntondo dia shidiya dikambo sɔ lo mbokimwɛ ko dikambo shila.
15, 16. (a) Mika ngande walembetshiyande Jehowa? (b) Etelo k’ɔnɛ Nzambi ‘minyaka yimba oma l’ohedia’ alangatɔ mɛnya?
15 Tatohɛke ɔnɛ Nzambi ekɔ ɛnyɛlɔ kaso lo kɛnɛ kendana la kimwanɛ. (Efeso 4:32–5:1) Lo kɛnɛ kendana l’ɛnyɛlɔ Kande ka kimwanɛka munga, omvutshi Mika akafunde ate: “Akɔna ele Nzambi oko wɛ, latodimanyiyaka munga ndo latonyaka yimba oma l’ohedia w’atshikadi wa sango diande? Nde mɛtɛ hatolamaka nkɛlɛ kande pondjo pondjo, nɛ dia nde atɔngɛnangɛnaka lo ɔlɔlɔ w’otema.”—Mika 7:18, NW.
16 Kânga mbalembetshiya Bible Jehowa oko ɔnɛ “latonyaka yimba oma l’ohedia,” tɔ hate ɔnɛ nde keema l’akoka wa mbohɔ kɔlɔ, kana ɔnɛ wɔɔngɔ ande mbohɛka awui amɔtshi. Tênde dikambo dia Samisɔna nde la Davidi, wanɛ wakasale munga ya weke. Nzambi akakokaka mbohɔ munga shɔ l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula; naka tekɔ lo mbeya pɛkato mɔtshi yakawatshe kete paka oma lo woho ɔnɛ wakasale Jehowa dia yɔ fundama l’atei wa Bible. Koko, Nzambi kaso kadimanyiya munga akawaoke vɔ akɔ ahende kɛtshi, ndo akâkitsha oko ɛnyɛlɔ k’anto wa mbetawɔ wahombaso mbokoya.—Heberu 11:32; 12:1.
17. (a) Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho minya yimba oma lo munga kana kɔlɔ y’akina? (b) Naka sho ndjâtshutshuya dia ntsha ngasɔ, ngande wayotokoya Jehowa? (Enda lo nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.)
17 Eelo mɛtɛ, Jehowa akakoke ‘minya yimba oma lo’a ehedia, ɔnkɔnɛ wakɔ̂sɛngasɛngaka Davidi mbala la mbala dia nde ntsha. (2 Samuɛlɛ 12:13; 24:10, NW) Onde sho hatokoke mbokoya Nzambi lo dikambo sɔ, lo mbetawɔ minya yimba kana nimanyiya tohaso la kɔlɔ yatosalɛ asekaso ekambi nɛ dia vɔ bu kokele? Ohokanyiya dia wɛ ekɔ l’etei k’aviyɔ wonya watawakokola dia fumbɔ. Wɛ menda l’andja, ɛnyiyɛ ko womoto ɔmɔtshi leyayɛ lo sɛkɛ ekɔ lo kêlola oko woho watelolanaka ɔna dikɛnda. Wɛ mbeyaka wate nde akatshimbi yimba ndo ondo akokanyiyakɔ. Mbeyaka monga ko nde hayokokanyiya kânga yema. Oyadi kânga wɛ mbambondêlolaka kana bu, aviyɔ ambotshimba ko ambofumbɔ, wɛ ambeta lâdiko dia womoto akɔ ko owɛnaka oko yangɔ ya tshitshɛ laa nkɛtɛ. L’ɔkɔngɔ w’oshidi a tango, wɛ aya lo kilɔmɛtɛlɛ nkama la ndjahe, ko tshelo y’esolanyi yambondosalaka yambotshikala etale l’ɔkɔngɔ ayɛ. Lo yoho yakɔ yâmɛ mbele, tena efula, naka sho ndjâtshutshuyaka dia monga oko Jehowa ko monga la lomba dia minya yimba oma lo kɔlɔ kotosalewɔ, kete dui sɔ ayotokimanyiya dia sho nimanyiya onyaso. (Tukedi 19:11) Kema l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi dikumi kana nkama hiende otsha l’Ɛnɔnyi Kinunu w’otsha la ntondo, kɔlɔ kakandakosalɛ kayoyɛnama oko vuyiwuyi y’anyanya? Lâsɔ, bonde kahayohɛ ko minya yimba?
18. Naka tekɔ lo mɛna wolo mbohɛ kɔlɔ kotosalewɔ, dako diakɔna diakokaso ndjela?
18 Ondo lo pai, wɛ ambɔlɔmbaka Nzambi lo dikambo dimɔtshi diasayɛ l’ɔnanyɔ ko pemba dia mbokimwɛ, koko wɛ mbokaka dia wɛ mɛtɛ hakoke mbokimwɛ. Kakɔna kahombayɛ ntsha lâsɔ na? Yeso akatɔkɔkɔmiya dia sho ntshɔ le onyaso ko pemba dia toshidiya okakatanu l’asaso shamɛ ato dia mbidja wɔladi. “Okone naka we eko lu nkimo ushasha aye l’ediakelu, ku we ambuho wati: Unyami eko la mi dikambu, kutshiki ushasha aye leko la ntundu k’ediakelu. Kutshu, kutashidisha dikambu diasaye la unyaye, kuyi, kuyukimo ushasha aye.”—Mateu 5:23, 24.
19. Dionga diakɔna diahombaso monga la diɔ ndo diahombaso mbewɔ lam’ayangaso dia mbidja wɔladi lam’asaso l’ɔnangɛso?
19 Tolembete dia Yeso kombuta ɔnɛ ntshɔka le ɔnanyɔ dia wɛ towɛnya ɔnɛ wɛ mbakayingi ko nde mbakasale kɔlɔ. Mbeyaka monga ko nde mɛtɛ mbakasale kɔlɔ. Ondo ɛkɔmɔ kekɔ le nyu nyu akɔ ahende. Oyadi nde mbakandja kana bu, oyango ayɛ kema dia mbetawoya onyayɛ ɔnɛ nde mbakatshe kɔlɔ, kana nyanga dia nde kɔkɔmbwɛkɔmbwɛ kana kɔ̂kɔkwɛ oko dibɔyi diayɛ. Naka wɛ ntsha ngasɔ, kete ayonga wolo sawo dianyu mbeta dimɛna. Toyalake kânga l’oyango wa totshimola awui wakandakosalɛ l’ɔmɔmɔ, oyadi wa mɛtɛ kana wa lɔfɔnya. Endaka nyu sawola lo wɔladi la yimba ya ngandji kaso k’Akristo ko ambɛnama ɔnɛ nyakayokakatanaka nɛ dia onto l’onto koshihodiaka kɛnɛ kakataka onyande, kete nyu akɔ ahende kokaka ndjâtshutshuya dia shidiya okakatanu ɔsɔ. Ko naka kânga l’ɔkɔngɔ wa nyu sawola koko hanyokanyi lo akambo tshɛ, onde lâsɔ paka nyu mbokana l’akambo tshɛ ko nkɛtɛ mbɔla? Onde hatoleka ɔlɔlɔ kânga wɛ mbetawɔ ɔnɛ nyu akɔ ahende nyekɔ la saki k’oma k’ɛse otema ka kambɛ Nzambi kaso kakimwanɛ? Naka nyu mbetawɔ dui dia mɛtɛ sɔ, kete hatonga ndoko wolo le ɔm’ɔmɔ a l’atei anyu dia mbuta oma k’ɛse otema ɔnɛ: “Okimwe, lambonyanga mɛtɛ dia tamboyokakatana nganɛ l’ɔtɛ weso bu kokele. Lambokɔlɔmba dia sho mbohɛ dikambo nɛ.”
20. Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma l’ɛnyɛlɔ k’apɔstɔlɔ?
20 Ohɔ dia ndo apɔstɔlɔ wakakakatanaka l’asawɔ, ɛnyɛlɔ oko l’etena kakakombola amɔtshi wa l’atei awɔ monga la nɛmɔ dioleki di’asekawɔ. (Mako 10:35-39; Luka 9:46; 22:24-26) Dui sɔ diakadje okakatanu wa mamba lam’asawɔ, ndo ondo wakahumuyana l’asolo kana wakandjanɛ efula. Koko, vɔ wakakoke minya yimba oma l’ekakatanu wa l’asawɔ, kana mbanya washo, ko wakatetemala kamba kâmɛ. L’ɔkɔngɔ diko, ɔmɔtshi a l’atei awɔ akayofunda ate: “Untu latulangaka lumu, la atulangaka mena nshi y’ololo, ashimbi lulimi landi uma lu kolo, ndu elomo andi tawutaki kashi. Ndi akadimo uma lu kolo, atshaki ololo; ayangi ki, akiyeli.”—1 Petero 3:10, 11.
21. Dako diakɔna di’ohomba efula diakatosha Yeso lo kɛnɛ kendana la kimwanɛ?
21 Takɛnyi ntondotondo ɔnɛ Nzambi akatodimanyiya pɛkato efula yakatasale lo nshi yakete, ɔnkɔnɛ sho pombaka mbôkoya ndo nimanyiya anangɛso. (Osambu 103:12; Isaya 43:25) Koko, dikambo dikina nto diekɔ. L’ɔkɔngɔ wa nde nembetshiya woho wahombaso nɔmbaka, Yeso akate ate: “Naka nyu nyambudimanyia antu kolo yawo, ndu Shenyu leli l’ulungu ayunyudimanyia.” L’ɔkɔngɔ w’ɔnɔnyi w’otondo la ndjahe, nde akanyomoyota otondo akɔ wa dikambo lam’akandalakanya ambeki ande dia vɔ nɔmbaka ɔnɛ: “Utudimanyia kolo yasu, ne dia ndu shu tatudimanyiaka untu tshe leli la su dikambu.” (Mateu 6:12, 14; Luka 11:4) L’ɔkɔngɔ diko, lâsɔ ko ambotshikala nshi ngana tsho la ntondo ka nde mvɔ, Yeso akayota nto ate: “Lam’emalanyu nyalomba [Nzambi], naka nyu la untu dikambu, nyûdimanyia. Okone mbayunyudimanyia ndu Shenyu leli l’ulungu kolo yanyu.”—Mako 11:25.
22, 23. Ngande wakoka lolango laso la kimwɛ anto akina monga la shɛngiya lo lɔsɛnɔ laso la lo nshi yayaye?
22 Eelo mɛtɛ, dia sho tetemala nongamɛ dia Nzambi tokimwɛka, sho pombaka mbetawɔ kimwɛka asekaso anto. Naka dikambo dimɔtshi diambotomba l’asa Akristo, yambola wate: ‘Kema kondja edimanyielo ka Nzambi ekɔ ohomba efula ndeka ndo dimi mɛnya ɔnangɛmi kana kadiyɛmi nte nde mbosadi kɔlɔ lo munga ka tshitshɛ kosadinde, lo kɔlɔ ka tshitshɛ kosalende, kana lo yoho mɔtshi yambɛnama ɔnɛ nde eko onto lele bu kokele?’ Wɛmɛ mbeyaka okadimwelo.
23 Kakɔna kayotosala naka dikambo diekɔ woke efula, aha munga ka tshitshɛ kokosalende na? Ndo etena kakɔna kahombaso ndjela dako dia Yeso diofundami lo Mateu 18:15-18 na? Ɛsɔ tênde akambo asɔ lo sawo diayela.
[Footnote]
a Nomb’ewo kɛmɔtshi ate ɔfɔnyɛlɔ ɔsɔ w’ɔtɛkɛta (métaphore) wa lo Hɛbɛru wakafundama lo Mika 7:18 (NW) “mbɔsama oma lo dionga diatongaka l’ose lɔkɛndɔ latolekanaka ɛngɔ kɛmɔtshi lo mboka aha la nde kilembetɛ nɛ dia nde halange kidja yimba. Tshɛkɛta shɔ hɛnya ɔnɛ Nzambi hendaka pɛkato, kana ɔnɛ nde mbɔsaka pɛkato oko vuyiwuyi y’anyanya kana yele ndoko ohomba, koko yɔ mɛnyaka ɔnɛ nde halame pɛkato lo yimba yande la kanyi ya ndjosha onto dilanya; dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ nde hasha dilanya, koko kimwɛka onto.”—Embadi 3:26; 1 Samuele 16:8.
[Caption]
[Footnote]
[Caption]
Onde wɛ mbohɔka?
◻ Ngande watosha Jehowa ɛnyɛlɔ ka sho ndjela lo kɛnɛ kendana la kimwanɛ?
◻ Kakɔna kahombaso mbohɔka lo kɛnɛ kendana l’ase etshumanelo?
◻ Esangɔ efula, kakɔna kakokaso ntshaka naka wambotɔnyɔla kana wambotosalɛ kɔlɔ kɛmɔtshi?
◻ Naka mɛtɛ ekɔ ohomba, kakɔna kakokaso ntsha dia mbidja wɔladi lam’asaso l’ɔnangɛso?
[Caption]
[Study Questions]
[Caption on page 10]
[Picture on page 10]
Naka okakatanu wamboyala l’asayɛ l’osekayɛ Okristo, hemba dia mbohɛ dikambo diakɔ; l’edjedja ka wonya, dikambo diakɔ diayoyoyala kiambokambo y’anyanya