Tɔngɛnɛngɛnɛ kâmɛ la Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ
‘L’ekomelo, analengo le, nyotetemale la ngɛnangɛna, . . . ko Nzambi ka ngandji ndo ka wɔladi ayonga kâmɛ la nyu.’—2 KORETO 13:11.
1, 2. (a) Lande na kele anto efula bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo lɔsɛnɔ? (b) Ɔngɛnɔngɛnɔ kɛdikɛdi na, ndo ngande wakokaso monga lawɔ?
LO NSHI nyɛ ya kɔlɔ, anto efula mɛnaka dia vɔ bu l’awui efula wakoka mbasha ɔngɛnɔngɛnɔ. Lam’awakomɛ mpokoso kɛmɔtshi kana wakomɛtɔ lakiwɔ ɔmɔtshi la ngandji, ondo vɔ ndjaokaka oko wakayaoke Jɔbɔ ya lo nshi y’edjedja, ɔnɛ lakate ate: “Untu akuto uma le umuntu! Lumu landi leli mundumundu, halukimo nsutshasutshama.” (Jobo 14:1) Akristo hawohandwe oma l’ekakatanu ndo oma lo pâ ya lo demba kana ya lo yimba ya lo ‘tena nɛ dia wolo mbikikɛ,’ ndo hatokoke mamba dia mɛna ekambi wa kɔlamelo waki Jehowa wakɔmɔ etema lo tena dimɔtshi.—2 Timote 3:1.
2 Koko, Akristo kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ, kânga lam’ewɔ l’ehemba. (Etsha 5:40, 41) Dia nshihodia woho wakoka anto monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ kânga lam’ewɔ l’ehemba, nyɛsɔ tɔsɛdingole ntondotondo elɛwɔ ɔngɛnɔngɛnɔ. Ɔngɛnɔngɛnɔ kɛdikɛdi “nsaki kahɛtshahɛtsha otema w’onto lam’akondjande kana walongamɛnde ɛngɔ kɛmɔtshi ka dimɛna efula.”a Ɔnkɔnɛ, naka sho tshungola etena ka sɛdingola ɛkɔkɔ wele laso wa ngɛnangɛna lam’akanaso yimba l’ɛtshɔkɔ w’efula watokongɛ l’andja w’oyoyo waki Nzambi, kete sho kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.
3. (a) Lo woho akɔna wakokaso mbuta ɔnɛ onto tshɛ ekɔ l’ɛkɔkɔ ɛmɔtshi wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ? (b) Ɛkɔkɔ akɔna wele layɛ wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ?
3 Onto tshɛ ekɔ l’ɛtshɔkɔ ɛmɔtshi wôtshutshuya dia monga la lowando. Ombutshi wa pami mbeyaka ndjakiyanya mɛtɛ etena kashishande olimu ande, nɛ dia nde nangaka kotsha ehomba wa wakinde wa ngandji. Koko, naka nde ekɔ la wolo wa demba ndo la yonge y’ɔlɔlɔ, kete nde kokaka monga la lowando lo dikambo sɔ. Naka nde ambotana olimu, nde ayonga l’akoka wa kamba la wolo nɛ dia nde ekɔ la demba dia wolo. Lo wedi okina, Okristo wa womoto mbeyaka mundama la hemɔ ka wolo kakoka mbetɛ demba osadi oto. Koko, nde koka monga la lowando le angɛnyi ande ndo le ase nkumbo kande lo woho wakawosukɛ kana wakawokeketsha dia nde monga la dihonga dia mbikikɛ pâ kɛsɔ. Akristo tshɛ wa mɛtɛ, oyadi woho akɔna wa lɔsɛnɔ lele lawɔ, kokaka ngɛnangɛna lo diɛsɛ diele lawɔ dia mbeya Jehowa, ‘Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ,’ ndo Yeso Kristo, “Umbuledi w’etshoko.” (1 Timote 1:11; 6:15) Eelo, Jehowa Nzambi nde la Yeso Kristo wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo yɛdikɔ yoleki tshɛ. Vɔ wakalame ɔngɛnɔngɛnɔ awɔ kânga mbele akambo wa lanɛ la nkɛtɛ wambotshikitana efula la kɛnɛ kakasangoya Jehowa oma l’etatelo. Ɛnyɛlɔ kawɔ kokaka tetsha akambo efula lo kɛnɛ kendana la woho wakokaso nama ɔngɛnɔngɛnɔ aso.
Ndoko lushi lakawashisha ɔngɛnɔngɛnɔ awɔ
4, 5. (a) Jehowa akandatshe lam’akɔtɔmbɔkwɛ anto wa ntondo? (b) Lo woho akɔna wakatosha Jehowa ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ?
4 L’ekambɔ k’Ɛdɛna, Adama l’Eva waki l’alemba ndo la timba ta kokele. Vɔ waki l’olimu wa dimɛna efula wa kamba ndo dihole dia dimɛna efula dia kamba olimu akɔ. Kɛnɛ kakaleke tshɛ ele, vɔ waki la diɛsɛ dia sawolaka la Jehowa mbala la mbala. Sangwelo diaki Nzambi aki dia vɔ monga la nshi yayaye y’ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko, ambutshi aso wa ntondo k’ɔngɛnangɛna la weshasha ɛsɔ tshɛ w’ɔlɔlɔ; vɔ wakayasha vamɛ lotshungɔ la ndɛ olowa wakasekɛma oma l’“utamba wa ewu k’akambu w’ololo ndu k’akambu wa kolo.” Tshelo yawɔ y’ohedia shɔ mbele lo kiɔkɔ y’asui wotodiɛnɛ la wɔ ɛlɔ kɛnɛ nɛ dia sho tekɔ anawɔ.—Etatelu 2:15-17; 3:6; Romo 5:12.
5 Koko, Jehowa kombetawɔ dia dionga dia lɔhɛndɛ diaki Adama nde l’Eva mboshishɛ ɔngɛnɔngɛnɔ ande. Nde aki l’eshikikelo ɔnɛ etema wa tɔtɔi tɔmɔtshi l’atei w’anawɔ wayoyotshutshuyama dia mbôkambɛ. Nde aki l’eshikikelo k’efula, diɔ diakɔ diakandewoya sangwelo diande dia tshungola ana waki Adama l’Eva la ntondo ka ndo vɔ mbota ɔnawɔ la ntondo! (Etatelu 1:31; 3:15) L’ɛnɔnyi nkama wakayele, efula l’atei w’ana waki Adama l’Eva wakayele ɛnyɛlɔ kawɔ, koko Jehowa komboka ana w’anto ɔkɔngɔ l’ɔtɛ w’ohedia waki l’anto efula otsha le nde. Koko, nde akakotola yambalo yande oya le apami la wamato wanɛ ‘wakangɛnyangɛnya otema ande,’ mbut’ate wanɛ wakasale la wolo dia mbɔngɛnyangɛnya l’ɔtɛ wa ngandji kakawawokaka.—Tukedi 27:11; Heberu 6:10.
6, 7. Akambo akɔna wakakimanyiya Yeso dia nama ɔngɛnɔngɛnɔ ande?
6 Kayotota dikambo dia Yeso, ngande wakandalame ɔngɛnɔngɛnɔ ande na? Oko wakinde etongami ka nkudu ka lo nyuma l’olongo, Yeso aki l’akoka tshɛ wa sɛdingola kɛnɛ kakatshaka apami la wamato la nkɛtɛ. Munga yawɔ yakɛnamaka, koko Yeso akawaokaka ngandji. (Tukedi 8:31) L’ɔkɔngɔ diko, lam’akandaye la nkɛtɛ, ndo ‘wakandayodjasɛ l’atei’ w’anto, nde kotshikitanya kanyi yaki lande lo dikambo di’anto. (Joani 1:14) Kakɔna kakakimanyiya Ɔnaki Nzambi la kokele dia nama dionga di’ɔlɔlɔ dia ngasɔ otsha le nkumbo k’ana w’anto wele atshi wa pɛkato na?
7 Ntondotondo, Yeso aki l’ekanelo k’ɔlɔlɔ ka yimba lo kɛnɛ kendana lande ndamɛ ndo la kɛnɛ kakandalongamɛka oma le anto akina. Nde akeyaka di’aha andja w’otondo mbayondokadimola. (Mateu 10:32-39) Ɔnkɔnɛ, nde akangɛnangɛnaka lam’aketawɔka kânga onto ɔtɔi losango la Diolelo. Kânga mbele mbala mɔtshi lɔkɛwɔ ndo tokanyi taki ambeki ande kombɔngɛnyangɛnyaka, Yeso akeyaka ɔnɛ l’etema awɔ, vɔ wakalangaka sala lolango laki Nzambi, ndo nde akawaokaka ngandji l’ɔtɛ wa dikambo sɔ. (Luka 9:46; 22:24, 28-32, 60-62) Diakɔ diele, lo dɔmbɛlɔ diakandalɔmbɛ She lele l’olongo, Yeso akatɛkɛta lo tshena pe dia dionga di’ɔlɔlɔ diaki l’ambeki ande, lo mbuta ate: “Vɔ wakakitanyia diui diaye.”—Joani 17:6.
8. Shila toho tɔmɔtshi takokaso mbokoya Jehowa nde la Yeso lo kɛnɛ kendana la nama ɔngɛnɔngɛnɔ aso.
8 Aha la tamu, sho tshɛ koka kodja wahɔ naka sho kana yimba ɔlɔlɔ l’ɛnyɛlɔ kakatotshikɛ Jehowa Nzambi nde la Kristo Yeso lo dikambo sɔ. Onde sho kokaka mbokoya Jehowa dimɛna dimɛna, lo mbewɔ dia ndjakiyanya otamanya etena kahasalemi akambo dimɛna oko wakatalongamɛka. Onde sho kokaka ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso la kɔlamelo tshɛ lo ngɛnangɛna la yoho ya lɔsɛnɔ lele laso kakianɛ, ndo lo monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kalongamɛso dikambo diaso shamɛ ndo di’anto akina? Tênde nganɛ wakokaso kamba l’atɔndɔ amɔtshi l’atei w’atɔndɔ asɔ lo yoho yɛnama lo dikambo diele ohomba efula l’etema w’Akristo wele l’ohetoheto l’ahole tshɛ, dikambo diakɔ ko: olimu w’esambishelo.
Tolame kanyi y’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana l’olimu aso
9. Ngande wakayongaka Jeremiya l’ɔngɛnɔngɛnɔ nto, ndo ngande wakoka ɛnyɛlɔ kande tokimanyiya?
9 Jehowa nangaka dia sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’olimu ande. Ɔngɛnɔngɛnɔ aso hawohombe nemanɛ l’etombelo wakodjaso l’olimu aso. (Luka 10:17, 20) Omvutshi Jeremiya akasambisha ɛnɔnyi efula l’ɛtshi ka nkɛtɛ kaki komonga l’etombelo w’ɔlɔlɔ. Lam’akandakanyiya nganɛ waki anto kombidjaka yimba lo losango lande, nde akashisha ɔngɛnɔngɛnɔ ande. (Jeremiya 20:8) Koko lam’akandakane yimba l’akambo w’ɔlɔlɔ efula wele lo losango lakɔ, nde akayongaka nto l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Jeremiya akatɛ Jehowa ate: “Dimi lakatani aui aye, lakali. Vo wakayala ongenongeno le mi, wakangenyangenya utema ami, ne dia watumbetaka lukumbu laye, we [Jehowa].” (Jeremiya 15:16) Eelo, Jeremiya akangɛnangɛna la diɛsɛ diaki lande dia sambisha ɔtɛkɛta waki Nzambi. Sho lawɔ koka ngɛnangɛna.
10. Ngande wakokaso mongaka nshi tshɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ aso l’esambishelo, oyadi kânga ndoko wanɛ wetawɔ losango laso l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ?
10 Oyadi kânga anto efula wekɔ lo tona dia pokamɛ lokumu l’ɔlɔlɔ, sho tekɔ l’ɔkɔkɔ woleki woke wa monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’atombaso l’olimu w’esambishelo. Tohɔ dia Jehowa aki mɛtɛ l’eshikikelo ɔnɛ anto amɔtshi wayotshutshuyama dia mbôkambɛ. L’ɛnyɛlɔ ka Jehowa, hatohombe pondjo shisha elongamelo k’ɔnɛ l’edjedja ka wonya anto amɔtshi wayoyetawɔ lowandji laki Nzambi ndo losango la Diolelo. Hatohombe mbohɛ dia nsɛnɔ y’anto tshikitanaka. Oyadi onto ekɔ la lomombo heyama, lam’ashishande diangɔ diande aha la nongamɛ kana wahomɔnde mpokoso kɛmɔtshi, nde mbeyaka ndjomɛ kana yimba dimɛna lo kɛnɛ kendana l’oyango wa lɔsɛnɔ. Onde wɛ ayonga suke dia kimanyiya onto la ngasɔ ‘lɛ̂na dia nde ekɔ l’ohomba w’akambo wa lonyuma’? (Mateu 5:3) Eelo, onto ɔmɔtshi la lo mbilo kayɛ mbeyaka ndjetawɔ pokamɛ lokumu l’ɔlɔlɔ mbala kekina kayoyokawola lɛkɔ!
11, 12. Kakɔna kakatombe l’osomba ɔmɔtshi, ndo wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo dikambo sɔ?
11 Ndo akambo wa lo mbilo kaso mbeyaka tshikitana. Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi. L’osomba ɔmɔtshi wa tshitshɛ, djui mɔtshi y’atshukanyi weke ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka wakokanaka efula wakadjasɛ kâmɛ l’osomba ɔsɔ vɔ l’anawɔ. Lam’akatshu Ɛmɛnyi wa Jehowa dia tâsambisha, l’asoko akɔ tshɛ anto asɔ wakakadimolaka woho akɔ ɔtɔi ɔnɛ, “Sho hatɔngɛnangɛna awui asɔ!” Etena kaketawɔka onto ɔmɔtshi losango la Diolelo, asukanyi ande wakayaka ndjowotɛ ɔnɛ aha wɛ mbetawɔ nto di’Ɛmɛnyi wa Jehowa ndja lanɛ. Lo mɛtɛ, aki wolo efula sambisha l’osomba ɔsɔ. Koko, Ɛmɛnyi wa Jehowa kopekɔ; vɔ wakatetemala la sambisha. Etombelo akɔna wakonge na?
12 L’edjedja ka wonya, ana efula wa l’osomba ɔsɔ wakole, wakatshukana, ndo wakadjasɛ paka l’osomba ɔsɔ. Lam’akawɛnyi dia yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ hawasha ɔngɛnɔngɛnɔ wa shikaa, amɔtshi l’atei awɔ wakamɛ nyanga akambo wa mɛtɛ. Vɔ wakayotanaka akambo akɔ wa mɛtɛ etena kakawayetawɔka lokumu l’ɔlɔlɔ lakasambishaka Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ɔnkɔnɛ, paka l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, mbakayomɛka etshumanelo ka tshitshɛ pama lɛkɔ. Ohokanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ waki l’esambisha ɛsɔ wa Diolelo waki kompekɔ! Tosale di’etete kaso l’esambishelo ka lokumu la Diolelo la lotombo tela sho lawɔ ɔngɛnɔngɛnɔ!
Anyayɛ ambetawudi wayokosukɛ
13. Otsha le anto akɔna wahombaso kadimɔ etena kakɔmɔso otema?
13 Lam’akokomɛ ekakatanu wa wolo kana mpokoso kɛmɔtshi ka lo lɔsɛnɔ, lende akokayɛ kadimɔ dia nyanga ekeketshelo na? Miliyɔ y’ekambi wa Jehowa kadimɔka ntondo otsha le nde lo dɔmbɛlɔ, ko l’ɔkɔngɔ diko le anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ w’Akristo. Lam’akinde la nkɛtɛ, Yeso akɔsaka ekimanyielo k’ambeki ande la nɛmɔ. L’otsho wa la ntondo ka nyɔi kande, nde akawatɛ ate “nyu nyambutshikala la mi l’ehimba ami.” (Luka 22:28) Lo mɛtɛ, ambeki asɔ komonga kokele, koko kɔlamelo yawɔ aki tshondo y’ekeketshelo le Ɔna Nzambi. Sho lawɔ kokaka kondja wolo oma le atɛmɔdi wa anyaso.
14, 15. Kakɔna kakakimanyiya atshukanyi amɔtshi dia vɔ mbikikɛ kandji k’oma lo nyɔi k’ɔnawɔ, ndo wetshelo akɔna wamboyokondja oma lo dikambo sɔ?
14 Atshukanyi amɔtshi w’Akristo Michel nde la Diane wakɛnyi ohomba w’efula wakoka monga l’ekimanyielo k’oma le anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ. Wakashola la lopitadi di’ɔnawɔ Jɔnatana, laki l’ɛnɔnyi 20, aki la kansɛrɛ ka lo wɔɔngɔ. Ɔnawɔ ɔsɔ aki la demba dia wolo ndo l’eyango w’amɛna efula. Adɔkɔtɛlɛ wakatshe tshɛ dia mbôtsha, koko hemɔ kaki Jɔnatana kakatalekaka peka tsho, edja ndo nde ndjovɔ la dikɔlɔ dimɔtshi dia yɔɔ. Michel la Diane wakandama la lɔkɔnyɔ l’efula. Vɔ wakayohɔ dia Losanganya l’Olimu laki la dikɔlɔ diakɔ sɔ, aya suke la shila. Kânga mbakiwɔ la lɔkɔnyɔ l’efula, vɔ wakalɔmbɛ ekumanyi kɛmɔtshi kaki la wɔ dia mbatshindɛ otsha lo Mbalasa ka Diolelo. Vɔ wakakome wonya wakawewoyaka etshumanelo dia nyɔi kaki Jɔnatana. L’ɔkɔngɔ wa losanganya, ambutshi asɔ wakakɛdiaka asɔi wakadingama l’anangɛwɔ ndo l’akadiyɛwɔ wanɛ wakâkumbatɛ ndo wakawatɛ ɛtɛkɛta w’ekeketshelo. Diane ekɔ lo mbohɔ ate: “Lam’akatakome lo mbalasa taki la lɔkɔnyɔ l’efula, koko takalongola ekeketshelo ka mamba oma le anangɛso l’akadiyɛso, vɔ mɛtɛ wakatokeketsha! Kânga mbakiwɔ kokoka minya pâ kaki laso l’asolo, vɔ wakatokimanyiya dia mbikikɛ pâ kɛsɔ!”—Romo 1:11, 12; 1 Koreto 12:21-26.
15 Lɔkɔnyɔ laki la Michel nde la Diane akâtshutshuya dia vɔ ndjakakatanya efula l’anangɛwɔ. Lɔ lakâtshutshuya nto dia ndeka kakatana lam’asawɔ. Michel ekɔ lo mbuta ate: “Dimi lakeke woho wa nyomoleka nanga wadɛmi la ngandji. Lo tena diakɔmɔso otema, sho tɛkɛtaka lam’asaso lo kɛnɛ kendana l’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible ndo woho watosukɛ Jehowa.” Diane kotshaka ate: “Le so, elongamelo ka Diolelo kamboleka monga l’ohomba efula kakianɛ.”
16. Lande na ekɔ ohomba dia mbewoya anangɛso ehomba wele laso?
16 Eelo, anangɛso l’akadiyɛso w’Akristo kokaka monga oko “dihomɔ di’ekeketshelo” le so etena katokomɛ ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ ndo vɔ tokimanyiyaka di’aha sho shisha ɔngɛnɔngɛnɔ aso. (Kolosai 4:11) Lo mɛtɛ, vɔ hawokoke mbeya kɛnɛ kele lo wɔɔngɔ aso. Ɔnkɔnɛ, etena keso l’ohomba w’ekimanyielo, ekɔ ɔlɔlɔ sho mbatɛ dikambo diakɔ. Oma lâsɔ, sho kokaka mɛnya lowando laso l’oma k’ɛse otema l’ekeketshelo kakoka anangɛso tosha, lo kiɔsa ɔnɛ tɔ ndja oma le Jehowa.—Tukedi 12:25; 17:17.
Shishima etshumanelo kayɛ
17. Ekakatanu akɔna wele l’ombutshi ɔmɔtshi wa womoto wodia ana ndamɛ, ndo ngande wahombaso mbɔsa anto wele oko nde?
17 Naka wɛ ayoleka ndjakakatanya l’anyayɛ ambetawudi, kete wɛ ayoleka mbeka woho wa mbângɛnangɛna ndo wa tana ɔngɛnɔngɛnɔ oma lo lɔngɛnyi lawɔ. Ohoshishima etshumanelo kayɛ. Kakɔna kɛnayɛ? Onde wɛ ekɔ lo mɛna ombutshi ɔmɔtshi wa womoto wodia anande ndamɛ lasala la wolo dia mbaodia lo mboka k’akambo wa mɛtɛ? Onde wɛ ambokanyiyaka dimɛna dikambo di’ɛnyɛlɔ ka dimɛna kashande? Ohohemba kanyiya ekakatanu ɛmɔtshi wahomana lande. Ombutshi ɔmɔtshi wa womoto welɛwɔ Jeanine ekɔ lo shila ekakatanu ɛmɔtshi wahomana lande, ɛnyɛlɔ oko: woho wayaokande oko etshike, woho wawɛnya apami wakamba la nde olimu pâ la mbôlanga, ndo woho wende bu l’ekondjelo k’efula. Koko, nde mbutaka ate: okakatanu woleki tshɛ mendanaka la woho wakotsha ehomba wa longandji w’anande, nɛ dia ɔna l’ɔna ekɔ la dionga diande ndamɛ. Okakatanu okina wamboshila Jeanina vɔ ɔnɛ ate: “Kokaka monga tshondo y’okakatanu dia mbikasha kanyi yatoyaka ya konya ɔnayɛ la pami oko ɔtɛ wa nkumbo naka onto aya bu l’omi. Dimi lekɔ l’ɔna la womoto, koko dimi ndjohɛka dia halohombe mbɛndjaka wotsho w’otomanya lo mbotɛka ekakatanu wahombami momba dimɛna l’otema.” L’ɛnyɛlɔ ka nunu di’ambutshi woka Nzambi wɔma wodia anawɔ vamɛ, Jeanine ekɔ lo kamba olimu wa lo tena tshɛ ndo ekɔ lo kotsha ehomba wa nkumbo kande. Nde ekɔ lo mbeka nto Bible l’anande, ekɔ lo mbaetsha woho wa sambisha, ndo ndjaka la wɔ lo nsanganya ya l’etshumanelo. (Efeso 6:4) Jehowa mongaka mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’asɛdingolande lushi la lushi welo wadja nkumbo kɛsɔ dia nama kɔlamelo yawɔ! Onde monga la weho w’anto wa ngasɔ l’atei aso hangɛnyangɛnya etema aso? Sho ngɛnangɛnaka mɛtɛ.
18, 19. Ɛnya nganɛ wakokaso pamia lowando laso otsha le ase etshumanelo.
18 Ohonyomoshishima etshumanelo kayɛ nto. Wɛ kokaka mɛna wadi waki edo kana apami wakavusha wadɛwɔ wele ‘hawetshaka ndoko lushi’ lo nsanganya. (Luka 2:37) Onde vɔ ndjaokaka tena dimɔtshi dia waya oko ekalema? Eelo. Nɛ dia wambovushaka elonganyi awɔ. Koko vɔ wekɔ lo tetemala l’olimu waki Jehowa ndo ndjashaka le anto akina. Dionga dia shikaa ndo di’ɔlɔlɔ diele lawɔ fudiaka ɔngɛnɔngɛnɔ wa l’etshumanelo! Okristo ɔmɔtshi wa womoto wakakambe olimu wa lo tena tshɛ ɛnɔnyi ndekana 30 akate ate: “Dui dimɔtshi dialeka mbishami ɔngɛnɔngɛnɔ ele dia mɛna woho watetemala anangɛso l’akadiyɛso waya esombe kambɛ Jehowa la kɔlamelo tshɛ kânga mbakawahomana l’ekakatanu efula!” Eelo, Akristo w’esombe wele l’atei aso wekɔ ekeketshelo ka woke le wanɛ weke ɛlɔngɔlɔngɔ kana esekaseka.
19 Ko kayotota dikambo di’eyoyo wêke kambɔtɔ l’etshumanelo k’Akristo na? Onde hatokeketshama lam’akɛnɛmɔlawɔ mbetawɔ kawɔ lo nsanganya? Ohokanyiya etshikitanu wakawasale dia pama tatɛ lam’akawamɛ mbeka Bible. Jehowa mɛtɛ mbangɛnangɛnaka efula. Onde ndo sho lawɔ? Onde sho mɛnyaka woho wângɛnangɛnaso, lo mbâkeketsha lo welo wadjawɔ?
20. Bonde kakokaso mbuta ɔnɛ onto tshɛ la l’etshumanelo ekɔ ohomba?
20 Onde wɛ ambotshukana, eke onyemba, kana ekɔ ombutshi wodia ana ndamɛ? Onde wɛ bu la papa (kana la mama), onde wɛ ekɔ wadi aki odo kana pami kambovushaka wadɛnde? Onde wɛ aya edja l’etshumanelo k’Akristo, kana êke esadi wɔtwɛyɛ lɔkɔ? Eya dia ɛnyɛlɔ kayɛ ka kɔlamelo kekɔ lo tokeketsha sho tshɛ. Ndo lam’embayɛ esambo wa Diolelo kamɛ l’anto akina, washayɛ kɔmatɛrɛ ndo washayɛ asawo lo Kalasa k’Olimu wa Teokrasi, sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Kɛnɛ koleki tshɛ ele akambo asɔ ngɛnyangɛnyaka otema wa Jehowa.
21. Dikambo diakɔna dieso l’ɛkɔkɔ wa disala, ko wembola akɔna wonyiyama?
21 Eelo, kânga lo tena dia pâ nɛ, sho kokaka tɛmɔla Nzambi kaso. Tekɔ l’ɛkɔkɔ efula wa kitanyiya ɛtɛkɛta w’ekeketshelo waki Paulo w’ɔnɛ: ‘nyotetemale la ngɛnangɛna, . . . ko Nzambi ka ngandji ndo ka wɔladi ayonga kâmɛ la nyu.’ (2 Koreto 13:11) Ko ayototsha, naka tambohomana la mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama, ɛhɛnyɔhɛnyɔ, kana tambodiɛnɛ la wola na? Onde kokaka sho nama ɔngɛnɔngɛnɔ aso l’atei w’ekakatanu wa ngasɔ? Wɛmɛ ayokadimola lo wembola ɛsɔ l’ɔkɔngɔ wa sɛdingola sawo diayela nɛ.
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Enda lo Étude perspicace des Écritures, Vɔlimɛ 2, lɛkɛ 45, dibuku diakatondja Ɛmɛnyi wa Jehowa.
Onde wɛ kokaka kadimola?
• Ɔngɛnɔngɛnɔ kɛdikɛdi na?
• Ngande wakoka dionga di’ɔlɔlɔ tokimanyiya dia sho nama ɔngɛnɔngɛnɔ aso?
• Kakɔna kakoka tokimanyiya di’aha sho monga la kanyi ya kɔlɔ lo kɛnɛ kendana la mbilo k’etshumanelo kaso?
• Bonde kɔsayɛ ananyɔ l’akadiyɛyɛ wa l’etshumanelo kayɛ la nɛmɔ?
[Esato wa lo lɛkɛ 21]
Anto wa l’ɛtshi kaso ka nkɛtɛ kokaka tshikitana
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Naa ekakatanu wele l’ase etshumanelo kayɛ?