Kitanyiya kɛnɛ kalɔmba Jehowa mboshaka lotombo
“Dimi layûtumbula l’eukelu ka Lusaka.”—OSAMBU 69:30.
1. (a) Bonde kasungana Jehowa tombwama? (b) Ngande wotombolaso l’eokelo ka losaka?
JEHOWA ekɔ Nzambi kanga-nkudu-tshɛ, Otungi ndo Omboledi w’Andja w’Otondo. Diɔ diakɔ diele lokombo ndo asangwelo ande sunganaka tombwama. Tombola Jehowa nembetshiyaka mbɔ̂sa la nɛmɔ dioleki tshɛ, mbut’ate mbotombola ndo mbɔlɛmiya oma l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha aso. Dia sala dikambo sɔ la “eukelu ka lusaka” nɔmbaka dia sho mandolaka nshi tshɛ kɛnɛ katosalɛnde ɛlɔ kɛnɛ ndo kayondotosalɛ lo nshi yayaye. Dionga diahombaso monga ladiɔ mɛnyama l’Enyelo 4:11, lɛnɛ ele ditongami dia lo nyuma dia kɔlamelo dia l’olongo mbutaka ɔnɛ: “Khumesu, la [Nzambi k]asu, we kukuki dia nungula lutumbu la kenemo la wulu, ne dia we kakatungi diango tshe. Dio diakatungama uma lu lulangu laye.” Ko ngande watombolaso Jehowa na? Ele lo mbeka awui wendana la nde ndo lo sala kɛnɛ katɔlɔmbande. Sho pombaka ndjaoka oko wakayaoke omembi w’esambo lam’akandate ate: “Umbetshaki dia ntsha lulangu laye, ne dia we keli [Nzambi k]ami.”—Osambu 143:10.
2. Ngande wasɛna Jehowa nde l’anto wôtombola, ndo la wanɛ wahôtombola?
2 Jehowa ngɛnangɛnaka wanɛ wôtombola. Diɔ diakɔ diende “ufutshi a wane watûyangaka.” (Heberu 11:6) Difuto kɛdikɛdi na? Lam’akandalɔmbaka She lele l’olongo, Yeso akate ate: “Lumu la pundju lone, eli [weke dia] nkêya, weme [Nzambi k]a mete, la Jesu Kristu, lakayatumi.” (Joani 17:3) Eelo, wanɛ ‘ watombola Jehowa l’eokelo ka losaka’ “wayukita kete, wayudjaseka loko pundju.” (Osambu 37:29) Lo wedi okina, “untu a kolo kema la difutu.” (Tukedi 24:20) Ndo lo nshi y’ekomelo nyɛ mamboleka monga ohomba wa tombola Jehowa nɛ dia kem’edja nde ayolanya anto wa kɔlɔ ndo kokɛ anto w’ɔlɔlɔ. “Akambu wa la kete la saki yawo wayushila. Keli one latutshaka lulangu la [Nzambi], atuyalaka pundju.”—1 Joani 2:17; Tukedi 2:21, 22.
3. Bonde kahombaso mbidja yimba lo dibuku dia Malaki?
3 Awui walanga Jehowa tanemaka lo Bible, nɛ dia ‘Afundelo tshɛ wakasambiyama oma le Nzambi.’ (2 Timote 3:16) Ɔtɛkɛta ɔsɔ wa Nzambi wekɔ l’ɛkɔndɔ efula wɛnya woho watshɔkɔla Jehowa wanɛ wôtombola ndo kɛnɛ kakomɛ wanɛ wahôtombola. Ɔmɔtshi l’atei w’ɛkɔndɔ ɛsɔ mendanaka la kɛnɛ kakatombe l’Isariyɛlɛ lo nshi y’omvutshi Malaki. Oya l’ɔnɔnyi 443 N.T.D., lam’akalɔmbɔlaka Nehemiya Juda, Malaki akafunde dibuku diele la lokombo lande. Dibuku diele l’ɛtɛkɛta wa nkudu ndo wa wɔma sɔ diekɔ nto l’awui ndo la prɔfɛsiya ‘yakafundama dia tewola sho wanɛ wasɛna l’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo.’ (1 Koreto 10:11) Naka sho mbidja yimba l’ɛtɛkɛta waki Malaki, kete sho koka kimanyiyama dia ndjalɔngɔsɔla dikambo dia ‘lushi la woke ndo la wɔma laki Jehowa,’ lam’ayondolanya dikongɛ nɛ di’akambo dia kɔlɔ.—Malaki 4:5.
4. Naa akambo asamalo wambowokotola yambalo yaso lo dibuku dia Malaki tshapita 1?
4 Ngande wakoka dibuku dia Malaki diambofundama ndekana ɛnɔnyi 2400, tokimanyiya lo ntambe kɛnɛ ka 21 dia sho ndjalɔngɔsɔla dikambo dia lushi la woke ndo la wɔma la Jehowa na? Tshapita ya ntondo kotolaka yambalo yaso oya l’akambo asamalo w’ohomba efula wendana la woho wahombaso tombola ndo mbisha Jehowa losaka dia sho pomɔ lokolo l’ɔlɔlɔ lo washo ande ndo kondja lɔsɛnɔ la pondjo: (1) Jehowa mbokaka ekambi ande ngandji. (2) Sho pombaka mɛnya dia sho mbɔsaka akambo w’ekila la nɛmɔ. (3) Jehowa nongamɛka dia sho mbosha kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so. (4) Ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ nɔmbaka dia monga la ngandji k’oshika, koko aha la lokaki. (5) Olimu wetawɔma le Nzambi kema olimu wa disanya dimɔtshi kana wa wotsho. (6) Onto tshɛ l’atei aso ayoyokoya la Nzambi. Lo sawo dia ntondo dia l’atei w’asawo asato w’oma lo dibuku dia Malaki, tayanga sɛdingola ɔm’ɔmɔ l’atei w’akambo asɔ lam’ayangaso sɛdingola dimɛna Malaki tshapita 1.
Jehowa mbokaka ekambi ande ngandji
5, 6. (a) Lande na kakoke Jehowa Jakɔba ngandji? (b) Naka sho monga la kɔlamelo oko Jakɔba, kakɔna kakokaso nongamɛ?
5 Ngandji ka Jehowa mɛnamaka hwe l’avɛsa w’etatelo wa prɔfɛsiya ka Malaki. Dibuku sɔ tatɛka l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Diui dia [Jehowa] uma le Malaki le Isariyele.” Ndo nto, Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Dimi lakanyulangi.” Lo shila ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi, lo divɛsa diakɔ diamɛ, Jehowa mbutaka ate: ‘Dimi lakalange Jakɔba.’ Jakɔba aki pami kaki la mbetawɔ le Jehowa. L’etena kɛmɔtshi, Jehowa akatshikitanya lokombo la Jakɔba lo mbosha lokombo la Isariyɛlɛ, ndo nde akakome lɔtshɛtshɛ la wodja w’Isariyɛlɛ. Jehowa akawokaka ngandji nɛ dia nde aki pami kaki la mbetawɔ. L’atei wa wodja w’Isariyɛlɛ, wanɛ waki la dionga diele oko diaki Jakɔba otsha le Jehowa wakokamaka nto ngandji oma le Nde.—Malaki 1:1, 2.
6 Naka sho mbokaka Jehowa ngandji ndo kakatanaka la kɔlamelo kamɛ l’ekambi ande, kete sho kokaka kondja ekeketshelo oma l’ɛtɛkɛta watanaso lo 1 Samuele 12:22 wata ɔnɛ: “[Jehowa] hoseka [ekambi] andi, ne dia lukumbu landi la wuki.” Jehowa mbokaka ekambi ande ngandji ndo mbafutaka, ndo l’ekomelo nde ayowasha lɔsɛnɔ la pondjo. Ɔnkɔnɛ, sho mbadiaka ɔnɛ: “Ekamaki [Jehowa], utshaki ololo, ku we ayudjase la kete, ayulutshama uma lu kolamelu yandi. Ndu ongenangenaki le [Jehowa], ku ndi ayukusha kene kalanga utema aye.” (Osambu 37:3, 4) Ngandji kokaso Jehowa mendanaka nto la dikambo dia hende diakotolawɔ yambalo yaso lo Malaki tshapita 1.
Tɔshi akambo w’ekila la nɛmɔ
7. Lande na kakahetsha Jehowa Esau?
7 Oko wadiaso lo Malaki 1:2, 3, Jehowa akate l’ɔkɔngɔ ate: “Dimi lakalangaka Jakoba, lakahetsha Esau.” Lande na ngasɔ na? Jakɔba akatombola Jehowa, koko Esau diasa diande kosala ngasɔ. Esau akelamɛ nto ɔnɛ Edɔmɛ. Lo Malaki 1:4, wodja w’Edɔmɛ mbelamɛka ɛtshi ka nkɛtɛ k’akambo wa kɔlɔ, ndo anto wa lɔkɔ wakanyema. Wakasha Esau lokombo Edɔmɛ (lalembetshiya ɔnɛ “Bela”) l’ɔkɔngɔ wa nde sondja okitɔ ande wa nɛmɔ w’ɔn’enondo l’ɔtɛ wa yema y’osawo wa bela. Etatelo 25:34 mbutaka dia ‘Esau akɔnyɔla okitɔ ande w’ɔn’enondo.’ Ɔpɔstɔlɔ Paulo akakeketsha anyande ambetawudi dia sɛna wolo di’“untu tayalaki umunanyi, kana [“onto lahangɛnangɛna akambo w’ekila,” NW], uku Esau, ako lakasundja ukito andi la yema ya mbu ya nde.”—Heberu 12:14-16.
8. Kakɔna kakakonya Paulo dia mbɛdika Esau la kanga monanyi?
8 Lande na kakɛdika Paulo ditshelo diaki Esau la monanyi? Nɛ dia, naka onto monga la yimba yele oko nyɛ yaki la Esau, kete nde kokaka ndjokoma lo mɔnyɔla akambo w’ekila. Lo wedi okina, dikambo sɔ kokaka konya onto lo pɛkato ya weke, oko monanyi. Diakɔ diahomba ɔm’ɔmɔ l’atei aso ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi pembamaka tena dimɔtshi dia mengɔnya okitɔ ami w’Okristo, mbut’ate lɔsɛnɔ la pondjo la ɛngɔ kɛmɔtshi kakoka mbɛdikama la yema y’osawo wa bela? Onde mbeyaka monga ko dimi mɔnyɔlaka awui w’ekila aha la dimi mbeya? Esau kombeya mbikikɛ solo lam’akoheke ndjala. Nde akatɛ Jakɔba ate: ‘Lam’alangɛ, ombisha yema y’osawo wa bela esadi.’ (Etatelo 25:30) Lonyangu ko, ekambi ɛmɔtshi waki Nzambi wakate vate: “Bonde kahombaso kongɛ dia ndjotshukana paka yoho yetawɔma le Nzambi lo dihole dia sala akambo esadi na?” Nsaki ka kotsha mposa yawɔ ya dieyanelo oyadi tshɛ kakoka tomba mbayokomaka le wɔ oko yema y’osawo wa bela.
9. Ngande wakokaso monga la wɔma wɔsɔhanyemi la dilɛmiyɛlɔ otsha le Jehowa?
9 Tatɔnyɔlake pondjo awui w’ekila lo mɔnyɔla lɔkɛwɔ la pudipudi, la kɔlamelo, ndo sango diaso dia lo nyuma. Lo dihole dia sho monga oko Esau, nyɛsɔ tonge oko Jakɔba ndo tokake Nzambi wɔma wɔsɔhanyi la dilɛmiɛlɔ lo mbɔsaka awui w’ekila la nɛmɔ. Ngande wakokaso sala dikambo sɔ? Ele lo sala la wolo dia kotsha kɛnɛ katɔlɔmba Jehowa. Dikambo sɔ diambotokonya lo dui dia sato diɔtɛkɛtami lo Malaki tshapita 1. Naa dui diakɔ sɔ na?
Tosha Jehowa kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so
10. Lo woho akɔna wakɔnyɔlaka ɛlɔmbɛdi mɛsa wa Jehowa?
10 Ɛlɔmbɛdi w’ase Juda wakakambaka lo tɛmpɛlɔ la Jerusalɛma lo nshi ya Malaki konambolaka Jehowa elambo woleki amɛna. Malaki 1:6-8 mbutaka ɔnɛ: “Ona atolemiaka shi, ukambi atolemiaka uwandji andi. Ku naka dimi leli shenyu, len[d]’eli nemo diatunyonemiaka? Naka dimi leli uwandji, lend’eli woma watunyumbukaka? mbanyumbula [Jehowa] Kanga lulimbilimbi, nyu elombedi watonyolaka lukumbu lami.” Ɛlɔmbɛdi wakambola vate: “Lu na atutonyolaka lukumbu laye?” Jehowa akakadimola ate: “Nyu nyatulambulaka ma diambusana lu [elambwelo] kami.” Ɛlɔmbɛdi wakawombola vate: “Lu na akata[k]isanya?” Ɔnkɔnɛ Jehowa akawatɛ ate: “[Lam’]atunyutaka nyati: Mesa wa [Jehowa] wambonywama.” Ɛlɔmbɛdi ɛsɔ wakɔnyɔlaka mɛsa wa Jehowa etena tshɛ kakawalambolaka nyama ka tshungu, kele l’ɛkɔmɔ, kana kele la hemɔ ko vɔ mbutaka vate: “dikambu diku kema kolo.”
11. (a) Kakɔna kakate Jehowa lo dikambo di’elambo wa kɔlɔ? (b) Lo woho akɔna wele anto tshɛ waki l’onongo?
11 Ɔnkɔnɛ, Jehowa akakane la wɔ yimba ate: “Nyuhuyisha umbuledi anyu! Ndi ayuyingenangena kuyanga nyongenangena etundu anyu?” Kema, omboledi awɔ hakoke ngɛnangɛna woshasha wa ngasɔ. Mbokɛmaka di’Omboledi w’Andja w’Otondo kokoka mbetawɔ elambo ɛsɔ wa kɔlɔ! Aha paka ɛlɔmbɛdi eto mbakasunganaka pangwemɛ. Lo mɛtɛ, vɔ wakɔnyɔlaka Jehowa lo mbolambola elambo wa kɔlɔ. Ko onde vɔ ato mbaki l’onongo? Kema, ndo anto tshɛ. Vɔ waki anto wakasɔnaka nyama ya totshungu, yele la dikɔmɔ, ndo yele la hemɔ ko ndjielaka oya le ɛlɔmbɛdi dia vɔ ndjilambola. Ɔsɔ mɛtɛ aki dui dia kɔlɔ efula!
12. Ngande wakimanyiyamaso dia mbisha Jehowa kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so?
12 Mbisha Jehowa kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ le so ekɔ yoho mɔtshi ya mɛnya ngandji ka shikaa kawokaso. (Mateu 22:37, 38) Otshikitanyi l’ɛlɔmbɛdi wa kɔlɔ wa lo nshi ya Malaki, ɔlɔngɔswamelo wa Jehowa wa nshi nyɛ toshaka wetshelo w’oma l’Afundelo wa dimɛna efula watokimanyiya dia tombola Jehowa ndo kitanyiya kɛnɛ katɔlɔmbande. Dikambo sɔ diambotokonya lo dui dia nɛi di’ohomba diakokaso tana lo Malaki tshapita 1.
Ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ tshutshuyama oma lo ngandji, koko aha oma lo lokaki
13. Kakɔna kakatshaka ɛlɔmbɛdi kakɛnyaka lokaki laki lawɔ?
13 Ɛlɔmbɛdi wa lo nshi ya Malaki waki la lokaki, vɔ komonga la ngandji, ndo waki la mposa ka falanga. Ngande weyaso dikambo sɔ na? Malaki 1:10 mbutaka ɔnɛ: “Utunduyala untu omotshi ayali l’atei anyu dia ndjiha kuki, diaha nyu mpetsha dja anyanya lu ediakelu kami li! Dimi hanyongenangena, ndu halulungula elambu uma lu anya anyu, mbata [Jehowa] Kanga lulimbilimbi.” Eelo, ɛlɔmbɛdi ɛsɔ wa lokaki wakakome polo ndo lo nɔmba difuto oma lo tolimulimu takawakambaka lo tɛmpɛlɔ, oko dihaka nkuke kana pɛtshaka dja l’elambwelo. Aha la tâmu, Jehowa kɔngɛnangɛna elambo w’oma l’anya awɔ!
14. Bonde kakokaso mbuta dia ngandji mbatshutshuya Ɛmɛnyi wa Jehowa?
14 Lokaki ndo lohehe laki l’ɛlɔmbɛdi wa kɔlɔ wa la Jerusalɛma y’edjedja mbeyaka tohola dimɛna efula ɔnɛ ‘akanga wa lokaki hawotokita Diolelo diaki Nzambi.’ (1 Koreto 6:9, 10) Naka sho kana yimba lo toho takakambaka ɛlɔmbɛdi ɛsɔ dikambo dia wahɔ awɔ hita, kete tayonga la lowando l’efula l’olimu w’esambishelo wakamba Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ɔsɔ ekɔ olimu wakambaso la lolango laso, ndo hatɔlɔmbɛ pondjo difuto oma l’olimu aso. Kema, ‘sho hatosondja ɔtɛkɛta wa Nzambi.’ (2 Koreto 2:17) L’ɛnyɛlɔ kaki Paulo, sho tshɛ kokaka mbuta l’ɔlɔlɔ tshɛ ɔnɛ: “Lakanyusambisha lukumu l’ololo la [Nzambi] usambishasambisha.” (2 Koreto 11:7) Teye dia Paulo ‘akewoya lokumu l’ɔlɔlɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ.’ Dikambo sɔ mendanaka la dui dia tanu diakotolawɔ yambalo yaso lo Malaki tshapita 1.
Olimu wakambɛso Nzambi kema olimu wa wotsho
15, 16. (a) Dionga diakɔna diaki l’ɛlɔmbɛdi lo kɛnɛ kendana l’elambo? (b) Ngande walambola Ɛmɛnyi wa Jehowa elambo awɔ?
15 Ɛlɔmbɛdi waki komonga la kɔlamelo wa la Jerusalɛma y’edjedja wakɔsaka olambwelo w’elambo oko olimu walɛndja demba. Olimu ɔsɔ waki wotsho le wɔ. Oko wadiɛnya Malaki 1:13, Nzambi akawatɛ ate: “Nyu nyatutaka ntu nyati: Nyendi, ndi uheko weli dikambu ne li! Nyu nyatomonyolaka.” Ɛlɔmbɛdi ɛsɔ wakɔnyɔlaka awui w’ekila waki Nzambi. Nyɛsɔ tɔlɔmbake di’aha sho monga oko vɔ. Lo dihole dia monga oko vɔ, tonge la woho wa dionga diatama l’ɛtɛkɛta watanaso lo 1 Joani 5:3 wata ɔnɛ: “Ngandji ka [Nzambi] kene, dia shu nama elembe andi: ku elembe andi hawuleki wutshu.”
16 Nyɛsɔ tɔngɛnangɛnake dia nambolaka Nzambi elambo wa lo nyuma, aha la mbɔsa dikambo sɔ oko dikambo dia wotsho. Sho mbeyaka kitanyiya ɛtɛkɛta ɛnɛ wa prɔfɛsiya wata ɔnɛ: ‘Nyote [Jehowa] nyu tshɛ nyate, otodimanyiya munga yaso; ndo etawɔ diangɔ diaso di’ɛlɔlɔ, ndo sho tayokolambola ɛsɔngɔ wa ngɔmbɛ w’ɛlɔmɔ aso.’ (Hosea 14:2) Etelo k’ɔnɛ: ‘ɛsɔngɔ a ngɔmbɛ w’ɛlɔmɔ aso’ nembetshiyaka elambo wa lo nyuma, mbut’ate ɛtɛkɛta watondjaso dia tombola Jehowa ndo dia tɛkɛta dikambo di’asangwelo ande. Heberu 13:15 mbutaka ɔnɛ: “[Oma lo tshimbo ya Yeso Kristo] tukimoki ulambu wa mandulaka [Nzambi] nshi tshe, uku elua uma lu elomo watetawoka lukumbu landi.” Ekɔ mɛtɛ ɔngɛnɔngɛnɔ dia sho mbeya ɔnɛ elambo aso wa lo nyuma kema elambo w’anyanya, koko wekɔ djembetelo ya ngandji k’oshika kokaso Nzambi! Dikambo nɛ diambotokonya lo dui dia samalo diakokaso tana lo Malaki tshapita 1.
Onto tshɛ ayohomba ndjokoya la Nzambi
17, 18. (a) Lande na kakadje Jehowa ‘akanga wa lokeso’ mananu na? (b) Wanɛ waki la lokeso, kakɔna kakiwɔ kombidjaka yimba na?
17 Anto wakasɛnaka lo nshi ya Malaki wakakondja kɛnɛ kɛdimi l’etsha awɔ, ndo ngasɔ mbayodionga ndo le so. (Romo 15:12; Ngalatiya 6:5) Malaki 1:14 mbutaka ɔnɛ: “Keli mananu kayali le kanga lukesu, leli la okoko w’umi [waha l’ɛkɔmɔ] lu limba la ndi, latutshikaka dokoloko, ku ndi ndjukimo one weli la ekomo le Khumadiondjo.” Onto tshɛ laki la lemba la nyama komongaka paka la nyama ɔtɔi, mbut’ate paka ɔkɔkɔ ɔtɔi, dia sho mbuta ɔnɛ takandakoke nambola tshɔi yakɔ y’ɔkɔkɔ. Lam’akandasɔnaka nyama ka nambola, nde takandahombaka sɔna kɛnɛ kele tshungu, kele l’ɛkɔmɔ, kana kele la hemɔ. Naka nde akahombaka sɔna nyama kele l’ɛkɔmɔ, kete dikambo sɔ diakahombe mɛnya dia nde halɛnya yɛdikɔ yaki Jehowa yendana l’elambo, nɛ dia onto laki la lemba la nyama akakokaka mɛtɛ tana nyama kɛmɔtshi kele bu l’ɛkɔmɔ!
18 Diɔ diakɔ diakadjaka Jehowa mananu onto tshɛ lakatshaka la lokeso, lele ekɔ la nyama k’omi ka dimɛna, koko mbelaka ondo nyama kele tshungu, kele l’ɛkɔmɔ, kana kele la hemɔ le ɔlɔmbɛdi dia nde kilambola. Koko, ndoko kiambo kambo yɛnya ɔnɛ ɛlɔmbɛdi wakɛnyaka anto kɛnɛ kofundami l’Ɛlɛmbɛ kana mbalembetshiya ɔnɛ Ɛlɛmbɛ hawetawɔ nambola nyama kele l’ɛkɔmɔ. (Akambu w’Asi Lewi 22:17-20) Wanɛ waki l’ekanelo k’ɔlɔlɔ wakeyaka dia naka vɔ pemba mbisha omboledi awɔ woshasha wa ngasɔ, kete vɔ kondja dilanya. Koko lo mɛtɛ, vɔ wakashaka Jehowa, Omboledi w’Andja w’Otondo, ɔnɛ loleki emboledi tshɛ w’anto la fwa weho wa weshasha ɛsɔ. Malaki 1:14 mbutaka dikambo sɔ nganɛ: ‘Dimi lekɔ Nkumekanga ka woke, mbata Jehowa kanga lolembelembe, ndo lokombo lami pombaka mbokama wɔma efula l’atei wa wedja.’
19. Kakɔna kalongamɛso, ndo kakɔna kahombaso sala?
19 Oko weso ekambi wa kɔlamelo waki Nzambi, tekɔ lo kongɛ lushi lele anto tshɛ wayoka Jehowa, Nkumekanga ka Woke wɔma. L’etena kɛsɔ, “kete ayulula la ewu ka [Jehowa], uku atululaka ashi a waki.” (Isaya 11:9) Lâsɔ, nyɛsɔ tosale la wolo dia kitanyiya kɛnɛ katɔlɔmba Jehowa lo mbokoya omembi w’esambo lakate ate: “Dimi layûtumbula l’eukelu ka lusaka.” (Osambu 69:30) Dia kotsha dikambo sɔ, Malaki ekɔ la dako dikina diakoka monga la wahɔ efula le so. Lo asawo ahende wayela, tayɔsɛdingola la yambalo tshɛ tenyi dikina dia dibuku dia Malaki.
Onde wɛ mbohɔka?
• Bonde kahombaso tombola Jehowa?
• Lande na kele Jehowa kombetawɔka elambo w’ɛlɔmbɛdi wa lo nshi ya Malaki?
• Ngande walambolaso Jehowa olambo wa lotombo?
• Kakɔna kahomba totshutshuya lo kɛnɛ kendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 18]
Prɔfɛsiya ka Malaki kakatɛkɛta dia nshi yaso nyɛ
[Osato wa lo lɛkɛ 19]
Esau kɔmbɔsa akambo w’ekila la nɛmɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Ɛlɔmbɛdi l’anto k’anto wakalambola elambo wa kɔlɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 21]
L’andja w’otondo, Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo nambola elambo wa lotombo la lolango lawɔ