Ɔtɛkɛta wa Jehowa wekɔ la lɔsɛnɔ
Akambo w’ohomba w’oma lo dibuku dia Malaki
OLIMU wa nyomohika tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma wakashile aya ɛnɔnyi ndekana 70. Koko, lam’akatetaka nshi, mbakatalekaka ndana lonyuma l’ase Juda. Kânga ɛlɔmbɛdi wakakome lo nongola kɔta mishiko. Onto akɔna akahombe mbaɛnya dia waya la dionga dia kɔlɔ ndo mpɛtshahɛtsha lonyuma lawɔ nto na? Jehowa akasha ɔprɔfɛta Malaki ɔkɛndɛ ɔsɔ.
Malaki akafunde la ɛtɛkɛta wa nkudu tshɛ dibuku di’ekomelo dia l’Afundelo wa lo Hɛbɛru diele la prɔfɛsiya yakasambiyama oma le Nzambi lo yoho ya shikaa. Mbidja yimba l’ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya waki Malaki ayotokimanyiya dia sho ndjalɔngɔsɔla dikambo dia “lushi la wuki ndu woma [la Jehowa],” etena kayokomɛ dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ.—Malaki 4:5.
ƐLƆMBƐDI “[W]AKATAKANYA ANTU EFULA”
Jehowa akakɛnɛmɔla nsaki yaki lande otsha le ase Isariyɛlɛ, lo mbuta ate: “Dimi lakanyulangi.” Koko ɛlɔmbɛdi wakɔnyɔla lokombo la Nzambi. Lo woho akɔna? ‘Ele lo mbela mma diambosana l’elambwelo kande’ ndo lo nambola “nyama ya tshumbi ndu yeli la kandji.”—Malaki 1:2, 6-8.
Ɛlɔmbɛdi “[w]akatakanya antu efula uma lu elembe.” Anto ‘wakakesanaka.’ Amɔtshi wakatshuke wamato waki komonga ase Juda. Akina waki la dionga dia lokeso otsha le ‘waadi wa lo nshi yawɔ y’akɛnda.’—Malaki 2:8, 10, 11, 14-16.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
2:2—Lo yoho yakɔna yakadje Jehowa ‘ɛtshɔkɔ’ w’ɛlɔmbɛdi waki kokitanyiyaka ɛlɛmbɛ ande ‘mananu’? Nzambi akawadje mananu lo yoho nyɛ yele ɛtshɔkɔ wakahombaka nongola ɛlɔmbɛdi ɛsɔ wakahombe kadimɔ mananu.
2:3—Kakɔna kakalembetshiyaka etelo k’ɔnɛ: ‘Mbitɛ ɛlɔmbɛdi tumi’ lo dundji? Lo ndjela Ɛlɛmbɛ, tumi ya nyama yakawalambolaka yakahombaka tɔlama l’andja wa pango ndo totshumbama lɛkɔ. (Akambu w’Asi Lewi 16:27) Mbitɛ ɛlɔmbɛdi tumi lu dundji akalembetshiyaka dia Jehowa akatone elambo ndo wanɛ wakolambolaka elambo akɔ waki wɔnɔnyi la ntondo kande.
2:13—Ediakelo kaki Jehowa kakalodiama l’asɔi waki waa na? Ɔsɔ aki asɔi waki wamato wakayaka lo tɛmpɛlɔ lo dihole di’ekila ndo wakalelɛka Jehowa. Kakɔna kakawasha lonyangu la ngasɔ? Waomi awɔ w’ase Juda wakadiakaka awala oma l’ɛkɔkɔ wa kashi ndo wakâsɛkaka, ondo l’oyango wa tshukana la wamato w’akɛnda waki komonga ase Isariyɛlɛ.
Wetshelo le so:
1:10. Jehowa kɔngɛnangɛnaka elambo waki ɛlɔmbɛdi wa lokaki wanɛ wakalɔmbaka difuto l’ɔtɛ wa tolimulimu takawakambaka tele oko ndihaka nkuke kana mpɛtshaka dja l’ediakelo. Ekɔ ohomba efula dia ditshelo diaso di’ɔtɛmwɛlɔ, mbidja ndo kɛnɛ kasalaso l’olimu w’Okristo, tshutshuyama oma lo ngandji ka ndjahombia kokaso Nzambi ndo wanyaso anto, koko aha oma lo wahɔ wa falanga!—Mateu 22:37-39; 2 Koreto11:7.
1:14; 2:17. Jehowa hetawɔ lɔkɛwɔ la dungi pende.
2:7-9. Wanɛ wakawasha ɔkɛndɛ wa mbetsha l’etshumanelo pombaka ndjashikikɛ dia kɛnɛ ketshawɔ mbɔtɔnɛka la Ɔtɛkɛta wa Nzambi, Afundelo w’Ekila ndo la ekanda walembetshiya Bible waki ‘olami wa kɔlamelo.’—Luka 12:42; Jakoba 3:11.
2:10, 11. Jehowa nongamɛka dia atɛmɔdi ande kitanyiya la ɔlɔlɔ tshɛ dako diata dia tshukana paka ‘lo Nkumadiɔndjɔ.’—1 Koreto 7:39.
2:15, 16. Akristo wa mɛtɛ nɛmiyaka efula sheke ya diwala yakawadje la waadi wa lonshi yawɔ y’akɛnda.
‘NKUMADIƆNDJƆ KA MƐTƐ AYOYA LO TƐMPƐLƆ KANDE’
“Khumadiondjo [ka mɛtɛ, Jehowa Nzambi] ayuya shashimuya lu etemwelo kandi” la “dikendji dia sheki [Yeso Kristo].” Nzambi ‘ayosukana lasuke la wodja ande dia ndjolombosha’ ndo ayoyala ɔmɛnyi otsha le weho tshɛ w’atshi w’akambo wa kɔlɔ. Lâdiko dia lâsɔ, “buku di’euhwelu” diayohomba fundama dikambo dia wanɛ woka Jehowa wɔma.—Malaki 3:1, 3, 5, 16.
Lushi “layoheta uku dja lu khuka” layoya ndo layolanya anto wa kɔlɔ tshɛ. La ntondo ka lushi lɔsɔ ndja, ɔprɔfɛta ɔmɔtshi ayotomama dia “[k]adimula etema a washi le ana, la etema w’ana le washewo.”—Malaki 4:1, 5, 6.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
3:1-3—Etena kakɔna kakaye ‘Nkumadiɔndjɔ ka mɛtɛ’ ndo “dikendji dia sheki” lo tɛmpɛlɔ, ndo akatomama la ntondo kawɔ? Jehowa akaye lo tɛmpɛlɔ kande lo tshimbo y’otomami ande ɔmɔtshi ndo tɛmpɛlɔ kande kakɛdiama lo Nisana 10, 33 tena diaso nɛ. Kɛsɔ kakasalema etena kakɔtɔ Yeso lo tɛmpɛlɔ ndo kakandatshanya anto wakasombaka ndo wanɛ wakasondjaka lo tɛmpɛlɔ. (Mako 11:15) Dikambo sɔ diakasalema ɛnɔnyi esato l’etenyi l’ɔkɔngɔ wa Yeso kitama eso oko Nkumekanga-Kakasɔnwama. Lo yoho yɔtɔnɛ la dikambo sɔ, akɛnama dia ɛnɔnyi esato l’etenyi l’ɔkɔngɔ wa nde mbahenyama l’okudi oko Nkumekanga l’olongo, Yeso akatshindɛ Jehowa lo tɛmpɛlɔ ka lo nyuma ndo wakatane dia wodja waki Nzambi waki l’ohomba wa mbɛdiama. Lo ntambe ka ntondo, Joani Obatizanyi akatomama la ntondo dia ndjɔlɔngɔsɔla ase Juda dikambo di’oyelo wa Yeso Kristo. Lo nshi yaso nyɛ, dikɛndji diakatomama la ntondo dia ndjɔlɔngɔsɔla mboka dikambo di’oyelo wa Jehowa oya lo tɛmpɛlɔ kande ka lo nyuma. L’etatelo k’ɛnɔnyi wa 1880, olui ɔmɔtshi w’ambeki wa Bible wakatatɛ ndjasha l’olimu wa wetshelo wa Bible dia mbetsha anto waki l’etema w’ɛlɔlɔ akambo efula wa mɛtɛ w’oma lo Bible.
3:10—Onde mbela “tenyi dia dikumi tshe,” kana etenyi ka dikumi nembetshiyaka ndjakimɔ tshɛ le Jehowa? Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakashile nɛmɔ lo nyɔi ka Yeso, ɔnkɔnɛ tenyi dia dikumi dia falanga bu kɛnɛ kalɔmbama dia tɛmɔla Nzambi ɛlɔ kɛnɛ. Koko tenyi dia dikumi diekɔ la kitshimudi ya didjidji. (Efeso 2:15) Diɔ hadiolembetshiya ndjakimɔ tshɛ. Kânga mbele wakelaka tenyi dia dikumi ɔnɔnyi tshɛ, sho ndjakimɔka le Jehowa paka mbala ɔtɔi, mbuta ate etena kayakimɔso le nde ndo kɛnyaso ndjakimɔ kaso lo nongola batismu ka l’ashi. Oma l’etena kɛsɔ, ɛngɔ tshɛ kele la so mongaka ka Jehowa. Koko, nde totshikaka dia sho sɔna etenyi ka kɛnɛ kele laso, mbuta ate etenyi ka dikumi ka didjidji dia sho kamba la tɔ l’olimu ande. Ekɔ kɛnɛ tshɛ katokimanyiya akoka aso ndo katotshutshuya otema aso dia sho sala. Weshasha washaso Jehowa mendanaka la wenya, wolo ndo kɛnɛ kele laso kakamba laso l’olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo wa mbetɛ anto ambeki. Kɛsɔ mendanaka ndo la wɔtwɛlɔ aso lo nsanganya y’Akristo, ntshɔ dia tenda anto wele la hemɔ ndo asekaso ambetawudi waya esombe, ndo kimɔ weshasha wa falanga dia sukɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ.
4:3—Lo yoho yakɔna yele atɛmɔdi wa Jehowa “[w]ayohotshahotsha antu wa kolo”? Ekambi waki Nzambi wa la nkɛtɛ “[hawotɔ]hotshahotsha antu wa kolo,” lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ, mbuta ate vɔ hawotowalombosha. Koko, kɛsɔ nembetshiyaka dia ekambi waki Jehowa wa la nkɛtɛ wayosala dikambo sɔ lo yoho ya didjidji lo mbisha lonya l’otema ɔtɔi lo dambo di’edjelo k’otshumba diayoyelana la ekomelo k’andja waki Satana.—Osambu 145:20; Enyelo 20:1-3.
4:4—Lande na kahombaso ‘mbohɔka ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ’? Akristo hawɔlɔmbama dia ndjela Ɛlɛmbɛ ɛsɔ, koko ɛlɛmbɛ akɔ wekɔ oko “didjidji tu dia akambu w’ololo wayayi.” (Heberu 10:1) Omalɔkɔ, mbidja yimba lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ kokaka tokimanyiya dia sho mɛna woho wakotshama akambo wakafundama l’Ɛlɛmbɛ akɔ. (Luka 24:44, 45) Ndo nto, Ɛlɛmbɛ wekɔ la “difanelu dia diango dia l’ulungu.” Ekɔ ohomba sho mbeka ɛlɛmbɛ akɔ woho wa sho shihodia wetshelo ndo lɔkɛwɔ lahomba monga la Akristo.—Heberu 9:23.
4:5, 6—“Umvutshi Elidja” ekɔ didjidji dia onto akɔna? Akatama dia “Elidja” ayoyosala olimu wa nɔngɔsɔla, mbuta ate wa ndjɔlɔngɔsɔla etema w’anto. Lo ntambe ka ntondo tena diaso nɛ, Yeso Kristo akate dia Joani Obatizanyi mbaki “Elidja.” (Mateu 11:12-14; Mako 9:11-13) Elidja wa nshi nyɛ akatomama “la ntundu ka lushi . . . la wuki ndu woma [la Jehowa] latayi.” ‘Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ mbele Elidja wa nshi nyɛ. (Mateu 24:45) Olui ɔsɔ w’Akristo w’akitami wekɔ lo kimanyiya anto la ohetoheto tshɛ dia vɔ nyomolowanya diɔtɔnganelo diele lam’asawɔ la Nzambi.
Wetshelo le so:
3:10. Sho ndjadimaka ɛtshɔkɔ waki Jehowa etena katonaso dia ndjasha tshɛ l’olimu ande.
3:14, 15. L’ɔtɛ w’ɛnyɛlɔ ka kɔlɔ kaki ɛlɔmbɛdi, ase Juda wakayotatɛka mbɔsa olimu waki Nzambi la nɛmɔ dia yema tshitshɛ. Wanɛ wele la ɛkɛndɛ l’etshumanelo k’Akristo pombaka monga bɛnyɛlɔ di’ɛlɔlɔ.—1 Petero 5:1-3.
3:16. Jehowa hohɛ kɛnɛ kasala wanɛ wawoka wɔma ndo wele la kɔlamelo le nde. Nde mbaohɔka ndo ayowashimbɛ etena kayondolanya andja ɔnɛ wa kɔlɔ waki Satana. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ totshikale nge lo yɛdikɔ yakatɔshi ya nama olowanyi aso le Nzambi.—Jobo 27:5.
4:1. Lo lushi layoyokoya Jehowa akambo nde la anto, “udiu” ndo “lutahi” wayonga l’etombelo wa woho ɔtɔi, mbuta ate ana w’akɛnda wayolomboshama woho akɔ wâmɛ vɔ la ambutshi awɔ. Ande ɔkɛndɛ wele l’ambutshi otsha le anawɔ w’akɛnda lee! Ambutshi w’Akristo pombaka mbidja welo efula dia nyanga woho wa mbetawɔma le Nzambi ndo monga la lokumu l’ɔlɔlɔ la ntondo kande.—1 Koreto 7:14.
‘Oke Nzambi ka mɛtɛ wɔma’
Akɔna ayoshimbamɛ lo “lushi la wuki ndu la woma [la Jehowa]”? (Malaki 4:5) Jehowa mbutaka ate: “Keli le nyu, nyu wane watukaka lukumbu lami woma, unya w’akambu w’ololo wayunyuhutwela la ekonwelo lu ahafu awo. Nyu nyayutumba, nyayulimbolimbo uku esongo wa ngombe uma l’ukutu.”—Malaki 4:2.
“Unya w’akambu w’ololo,” Yeso Kristo akahɛtɛ la ntondo ka wanɛ woka lokombo laki Nzambi wɔma wɔsɔhanyi la dilɛmiɛlɔ, ndo wetawɔma le Jehowa. (Joani 8:12) Le wɔ, vɔ wekɔ nto la “ekonwelo lu ahafu,” mbuta ate ɛlɔ kɛnɛ vɔ wekɔ lo nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo diasawɔ la Nzambi ndo l’andja w’oyoyo vɔ wayɔkɔnɔ tshɛ lo tshɛ lo demba, lo yimba ndo lo tokanyi. (Enyelo 22:1, 2) Vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wekɔ oko “esongo wa ngombe uma l’ukutu.” La ɛtshɔkɔ ɛsɔ lo timba, nyɛsɔ tolame l’etema aso dako diakasha nkumekanga Sɔlɔmɔna diata ɔnɛ: ‘Oke Nzambi ka mɛtɛ wɔma ndo olamake ɛlɛmbɛ ande. Ɔsɔ ekɔ ɔkɛndɛ w’onto tshɛ.’—Undaki 12:13.
[Osato wa lo lɛkɛ 28]
Ɔprɔfɛta Malaki aki okambi waki Nzambi wakayakimɔ ndo w’ohetoheto
[Osato wa lo lɛkɛ 31]
Kɛnɛ ketshaso pombaka mbɔtɔnɛ la Bible
[Osato wa lo lɛkɛ 31]
Ekambi waki Jehowa nɛmiyaka sheke yawɔ ya diwala