Bonde kele ekɔ wolo efula nɔmba edimanyielo?
LO Ngɔndɔ k’Esambele 2000, Olui w’Anto Wadja Ɛlɛmbɛ la Californie lo wodja w’États-Unis wakadje ɔlɛmbɛ wa kitshɛkitshɛ anto kɛnɛ kahombawɔ futa naka vɔ nɔmba kɛtshi le onto lakahomwe l’aksida ɔmɔtshi wele vɔ vamɛ mbele lo kiɔkɔ yawɔ. Lande na kakawadje ɔlɛmbɛ ɔsɔ na? Nɛ dia, akɛnamaka dia, etena kahomɔ anto kana kalanyema diangɔ l’ɔtɛ w’aksida ɔmɔtshi, mbala efula anto mbokaka wɔma dia nɔmba edimanyielo l’ɔtɛ w’ɔnɛ lɛɛta atokoyota dia vɔ wambetawɔ onongo. Lo wedi okina, wanɛ wɛna di’anto wele lo kiɔkɔ y’aksida pombaka mbalɔmba edimanyielo aha la tshimbatshimba kokaka ndjomala naka anto asɔ hawosadi ngasɔ, ndo lâsɔ aksida wa tshitshɛ koka ndjotondja owanu wa woke efula.
Ekɔ mɛtɛ dia bu ohomba nɔmba edimanyielo l’ɔtɛ w’aksida wele aha wɛ mbele l’onongo. Ndo ondo tena dimɔtshi ekɔ ohomba monga la yewo lo kɛnɛ katɛkɛtayɛ. Yokidi mɔtshi y’edjedja mbutaka ɔnɛ: “Lu elula k’aui, kolo keko. Keli untu latulamaka elomo andi, eli kanga yewo.” (Tukedi 10:19; 27:12) Koko, wɛ kokaka monga la loshilambo ndo mbeya mbisha ekimanyielo.
Kema ekɔ mɛtɛ di’anto efula hawɔlɔmbɛ edimanyielo oyadi kânga dikambo diakɔ hadiendana la lɛɛta? La ngelo, womoto mbeyaka kiyana ɔnɛ: ‘Omɛmi halɔmbaka edimanyielo pondjo l’oseka dikambo tshɛ.’ L’olimu, owandji w’olimu mbeyaka nyanga ate: ‘Ase olimu ami hawosuya munga yawɔ ndo paka lo pai k’onto mbuta ɔnɛ okimwe.’ La kalasa, ombetsha ɔmɔtshi koka mbuta ɔnɛ: ‘La kalasa ekɔ wolo wa mboka ana wata ɔnɛ: okimwe.’
Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi watshutshuya anto di’aha nɔmba edimanyielo ele wɔma wɔnɛ watokoyowaɔnyɔla. Onto mbeyaka mboka wolo nɔmba edimanyielo, la wɔma w’ɔnɛ wayowokanɛ kɔlɔ kana mbotshɛ kɔlɔ. Koko, onto losalewɔ kɔlɔ koka pembola diɔtɔnganelo diasande l’ɔnɛ lôsale kɔlɔ ko ndjongaka dikambo dia wolo dia vɔ ahende mbokana.
Monga la dionga dia wendjudi otsha le anto akina koka monga ɔkɔkɔ okina watshutshuya anto amɔtshi dia mboka wolo nɔmba edimanyielo. Ondo vɔ fɔnyaka ɔnɛ: ‘Nɔmba edimanyielo hatonya kɔlɔ kakashidi la salema.’ Ndo akina mengengaka dia mbuta ɔnɛ okimwe l’ɔtɛ w’etombelo wakoka ndjotomba. Vɔ ndjambolaka ɔnɛ: ‘Onde wayombisha onongo ko mbidjami kibawo?’ Koko, ɔkɔkɔ woleki tshɛ washimba anto dia mbetawɔ kɔlɔ kawɔ ele lotamanya. Onto loka wolo dia mbuta ɔnɛ “okimwe” l’ɔtɛ wa lotamanya lande koka mbuta ɔnɛ: ‘Dimi halange shisha lokumu lami lo suya munga kami. Dikambo sɔ diayokitshakitsha nɛmɔ diami.’
Oyadi ɔkɔkɔ akɔna tshɛ, efula mɛnaka wolo dia nɔmba edimanyielo. Ko onde ekɔ mɛtɛ ohomba dia nɔmba edimanyielo? Ɛlɔlɔ akɔna waya lo nɔmba edimanyielo?
[Osato wa lo lɛkɛ 3]
“Ana hawetshama dia mbuta ɔnɛ okimwe”
[Osato wa lo lɛkɛ 3]
“Omɛmi halɔmbaka edimanyielo pondjo”
[Osato wa lo lɛkɛ 3]
“Ase olimu ami hawosuya munga yawɔ”