BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w03 2/1 lk. 11-16
  • Wolo wa ngande wele la mbetawɔ kayɛ?

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Wolo wa ngande wele la mbetawɔ kayɛ?
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2003
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Mbetawɔ toshaka d ihonga
  • Mbetawɔ tokimanyiyaka dia monga la solo dia lotutsha
  • Mbetawɔ tokimanyiyaka dia monga l’eyango woleki amɛna
  • Mbetawɔ mbishaka onto lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ
  • Mbetawɔ keketshamaka l’ekimanyielo k’oma le Nzambi
  • Mbetawɔ mbidjaka ki
  • Mbetawɔ tokimanyiyaka dia mbikikɛ
  • “Ofudia mbetawɔ kaso”
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2015
  • Onde wɛ ekɔ mɛtɛ la mbetawɔ lo lokumu l’ɔlɔlɔ?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2003
  • Onga la mbetawɔ lo alaka wa Jehowa
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2016
  • Mbetawɔ—Dionga diakeketsha
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2019
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2003
w03 2/1 lk. 11-16

Wolo wa ngande wele la mbetawɔ kayɛ?

‘Nyu nyamboshikikala diɛsɛ oma lo mbetawɔ kanyu.’​—2 KORETO 1:24.

1, 2. Lande na kahombaso monga la mbetawɔ, ndo ngande wakokaso kikeketsha?

EKAMBI waki Jehowa mbeyaka dia vɔ pombaka monga la mbetawɔ. Ngasɔ mbediɔ nɛ dia ‘onto laha la mbetawɔ heye ngɛnyangɛnya Nzambi.’ (Heberu 11:6) Ɔnkɔnɛ, ekɔ kawɔ sho nɔmba Nzambi dia nde tosha nyuma k’ekila la mbetawɔ, kele olowa atɔ ɔmɔtshi w’ohomba. (Luka 11:13; Ngalatiya 5:22, 23) Monga la mbetawɔ kele oko k’asekaso ambetawudi koka nto tokimanyiya dia keketsha dikoka sɔ l’etema aso.​—2 Timote 1:5; Heberu 13:7.

2 Mbetawɔ kaso kayonga wolo naka sho tetemala la ndjela yoho ya lɔsɛnɔ yɛnya Ɔtɛkɛta wa Nzambi di’Akristo tshɛ monga la yɔ. Mbetawɔ ka nge koka nto ndja oma lo wadielo wa Bible wa lushi la lushi ndo oma lo wekelo w’etete w’Afundelo l’ekimanyielo k’ekanda watondja ‘olami wa kɔlamelo.’ (Luka 12:42-44; Jashua 1:7, 8) Sho keketshanyaka lo mbetawɔ oma lo wɔtwɛlɔ wa mbala la mbala wa lo nsanganya y’Akristo ya totshitshɛ kana ya weke. (Romo 1:11, 12; Heberu 10:24, 25) Ndo mbetawɔ kaso keketshamaka etena kasambishaso anto akina.​—Osambu 145:10-13; Romo 10:11-15.

3. Ekimanyielo kakɔna kakondjaso oma le dikumanyi diele la ngandji lo kɛnɛ kendana la mbetawɔ?

3 Oma l’alako nd’ekeketshelo k’oma l’Afundelo katoshawɔ, dikumanyi di’Akristo diele la ngandji tokimanyiyaka dia sho keketsha mbetawɔ kaso. Vɔ wekɔ la woho wa dionga diaki l’ɔpɔstɔlɔ Paulo lakatɛ ase Kɔrɛtɔ ate: “Teko ekimanyidi w’ongenongeno anyu, ne dia nyu nyambushikikala [oma] lu mbetawo kanyu.” (2 Koreto 1:23, 24) Sho mbadiaka divɛsa sɔ l’ekadimwelo kekina ka Bible ɔnɛ: “Tekɔ lo kamba kamɛ la nyu dia nyɔngɛnyangɛnya, nɛ dia mbetawɔ kanyu kɛkɔ nge.” (Contemporary English Version) Onto ɔlɔlɔ ayoyala la lɔsɛnɔ oma lo mbetawɔ. Ekɔ mɛtɛ dia ndoko onto okina lakoka tôngɛ la mbetawɔ kana tokonya anto walama kɔlamelo. Lo dikambo sɔ, ‘sho pombaka onto l’onto mɛmba wotsho ande ndamɛ.’​—Ngalatiya 3:11; 6:5.

4. Ngande wakoka ɛkɔndɔ wa l’Afundelo wendana l’ekambi wa kɔlamelo waki Nzambi tokimanyiya dia keketsha mbetawɔ kaso?

4 Afundelo ndola l’ɛkɔndɔ w’anto waki la mbetawɔ. Ondo sho mbeyaka ditshelo diawɔ efula di’ɔlɔlɔ, ko onde sho mbeyaka nto dimɛna woho wakawɛnyaka mbetawɔ lushi la lushi kana lɔsɛnɔ lawɔ l’otondo? Naka sho kana yimba lo woho wakawɛnya dionga sɔ l’atei w’ekakatanu wele oko wɛnɛ wele laso, kete dui sɔ koka tokimanyiya dia sho keketsha mbetawɔ kaso.

Mbetawɔ toshaka d ihonga

5. Djembetelo yakɔna y’oma l’Afundelo yɛnya dia mbetawɔ tokeketshaka dia sambisha ɔtɛkɛta wa Nzambi la dihonga?

5 Mbetawɔ tokeketshaka dia sambisha ɔtɛkɛta wa Nzambi la dihonga. La dihonga tshɛ, Ɛnɔka akatɛkɛta la ntondo dikambo di’elombwelo kaki Nzambi. Nde akate ate: “Nyulungi, Khumadiondjo ambuya la ekilami andi nunu akumi akumi, dia ndjulumbuya tshe, dia mamia atshi wa kolo tshe dia akambu wa kolo watshawo, la dia tengo tshe yôtenga antu wa kolo.” (Jude 14, 15) Lam’akawoke ɛtɛkɛta ɛsɔ, atunyi waki Ɛnɔka wakasalaka akambo wa kɔlɔ wakayange dia mbodiaka. Koko aha la mboka wɔma, nde akatɛkɛta la dihonga ndo la mbetawɔ, ko Nzambi “akawose” lo mboladia lo nyɔi, ondo lo sala di’aha nde mvɔ nyɔi ka sui. (Etatelu 5:24; Heberu 11:5) Ɛlɔ kɛnɛ sho hatɛnyi ahindo wa ngasɔ, koko Jehowa kadimolaka alɔmbɛlɔ aso dia tosha akoka wa sambisha ɔtɛkɛta ande la mbetawɔ ndo la dihonga.​—Etsha 4:24-31.

6. Ngande wele mbetawɔ ndo dihonga diakawosha Nzambi akakimanyiya Nɔa?

6 Oma lo mbetawɔ, Nɔa ‘akasale wato wa luudu dia nshimbela nkumbo kande.’ (Heberu 11:7; Etatelu 6:13-22) Nɔa aki nto “umvutshi w’akambu w’ololo” wakewoya la dihonga tshɛ anto wa lo nshi yande losango laki Nzambi. (2 Petero 2:5) Vɔ wakɔnyɔla losango lakasambishaka Nɔa lendana la Mvula k’Elola, oko watɔla anto amɔtshi etena kawaɛnyaso l’ekimanyielo k’Afundelo dia kem’edja dikongɛ nɛ di’akambo diayanga nanyema. (2 Petero 3:3-12) Koko l’ɛnyɛlɔ kaki Ɛnɔka la Nɔa, sho koka mbewoya losango lɔsɔ la mbetawɔ ndo la dihonga diatosha Nzambi.

Mbetawɔ tokimanyiyaka dia monga la solo dia lotutsha

7. Ngande wakɛnya Abarahama ndo anto akina mbetawɔ ndo solo dia lotutsha?

7 Sho pombaka monga la mbetawɔ ndo la solo dia lotutsha, djekoleko lam’akongɛso ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. L’atei w’anto ‘wayokita alaka diɛsɛ oma lo mbetawɔ ndo oma lo solo dia lotutsha’ mbele ndo Abarahama, owandji wa nkumbo wakokaka Nzambi wɔma. (Heberu 6:11, 12) Oma lo mbetawɔ, nde akatshike osomba wa Ura l’ɔngɔnyu awɔ tshɛ, ko akatodjasɛ oko ɔngɛndangɛnda lo wodja wakôlake Nzambi. Isaka la Jakɔba waki ekitɔ wa daka diakɔ diamɛ sɔ. Koko, “[vɔ] tshe wakavu lu mbetawo la ntundu watalungula alaka.” Oma lo mbetawɔ, vɔ ‘wakakombola dihole dia dimɛna efula, mbut’ate dihole dia l’olongo.’ Lo ndjela elongamelo kawɔ, Nzambi “akâlongoswela usumba.” (Heberu 11:8-16) Eelo, Abarahama, Isaka, Jakɔba ndo wadiɛwɔ wakokaka Nzambi wɔma wakakongɛ Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo la solo dia lotutsha ndo vɔ wayolwama dia ndjɔsɛna la nkɛtɛ l’ɛse ka Diolelo sɔ.

8. Ngande wakɛnya Abarahama, Isaka ndo Jakɔba mbetawɔ la solo dia lotutsha?

8 Abarahama, Isaka, ndo Jakɔba koshisha mbetawɔ. Vɔ komondoya lɔsɛnɔ lo Nkɛtɛ ya Daka, ndo vɔ kɔmɛna woho wakatshɔkwama wedja tshɛ oma lo tshimbo ya lɔtɔngɔ laki Abarahama. (Etatelu 15:5-7; 22:15-18) Kânga mbele ‘osomba wakahike Nzambi’ wakayoshikikɛmaka paka l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama, anto asɔ wakatetemala mɛnya mbetawɔ ndo solo diawɔ dia lotutsha lo nsɛnɔ yawɔ. Mɛtɛ sho pombaka sala woho akɔ wamɛ etena kɛnɛ kele Diolelo dia Mɛsiya diamboshila shikikɛma l’olongo.​—Osambu 42:5, 11; 43:5.

Mbetawɔ tokimanyiyaka dia monga l’eyango woleki amɛna

9. Shɛngiya yakɔna yele la mbetawɔ l’eyango wayadjɛso?

9 Ewandji wa nkumbo waki la mbetawɔ kombokoya kânga yema yoho ya lɔsɛnɔ ya kɔlɔ y’ase Kanana, nɛ dia vɔ waki l’eyango woleki amɛna. Woho akɔ wamɛ, mbetawɔ tokimanyiyaka dia sho ndjadjɛ eyango wa lo nyuma watokimanyiya di’aha sho ndjatambiya l’awui wa l’andja ɔnɛ wele lo wolo wa kanga kɔlɔ, Satana Diabolo.​—1 Joani 2:15-17; 5:19.

10. Ngande weyaso dia Yɔsɛfu akayadjɛ oyango wa dimɛna efula ndeka ndo wa monga onto la lokumu l’andja ɔnɛ?

10 Oma l’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi, Yɔsɛfu y’ɔnaki Jakɔba akakambe oko ɔnɔmbɔdi wenda mbo ya ndɛ l’Edjibitu, koko oyango ande komonga wa koma shakasaka l’andja ɔnɛ. Lo mbetawɔ kaki lande l’ekotshamelo k’alaka waki Nzambi, lam’akinde l’ɛnɔnyi 110, Yɔsɛfu akatɛ anango ate: “Dimi one aya langa lambelela ukunda. Keli mete [Nzambi] ayunyendaka, ayunyolombola utsha lu kete yakandatshibi dia mbisha Abarahama, Isaka la Jakoba.” Yɔsɛfu akâlɔmbɛ dia vɔ tôkundɛ lo nkɛtɛ ya daka. Lam’akandavu, anango wakatɛ odo ande bisɔ diakimanyiya di’aha odo pɔnda ndo wakawodje l’ɔshɛtɛ ɔmɔtshi l’Edjibitu. Koko lam’akayotshungɔka ase Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibitu, omvutshi Mɔsɛ akɛmbɛ odo waki Yɔsɛfu dia tokundɛ lo Nkɛtɛ ya Daka. (Etatelu 50:22-26; Etumbelu 13:19) Mbetawɔ kele oko kaki Yɔsɛfu pombaka tokimanyiya dia sho ndjadjɛ eyango w’amɛna lo lɔsɛnɔ oleki wa nyanga dia monga onto la lokumu l’andja ɔnɛ.​—1 Koreto 7:29-31.

11. Lo yoho yakɔna yakɛnya Mɔsɛ dia nde akayadjɛ eyango wa lo nyuma?

11 Mɔsɛ ‘akasɔnɛ dia nsowa kamɛ l’ekambi waki Nzambi lo dihole dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa tshenyi tenyi wa pɛkato’ oko ɔna lakodiama lo nkumbo ka nkumekanga ka l’Edjibitu. (Heberu 11:23-26; Etsha 7:20-22) Dui sɔ diotowosha lokumu la l’andja ɔnɛ ndo ondo nde otokundɛma lo waombo w’amɛna efula wa l’ahole amɔtshi wa lokumu wa l’Edjibitu. Ko nɛmɔ diakɔna diotonga l’akambo asɔ naka sho mbaɛdika la diɛsɛ dia monga ‘onto laki Nzambi ka mɛtɛ,’ mbut’ate ompakemi wa sheke y’Ɛlɛmbɛ, omvutshi waki Jehowa, ndo ofundji ɔmɔtshi wa Bible na? (Ezera 3:2) Onde wɛ kombolaka monga onto la lokumu, kana onde mbetawɔ kayɛ kotshutshuyaka dia wɛ ndjadjɛ eyango wa lo nyuma woleki amɛna?

Mbetawɔ mbishaka onto lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ

12. Shɛngiya ya ngande yakonge la mbetawɔ lo lɔsɛnɔ laki Rahaba na?

12 Mbetawɔ mbishaka anto aha tsho eyango woleki amɛna lo lɔsɛnɔ koko ndo lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Rahaba, womoto ɔmɔtshi la loseka laki l’osomba wa Jeriko akɛnyi dia yoho yande ya lɔsɛnɔ komonga ndoko l’etombelo w’ɔlɔlɔ. Koko nde akayɔtshɔkwamaka efula etena kakandayongaka la mbetawɔ le Nzambi! Nde “[akayindjama] pupu lu etsha andi [wa mbetawɔ] lam’akandalungula akendji, [w’ase Isariyɛlɛ] ku akâtumi lu mbuka kekina,” dia vɔ mbewɔ atunyi awɔ w’ase Kanana. (Jakoba 2:24-26) Lo suya dia Jehowa mbele Nzambi ka mɛtɛ, Rahaba akɛnya mbetawɔ lo tshika yoho yande ya lɔsɛnɔ la numba. (Jashua 2:9-11; Heberu 11:30, 31) Nde akayotshukanaka l’okambi waki Jehowa, koko aha l’opanganu w’ose Kanana. (Euhwelu k’Elembe 7:3, 4; 1 Koreto 7:39) Rahaba akayonga la diɛsɛ dia woke dia monga ɔmɔtshi l’atei wa waa tshɛtshɛnde la Mɛsiya. (1 Ekondo 2:3-15; Ruta 4:20-22; Mateu 1:5, 6) L’ɛnyɛlɔ k’anto akina wakatshike yoho ya lɔsɛnɔ ya kɔlɔ, nde lawɔ ayokondja difuto dikina, mbut’ate ayolwama oma lo nyɔi dia ndjɔsɛna lo paradiso ka la nkɛtɛ.

13. Ngande wakasale Davidi pɛkato lo dikambo dia Batɛshɛba ndo dionga dia woho akɔna diakandɛnya?

13 L’ɔkɔngɔ wa nde tshika yoho yande ya lɔsɛnɔ la kanga monanyi, Rahaba akatetemala nsɛna yoho ya lɔsɛnɔ ya pudipudi. Koko anto amɔtshi wakayakimɔ edja efula le Nzambi wakasale pɛkato ya weke. Nkumekanga Davidi akasale monanyi nde la Batɛshɛba, akadiakisha omɛnde lo ta, ndo akawɔshi oko wadɛnde. (2 Samuele 11:1-27) Lo ndjatshumoya la lonyangu l’efula, Davidi akalɔmbɛ Jehowa ate: ‘Tonyake nyuma k’ekila kayɛ oma lemi.’ Davidi koshisha nyuma ka Nzambi. Nde aki la mbetawɔ di’oma lo kɛtshi kande, Jehowa hotshika onto lele la “sulu diambate kana utema wa ndjakitshakitsha” lo pɛkato. (Osambu 51:11, 17; 103:10-14) Diɛsɛ oma lo mbetawɔ kawɔ, Davidi nde la Batɛshɛba waki la diɛsɛ dia monga l’ɔnɔngɔ wa waa tshɛtshɛnde la Mɛsiya.​—1 Ekondo 3:5; Mateu 1:6, 16; Luka 3:23, 31.

Mbetawɔ keketshamaka l’ekimanyielo k’oma le Nzambi

14. Eshikikelo akɔna wakakodja Ngidiyɔna, ndo ngande wakoka ɔkɔndɔ ɔsɔ monga la shɛngiya lo mbetawɔ kaso?

14 Kânga mbakɛndakɛndaso lo mbetawɔ, tena dimɔtshi sho koka monga l’ohomba w’eshikikelo k’ɔnɛ Nzambi ayotokimanyiya. Ɔsɔku mbakidiɔ lo kɛnɛ kendana l’Ombadi Ngidiyɔna, ɔmɔtshi l’atei wa wanɛ ‘wakalɛndja waolelo oma lo mbetawɔ.’ (Heberu 11:32, 33) Etena kakaye ase Midiyana la wedja ekina wakɔtɔ lawɔ sheke dia ndjɔlɔsha Isariyɛlɛ, nyuma ka Nzambi kakahotamɛ Ngidiyɔna. Dia shikikɛ kana mɛtɛ Jehowa aki la nde, nde akalɔmbɛ Jehowa djembetelo. Nde akakitsha olui wa diɔsa di’ɔkɔkɔ lo dihole di’esuswelo otsho w’otondo ndo akalɔmbɛ Jehowa dia lônge ndɔya paka diɔsa di’ɔkɔkɔ sɔ ko tshika nkɛtɛ yaki lawɔ wômu. Mbala ka ntondo, lônge lakalɔya diɔsa di’ɔkɔkɔ, koko ditshu diaki lawɔ kɔndɔyama. Nde akalɔmbɛ djembetelo mbala kahende dia nkɛtɛ ndɔyama la lônge ko diɔsa tshikala wômu, ko dikambo sɔ diakasalema woho ɔsɔ. Tolembetelo tohende tɔsɔ takokeketsha, ko la mbetawɔ tshɛ Ngidiyɔna pami ka kɛsɔ akalɛndja atunyi w’Isariyɛlɛ. (Embadi 6:33-40; 7:19-25) Nyanga dia monga l’eshikelo dia kana Jehowa ayotosukɛ lam’ɔsaso yɛdikɔ mɔtshi hɛnya dia tamboshisha mbetawɔ. Sho mɛnyaka mbetawɔ kaso lo mbokaka sso l’awui wa lo Bible ndo wa l’ekanda w’Akristo ndo lo nɔmba dia nyuma k’ekila tɔlɔmbɔla wonya wɔsaso tɛdikɔ tɔmɔtshi.​—Romo 8:26, 27.

15. Ngande wakokaso kimanyiyama naka sho kana yimba lo woho wa mbetawɔ kaki la Baraka?

15 Eshikikelo kakakondja Ombadi Baraka oma l’ekeketshelo kakawawosha akakeketsha mbetawɔ kande. Dɛbɔra, omvutshi wa womoto akôkeketsha dia nde mbɔsa yɛdikɔ ya tshungola ase Isariyɛlɛ oma l’anya wa Jabina, Nkumekanga k’ase Kanana ɔnɛ lakasɔkishaka. La mbetawɔ ndo l’eshikikelo k’ɔnɛ Nzambi ayowosukɛ, Baraka akalɛndja nyemba y’asɔlayi waki Jabina wakalɔmbwama oma le Sisɛra paka l’asɔlayi 10 000 ato waki komonga ndo la dihomɔ dia ta di’ɔlɔlɔ. Dia ngɛnangɛna ɔlɛndjɛlɔ ɔsɔ wa diambo, Dɛbɔra nde la Baraka wakembe osambo w’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Embadi 4:1–5:31) Dɛbɔra akakeketsha Baraka dia nde sala akambo oko ɔnɔmbɔdi w’Isariyɛlɛ wakasɔnama oma le Nzambi, ndo nde aki ɔmɔtshi l’atei wa wanɛ wele oma lo mbetawɔ “wakatshanya alimbi [w’]angendangenda.” (Heberu 11:34) Naka sho kana yimba lo woho wakatshɔkɔla Nzambi Baraka lo woho wakandasale akambo la mbetawɔ, kete sho mbeyaka tshutshuyama dia mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi naka tekɔ lo mengenga dia kotsha dikambo dimɔtshi dia wolo diakawatosha l’olimu waki Jehowa.

Mbetawɔ mbidjaka ki

16. Ɛnyɛlɔ kakɔna ka dimɛna kakatshike Abarahama lo mbidja ki lam’asande la Lɔta?

16 Oko watokimanyiya mbetawɔ dia kotsha ɛkɛndɛ wa wolo wele laso l’olimu waki Nzambi mbatokimanyiyatɔ nto dia mbidja ki ndo wɔladi lam’asaso l’anto akina. Abarahama akatshikɛ Lɔta l’ɔnaki ɔnango dia nde sɔna ɛtshi ka nkɛtɛ kakaleke dimɛna dikambo dia dongalonga lam’akawane elami awɔ wa dongalonga ndo wakɛnyi di’aya paka vɔ kakitɔna. (Etatelu 13:7-12) Abarahama akahombe nɔmba la mbetawɔ dia Nzambi mbokimanyiya dia nde kandola okakatanu ɔsɔ. Lo dihole dia nde mbetsha wahɔ ande la ntondo, nde akakandola okakatanu ɔsɔ la wɔladi tshɛ. Naka tambokakatana l’ɔnangɛso Okristo, kete ekɔ kawɔ sho nɔmba Nzambi la mbetawɔ ndo ‘nyanga wɔladi,’ lo mbohɔ ɛnyɛlɔ ka ngandji ka shikaa kaki Abarahama.​—1 Petero 3:10-12.

17. Bonde kakokaso mbuta dia yema y’owanu yaki lam’asa Paulo, Baranaba la Makɔ wakakandɔma lo yoho ya ki?

17 Tende woho wakoka okambelo wa l’atɔndɔ wa lo Bible tokimanyiya dia ki monga lam’asaso. Lam’akayange Paulo munda lɔkɛndɔ lande la hende la misiɔnɛrɛ, Baranaba aketawɔ dia tshɔ la nde dia vɔ nyomotembola tshumanelo dia la Kupiro ndo dia l’Asie Mineure. Koko, Baranaba akalange dia vɔ tshɔ ndo la Makɔ k’ɔnango. Paulo kombetawɔ nɛ dia Makɔ akatatshika lam’akiwɔ la Pamufuliya. “Tamu ta wulu takayala,” ndo owanu ɔsɔ akâkonya lo vɔ kakitɔna. Baranaba akɔshi Makɔ ko vɔ wakatshu otsha la Kupiro, ko Paulo akɔsɛ Silasi ko ‘wakatshu la Suriya ndo la Kilikiya, watakeketsha tshumanelo.’ (Etsha 15:36-41) L’ekomelo, vɔ wakayokandolaka yema y’okakatanu shɔ, nɛ dia Makɔ aki nde la Paulo la Rɔma, ndo ɔpɔstɔlɔ akatɛkɛta dimɛna lo dikambo dia nde. (Kolosai 4:10; Filɛmɔna 23, 24) L’ɔnɔnyi 65 T.D., lam’aki Paulo la Rɔma nde akatɛ Timɔtɛ ate: “Osa Mako, keli uyi la ndi, ne dia ndi nkukaka nkimanyiami l’ulimu.” (2 Timote 4:11) Ondo Paulo akayɔlɔmbaka dikambo dia diɔtɔnganelo diaki lam’asande la Baranaba ndo la Makɔ, ndo vɔ wakayongaka la lotui tshitshi lakokaso mbɛdika la ‘ki ka Nzambi.’​—Filipi 4:6, 7.

18. Kakɔna ondo kakatombe lo dikambo diaki Ewadiya la Sutukɛ?

18 Lo mɛtɛ, oko weso bu kokele, “shu tshe tatutakanaka.” (Jakoba 3:2) Ekakatanu wakatombe lam’asa Akristo ahende wa wamato, wele Paulo akafundɛ ate: “Dimi lambulaka Ewadiya la Sutuke, vo wayali la utema otoi le Khumadiondjo. . . . Nkimanyia amantu ane, ne dia vo wakakambi la mi ulimu a lukumu l’ololo.” (Filipi 4:1-3) Mɛnamaka mɛtɛ dia wamato wakokaka Nzambi wɔma asɔ wakakandola okakatanu waki lam’asawɔ lo yoho ya ki lo kamba la dako diele oko nɛ diele lo Mateu 5:23, 24. Okambelo wa l’atɔndɔ wa l’Afundelo la mbetawɔ ayotokimanyiya dia ki monga lam’asaso ɛlɔ kɛnɛ.

Mbetawɔ tokimanyiyaka dia mbikikɛ

19. Naa dikambo dia kandji diaki konanya mbetawɔ kaki Isaka la Rɛbɛka na?

19 Mbetawɔ mbeyaka tokimanyiya nto dia sho mbikikɛ asui. Ondo sho mbeyaka kɔmɔ otema nɛ dia ose nkumbo kaso ɔmɔtshi lamboshilaka la batizama ambohindola ɔlɛmbɛ waki Nzambi lo tshukana l’onto lele bu ombetawudi. (1 Koreto 7:39) Isaka la Rɛbɛka waki la pâ l’asolo lo woho wakatshuke Esau w’ɔnawɔ wamato waki kɔtɛmɔlaka Nzambi. Wadɛnde w’ase Hiti “wakanyangia” Isaka la Rɛbɛka heyama polo ndo Rɛbɛka koma lo mbuta ate: “Dimi la wutshu efula l’utema ami dikambu dia ana amantu w’asi Hiti. Naka Jakoba ayutshuka wadi uma l’atei wa ana amantu w’asi Hiti weli lu wudja one, na waho wa dimi ntshikala la lumu ntu?” (Etatelu 26:34, 35; 27:46) Koko, dikambo dia kandji sɔ konanya mbetawɔ kaki Isaka la Rɛbɛka. Nyɛsɔ totetemale monga la mbetawɔ ka nge oyadi kânga l’atei w’ekakatanu wa wolo.

20. Naa bɛnyɛlɔ dia mbetawɔ diakondjaso oma le Naɔmi nde la Ruta?

20 Naɔmi, osombe wa wadi aki odo aki ose Juda ndo nde akeyaka dia wamato amɔtshi w’ase Juda wayota ana wele wayoyonga watshɛnde la Mɛsiya. Koko, lam’ele anande wakavu aha la mbota ko ndamɛ akalekana ɛnɔnyi wa mbota, nde komonga nto l’elongamelo k’efula k’ɔnɛ nkumbo kande koka monga l’atei wa nkumbo yayonga lɔtshɛtshɛ la Mɛsiya. Koko Ruta, wadi aki diɛwɔ di’ɔnande akayotshukanaka l’osombe wa Bɔaza, ko akayowotɛka ɔna lakayongaka ɔmɔtshi l’atei wa tshɛtshɛnde la Yeso, Mɛsiya! (Etatelu 49:10, 33; Ruta 1:3-5; 4:13-22; Mateu 1:1, 5) Mbetawɔ kaki Naɔmi la Ruta kakatshikala nge kânga l’atei w’ekakatanu ndo tɔ kakayowaelaka ɔngɛnɔngɛnɔ. Sho lawɔ tayokoka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula naka sho tetemala nama mbetawɔ kaso kânga lo tena dia pâ.

21. Kakɔna katosalɛ mbetawɔ, ndo yɛdikɔ yakɔna yahombaso mbɔsa?

21 Kânga mbele hateye kɛnɛ kayotokomɛ lui, diɛsɛ oma lo mbetawɔ, sho koka tondoya oseka okakatanu tshɛ wakoka tokomɛ. Mbetawɔ toshaka dihonga ndo solo dia lotutsha. Tɔ tokimanyiyaka dia sho ndjadjɛ eyango woleki amɛna lo lɔsɛnɔ ndo monga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Mbetawɔ kekɔ la shɛngiya ya dimɛna lo kɛnɛ kendana la diɔtɔnganelo diasaso l’anto akina ndo tɔ tokimanyiyaka dia mbikikɛ ekakatanu waviya. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tonge “l’atei a wane weli la mbetawo [di]a nshimbela nyumu yawo.” (Heberu 10:39) Oma lo wolo wa Nzambi kaso ka ngandji, Jehowa, ndo lo lotombo lande, nyɛsɔ totetemale monga la mbetawɔ ka nge.

Ngande wayoyokadimola?

• Naa tolembetelo ta l’Afundelo tɛnya dia mbetawɔ mbeyaka tosha dihonga?

• Bonde kakokaso mbuta dia mbetawɔ koka tosha lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ?

• Ngande wadja mbetawɔ ki?

• Djembetelo yakɔna yɛnya dia mbetawɔ tokimanyiyaka dia mbikikɛ ekakatanu?

[Esato wa lo lɛkɛ 12]

Mbetawɔ akasha Nɔa ndo Ɛnɔka dihonga dia mbewoya nsango yaki Jehowa

[Esato wa lo lɛkɛ 13]

Mbetawɔ kele oko ka Mɔsɛ totshutshuyaka dia ndjadjɛ eyango wa lo nyuma

[Esato wa lo lɛkɛ 14]

Eshikikelo k’ɔnɛ Nzambi ayowakimanyiya akakeketsha mbetawɔ kaki Baraka, Dɛbɔra, ndo ka Ngidiyɔna

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto