Toyaɛkɛ le Jehowa

“Khumadiondjo, [Jehowa], we keli elungamelu kami, dimi latukekamaka umaka dikenda.”​—OSAMBU 71:5.

1. Okakatanu akɔna wakahomana la Davidi laki dikɛnda dia pami di’olami w’ɛkɔkɔ?

NGƆLIYATƐ aki dikongote dia pami diaki l’otale wa suke la mɛtɛlɛ shato. Mbokɛmaka bonde kele asɔlayi tshɛ w’ase Isariyɛlɛ wakokaka wɔma ndɔ la nde! Oseka pindju l’akɔlɔ tshɛ, l’edja ka mingu efula, dikongote dia pami di’ose Filistiya diakawelɛka Ngɔliyatɛ sɔ akatɛngaka alembe w’ase Isariyɛlɛ ndo akâlɔmbɛ dia vɔ toma onto loleki wolo l’atei awɔ dia ndjɔlɔ la nde. L’ekomelo, aha ɔsɔlayi koko dikɛnda dia pami di’anyanya mbaketawɔ dia ntshɔ tɔlɔ la nde. Davidi, dikɛnda dia pami di’olami w’ɛkɔkɔ sɔ aki tshitshɛ efula lo mbɛdika l’onto lakahombe ndɔ la nde. Lo mɛtɛ, wotsho waki la Davidi kɔmbɛdima kânga l’ɔlɔtɔ kana la dihomɔ dia ta diaki Ngɔliyatɛ! Koko, ɔlɔngɔlɔngɔ ɔsɔ akalɔ la dikongote sɔ ndo akakome ɛnyɛlɔ ka diambo lo kɛnɛ kendana la dihonga.​—1 Samuele 17:1-51.

2, 3. (a) Lande na kaki Davidi l’akoka wa ndɔ la Ngɔliyatɛ la dihonga tshɛ? (b) Wanya akɔna ahende wayangaso sɛdingola watokimanyiya dia mbetsha Jehowa ɛkamelo kaso?

² Kakɔna kakasha Davidi dihonga dia ngasɔ na? Tende ɛtɛkɛta ɛmɔtshi wele ondo Davidi mbakayafundaka l’ɔkɔngɔ etena kakandakome opalanga. Nde akate ate: “Khumadiondjo, [Jehowa], we keli elungamelu kami, dimi latukekamaka umaka dikenda.” (Osambu 71:5) Eelo, tatɛ oma ko dikɛnda diande, Davidi akayaɛkɛka tshɛ le Jehowa. Lam’akandalɔ la Ngɔliyatɛ, nde akawotɛ ate: “We ambuya uya le mi la yombo, dikonga la osongo, keli dimi lambuya le ye paka lu lukumbu la [Jehowa], Kanga lulimbilimbi, [Nzambi] kanga alimbi wa Isariyele, wambuyudja tofwefwe.” (1 Samuele 17:45) Etena kele Ngɔliyatɛ akayaɛkɛ lo wolo ande ndo lo dihomɔ dia ta diaki lande, Davidi lo wedi ande akayaɛkɛ le Jehowa. Lam’ele Nkum’Olongo aki lo wedi ande, Davidi takandakoke mɛtɛ mboka onto k’onto wɔma oyadi dihomɔ dia ta dia woho akɔna diaki lande.

³ Etena kadiayɛ akambo wendana la Davidi, onde wɛ kombolaka dia ndo wɛ lawɔ ndjaɛkɛ la wolo tshɛ le Jehowa? Ondo anto efula l’atei aso kombolaka dikambo sɔ. Lâsɔ, tayanga sɛdingola wanya ahende wakokaso takola dia sho mbetsha Jehowa ɛkamelo kaso. Ntondotondo, sho pombaka tondoya okakatanu washimba anto di’aha vɔ monga la woho wa wɛkamu ɔsɔ. Dikambo dia hende ele sho pombaka mbeya shikaa kɛnɛ kalembetshiya ndjaɛkɛ le Jehowa.

Totondoya okakatanu washimba anto dia ndjaɛkɛ le Jehowa

4, 5. Lande na kele anto efula mɛnaka wolo dia ndjaɛkɛ le Nzambi?

⁴ Kakɔna kashimba anto di’aha vɔ ndjaɛkɛ le Nzambi na? Mbala efula anto amɔtshi mongaka l’okakatanu dia mbeya lande na kasalema akambo wa kɔlɔ. Anto efula waketshama ɔnɛ Nzambi mbele kiɔkɔ y’asui wele l’anto. Etena kasalema mpokoso kɛmɔtshi, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ mbeyaka mbuta ɔnɛ Nzambi “ambɔsa” anto wovwe dia nde mbidjasɛka la wɔ l’olongo. Ndo nto, efula k’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ mbetshaka anto ɔnɛ, Nzambi ambotashilaki kongɛ oseka dikambo tshɛ diasalema edja efula la ntondo, mbidja ndo oseka mpokoso tshɛ ndo akambo wa kɔlɔ wasalema l’andja ɔnɛ. Ekɔ wolo onto ndjaɛkɛ le Nzambi kahoke anto kɛtshi ka ngasɔ. Satana, lambetɛ timba ta wanɛ wahetawɔ oko totshungu ndjashaka tshɛ dia keketsha weho wa “wetshelu w’edienge” ɛsɔ tshɛ.​—1 Timote 4:1; 2 Koreto 4:4.

⁵ Satana nangaka di’aha anto ndjaɛkɛ le Jehowa. Otunyi waki Nzambi ɔsɔ halange dia sho mbeya ɛkɔkɔ wa mɛtɛ w’asui wele l’anto. Ndo naka tamboshilaka la mbeya ɛkɔkɔ w’oma l’Afundelo wɛnya lande na kasowa anto, kete Satana nangaka dia sho mbohɛ akambo asɔ. Diakɔ diele, ekɔ ohomba sho vusolaka mbala la mbala ɛkɔkɔ esato w’ohomba wɛnya lande na kele asui wekɔ l’andja ɔnɛ. Lo sala dikambo sɔ, sho koka shikikɛ etema aso ɔnɛ aha Jehowa mbele kiɔkɔ y’ekakatanu wahomana laso lo lɔsɛnɔ.​—Filipi 1:9, 10.

6. Ngande wɛnya 1 Petero 5:8 ɔkɔkɔ ɔmɔtshi w’asui wakomɛ anto?

⁶ Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi wasowa anto ele nɛ dia Satana nyangaka dia ndanya kɔlamelo y’ekambi wa kɔlamelo waki Jehowa. Nde akayange dia ndanya kɔlamelo yaki Jɔbɔ. Satana kotondoya dikambo sɔ koko nde kopembetɛ lasɔ. Oko wende omboledi w’andja ɔnɛ, nde nyangaka dia ‘munda’ ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo. (1 Petero 5:8) Dikambo sɔ mendanaka l’onto tshɛ la l’atei aso! Satana nangaka dia sho tshika kambɛ Jehowa. Diakɔ diatondjande asui mbala la mbala. Tekɔ l’ɔkɔkɔ w’oshika wa mbikikɛ asui kânga mbashawɔ pâ. Lo sala ngasɔ, sho kimanyiyaka dia mɛnya dia Satana ekɔ kanga kashi ndo ngɛnyangɛnyaka Jehowa. (Jobo 2:4; Tukedi 27:11) Lam’ele Jehowa toshaka wolo wa mbikikɛ ehemba, wɛkamu aso le nde ndekaka pama.​—Osambu 9:9, 10.

7. Ɔkɔkɔ akɔna w’asui watokimanyiya Ngalatiya 6:7 dia sho mbeya?

⁷ Ɔkɔkɔ wa hende w’asui wele l’anto tanemaka lo tɔndɔ nɛ: ‘Onto tshɛ ayona kɛnɛ kônɛnde.’ (Ngalatiya 6:7) Mbala efula anto monɛka lo sala ɛsɔnwɛlɔ wa kɔlɔ ndo vɔ minaka asui oma l’etsha awɔ. Vɔ mbeyaka ndawɔ lowango efula la mutuka, la mututu kana la dikalo ndo dikambo sɔ mbeyaka mbakonya lo sala aksida. Efula sɔnaka dia nnɔ mfɔka ndo kɛsɔ mbashaka hemɔ ya lo dui kana kansɛrɛ ka l’asasa. Wanɛ wasɔna dia ndjasha l’akambo wa mindo wa dieyanelo ndjadjaka lo wâle wa monga la pâ kaya l’ohandjwelo wa nkumbo, vɔ ndjashishɛka nɛmɔ diawɔ, vɔ koka mbɔsa hemɔ yasambemɛ oma lo dieyanelo, ndo waemi w’aha la lolango. Anto wele la pâ ya ngasɔ mbeyaka mbuta ɔnɛ Nzambi mbâsoya, koko lo mɛtɛ vɔ wekɔ lo diɛnɛ la etombelo w’oma lo tɛdikɔ tawɔ ta kɔlɔ.​—Tukedi 19:3.

8. Lo ndjela Undaki 9:11, lande na kasowa anto na?

⁸ Ɔkɔkɔ wasato w’asui wele l’anto tanemaka l’​Undaki 9:11, lɛnɛ adiaso ɔnɛ: ‘Dimi lakɛnyi nto l’ɛse olongo nte, lowango kema le andawi, la ta kema le akanga wa wolo ndo olelo kema le akanga wa tomba kana ɔngɔnyi le wanɛ wele la eokelo ndo aha akanga w’ewo mbetawɔma nɛ dia tena l’akambo wa shashimoya komɛka anto tshɛ.’ Mbala mɔtshi anto tokalaka wâle nɛ dia vɔ totanemaka lo dihole dia kɔlɔ, l’etena ka kɔlɔ. Oyadi wolo kana wɔdu wele laso, asui ndo nyɔi mbeyaka komɛ onto tshɛ la l’atei aso l’etena tshɛ. Ɛnyɛlɔ, lo nshi yaki Yeso lanɛ la nkɛtɛ, ehele kɛmɔtshi ka la Jerusalɛma kakanyukɔ ko ndjaka anto 18. Yeso akɛnya dia Nzambi kombisha anto asɔ dilanya l’ɔtɛ wa pɛkato yakawasale ntondo. (Luka 13:4) Aha Jehowa mbele l’onongo w’asui wa woho ɔsɔ.

9. Kakɔna kele anto efula hawoke lo dikambo di’asui?

⁹ Mbokɛmaka dia ekɔ ohomba shihodia ɛkɔkɔ ɛmɔtshi w’asui. Koko ekɔ dikambo dimɔtshi diele anto efula mɛnaka wolo dimana fundo. Dikambo diakɔ diɔ nɛ: Lande na katshika Jehowa Nzambi asui?

Lande na katshika Jehowa asui?

10, 11. (a) Lo ndjela Romo 8:19-22, kakɔna kakakomɛ “ditungatunga” na? (b) Ngande wakokaso mbeya onto lakalɛmbia ditongatonga l’akambo w’anyanya?

¹⁰ Avɛsa amɔtshi wa lo mukanda wakafundɛ Paulo ase Rɔma nembetshiyaka dikambo di’ohomba efula sɔ. Paulo akafunde ate: “Ditungatunga tshe diatulungamelaka la pusa ka wulu dia mena enelo k’ana wa [Nzambi]. Ditungatunga diakalembiama lu akambu w’anyanya, aha ne dia lulangu ladio, keli ne dia lulangu la one lakadilembia, ladisha elungamelu ati: Ditungatunga diayutshungwama uma lu lohombo la ehondelo, dia mboto lu ndjadjasela ka lutumbu la ana a [Nzambi]. Shu mbeyaka shati: Ditungatunga tshe diatukhumaka akhumu, ndu diatutataka nyono lu diutelu edja ndu kakiane.”​—Romo 8:19-22.

¹¹ Dia sho mboka kɛnɛ kofundami l’avɛsa asɔ dimɛna, sho pombaka takondjisha ntondo ekadimwelo lo wembola ɛmɔtshi w’ohomba. Ɛnyɛlɔ, Onto akɔna lakalɛmbia ditongatonga l’akambo w’anyanya? Embetsha ɛmɔtshi wa l’ɛtɛmwɛlɔ mbutaka ɔnɛ ekɔ Satana; akina vate Adama. Koko aha Satana kana Adama mbakasale dikambo sɔ. Lande na na? Nɛ dia onto lakalɛmbia ditongatonga l’akambo w’anyanya akasale dikambo sɔ dia ‘mbisha ditongatonga elongamelo.’ Eelo, nde akasha elongamelo dia l’ekomelo, anto wa kɔlamelo ‘ndjotshungwama oma lo lɔhɔmbɔ l’ɛhɔndɛlɔ.’ Adama kana Satana kokoka mbisha elongamelo kɛsɔ. Paka Jehowa oto mbakoka sala dikambo sɔ. Mbokɛmaka hwe lâsɔ dia nde mbakalɛmbia ditongatonga l’akambo w’anyanya.

12. Naa ofukutanu wele l’anto dia mbeya olembetshiyelo wa “ditungatunga” ndo ngande wakoka wombola ɔsɔ kadimɔma?

¹² Ko ele “ditungatunga” diatɛkɛtama l’avɛsa asɔ na? Anto amɔtshi mbutaka ɔnɛ “ditungatunga” nembetshiyaka andja w’otondo, mbidja ndo waa nyama la tombatomba. Ko onde waa nyama la tombatomba wekɔ lo nongamɛ dia “mboto lo ndjadjasela ka lutumbu la ana a [Nzambi]”? Ndooko. (2 Petero 2:12) Ɔnkɔnɛ, “ditungatunga” diatɛkɛtama lanɛ ekɔ paka anto ato. Anto mbele ditongatonga diele lo shɛngiya ya pɛkato la nyɔi kakaye oma l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wakasalema l’Ɛdɛna ndo vɔ mbele l’ohomba w’efula w’elongamelo.​—Romo 5:12.

13. Etombelo akɔna wele l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ wakasalema l’Ɛdɛna le anto na?

¹³ Naa etombelo wakonge mɛtɛ l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ ɔsɔ le anto na? Paulo akɛnya etombelo w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ ɔsɔ lo tshɛkɛta yâmɛ ate: anyanya.a Lo ndjela dibuku dimɔtshi, tshɛkɛta shɔ mɛnyaka “olanelo w’ɛngɔ kɛmɔtshi kahayokoka nto kamba latɔ olimu lo ndjela woho wahombatɔ kamba.” Anto wakatongama dia sɛna pondjo pondjo, ko kambaka lonya lo lonya oko nkumbo ka kokele, kakamba kâmɛ dia nɔngɔsɔlaka paradiso ka la nkɛtɛ. Koko, anto wɔsɛnaka lɔsɛnɔ la mondo, la pâ, ndo mbala efula loludi l’ekakatanu. Oko wakadite Jɔbɔ, ‘Onto lakotɔ oma le womoto lɔsɛnɔ lande lekɔ mondo, ndo lɔ sutshasutshamaka efula.’ (Jobo 14:1) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ anyanya!

14, 15. (a) Naa ɛnyɛlɔ ka losembwe katanaso lo yɛdikɔ yakɔsɛ Jehowa anto? (b) Lande na kakate Paulo dia ditongatonga diakalɛmbiama l’akambo w’anyanya “aha ne dia lulangu ladio”?

¹⁴ Kakianɛ, tambokoma lo wombola woleki ohomba ɔnɛ: Bonde kaketawɔ “umbadi wa kete” dia nɛmbia anto lo lɔsɛnɔ la pâ, loludi l’ekakatanu na? (Etatelu 18:25) Onde lo sala dikambo sɔ nde akɛnya dia nde ekɔ la losembwe? Tatohɛke kɛnɛ kakasale ambutshi aso wa ntondo. Lo tɔmbɔkwɛ Nzambi, vɔ wakete lo wedi waki Satana, ɔnɛ lakadje lowandji laki Jehowa tɔfwɛfwɛ ta wolo. Oma l’etsha awɔ, vɔ wakasukɛ kanyi y’ɔnɛ onto koka sɛna dimɛna ndamɛ aha la nɔmbwama oma le Jehowa, mbut’ate, ndjalɔmbɔla ndamɛ oma lo shɛngiya y’etongami ka lo nyuma kakatɔmbɔkɔ. Oma l’ɛtɛkɛta wakandatɛ atɔmbɔki asɔ, Jehowa aketawɔ dia mbasha kɛnɛ kakawayangaka. Nde akatshike di’onto ndjalɔmbɔla ndamɛ oma lo shɛngiya yaki Satana. L’etena kakasalema akambo asɔ, na yɛdikɔ yakakoke ndeka dimɛna naka aha ya nɛmbia anto l’akambo w’anyanya ko mbasha elongamelo na?

¹⁵ Mɛtɛ, ɔsɔ komonga ‘lolango’ la ditongatonga. Sho mbotɔka fumbe ya pɛkato ndo y’akambo wa kɔlɔ, aha la sho sala ɔsɔnwɛlɔ ɔmɔtshi lo dikambo sɔ. Koko Jehowa lo kɛtshi kande, aketawɔ dia Adama l’Eva tetemala la sɛna ndo mbota ana. Kânga mbele sho tokanula tawɔ takalɛmbiama l’akambo w’anyanya, mbut’ate, lo pɛkato la nyɔi, sho tekɔ la diaaso dia sala kɛnɛ kaki Adama l’Eva kokisala. Sho koka mpokamɛ Jehowa ndo mbeya dia lowandji lande lekɔ lowandji la losembwe ndo la kokele, etena kele ɛlɔmbwɛlɔ k’anto wanganyi la Jehowa konyaka paka l’asui, ekiyanu, ndo l’akambo w’anyanya. (Jeremiya 10:23; Enyelo 4:11) Lâdiko dia woho wakatotɔ fumbe ya pɛkato la nyɔi, shɛngiya yaki Satana ndekaka konya akambo kɔlɔ. Ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ l’anto shikikɛka mɛtɛ ka dikambo sɔ.​—Undaki 8:9.

16. (a) Lande na kashikikɛso ɔnɛ aha Jehowa mbele kiɔkɔ y’asui wele l’anto ɛlɔ kɛnɛ? (b) Elongamelo kakɔna kakasha Jehowa la ngandji tshɛ le anto wa kɔlamelo?

¹⁶ Mbokɛmaka hwe dia Jehowa aki mɛtɛ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa nɛmbia anto l’akambo w’anyanya. Onde kɛsɔ mɛnyaka dia Jehowa mbele kiɔkɔ y’akambo w’anyanya ndo y’asui watokomɛ ɛlɔ kɛnɛ? Ohɛdika dikambo sɔ la shushi mɔtshi yambohembolɛ ondjakanyi ɔmɔtshi kilombo kɛdimi l’etsha ande. Ondjakanyi ɔsɔ mbeyaka sowa efula etena kasalande kɛnɛ kendana la yɛdikɔ yakawɔsɛ shushi, ko onde nde koka mɛtɛ mbuta ɔnɛ shushi shɔ mbele kiɔkɔ ya pâ kele lande? Ndooko! Ndo nto, Jehowa kema pondjo kiɔkɔ y’akambo wa kɔlɔ. Jakoba 1:13 mbutaka ɔnɛ: “[Nzambi] hahimbama la akambu wa kolo, ku ndi hahimbi untu.” Tatohɛke nto dia Jehowa akɔshi yɛdikɔ shɔ dia ‘mbisha elongamelo.’ Nde akalɔngɔsɔla la ngandji tshɛ dia tokanula taki Adama l’Eva tele la kɔlamelo mɛna ekomelo k’akambo w’anyanya ndo ngɛnangɛna la “ndjadjasela ka lutumbu la ana a [Nzambi].” Anto wa kɔlamelo hawokiyanaki nto pondjo di’ɔnɛ ditongatonga mbeyaka ndjokoma lushi lɔmɔtshi nto lo pâ k’oma lo eongelo k’akambo w’anyanya. Woho wayɔlɔmbɔla Jehowa akambo la losembwe ayoshikikɛ lowandji lande la losembwe pondjo pondjo.​—Isaya 25:8.

17. Shɛngiya yakɔna yayonga l’ovuswelo w’ɛkɔkɔ w’asui wele l’anto ɛlɔ kɛnɛ le so?

¹⁷ Etena kasɛdingolaso awui anɛ wele lo kiɔkɔ y’asui wele l’anto, onde tambɛna dikambo dimɔtshi diɛnya dia Jehowa mbele l’onongo w’akambo wa kɔlɔ kana dui dimɔtshi diatotshutshuya di’aha sho ndjaɛkɛ le nde? Wekelo ɔnɛ wambotosha ɔkɔkɔ w’oshika wa sho mbetawɔ ɛtɛkɛta ɛnɛ waki Mɔsɛ wata ɔnɛ: ‘Dive dia Woke, olimu ayɛ wele kokele, nɛ dia mboka yayɛ yekɔ losembwe. Nzambi ka kɔlamelo, kaha la kɔlɔ; nde ekɔ losembwe ndo olowanyi.’ (Euhwelu k’Elembe 32:4) Lo kanaka yimba l’akambo asɔ, tone di’onto l’onto mvusola mbala la mbala woho wakokande kadimola wembola ɛsɔ. Sala dikambo sɔ, ayotokimanyiya dia sho shika tanga lo welo wadja Satana dia monɛ tâmu lo timba taso etena kahomanaso l’ehemba. Ko kayotota dikambo dia nna dia hende diakatatɛkɛtshi l’etatelo? Kakɔna kalembetshiya ndjaɛkɛ le Jehowa?

Kɛnɛ kalembetshiya ndjaɛkɛ le Jehowa

18, 19. L’ɛtɛkɛta akɔna watokeketsha Bible dia sho ndjaɛkɛ le Jehowa, ko tokanyi takɔna ta kɔlɔ tele l’anto amɔtshi lo dikambo sɔ?

¹⁸ Ɔtɛkɛta wa Nzambi tolakaka ɔnɛ: “Ekamaki [Jehowa] l’utema aye tshe, tekamaki yimba yaye hita. Uwetawoki l’akambu aye tshe, ku ndi ayukolongoswela mbuka yaye.” (Tukedi 3:5, 6) Ɔsɔ ekɔ ɛtɛkɛta w’amɛna wakeketsha mɛtɛ. Aha la tâmu, ndoko onto okina l’andja w’otondo lasungana sho ndjaɛkɛ le nde lɛdimi la Shɛso ka ngandji lele l’olongo. Koko, kânga mbediɔ wɔdu mbadia ɛtɛkɛta ɛsɔ wa lo Tukedi, ekɔ wolo efula kamba la wɔ.

¹⁹ Anto efula wekɔ la tokanyi ta kɔlɔ lo kɛnɛ kalembetshiya ndjaɛkɛ le Jehowa. Amɔtshi fɔnyaka dia ndjaɛkɛ kɛsɔ ekɔ tsho saki kana ɔngɛnɔngɛnɔ ɔmɔtshi wahomba ndja vɔamɛ l’otema aso. Akina mbɔsaka dia ndjaɛkɛ le Nzambi mɛnyaka dia sho koka nongamɛ dia nde tokokɛ l’oseka dikambo tshɛ dia kɔlɔ, ndo kandolaka ekakatanu tshɛ wahomana la so lushi la lushi paka lo yoho ndo lo wonya walongamɛso! Koko tokanyi ta ngasɔ bu amɛna. Ndjaɛkɛ kema tsho dikambo dia saki, ndo tɔ bu dikambo diahakoke onto sala. Le epalanga w’anto, ndjaɛkɛ nɔmbaka di’onto mbɔsa tɛdikɔ ndamɛ ndo l’ɔkɔngɔ wa kana yimba dimɛna.

20, 21. Kakɔna kahombama sala dia ndjaɛkɛ le Jehowa? Sha ɛnyɛlɔ.

²⁰ Tonyomenda nto kɛnɛ kata Tukedi 3:5. Etenyi ka divɛsa sɔ tshikitanyaka ndjaɛkɛ le Jehowa la ndjaɛkɛ lo yimba yaso hita ndo mɛnyaka dia hatokoke sala akambo akɔ ahende etena kakɔ kâmɛ. Onde kɛsɔ nembetshiyaka dia sho kema la lotshungɔ la kamba l’akoka aso w’ekanelo ka yimba? Aha ngasɔ, nɛ dia Jehowa lakatosha akoka asɔ nongamɛka dia sho mbokambɛ l’akoka akɔ. (Romo 12:1) Ko lo na ayaɛkɛso etena kɔsaso tɛdikɔ? Naka kanyi yaso hɔtɔnɛ la yaki Jehowa, onde sho ndjelaka lomba lande lo menda woho welɔ mɛtɛ, mbut’ate, lomba loleki lakiso la fwa? (Isaya 55:8, 9) Ndjaɛkɛ le Jehowa kɛdikɛdi mbetawɔ dia tokanyi tande nɔmbɔla tokanyi taso.

²¹ Ɛnyɛlɔ: Ohɔsa ɛnyɛlɔ ka yana ya dikɛnda yodjashi lo kɔsa ka l’ɔkɔngɔ wa mutuka, ko ambutshi ande mbidjasɛ la ntondo. Ombutshi ande wa pami mbatakɛndjakɛndja. Etena kahomanawɔ l’ekakatanu ɛmɔtshi lo lɔkɛndɔ lawɔ, wele oko sɔna mboka kahombawɔ mbeta, kana ondo l’ɔtɛ wa lɔpɛpɛ kana mvula ngembe kɛmɔtshi kana woho wele otadimbo bu dimɛna, ngande wahomba sala ɔna lele la dilɛmiɛlɔ layaɛkɛ le she na? Onde nde ayohangɔhangɔ oma lo kɔsa kodjashinde l’ɔkɔngɔ dia mɛnya she kɛnɛ kahombande sala, lo mbutɛ she woho wahombande kɛndjakɛndja mutuka? Onde nde ayotona tɛdikɔ tɔsa ambutshi ande kana kɛnɛ kawotɛwɔ dia keleka oya w’ekokelo wele lo kɔsa ka mutuka kodjashinde? Ndoko, lo mɛtɛ nde ndjaɛkɛka l’akoka wele l’ambutshi ande wa kandola weho w’ekakatanu ɛsɔ kânga mbewɔ anto wele bu kokele. Koko Jehowa ekɔ Shɛso ka kokele. Onde hatohombe ndjaɛkɛ tshɛ le nde djekoleko etena kahomanaso l’ekakatanu?​—Isaya 30:21.

22, 23. (a) Lande na kahombaso ndjaɛkɛ le Jehowa etena kahomanaso l’ekakatanu, ndo ngande wakokaso sala dikambo sɔ? (b) Kakɔna kayotɔtɛkɛta lo sawo diayela?

²² Koko, Tukedi 3:6 mɛnyaka dia sho pombaka ‘mendɛka le Jehowa l’akambo tshɛ,’ aha tsho paka etena kahomanaso l’ekakatanu. Ɔnkɔnɛ, tɛdikɔ tɔsaso lushi la lushi lo lɔsɛnɔ pombaka mɛnya dia sho ndjaɛkɛka le Jehowa. Etena katomba ekakatanu, hatohombe shisha elongamelo, mboka wɔma, kana tona ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa lo kɛnɛ kendana la yoho yoleki dimɛna ya kandola ekakatanu ɛsɔ. Sho pombaka mbɔsa ehemba oko waaso wakondjaso dia sukɛ lowandji laki Jehowa, dia mɛnya dia Satana ekɔ kanga kashi, ndo dia sho pamia okitanyiya ndo waonga akina wa ngɛnyangɛnya Jehowa.​—Heberu 5:7, 8.

²³ Sho kokaka ndjaɛkɛ le Jehowa oyadi okakatanu akɔna wakokaso pomana lawɔ. Sho salaka dikambo sɔ lo dɔmbɛlɔ ndo lo woho wetawɔso ɛlɔmbwɛlɔ k’oma l’Ɔtɛkɛta ndo k’oma l’ɔlɔngɔswamelo waki Jehowa. Ko ngande wakokaso ndjaɛkɛ le Jehowa djekoleko etena kahomanaso l’ekakatanu wakomɛ anto ɛlɔ kɛnɛ? Sawo diaso diayela diayɔtɛkɛta dikambo sɔ.

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

Ngande wayoyokadimola?

• Ngande wakɛnya Davidi dia nde akayaɛkɛ le Jehowa?

• Naa ɛkɔkɔ esato w’asui wele l’anto ɛlɔ kɛnɛ, ndo lande na kele ekɔ ohomba tivusolaka mbala la mbala?

• Yɛdikɔ yakɔna yakɔsɛ Jehowa anto, ndo lande na kele ɔsɔ aki yɛdikɔ ya losembwe?

• Ndjaɛkɛ le Jehowa kɛdikɛdi na?

[Esato wa lo lɛkɛ 23]

Davidi akayaɛkɛ le Jehowa