Woke wa Jehowa heyama mbɛdikama
“[Jehowa] keli wuki, ndi kukuki ntumbwama efula, ndu wuki andi heyama mbedikama.”—OSAMBU 145:3.
1, 2. Woho akɔna w’onto waki Davidi, ndo ngande wakandayaɔshi la ntondo ka Nzambi?
OFUNDJI w’Osambu 145 aki onto lakeyamaka efula lo nshi y’edjedja. Lam’akinde dikɛnda, nde akalɔ la dikongote dimɔtshi diaki la dihomɔ dia ta efula ndo akôdiake. Oko wakinde Nkumekanga k’ɔndɔshi w’ata, omembi w’osambo ɔsɔ akalɛndja atunyi efula. Lokombo lande aki Davidi ndo nde aki owandji wa hende w’Isariyɛlɛ w’edjedja. Lokumu laki Davidi lakatshikala polo l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande, diakɔ diele, ɛlɔ kɛnɛ miliyɔ y’anto mbeyaka awui amɔtshi wendana la nde.
2 Davidi aki onto laki la ndjakitshakitsha kânga mbakandasale akambo wa weke efula. Nde akembe lo dikambo dia Jehowa ɔnɛ: “Lam’atumendaka ulungu, ulimu w’anya aye, ngondo la toto takayatungi, untu eli na, dia we mbukanela? La ona untu eli na, dia we mbekesanela la ndi?” (Osambu 8:3, 4) Lo dihole dia ndamɛ ndjaɔsa dia nde aki onto la woke, Davidi akɔshi dia Jehowa mbakotshungola oma l’anya w’antunyi ande tshɛ ndo akate lo kɛnɛ kendana la Nzambi ate: “We ambumbisha engawu ka panda kaye, memakana kaye kambumbete wuki.” (2 Samuele 22:1, 2, 36) Jehowa mɛnyaka ndjâkitshakitsha lo mboka atshi wa pɛkato kɛtshi, ndo Davidi aki la lowando lo ngandji k’otamanya kaki Nzambi.
‘Layotombola Nzambi Nkumekanga’
3. (a) Kanyi yakɔna yaki la Davidi lo kɛnɛ kendana la lowandji l’Isariyɛlɛ? (b) Polo lo yɛdikɔ yakɔna yakakombola Davidi dia tombola Jehowa?
3 Kânga mbakinde owandji wakasɔnama oma le Nzambi, Davidi akɔsaka dia Jehowa mbaki Owandji wa mɛtɛ w’Isariyɛlɛ. Nde akate ate: “[Jehowa] li, we kukanga diulelu, we ambediama ladiku dia tshe!” (1 Ekondo 29:11) Davidi mɛtɛ akangɛnangɛna dia Nzambi monga Owandji! Nde akembe ate: “Dimi layutumbulaka lukumbu laye pundju, pundju. Layukutumbulaka la lushi la lushi, ndu layotemolaka lukumbu laye pundju, pundju.” (Osambu 145:1, 2) Davidi aki la nsaki ka tombola Jehowa Nzambi lushi l’otondo ndo lo pondjo pondjo.
4. Osambu 145 mɛnyaka akambo akɔna wa kashi?
4 Osambu 145 mbishaka okadimwelo w’oshika l’awui wa kashi wakate Satana ɔnɛ Nzambi ekɔ omboledi wa lokaki wahasha ditongami diande lotshungɔ. (Etatelu 3:1-5) Ndo nto, Osambo ɔsɔ mɛnyaka kashi kakate Satana ate wanɛ wakitanyiya Nzambi salaka dikambo sɔ paka l’ɔtɛ wa kɛnɛ kalongamɛwɔ le Nzambi koko aha oma lo ngandji kawokawɔ. (Jobo 1:9-11; 2:4, 5) L’ɛnyɛlɔ kaki Davidi, ɛlɔ kɛnɛ Akristo wa mɛtɛ wekɔ lo kɛnɛmɔla akambo wa kashi wakate Satana. Vɔ mbɔsaka elongamelo kele lawɔ la nɛmɔ, elongamelo ka ndjɔsɛna pondjo pondjo l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo, nɛ dia vɔ nangaka tombola Jehowa pondjo pondjo. Miliyɔ y’anto wamboshilaka tatɛ la sala dikambo sɔ lo monga la mbetawɔ l’olambo wa tshungo waki Yeso ndo lo kambɛ Jehowa l’okitanyiya ndo la ngandji oko wewɔ atɛmɔdi ande wakayakimɔ ndo wakabatizama.—Romo 5:8; 1 Joani 5:3.
5, 6. Waaso akɔna wele laso wa tɛmɔla ndo tombola Jehowa?
5 Ohokanyiya efula ka waaso wele lasɔ wa tɛmɔla ndo tombola Jehowa oko weso ekambi ande. Sho koka sala dikambo sɔ lo dɔmbɛlɔ etena kanandemaso efula la dikambo dimɔtshi di’adishaso l’Ɔtɛkɛta ande, mbut’ate lo Bible. Sho koka tombola ndo mandola Nzambi etena katshutshuyamaso oma lo woho wasalɛ Nzambi ekambi ande akambo kana etena ka ngɛnangɛnaso dikambo dimɔtshi dia l’etongelo kande ka diambo. Sho tombolaka nto Jehowa Nzambi etena kasawolaso l’asekaso ambetawudi akambo wendana l’asangwelo ande lo nsanganya y’Akristo kana l’asawo aso akina. Eelo, ‘etsha w’ɔlɔlɔ’ tshɛ wasalema dia wahɔ wa Diolelo diaki Nzambi tombolaka Jehowa.—Mateu 5:16.
6 L’atei wa bɛnyɛlɔ dieke ka mbeta nshi nyɛ di’etsha w’ɔlɔlɔ ɛsɔ mbele ndo wokelo w’ahole efula w’ɔtɛmwɛlɔ dikambo di’ekambi waki Jehowa wele lo wedja wele bu l’ekondjelo k’efula. Efula ka mvudu shɔ yambokama diɛsɛ oma lo falanga yakimɔ asekawɔ ambetawudi wa lo wedja ekina. Akristo amɔtshi mbishaka lonya lo dikambo sɔ lo woho wetawɔwɔ dia tshɔ la lolango lawɔ l’ahole asɔ dia tosha lonya lo wokelo wa Mbalasa ya Diolelo. Ndo olimu woleki tshɛ ohomba l’elimu w’ɔlɔlɔ ɛsɔ tshɛ ele dia tombola Jehowa lo sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diande. (Mateu 24:14) Oko wadiɛnya avɛsa w’ekomelo w’Osambu 145, Davidi akandola ndo akeye woke wa Jehowa ndo akatombola lowandji la Nde. (Osambu 145:11, 12) Onde wɛ ekɔ la lowando la woho akɔ wamɛ lo yoho ya ngandji yalɔmbɔla Nzambi? Ndo onde wɛ tɛkɛtaka mbala la mbala l’anto akina akambo wendana la Diolelo diande?
Bɛnyɛlɔ dia woke wa Nzambi
7. Sha ɔkɔkɔ woleki woke watotshutshuya dia tombola Jehowa.
7 Osambu 145:3 mbishaka ɔkɔkɔ woleki woke watotshutshuya dia tombola Jehowa. Davidi akembe ate: “[Jehowa] keli wuki, ndi kukuki ntumbwama efula, ndu wuki andi heyama mbedikama.” Woke waki Jehowa kema l’elelo. Vɔ hawokoke mbeyama tshɛ, manema fundo kana mbɛdikama oma le anto. Koko aha la tâmu, tayokondja wahɔ oma ko kakiye naka sho sɛdingola bɛnyɛlɔ dia woke wa Jehowa wahakoke mbɛdikama.
8. Kakɔna kɛnya andja lo kɛnɛ kendana la woke ndo la wolo waki Jehowa?
8 Ohokanyiya lushi lɔmɔtshi lakiyɛ lo ngelo kɛmɔtshi kele bu l’atala wa kura ko wɛ akâlɛ l’olongo l’otsho ɔmɔtshi waki tɔɔtɔ kasaa. Shi wɛ akambe efula lo mɛna lofulo la tɔɔtɔ takayɛnyi lo loowa lo wodjima? Shi mɛtɛ wɛ akatshutshuyama dia tombola Jehowa l’ɔtɛ wa woke ande ndo lo woho wakandatonge diangɔ dia lo loowa sɔ tshɛ? Koko kɛnɛ kakayɛnyi aki paka yema ya tɔɔtɔ tshitshɛ tsho l’atei wa tɔɔtɔ tele lo galaksi katanema nkɛtɛ. Ndo nto, vɔ mbutaka dia galaksi yekɔ ndekana miliyɔ lokama, koko paka galaksi shato tsho mbakoka mɛnama l’ekimanyielo ka teleskɔpɛ. Eelo, tɔɔtɔ taheyama mbala ndo waa galaksi yele l’andja ɔnɛ mɛnyaka wolo wa tonga wele la Jehowa ndo woke ande waheyama mbɛdika.—Isaya 40:26.
9, 10. (a) Naa awui amɔtshi wɛnya woke wa Jehowa wakɛnyama lo kɛnɛ kendana la eolwelo kaki Yeso Kristo? (b) Ngande wele eolwelo kaki Yeso la shɛngiya lo mbetawɔ kaso?
9 Tɔsɛdingole awui akina wɛnya woke waki Jehowa, wanɛ wendana la Yeso Kristo. Woke waki Nzambi wakɛnama lo woho wakandatonge Ɔnande ndo wakandakambe lande l’edja kaheyama mbɛdika oko “ukambi [Ande] wa komba.” (Tukedi 8:22-31) Woke woke wa ngandji ka Jehowa wakɛnama etena kakandakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote oko olambo wa tshungo dikambo di’anto. (Mateu 20:28; Joani 3:16; 1 Joani 2:1, 2) Ndo dikambo dimɔtshi diahashihodia anto kânga yema ele demba dia lo nyuma dia lotombo ndo diahavɔki diakasha Jehowa Yeso lo eolwelo kande.—1 Petero 3:18.
10 Eolwelo kaki Yeso mɛnyɛka awui akina wa diambo wa woke wa Jehowa waheyama mbɛdikama. Aha la tâmu, Nzambi akadje nto lo yimba yaki Yeso akambo wendana l’etongelo ka diangɔ diahɛnama kana di’ɛnama. (Kolosai 1:15, 16) Diangɔ sɔ ele ditongami dikina dia lo nyuma, andja, nkɛtɛ yatondja tombatomba, ndo diangɔ tshɛ diele la lɔsɛnɔ l’okama aso wa nkɛtɛ. Lâdiko dia nde nyomosha Ɔnande ewo k’ɔkɔndɔ w’otondo wa lɔsɛnɔ la l’olongo ndo la la nkɛtɛ laki ntondo ka nde ndjonga onto, Jehowa akakotsha ndo awui wakɛnyi Yeso lam’akinde onto la kokele. Eelo, woke wa Jehowa waheyama mbɛdika mɛnamaka hwe lo eolwelo kaki Yeso. Ndo nto, eolwelo kaki Yeso toshikikɛka dia mɛtɛ anto akina wayolɔ. Tɔ keketshaka mbetawɔ kaso k’ɔnɛ Nzambi ayôlola miliyɔ y’anto yohɔnde lo yimba yande ya kokele.—Joani 5:28, 29; Etsha 17:31.
Elimu wa diambo ndo etsha wa nkudu
11. Olimu akɔna wa woke waki Jehowa wakatatɛ lo Pɛtɛkɔsta ka lo 33 T.D.?
11 Tatɛ oma lo eolwelo kaki Yeso, Jehowa akasale akambo akina wa weke ndo wa diambo efula. (Osambu 40:5) Lo Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D., Jehowa akatondja wodja w’oyoyo, ‘Isariyɛlɛ waki Nzambi,’ wokengami l’Akristo w’ambeki waki Kristo wakakitama esɔ la nyuma k’ekila. (Ngalatiya 6:16) Lo yoho ya diambo, wodja w’oyoyo wa lo nyuma ɔsɔ wakakokanɛ l’andja w’otondo wa lo nshi shɔ. Kânga l’atei w’apɔstazi wakayosala dia Lokristokristo pama l’ɔkɔngɔ wa nyɔi k’apɔstɔlɔ waki Yeso, Jehowa akatetemala la sala akambo wa diambo dia kotsha sangwelo diande.
12. Woho watanema Bible l’ɛtɛkɛta tshɛ wa weke wa l’andja mɛnyaka dikambo diakɔna?
12 Ɛnyɛlɔ, Afundelo w’ekila wakalamema ndo wambokadimɔma l’ɛtɛkɛta wa weke tshɛ wa l’andja. Okadimwelo wa Bible wakasalemaka mbala efula l’atei w’ekakatanu wa wolo, ndo anto waki Satana wakanɛka dia ndjaka wanɛ wakakadimolaka Bible. Eelo, okadimwelo wa Bible l’ɛtɛkɛta ndekana 2 000 totowosalema otondonga aha oma l’ekimanyielo ka Jehowa Nzambi, ɔnɛ lele la wolo waheyama mbɛdikama!
13. Tatɛ lo 1914, ngande wakɛnama woke waki Jehowa lo kɛnɛ kendana l’asagwelo wa Diolelo diande?
13 Woke wa Jehowa wakɛnama lo kɛnɛ kendana l’asangwelo wa Diolelo diande. Ɛnyɛlɔ, lo 1914, nde akadje Ɔnande Yeso Kristo Nkumekanga l’olongo. Yema tshitshɛ oma lasɔ, Yeso akalɔsha Satana nde l’ɛdiɛngɛ ande. Vɔ wakatshanyema oma l’olongo ndo wakakashema suke la nkɛtɛ, lɛnɛ akongawɔ dia ndjokashema lo difuku diaha l’ekomelo. (Enyelo 12:9-12; 20:1-3) Tatɛ oma lâsɔ, ambeki waki Yeso w’akitami w’esɔ wekɔ lo taleke pɛnyahɛnyama. Koko, Jehowa ekɔ lo mbâsukɛ l’etena kɛnɛ ka wongelo wahɛnama waki Kristo.—Mateu 24:3; Enyelo 12:17.
14. Dui diakɔna dia diambo diakasale Jehowa lo 1919, ndo kɛsɔ kotshaka dikambo diakɔna?
14 L’ɔnɔnyi 1919, Jehowa akasale awui akina wa diambo wakɛnya woke ande. Ambeki waki Yeso, wakɔlɛ yɔɔ lo nyuma wakatatɛ mpɛtahɛta nto. (Enyelo 11:3-11) L’ɛnɔnyi wakayele oma lasɔ, akitami w’esɔ wakasambisha l’ohetoheto lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diakashikikɛma l’olongo. Akitami w’esɔ akina wakatshumanyema dia kotsha lofulo la 144 000. (Enyelo 14:1-3) Ndo lo tshimbo y’ambeki waki Kristo w’akitami w’esɔ, Jehowa akahike etshina ka ‘nkɛtɛ k’oyoyo,’ mbut’ate tshunda di’anto dia losembwe. (Enyelo 21:1) Ko kakɔna kayokomɛ ‘nkɛtɛ y’oyoyo’ l’ɔkɔngɔ w’akitami w’esɔ tshɛ wa kɔlamelo mbudɛ otsha l’olongo na?
15. Olimu akɔna walɔmbɔla Akristo w’akitami w’esɔ, ndo etombelo akɔna wambonga la dikambo sɔ?
15 Numɛlɔ ya jurunalɛ nyɛ yakatombe lo Ngɔndɔ k’Enanɛi 1 ndo 15, 1935, yaki l’asawo w’ohomba efula wakatɛkɛta akambo wendana la “ului a wuki” wɔtɛkɛtami l’Enyelo tshapita 7. L’ohetoheto tshɛ, akristo w’akitami w’esɔ wakatatɛ nyanga asekawɔ ambetawudi w’oma lo wedja tshɛ, waoho tshɛ, anto tshɛ, ndo ɛtɛkɛta tshɛ dia vɔ sangana kâmɛ la wɔ. “Ului a wuki” wayoyoka lo ‘fɔnu ka woke’ kaya suke ɔsɔ ndo wele l’elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo lo Paradiso wayonga anto wayodjasɛka pondjo pondjo lo ‘nkɛtɛ k’oyoyo.’ (Enyelo 7:9-14) L’ɔtɛ w’esambishelo ka Diolelo ndo k’olimu wa mbetɛ anto ambeki walɔmbɔma oma le Akristo w’akitami w’esɔ, ndekana anto miliyɔ shamalo wekɔ kakianɛ l’elongamelo ka ndjɔsɛna pondjo pondjo lo paradiso ka la nkɛtɛ. Onto akɔna ele lo kiɔkɔ y’ohamelo ɔsɔ wasalema kânga mbatɔlɔsha Satana l’andja ande wa kɔlɔ na? (1 Joani 5:19) Paka Jehowa oto mbakoka sala akambo wa ngasɔ, lo kamba la nyuma kande k’ekila.—Isaya 60:22; Zekaria 4:6.
Lotombo la woke ndo nɛmɔ dia Jehowa
16. Lande na kahakoke onto mɛna ‘lotombo la woke ndo nɛmɔ dia Jehowa’ la washo?
16 Oyadi woho akɔna wewɔ, ‘akambo wa diambo’ ndo ‘etsha wa nkudu’ waki Jehowa hawohamamɛki pondjo. Davidi akafunde ate: “Lolonga la lolonga wayandulaka elimu aye, ndu wayudianganyaka lukumu l’etsha aye a waki! Dimi layukanaka yimba dia lutumbu la wuki aye, ndu dia elimu aye wa mamba. Antu wayoteketaka dia wulu w’etsha aye wahangone, ku dimi layusanyaka dia wuki aye.” (Osambu 145:4-6) Ko ngande wakakoke Davidi mbeya akambo efula wendana la lotombo ndo la nɛmɔ dia Jehowa, lam’ele ‘Nzambi ekɔ Nyuma’ ndo nde hɛnama la washo w’anto na?—Joani 1:18; 4:24.
17, 18. Ngande wakakoke Davidi nyomoleka nɛmiya ‘lotombo la woke ndo nɛmɔ dia Jehowa’?
17 Kânga mbele takandakoke mɛna Nzambi, Davidi aki la toho efula ta nde nyomoleka nɛmiya Jehowa. Ɛnyɛlɔ, nde akakoke mbadia ɔkɔndɔ wa lo Bible wɛnya etsha wa nkudu waki Nzambi, oko elanyelo k’andja wa kɔlɔ l’elola kakalodja nkɛtɛ k’otondo. Ondo Davidi akeye woho wakashama tonzambizambi t’ase Edjibito sɔnyi lam’akatshungola Nzambi ase Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ l’ase Edjibito. Akambo asɔ kɛnɛmɔlaka nɛmɔ ndo woke wa Jehowa.
18 Aha la tâmu, Davidi akaleke nɛmiya Jehowa aha tsho lo mbadia Afundelo koko ndo lo kana lawɔ yimba. Ɛnyɛlɔ, ondo nde akakane yimba lo kɛnɛ kakatombe lam’akasha Jehowa ase Isariyɛlɛ Ɛlɛmbɛ. Lo diaaso sɔ aki akungola, ndjadi, dinge dia woke diakɛnama, ndo londjo la wolo la dimama lakokɛma. Dikona dia Sinai diakadidima ndo diakatondja dinga. Lam’akawatshumana l’ɛse ka dikona, ase Isariyɛlɛ wakahokamɛ ndo ‘Ɛlɛmbɛ Dikumi’ wakawasha Jehowa oma l’atei wa dja ndo wa dinge lam’akandatɛkɛta lawɔ lo tshimbo y’ondjelo. (Euhwelu k’Elembe 4:32-36; 5:22-24; 10:4; Etumbelu 19:16-20; Etsha 7:38, 53) Ɔsɔ mɛtɛ aki akambo wa mamba wakɛnya woke wa Jehowa! Anangi w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakana yimba l’ɛkɔndɔ ɛsɔ keketshamaka mɛtɛ oma lo ‘lotombo la woke ndo nɛmɔ dia Jehowa.’ Koko ɛlɔ kɛnɛ tekɔ la Bible k’otondo kele la waɛnɛlɔ efula wa lotombo watoshikikɛ mɛtɛ akambo wendana la woke wa Jehowa.—Ezekiyele 1:26-28; Danyele 7:9, 10; Enyelo, tshapita 4.
19. Kakɔna kayototshutshuya dia ndeka nɛmiya Jehowa na?
19 Yoho kina yakakoke Davidi monga la nɛmɔ di’efula otsha le Nzambi ele lo mbeka Ɛlɛmbɛ wakasha Nzambi ase Isariyɛlɛ. (Euhwelu k’Elembe 17:18-20; Osambu 19:7-11) Okitanyielo w’ɛlɛmbɛ wa Jehowa akasha wodja w’Isariyɛlɛ nɛmɔ ndo akâkonya wodja wa lânde waki Jehowa l’atei wa wedja ekina tshɛ. (Euhwelu k’Elembe 4:6-8) Oko wakidiɔ lo dikambo dia Davidi, mbayodionga mɛtɛ ndo lo dikambo diaso nɛ dia wadielo wa mbala la mbala w’Afundelo, okanelo w’efula wa yimba la kɛnɛ kadiaso lɔkɔ, ndo wekelo w’etete w’Afundelo akɔ ayototshutshuya dia sho ndeka nɛmiya Jehowa.
Waonga w’amɛna waki Nzambi mɛnyaka woke ande!
20, 21. (a) Osambu 145:7-9 mɛnyaka woke wa Jehowa lo tɛkɛta dikambo dia waonga akɔna? (b) Shɛngiya yakɔna yele la waonga waki Nzambi woshilami lanɛ le wanɛ tshɛ wawoka ngandji?
20 Oko wambotodiɛna, avɛsa asamalo wa ntondo w’Osambu 145 toshaka ɛkɔkɔ w’eshika wa tombola Jehowa l’ɔtɛ w’akambo wendana la woke ande wahakoke mbɛdikama. Divɛsa 7 polo 9 mɛnyaka woke wa Nzambi lo tɛkɛta dikambo dia waonga ande w’amɛna. Davidi akembe ate: “Vo wayuhwanaka di’ololo aye waheyama mvuta, ndu wayandulaka sambu kaye k’ololo. [Jehowa] keli kanga ngandji ka shikaa, ndu keli usambi, ndi huki kele esadi, eli too la ngandji ka shikaa. [Jehowa] eli ololo le antu tshe, ndu ngandji kandi keko ladiku dia diango diandi tshe.”
21 Lanɛ Davidi ekɔ lo tɛkɛta dikambo di’ɔlɔlɔ ndo dia losembwe laki Jehowa, waonga wakate Satana Diabolo ate Jehowa kema lawɔ. Shɛngiya yakɔna yele la waonga asɔ le anto tshɛ wele la ngandji otsha le Nzambi ndo wetawɔ lowandji lande na? Eelo, ɔlɔlɔ wa Jehowa ndo yoho ya dimɛna yalɔmbɔlande mbishaka atɛmɔdi ande ɔngɛnɔngɛnɔ efula, ndo ɔngɛnɔngɛnɔ akɔ mbatshutshuyaka diaha tshika mbôtombola. Ndo nto, ‘anto tshɛ’ koka kondja wahɔ oma l’ɔlɔlɔ waki Jehowa. Diɛsɛ ko, dikambo sɔ ayokimanyiya anto akina efula dia vɔ ndjatshumoya ndo koma atɛmɔdi wa Nzambi ka mɛtɛ etena kele dikambo sɔ diakakoke salema.—Etsha 14:15-17.
22. Ngande wakokɛ Jehowa ekambi ande?
22 Davidi akandola nto waonga waki Nzambi wakandatɛkɛta ndamɛ etena ‘kakandete la ntondo ka Mɔsɛ ndo kakandate ate: “Jehowa, Jehowa, Nzambi ka kɛtshi ndo ngandji ka mamba, lahoke kɛlɛ esadi, lolodi tɔɔ la ngandji ka shikaa ndo la mɛtɛ.’” (Etumbelu 34:6) Diakɔ diakakoke Davidi mbuta ate: “[Jehowa] keli kanga ngandji ka shikaa, ndu keli usambi, ndi huki kele esadi, eli too la ngandji ka shikaa.” Kânga mbele Jehowa ekɔ woke wahakoke mbɛdikama, nde mbɔsaka ekambi ande w’ana w’anto la nɛmɔ lo mbasalɛ akambo la ngandji. Ndo nde ndola la kɛtshi, nangaka nimanyiya atshi wa pɛkato wayatshumoya di’ɛsɛ oma l’olambo wa tshungo waki Yeso. Jehowa hoke nto kɛlɛ esadi nɛ dia nde mbishaka ekambi ande diaaso dia tondoya wɛɔdu ɛmɔtshi wakoka mbashimba diaha vɔ mbɔtɔ l’andja ande w’oyoyo wa losembwe.—2 Petero 3:9, 13, 14.
23. Waonga akɔna w’amɛna wayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
23 Davidi akandola ngandji ka shikaa, kana ngandji ka kɔlamelo kaki Nzambi. Etenyi k’otshikadi k’Osambu 145 mɛnyaka woho wakɛnɛmɔla Jehowa dionga sɔ ndo kɛnɛ kasala ekambi ande lo kɛnɛ kendana la ngandji kande ka shikaa. Akambo asɔ mbayɔtɛkɛtama lo sawo diayela.
Ngande wayoyokadimola?
• Waaso akɔna watanema dia tombolaka Jehowa ‘lushi l’otondo’?
• Bɛnyɛlɔ diakɔna di’ɛnya dia woke wa Jehowa heyama mbɛdikama?
• Ngande wakokaso pamia lowando laso lo lotombo la nɛmɔ diaki Jehowa?
[Osato wa lo lɛkɛ 3]
Galaksi yele l’andja ɔnɛ mɛnyaka woke wa Jehowa
[Efundelo wɛnya kanga]
Courtesy of Anglo-Australian Observatory, fɔtɔ kakɔsama oma le David Malin
[Osato wa lo lɛkɛ 5]
Ngande wakɛnyama woke wa Jehowa lo dikambo dia Yeso Kristo?
[Osato wa lo lɛkɛ 6]
Lam’akalongola ase Isariyɛlɛ Ɛlɛmbɛ lo Dikona dia Sinai, vɔ wakɛnyi nɛmɔ la lotombo la Jehowa