‘Ambotana didi di’oshinga wolo’
‘Diolelo dia l’olongo mbele ɛngɔ katawese anto la wolo, ndo wanɛ watadiwese la wolo mbaditana.’—MATEU 11:12.
1, 2. a) Dionga diakɔna diahaleke mɛnama le anto diakatɛkɛta Yeso lo wɛla ande ɔmɔtshi wendana la Diolelo? b) Kakɔna kakate Yeso lo wɛla wa didi di’oshinga wolo?
ONDE ekɔ ɛngɔ kɛmɔtshi kɔsayɛ la nɛmɔ efula kahombayɛ mbetawɔ shisha kɛnɛ tshɛ kele layɛ dia kikondja? Kânga mbatɛkɛta anto dia woho wayashawɔ tshɛ lo eyango awɔ ɛmɔtshi, ɛnyɛlɔ eyango wa falanga, lokumu, lowandji kana lɔnɛnɛ, ekɔ wolo di’onto tana ɛngɔ kɛmɔtshi kangɛnangɛnande efula polo lo nde mbetawɔ dia shisha kɛnɛ tshɛ kele la nde dia kikondja. Yeso Kristo akatɛkɛta dikambo dia dionga dia dimɛna ndo diahaleke mɛnama le anto sɔ lo wɛla ɔmɔtshi l’atei wa wɛla ande efula watshutshuya onto dia kana yimba wakandasha lo dikambo dia Diolelo diaki Nzambi.
2 Ɔsɔ aki wɛla kana ɛnyɛlɔ kakandatɛ ambeki ande lo vɔamɛ ato, welamɛ mbala efula ɔnɛ wɛla wa didi di’oshinga wolo. Yeso akate ate: “Diolelo dia l’olongo diekɔ oko omundji w’okanda latoyangaka adidi w’oshinga wolo. Lam’akandatane didi di’oshinga wolo, nde akatosondja esadi eto kɛnɛ tshɛ kaki lande ko akadisombe.” (Mateu 13:36, 45, 46, NW) Wetshelo akɔna wakalange Yeso mbisha ampokami ande oma lo wɛla ɔsɔ na? Ndo ngande wakokaso kondja wahɔ oma l’ɛtɛkɛta waki Yeso na?
Adidi w’oshinga wolo
3. Lande na kakɔsamaka adidi w’amɛna la nɛmɔ efula lo nshi y’edjedja?
3 Oma k’edjedja, adidi wakɔsamaka la nɛmɔ lo woho wakawakambaka la wɔ l’osalelo wa diangɔ dia nɛnga. Dibuku dimɔtshi mbutaka dia lo ndjela ofundji w’ose Rɔma Pline l’Ancien, adidi wakɔsaka “dihole dia ntondo l’atei wa diangɔ tshɛ diaki la nɛmɔ.” Otshikitanyi la paunyi, ɔhɔtɛla kana mbɔkɔ kina y’akɛsɔ, adidi tombaka oma lo tangangɔ tele la lɔsɛnɔ. Mbeyamaka dimɛna dia woho ɔmɔtshi wa pondetshuku koka la sala dia tɔwɔkɔwɔkɔ koma adidi w’elangala lo mɔmba tɔwɔkɔwɔkɔ tɔsɔ la yema ya ɔlɔdu ɔmɔtshi welɛwɔ nacre. Lo nshi y’edjedja, adidi wakalekaka amɛna wakatɔngɔnamaka paka lo Ndjale ka Bela, lo Golfe Persique, ndo l’Océan Indien—ahole wakangana etale efula la Isariyɛlɛ. Ɔsɔ mbele mɛtɛ ɔkɔkɔ wakatɛkɛta Yeso dia “usi ukanda latuyangaka [adidi w’oshinga wolo].” Onto pombaka mbidja welo efula dia tana didi diele la nɛmɔ efula.
4. Naa dikambo diakaleke ohomba lo wɛla waki Yeso w’omundji w’okanda?
4 Kânga mbele oma ko edjedja adidi wakasondjamaka oshinga wolo efula, mɛnamaka diaha oshinga wa wolo wakahombamaka sombama didi diakɔ mbaki dikambo diakaleke ohomba lo wɛla waki Yeso. Lo wɛla ɔsɔ, Yeso kɔmbɛdika tsho Diolelo diaki Nzambi la didi di’oshinga wolo; nde akakotola yambalo lo dikambo dia “usi ukanda, latuyangaka [adidi w’oshinga wolo]” kâmɛ ndo lo kɛnɛ kakandasale l’ɔkɔngɔ wa nde tana didi dimɔtshi di’oshinga wolo. Otshikitanyi l’amundji w’okanda akina, osombi wa adidi w’oshinga wolo aki onto lakakokaka mbelamɛ ɔnɛ manyi lo awui w’okanda, ɔnɛ leya sɛdingola ɛngɔ dimɛna kana lele l’akoka tshɛ wahombama dia mbeya kɛnɛ ketɛ didi dimɛna efula ndo kaditshikitanya la adidi akina. Nde pombaka mbeya didi dia mɛtɛ etena kadiendande ndo nde hahombe kesama la adidi w’anyanya kana wa kɔlɔ walangawɔ mbosondja.
5, 6. a) Naa dikambo dimɔtshi diendana la omundji w’okanda wa lo wɛla waki Yeso diele ɔlɔlɔ sho mbidja yimba lɔkɔ? b) Wɛla wa ɛngɔ ka nɛmɔ kakashama ɛnyatɔ lo dikambo diaki omundji w’okanda?
5 Ekɔ dikambo dikina diendana l’omundji w’okanda ɔsɔ diele ɔlɔlɔ sho mbidja yimba lɔkɔ. Omundji w’okanda w’anyanya mbeyaka ntondo takambi akumi dia mbeya oshinga wakoka didi sondjama woho wa nde mbeya l’oshinga akɔna wahombande disomba dia nde kondja wahɔ. Nde mbeyaka nto mbidja yimba dia mbeya kana anto wakoka somba didi di’oshinga wolo wekɔ diaha nde ndjɔtshɛlɛwa ladiɔ. Mbuta ate nde ayoyakiyanya dia kondja wahɔ esadi oma lo okanda ande, koko aha dia kondja didi. Koko oyango waki l’omundji w’okanda wa lo wɛla waki Yeso komonga wa kondja wahɔ esadi esadi. Nde kondjakiyanyaka dia kondja falanga kina lâdiko. Koko, nde aketawɔ dia shisha “kene tshe kaki landi,” mbuta ate diangɔ diande tshɛ dia nde kondja kɛnɛ kakandatayangaka.
6 Le amundji w’okanda suke la tshɛ, kɛnɛ kakasale pami ka lo wɛla waki Yeso mbeyaka mbɔsama oko dikambo di’enginya. Omundji w’okanda wele la kɛsɔ hakoke kanyiya dia mbidja falanga yande lo wâle lo yoho shɔ. Koko omundji w’okanda wa lo wɛla waki Yeso aki la kanyi yotshikitanyi lo dikambo dia nɛmɔ diele la ɛngɔ. Wahɔ ande komonga wa kondja wahɔ wa falanga koko aki ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ɔlɔ wa kondja ɛngɔ koleki nɛmɔ. Dikambo sɔ mɛnyama hwe lo wɛla okina wa woho akɔ wâmɛ wakasha Yeso. Nde akate ate: “Diulelu dia l’ulungu dieli uku eumbelu kakashama l’ekambo, kakashula untu, kakandafe ntu. Ne dia ongenongeno andi, mbakandatusundja kene tshe kaki la ndi, mbakandasumbi ekambo kako.” (Mateu 13:44) Eelo, ɔngɛnɔngɛnɔ waya oma lo mbishola ndo kondja ɛngɔ kele la nɛmɔ efula akakoke tshutshuya pami kɛsɔ dia shisha tshɛ kaki lande. Onde anto wa woho ɔsɔ wekɔ nshi nyɛ? Onde ekɔ ɛngɔ kɛmɔtshi kele la nɛmɔ efula kakoka onto shisha kɛnɛ tshɛ kele lande dikambo diatɔ?
Wanɛ wakɔshi Diolelo oko ɛngɔ k’oshinga wolo
7. Ngande wakɛnya Yeso dia nde akɔsaka Diolelo la oshinga wolo?
7 Lo wɛla ande, Yeso akatɛkɛtaka dikambo dia “diulelu dia l’ulungu.” Nde akɔshi mɛtɛ Diolelo la nɛmɔ efula. Ɛkɔndɔ wa lo Evanjiliɔ shikikɛka dikambo sɔ la wolo tshɛ. L’ɔkɔngɔ wa batismu kande lo 29 T.D., Yeso ‘akatatɛ sambisha ate: Nyokadimole etema, nɛ dia Diolelo dia l’olongo diaya suke.’ Lo edja k’ɛnɔnyi esato la etenyi, nde aketsha elui w’anto akambo wendana la Diolelo. Nde akakindjakindja wodja w’otondo, “akatakindulaka l’esumba ndu lu ngelu, atasambisha lukumu l’ololo la diulelu dia [Nzambi].”—Mateu 4:17; Luka 8:1.
8. Kakɔna kakasale Yeso dia mɛnya kɛnɛ kayosala Diolelo?
8 Lo sala ahindo efula lo wodja w’otondo, mbidja ndo kɔnɔla ase hemɔ, ndesha anto waki la ndjala, woho wakinde la wolo lâdiko dia ndjale la lɔpɛpɛ ndo lo mbolola edo, Yeso akɛnya kɛnɛ kayosala Diolelo diaki Nzambi. (Mateu 14:14-21; Mako 4:37-39; Luka 7:11-17) L’ekomelo, nde akɛnya olowanyi ande otsha le Nzambi ndo otsha lo Diolelo lo kimɔ lɔsɛnɔ lande, lo mvwela anto l’otamba w’asui. Oko waketawɔ omundji w’okanda dia kimɔ tshɛ kaki lande dikambo dia “lowoko l’ushinga wulu,” Yeso akasɛnɛ ndo akavu dikambo dia Diolelo.—Joani 18:37.
9. Dionga diakɔna diahaleke mɛnama le anto efula diakakɛnɛmɔla ambeki waki Yeso wa ntondo?
9 Yeso akakimɔ lɔsɛnɔ lande tshɛ lo dikambo dia Diolelo ndo nde akatshumanya djui y’ambeki. Vɔ lawɔ waki anto wakɔshi Diolelo la oshinga wolo. L’atei awɔ mbaki Andɛlɛ, ɔnɛ laki ntondo ombeki waki Joani Obatizanyi. Lamakandoke Joani awotɛ dia Yeso aki ‘Ɔnɔkɔkɔ wa Nzambi,’ Andɛlɛ ndo ombeki okina waki Joani, ondo ɔnaki Zebede lakawelɛka nto Joani wakaye esadi eto oya le Yeso ndo wakakome ambetawudi. Koko vɔ kokomɛ lasɔ. Aha la tshimbatshimba, Andɛlɛ akatshu otsha le Simɔna k’ɔnango ndo akawotɛ ate: “Tambena Mesiya.” Yema tshitshɛ oma lâsɔ, Simɔna (lakayeyamaka ɔnɛ Kɛfasi, kana Petero) kâmɛ ndo Filipɛ la Natanyɛlɛ k’ɔnango wakeye dia Yeso mbele Mɛsiya. Ɔnkɔnɛ, Natanyɛlɛ akatshutshuyama dia mbuta lo dikambo diaki Yeso ɔnɛ: “On’a [Nzambi] keye! Khum’ekanga ka Isariyele keye!”—Joani 1:35-49.
Wakatshutshuyama dia mbɔsa yɛdikɔ
10. Kakɔna kakasale ambeki etena kakawaete Yeso yema l’ɔkɔngɔ wa nde pomana la wɔ mbala ka ntondo?
10 Ɔngɛnɔngɛnɔ wakoke Andɛlɛ, Petero, Joani, ndo akina etena kakawashola Mɛsiya mbeyaka mbɛdikama la ɔngɛnɔngɛnɔ wakoke omundji w’okonda etena kakandashola didi di’oshiga wolo. Kakɔna kakawahombe sala oma lâsɔ na? Evanjiliɔ hawototɛ akambo efula lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kakawasale yema l’ɔkɔngɔ wa ohomanelo awɔ la Yeso mbala ka ntondo kɛsɔ. Ondo efula ka l’atei awɔ wakakalola dia totetemala la sɛna woho wakawasɛnaka ntondo. Koko suke la ɔnɔnyi ɔtɔi l’ɔkɔngɔ, Yeso akahomana nto la Andɛlɛ, Petero, Joani ndo ɔnango Joani le Jakɔba lo dihole diakawasalaka olimu awɔ wa munda nse lo Ndjale ka Ngalileya.a Lamakandawaɛnyi, Yeso akate ate: “Nyundjeli, layunyuhiluya amundji w’antu.” Kakɔna kakawasale na? Mateu mbutaka lo dikambo diaki Petero la Andɛlɛ ɔnɛ: “Kem’edja vo wakatshiki tei yawo, wakûyeli.” Lo dikambo diaki Jakɔba la Joani, sho mbadiaka ɔnɛ: “Kem’edja vo wakatshiki watu la shewo, wakûyeli.” Ɔkɔndɔ wa Luka kotshaka ɔnɛ vɔ “wakatshiki tshe, wakûyeli.”—Mateu 4:18-22; Luka 5:1-11.
11. Lo ɛkɔkɔ akɔna ondo waketawɔ ambeki leeta laki Yeso mbala kakɔ ɔtɔi?
11 Onde ambeki wakɔshi yɛdikɔ la ekombakomba aha la kana yimba? Ndooko! Kânga mbakawakalola lo olimu awɔ wa lo nkumbo w’amundji wa nse l’ɔkɔngɔ wa vɔ pomana la Yeso mbala ka ntondo, aha la tâmu kɛnɛ kakawɛnyi ndo kakawoke lo diaaso sɔ akakakatɛ wolo l’etema ndo lo timba tawɔ. Woho wakete suke la ɔnɔnyi w’otondo akawasha wenya efula dia vɔ kana yimba lo akambo asɔ. Etena ka vɔ mbɔsa yɛdikɔ kakakoke. Onde vɔ wayosala oko omundji w’okanda wele otema ande wakangasana efula lamakandatane didi di’oshinga wolo, woho ɔnɛ wele, oko wakadite Yeso, ‘nde akatshu esadi eto’ dia tosala kɛnɛ tshɛ kakandakoke sala dia somba didi diakɔ? Eelo. Kɛnɛ kakawɛnyi ndo kakawoke akananda etema awɔ. Vɔ wakeye dia etena ka mbɔsa yɛdikɔ kakakoke. Ɔnkɔnɛ, oko watotɛ ɔkɔndɔ, aha la mengenga, vɔ wakatshike tshɛ kaki lawɔ ndo wakakome ambeki waki Yeso.
12, 13. a) Kakɔna kakasale anto efula wakahokamɛ Yeso? b) Kakɔna kakate Yeso lo dikambo di’ambeki ande wa kɔlamelo, ndo ɛtɛkɛta ande alembetshiyawɔ?
12 Anto wa kɔlamelo asɔ wakatshikitana efula la anto akina wakawayɔtɛkɛta dikambo diawɔ lo ɛkɔndɔ wa lo Evanjiliɔ! Yeso akakɔnɔla ndo akalesha anto efula, koko vɔ wakatetemala sala elimu awɔ wa lushi la lushi. (Luka 17:17, 18; Joani 6:26) Amɔtshi wakatone etena kakawaelɛ Yeso dia vɔ koma ambeki ande. (Luka 9:59-62) Lo yoho yotshikitanyi, Yeso akayotaka dikambo dia wanɛ waki la kɔlamelo ate: ‘Oma ko nshi ya Joani Obatizanyi polo ndo ɛlɔ, Diolelo dia l’olongo mbele ɛngɔ katawese anto la wolo ndo wanɛ watadiwese la wolo mbaditana.’—Mateu 11:12.
13 Tɔtɛkɛta ‘mbesa’ ndo ‘mbesa la wolo’ alangatɔ nembetshiya? Lo ndjela vɛrbɛ ya lo Grɛkɛ y’oma lɛnɛ ɔsami ditelo sɔ, Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words mbutaka ɔnɛ: “Vɛrbɛ shɔ mbishaka kanyi ya ndjaketembola la wolo.” Ndo lo dikambo dia divɛsa sɔ, yɔnɛ Heinrich Meyer, ombewi w’akambo wa lo Bible mbutaka ate: “Tɔtɛkɛta tɔsɔ nembetshiyaka etete la welo w’efula wadja anto lo dikambo dia Diolelo diaki Mɛsiya diambosukana . . . Anto wekɔ lo ndjasha la etete ndo la wolo tshɛ dikambo dia diolelo, mbuta ate (aha la mpekɔ koko la dikongelo).” Oko omundji w’okanda, yema y’anto shɔ wakeye esadi eto kɛnɛ kele mɛtɛ la nɛmɔ, ndo vɔ waketawɔ tshika tshɛ kaki lawɔ dikambo dia wahɔ wa Diolelo.—Mateu 19:27, 28; Filipi 3:8.
Akina wakasangana lo oyangelo ɔsɔ
14. Ngande wakalɔngɔsɔla Yeso apɔstɔlɔ dikambo di’olimu w’esambishelo ka Diolelo, ndo etombelo akɔna wakonge la dikambo sɔ na?
14 Oko wakatetemala Yeso l’olimu ande, nde aketsha ndo akakimanyiya anto akina dia vɔ kondja Diolelo. Ntondotondo, nde akasɔnɛ anto 12 l’atei w’ambeki ande ndo akawaelɛ ɔnɛ apɔstɔlɔ, kana atomami ande. Yeso akawasha wetshelo efula lo woho wakawahombe kamba olimu awɔ ndo nde akâhɛmɔla lo kɛnɛ kendana la ekakatanu ndo asui wakâkongɛka la ntondo. (Mateu 10:1-42; Luka 6:12-16) Lo ɛnɔnyi oko ehende wakayele, vɔ wakatshindɛ Yeso lo nkɛndɔ yande y’esambishelo lo wodja w’otondo, ndo wakonge la diɔtɔnganelo dia dimɛna efula lamasawɔ la nde. Vɔ wakoke kɛnɛ kakandataka, wakɛnyi etsha ande wa mamba, ndo wakɛnyi ɛnyɛlɔ kande ndamɛ. (Mateu 13:16, 17) Aha la tâmu, akambo asɔ tshɛ wakananda etema awɔ efula, woho ɔnɛ wele lo ɛnyɛlɔ ka omundji w’okanda, vɔ waki l’ohetoheto ndo wakayasha l’otema ɔtɔi dia nyanga Diolelo.
15. Kakɔna kakate Yeso kakahombe ngɛnyangɛnya ambeki ande?
15 Lâdiko di’apɔstɔlɔ 12, Yeso “akasonola [ambeki] akina akumi esambeli, akâtumi ahendi ahendi la ntundu kandi lu esumba tshe ndu lu ahuli tshe wakandalangi ntsho.” Nde akawatɛ dia ehemba ndo asui wayohomana lawɔ ndo akawaetsha dia mbutɛ anto ɔnɛ: “Diulelu dia [Nzambi] diambusukana.” (Luka 10:1-12) Etena kakakalola ambeki 70, vɔ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mamba ndo wakasha Yeso alapɔlɔ ɔnɛ vɔate: “Khumadiondjo ndu edienge wambutolembela lu lukumbu laye.” Koko ondo vɔ wakâmbe efula lo mboka Yeso awatɛ dia vɔ wayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula lo nshi yayaye l’ɔtɛ w’ohetoheto awɔ dikambo dia Diolelo. Nde akawatɛ ate: “Tanyongenangenaki ne dia edienge wambunyukela, nyongenengene ne dia kumbu yanyu yambufundama l’ulungu.”—Luke 10:17, 20.
16, 17. a) Kakɔna kakatɛ Yeso apɔstɔlɔ ande wa kɔlamelo l’otsho w’ekomelo wakandetsha kâmɛ la wɔ? b) Ɛtɛkɛta waki Yeso wakasha apɔstɔlɔ ɔngɛnɔngɛnɔ ndo eshikikelo kakɔna?
16 L’ekomelo, la dikɔlɔ di’ekomelo diaketsha Yeso nde la apɔstɔlɔ ande, lo Nisana 14, 33 T.D., nde akahɔhɔla kɛnɛ kakayelamɛka ɔnɛ Dambo dia Dikɔlɔ dia Nkumadiɔndjɔ ndo akawadjangɛ dia vɔ mbohɔka dikambo sɔ. La dikɔlɔ sɔ, Yeso akatɛ apɔstɔlɔ 11 wakatshikala ate: “Keli nyu nyambutshikala la mi l’ehimba ami. Dimi lambunyusha diulelu uku akambisha Papa, dia nyu nde la no lu mesa ami lu diulelu diami. Nyu nyayudjase lu kiti ya diulelu, nyayulumbuya [waoho] dikumi la ehendi wa Isariyele.”—Luka 22:19, 20, 28-30.
17 Etema w’apɔstɔlɔ wakahombe mɛtɛ ndola la ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’ɔlɔ etena kakawoke Yeso awatɛ ɛtɛkɛta ɛsɔ! Vɔ wakakondja nɛmɔ dioleki tshɛ ndo diɛsɛ dia lânde. (Mateu 7:13, 14; 1 Petero 2:9) L’ɛnyɛlɔ k’omundji w’okanda, vɔ wakashisha efula dia ndjela Yeso lo oweso wa Diolelo. Kakianɛ vɔ wakakondja eshikikelo dia wayokondja wahɔ oma lo dionga diawɔ dia ndjahombia.
18. Lâdiko di’apɔstɔlɔ 11, waa na nto wayoyokondja wahɔ oma lo Diolelo?
18 Aha paka apɔstɔlɔ waki la Yeso la otsho ɔsɔ mbakahombe kondja wahɔ oma lo Diolelo. Jehowa akalange dia lofulo l’anto 144 000 mbɔtɔ lo sheke ya Diolelo oko wanɛ wayolɛ kâmɛ la Yeso Kristo lo Diolelo dia lotombo dia l’olongo. Ndo nto, ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnyi lo ɛnɛlɔ “ului a wuki w’antu waheyama mbala, . . . wemadi la ntundu ka kiti ka diulelu ka Ona-Okoko, . . . vati: Panda keko ka [Nzambi k]asu latudjaseka lu kiti ka diulelu ndu ka Ona-Okoko!” Ɔsɔ ele anto wayɔsɛna la nkɛtɛ lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo.b—Enyelo 7:9, 10; 14:1, 4.
19, 20. a) Diaaso diakɔna diele l’anto wa lo wedja tshɛ? b) Wombola akɔna wayɔsɛdingɔma lo sawo diayela?
19 Yema tshitshɛ la ntondo ka Yeso mbudɛ otsha l’olongo, nde akadjangɛ ambeki ande wa kɔlamelo ate: “Nyutshu, nyete wedja tshe ambeki, nyâbatiza lu lukumbu la Papa ndu l’Ona ndu la [nyuma k’ekila]. Nyuwaetshaki dia ntsha akambu tshe wamumunyutela. Nyulungi, dimi leko la nyu nshi tshe, edja ndu ekumelu k’andja.” (Mateu 28:19, 20) Ɔnkɔnɛ, anto wa lo wedja tshɛ wakahombe koma ambeki waki Yeso Kristo. Ndo anto asɔ pombaka mbidja otema awɔ lo Diolelo oyadi difuto diawɔ diekɔ dia l’olongo kana dia la nkɛtɛ, woho wakasale omundji w’okanda lo dikambo dia didi di’oshinga wolo.
20 Ɛtɛkɛta waki Yeso wakɛnyaka dia olimu wa mbetɛ anto ambeki wayohomba tetemala polo lo “ekumelu k’andja.” Onde lo nshi yaso nyɛ, anto wele oko omundji w’okanda wekekɔ, mbut’ate anto wetawɔ dia shisha tshɛ kele lawɔ dia mbesa Diolelo diaki Nzambi? Wombola ɔsɔ wayɔsɛdingɔma lo sawo diayela.
[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]
a Ondo Joani, y’ɔnaki Zebede akayele Yeso ndo akɛnyi akambo amɔtshi wakandasale l’ɔkɔngɔ wa vɔ pomana la nde mbala ka ntondo. Kɛsɔ akawosha akoka wa funda l’ɔlɔlɔ tshɛ akambo asɔ lo ɔkɔndɔ wa lo Evanjiliɔ ande. (Joani tshapita 2-5) Koko, nde akayokalola nto dia tokamba olimu awɔ wa lo nkumbo w’amundji wa nse la ntondo ka Yeso ndjoweta.
b Dia mbeya akambo akina efula, enda lo tshapita 10 ya dibuku Ewo katɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo, diakatondja Ɛmɛnyi wa Jehowa.
Onde wɛ koka nembetshiya?
• Naa dikambo diakaleke ohomba lo wɛla waki Yeso w’omundji w’okanda?
• Ngande wakɛnya Yeso dia nde akɔsaka Diolelo la oshinga wolo?
• Kakɔna kakakonya Andɛlɛ, Petero, Joani ndo akina dia mbetawɔ esadi eto leeta laki Yeso?
• Diaaso diakɔna dia dimɛna efula diele la ntondo k’anto wa lo wedja tshɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
‘Vɔ wakatshike tshɛ ko wakayele Yeso’