Jehowa ekɔ Olami aso

“[Jehowa] keli ulami ami, halahumbi engo.”​—OSAMBU 23:1.

1-3. Lande na kele kema dui dia diambo dia Davidi mbɛdika Jehowa la olami w’ɛkɔkɔ?

AYOYOTA naka vɔ kɔlɔmba dia wɛ kɔndɔla woho wakokɛ Jehowa ekambi ande? Wɛdikelo akɔna wakokayɛ kamba la wɔ dia mɛnya woho wakokɛ Jehowa ekambi ande wa kɔlamelo la ngandji tshɛ? Ambeta ɛnɔnyi ndekana 3000, wakafunde nkumekanga Davidi lo osambo ɔmɔtshi ɛtɛkɛta w’amɛna efula lo dikambo dia Jehowa lo kamba la wɛdikelo ɔmɔtshi w’oma lo olimu wakandakambaka lo etatelo ka lɔsɛnɔ lande.

² Etena kakinde ɔlɔngɔ a pami, Davidi aki olami w’ɛkɔkɔ. Ɔnkɔnɛ, nde akeyaka dimɛna woho wakokɛwɔ ɛkɔkɔ. Nde akeyaka dimɛna dia naka olami hakoke ɛkɔkɔ dimɛna, kete vɔ koka shishɔ esadi eto ndo mbivama kana mundama le nyama ya pango. (1 Samuele 17:34-36) Aha la olami wakokɛ, ɛkɔkɔ hawokoke tana ɛtshi ka nkɛtɛ lɛnɛ akokawɔ tana adiyo wa ndɛ. L’ekomelo ka lɔsɛnɔ lande, aha la tâmu, Davidi akohɔka la ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ wenya efula wakandetshaka lo nɔmbɔla, kokɛ ndo ndesha ɛkɔkɔ.

³ Komonga dui dia diambo dia Davidi mbohɔ olimu w’olami w’ɛkɔkɔ etena kakandasambiyama dia kɔndɔla woho wakokɛ Jehowa ekambi ande. Osambu 23 wakafunde Davidi tatɛka la ɛtɛkɛta ɛnɛ ɔnɛ: “[Jehowa] keli ulami ami, halahumbi engo.” Nyɛsɔ tɔsɛdingole lande na kele ɛtɛkɛta ɛsɔ wekɔ ɛtɛkɛta wa dihombo efula. Oma lâsɔ, la ekimanyielo ka Osambu 23, tayɛna toho takɔna takokɛ Jehowa atɛmɔdi ande oko watokokɛka olami ɛkɔkɔ ande.​—1 Petero 2:25.

Wɛdikelo w’ɔlɔlɔ

4, 5. Ngande wakɔndɔla Bible waonga w’ɛkɔkɔ?

⁴ Jehowa ekɔ la nkombo yalɔtɛtɛmɔla efula lo Afundelo, koko tshɛkɛta “Olami” yekɔ l’atei wa tɔtɛkɛta toleki kɛnɛmɔla kɛtshi. (Osambu 80:1) Dia shihodia dimɛna lande na kakoka Jehowa mbelamɛ mɛtɛ Olami, ekɔ ohomba efula le so dia mbeya awui ahende: ntondotondo, dionga di’ɛkɔkɔ ndo ka hende, mbeya ɛkɛndɛ ndo waonga w’olami w’ɔlɔlɔ.

⁵ Bible tɛkɛtaka tena efula dia waonga w’ɛkɔkɔ, lo mbuta dia vɔ mbetawɔka esadi eto ngandji kawaɛnya olami (2 Samuele 12:3), vɔ bu la ngala (Isaya 53:7), ndo vɔ bu l’akoka wa ndjakokɛ. (Mika 5:8) Ofundji ɔmɔtshi wakalonge ɛkɔkɔ yɛdikɔ y’ɛnɔnyi efula akate ate: “Ɛkɔkɔ ‘hawoyakokɛ vɔamɛ’ oko wakoka fɔnya anto amɔtshi. Oleki weho ekina tshɛ wa nyama yalongawɔ, ɛkɔkɔ nɔmbaka dia mbadjaka yimba ndo mbakokɛka wonya tshɛ.” Vɔ wekɔ l’ohomba wa olami w’ɔlɔlɔ dia vɔ tshikala la lɔsɛnɔ.​—Ezekiyele 34:5.

6. Ngande walembetshiya diksiɔnɛrɛ dimɔtshi di’awui wa Bible woho waketaka lushi l’olami wa dongalonga wa lo nshi y’edjedja?

⁶ Ngande waketaka lushi l’olami wa dongalonga wa lo nshi y’edjedja? Diksiɔnɛrɛ dimɔtshi di’awui wa Bible nembetshiyaka ɔnɛ: “La kɛsɛkɛsɛ, nde akatondjaka ɛkɔkɔ oma lo lokoto, akakɛndakɛndaka la ntondo kawɔ otsha lo dihole diayowototana adiyo wahombawɔ ndɛ. Nde akâlamaka lo dihole sɔ lushi l’otondo, akayashikikɛka dia ndoko ɔkɔkɔ ɔtɔi wakashishwe ndo naka ɔmɔtshi ambɔtɔkɔla sso, nde akôyangaka la etete tshɛ edja ndo nde ambôtana ndo ambôkaloya lo olui. . . . L’otsho, nde akakaloyaka ɛkɔkɔ lo lokoto, akawadiaka etena kakawɔtɔka lo soko dia ndjashikikɛ dia ndoko ɔtɔi wakashishwe. . . . Mbala efula nde akahombaka nama lokoto l’otsho diaha nyama ya pango kana wevi ndjoyinda.”a

7. Lande na kele tena dimɔ olami akahombaka monga la lotutsha l’efula ndo la ngandji?

⁷ Aki tena dimɔtshi diaki ɛkɔkɔ, djekoleko wɛnɛ waki la waemi ndo w’ana wakalɔmbaka dia olami monga la lotutsha l’efula ndo la kɛtshi. (Etatelu 33:13) Dibuku dimɔtshi dialembetshiya Bible mbutaka ɔnɛ: “Mbala efula ɔkɔkɔ totaka etale lo dikona. Olami namaka la yambalo tshɛ ɔkɔkɔ wotshi lo tena diahandakoke ndjakokɛ sɔ ndo nde akɔsaka yana y’ɔkɔkɔ ndo akayifɛka ahɔndɔ ande. L’ɔkɔngɔ wa eotwelo kayɔ, la ntondo ka yɔ monga l’akoka wa kɛndakɛnda, nde mɛmbaka l’anya ande kana mbofɛka ahɔndɔ.” (Isaya 40:10, 11) Mbokɛmaka hwe dia olami w’ɔlɔlɔ pombaka monga la dihonga ndo la ngandji.

8. Ɛkɔkɔ akɔna wakashile Davidi lo kɛnɛ kendana la mbetawɔ kande le Jehowa?

⁸ Shi etelo k’ɔnɛ “[Jehowa] keli Ulami ami” mbɔtɔnɛka dimɛna efula la Shɛso lele l’olongo? Etena kayangaso sɛdingola Osambu 23, tayɛna woho watokokɛ Nzambi la wolo ndo la ngandji kele la olami. Lo Osambu 23 divɛsa 1, Davidi mɛnyaka wɛkamu ande dia Nzambi ayɔsa tɛdikɔ tshɛ tahombama diaha ɛkɔkɔ Ande ‘pomba ɛngɔ.’ Lo avɛsa wayela, Davidi shilaka ɛkɔkɔ esato wotshutshuya dia monga la mbetawɔ ɔnɛ: Jehowa nɔmbɔlaka, kokɛka ndo ndeshaka ɛkɔkɔ Ande. Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛkɔkɔ esato ɛsɔ lo ɔmɔmɔ.

Nde “atonombolaka”

9. Dia dihole diakɔna dia wɔladi diakakɔndɔla Davidi, ndo ngande wakahombe ɛkɔkɔ koma lo dihole sɔ?

⁹ Ntondotondo, Jehowa nɔmbɔlaka ekambi ande. Davidi akafunde ate: “Ndi atumbetamiaka l’omongela w’adiyu, atonombolaka utsha l’ashi wa hoi. Ndi atululaka utema ami, atonombolaka lu mbuka y’akambu w’ololo ne dia lukumbu landi.” (Osambu 23:2, 3) Lo tɛkɛta dikambo dia olui w’ɛkɔkɔ woladi lo wɔladi l’atei w’adiyo w’efula, Davidi mɛnyaka eongelo ka ɔngɛnɔngɛnɔ, ka dimɛna ndo ka lotui ntshitshi kele la ɛkɔkɔ. Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimɔmi ɔnɛ “adiyu” koka nembetshiya “dihole di’ɔngɛnɔngɛnɔ.” Ondo lo vɔamɛ, ɛkɔkɔ kokokaka tana dihole dia dimɛna dia vɔ ndala lo wɔladi. Olami awɔ akahombaka mbalɔmbɔla lo “dihole dia dimɛna” dia ngasɔ.

10. Ngande wɛnya Nzambi wɛkamu ande le so?

¹⁰ Ngande watɔlɔmbɔla Jehowa ɛlɔ kɛnɛ? Yoho mɔtshi yatɔlɔmbɔlande ele oma lo ɛnyɛlɔ kande. Ɔtɛkɛta Ande tokeketshaka dia ‘mbokoya Nzambi.’ (Efeso 5:1) Awui wosukanyi la ɛtɛkɛta ɛnɛ mɛnyaka kɛtshi, edimanyielo ndo ngandji. (Efeso 4:32; 5:2) Mɛtɛ, Jehowa mbishaka ɛnyɛlɔ koleki tshɛ dimɛna lo kɛnɛmɔla waonga w’oshinga wolo asɔ. Lam’atɔlɔmbande dia sho mbôkoya, onde nde tɔlɔmbaka kɛnɛ keso bu l’akoka wa kotsha? Kema. Dako diakasambiyama sɔ mɛnyaka dimɛna woho wayaɛkɛnde le so. Lo woho akɔna? Takatongama lo efanelo ka Nzambi, mbuta ate tekɔ la waonga wendana la lɔkɛwɔ ndo la dikoka dia monga la lonyuma l’ɔlɔlɔ. (Etatelu 1:26) Omalɔkɔ, Jehowa mbeyaka dia kânga mbeso kema kokele, tekɔ l’akoka wa monga la waonga wâmɛ wakɛnɛmɔlande. Ohokanyiya yema, Nzambi kaso ka ngandji ndjashikikɛka dia sho kokaka monga oko nde. Naka sho ndjela ɛnyɛlɔ kande, kete nde ayotɔlɔmbɔla lo yoho ya didjidji otsha lo ‘dihole dia mumuya.’ L’andja wa ngala ɔnɛ, ‘tayodjasɛ lo lotui ntshitshi’ lo monga la wɔladi waya lo mbeya dia sho mbetawɔmaka le Nzambi.​—Osambu 4:8; 29:11.

11. Etena kalɔmbɔla Jehowa ɛkɔkɔ ande, kakɔna kasɛdingolande ndo ngande wɛnama dui sɔ lo kɛnɛ katɔlɔmbande?

¹¹ Etena katɔlɔmbɔla Jehowa nde tɔlɔmbɔlaka la ngandji ndo la lotutsha. Olami mbeyaka elelo wele la ɛkɔkɔ ande, ɔnkɔnɛ nde mbalɔmbɔlaka lo ‘ndjela wanya wa dongalonga.’ (Etatelu 33:14) Woho akɔ wâmɛ mbele, Jehowa nɔmbɔlaka ɛkɔkɔ ande lo ‘ndjela wanya awɔ.’ Nde sɛdingolaka akoka aso ndo awui wele laso. Nde kɛndakɛndaka la so lo ndjela wanya aso ndo nde hatɔlɔmbɛ kɛnɛ kahatakoke sala. Nde tɔlɔmbaka dia sho sala awui la otema aso tshɛ. (Kolosai 3:23) Ko kayotota naka wɛ aya osombe ndo aya bu l’akoka wa sala kɛnɛ kakiyɛ la mbekelo ka sala? Kana ayotota naka wɛ ekɔ la hemɔ ka wolo kakoshimba dia sala awui amɔtshi? Lo yoho ya lânde, l’atei w’ekakatanu wa ngasɔ mbakeketshamaso la didjango diatɔlɔmba dia kamba la anima aso tshɛ. Anto ahende hawɔfɔnɛ tshɛ lo tshɛ. Kamba la anima tshɛ nembetshiyaka kamba la wolo ayɛ tshɛ lo yɛdikɔ yɛdimi la yɛ lo olimu wa Nzambi. Kânga mbeso la wɛɔdu wakoka kitshakitsha wanya aso, Jehowa mandolaka woho wawɔtɛmɔlaso la otema aso tshɛ oyadi ekakatanu wakoka kitshakitsha wanya aso.​—Mako 12:29, 30.

12. Ɛnyɛlɔ kakɔna k’oma lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ kɛnya dia Jehowa nɔmbɔlaka ɛkɔkɔ ande ‘lo ndjela wanya awɔ’?

¹² Dia mɛnya dia Jehowa nɔmbɔlaka ɛkɔkɔ ande ‘lo ndjela wanya awɔ,’ tɔsɛdingole kɛnɛ kakatama lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ lo dikambo dia elambo w’onongo. Jehowa akalangaka elambo w’amɛna wotshutshuyami la etema wa lowando. Lo etena kakɔ kâmɛ, elambo wakashamaka lo ndjela akoka waki la onto lakakimɔka. Ɛlɛmbɛ wakataka ɔnɛ: “Naka ndi heyi nkundja osongo w’okoko, ndi kela . . . binga pendi kana tana tuhendi ta kudumba.” Ko kayotota naka onto hakoke kimɔ kânga tokudumba tohende? Lâsɔ, nde akakokaka mbela “shima ka pudipudi.” (Akambu w’Asi Lewi 5:7, 11) Dui sɔ mɛnyaka dia Nzambi kɔnɔmbaka kɛnɛ kaki onto kokokaka kimɔ. Lam’ele Nzambi hatshikitana, sho kokaka kondja ekeketshelo lo mbeya dia nde hatɔlɔmbɛ pondjo kɛnɛ koleki kɛnɛ kakokaso kimɔ; koko nde mbetawɔka l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ kɛnɛ kakokaso mbosha. (Malaki 3:6) Ekɔ mɛtɛ dikambo di’ɔlɔ dia nɔmbwama oma le Olami wa kɛtshi wa ngasɔ!

“Dimi hatukaka kolo woma, ne dia we eli la mi”

13. Ngande watɛkɛta Davidi la lɔngɛnyi tshɛ lo Osambu 23:4, ndo lande na kele dui sɔ hatambiya?

¹³ Davidi ambosha ɔkɔkɔ wa hende wa wɛkamu ande: Jehowa kokɛka ɛkɔkɔ ande. Sho mbadiaka ɔnɛ: “Ee, lam’atumetaka l’ukidi a udjima a tshududu, dimi hatukaka kolo woma, ne dia we eli la mi. Ukalimba aye la danga diaye watunsambaka.” (Osambu 23:4) Lanɛ, Davidi tɛkɛtaka la lɔngɛnyi tshɛ dikambo dia Jehowa lo kamba la okitɔ wa hende l’ɔtɔi, mbuta ate “wɛ.” Ɔsɔ bu dui dia diambo, nɛ dia Davidi ekɔ lo mɛnya woho wakokimanyiya Nzambi dia mbikikɛ asui. Davidi aki l’atei wa ekidi efula wa wodjima, mbuta ate tena diaki lɔsɛnɔ lande hita lo wâle. Koko, nde kombetawɔ dia nɛndjama la wɔma, nɛ dia nde akoke dia Nzambi, lele lo ekimanyielo ka “ukalimba” ndo ka “danga” diande aki suke dia mbɔsa yɛdikɔ yahombama, mbuta ate aki kâmɛ la nde. Woho wakeyaka Davidi dia nde aki la ekokelo, akôkeketsha ndo akaleke mbosukanya la Jehowa.b

14. Eshikikelo kakɔna katosha Bible lo kɛnɛ kendana la ekokelo kaki Jehowa, koko dui sɔ halembetshiya na?

¹⁴ Ngande wakokɛ Jehowa ɛkɔkɔ ande ɛlɔ kɛnɛ? Bible toshikikɛka dia ndoko otunyi, mbuta ate ɔdiɛngɛ kana onto lakoka shila ɛkɔkɔ ande oshiki lanɛ la nkɛtɛ. Jehowa hatshikaki dui sɔ pondjo. (Isaya 54:17; 2 Petero 2:9) Koko, dui sɔ halembetshiya dia Olami aso ayotoshimbɛ oma lo mpokoso tshɛ. Sho pomanaka la ehemba wele l’anto tshɛ ndo sho pomanaka la ɔlɔshamelo wahomana l’Akristo tshɛ wa mɛtɛ. (2 Timote 3:12; Jakoba 1:2) Tena dimɔtshi sho mbeyaka mbuta dia tekɔ ‘lo kɛndakɛnda l’okidi wa wodjima wa tshududu.’ Ɛnyɛlɔ, sho mbeyaka koma suke la nyɔi l’ɔtɛ wa ɛhɛnyɔhɛnyɔ kana wa hemɔ kɛmɔtshi. Kana onto ɔmɔtshi lalangaso mbeyaka monga suke la nyɔi kana mvɔ. Lo tena diɛnama oko tena dioleki wodjima sɔ, Olami aso ekɔ kâmɛ la so ndo nde ayotokokɛ. Ngande na?

15, 16. a) Lo toho takɔna tatokimanyiya Jehowa dia kandola ekakatanu wakoka pomana laso? b) Kɔndɔla dikambo dimɔtshi diakatombe diɛnya woho watokimanyiya Jehowa lo tena di’ekakatanu.

¹⁵ Jehowa hatolake dia tokokɛ lo yoho ya dihindo.c Koko, sho kokaka ndjashikikɛ dia Jehowa ayotokimanyiya dia sho tondoya wekamu tshɛ wakokaso pomana la wɔ. Nde kokaka tosha lomba la ndɔshana la “wehu efula w’ehimba.” (Jakoba 1:2-5) Olami kambaka la okalemba kana la danga diande aha paka dia ndawoya nyama yɔ̂nganya ɛkɔkɔ ande, koko ndo dia nɔmbɔla ɛkɔkɔ ande lo mboka ka dimɛna. Jehowa kokaka ‘tɔlɔmbɔla,’ mbala mɔtshi oma lo tshimbo y’osekaso ɔtɛmɔdi dia sho kamba la dako dimɔtshi di’oma lo Bible diakoka tela otshikitanu w’efula lo okakatanu aso. Ndo nto, Jehowa kokaka tosha wolo wa sho mbikikɛ. (Filipi 4:13) Lo ekimanyielo ka nyuma kande k’ekila, nde kokaka tosha ‘wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto.’ (2 Koreto 4:7) Nyuma ka Nzambi kokaka tokimanyiya dia sho mbikikɛ ohemba tshɛ wakoka tela Satana. (1 Koreto 10:13) Shi ekɔ dui di’ekeketshelo dia mbeya dia Jehowa mongaka nshi tshɛ suke dia tokimanyiya?

¹⁶ Eelo, oyadi okakatanu wele oko okidi wa wodjima tshududu wakoka pomana laso, teye diaha shoamɛ mbatakɛndakɛnda. Olami aso ekɔ kâmɛ la so, lo toho tele ondo hatotokoka shihodia mbala kakɔ ɔtɔi. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ ekumanyi kɛmɔtshi k’Okristo kaki la diefu dia lo wɔɔngɔ. “Dimi mbetawɔka dia ntondotondo lakayambolaka dia kana Jehowa akamboke kɛlɛ ndo kana akanangaka. Koko, lakayashikikɛ diaha mbɛkɔ Jehowa. Dimi lakawotɛ ekiyanu ami. Ndo Jehowa akakimanyiya ndo mbala efula nde akakeketshaka lo tshimbo y’analengo ndo y’akadiyɛmi. Efula wakambisha ekimanyielo k’ɔlɔlɔ oma lo kɛnɛ kakakomɛ etena kakawalɔshanaka la hemɔ ya wolo. Alako wakawambisha la wɛdimo tshɛ akambohola dia kɛnɛ kakakomɛ kema dui di’oyoyo. Ekimanyielo k’oshika mbidja ndo weshasha wa la ngandji wakawambisha akashikikɛ dia Jehowa kombokami ɔkɔngɔ. Mɛtɛ, dimi lekɔ lo tetemala ndɔshana la hemɔ kami ndo haleye kɛnɛ kayokomɛ lo nshi yayaye. Koko lekɔ la eshikikelo dia Jehowa ekɔ kâmɛ la mi ndo nde ayotetemala kimanyiyami lo ohemba ɔnɛ.”

“We atonongoswelaka mesa”

17. L’​Osambu 23:5, kakɔna kata Davidi lo dikambo dia Jehowa, ndo lande na kɔtɔnɛ dui sɔ la ɛnyɛlɔ ka olami?

¹⁷ Kakianɛ Davidi amboshila ɔkɔkɔ wa sato wayaɛkɛnde le Olami ande: Jehowa ndeshaka ɛkɔkɔ ande ndo nde mbashaka mbo ya ndɛ efula. Davidi akafunde ate: “We atonongoswelaka mesa lu ashu w’atunyi ami. We ambukita iso l’ote ami; dikoho diami diambumbombo.” (Osambu 23:5) Lo divɛsa nɛ, Davidi mɛnyaka dia Olami ande ekɔ oko kanga luudu lele la lokaho latosha mbo ya ndɛ ndo ya nɔ tshavutshavu. Bɛnyɛlɔ dihende sɔ, mbuta ate woho wele Jehowa olami wakokɛ ndo kanga luudu lele la lokaho mbɔtɔnɛka. Lâdiko dia tshɛ, olami w’ɔlɔlɔ mbeyaka dimɛna lɛnɛ ahombande tana adiyo ndo ashi w’efula diaha ɛkɔkɔ ande ‘pomba ɛngɔ.’​—Osambu 23:1, 2.

18. Kakɔna kɛnya dia Jehowa ekɔ kanga luudu lele la lokaho?

¹⁸ Onde Olami aso ekɔ nto kanga luudu lele la lokaho? Aha la tâmu, nde ekɔ kanga luudu lele la lokaho! Ohokanyiya yema dia mbo ya ndɛ ya lo nyuma y’amɛna, y’efula ndo yotshikitanyi yalongolaso ɛlɔ kɛnɛ. Lo tshimbo y’olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ, Jehowa toshaka ekanda w’ohomba efula ndo kongɛka nsanganya ya totshitshɛ ndo ya weke dia kotsha ehomba aso wa lo nyuma. (Mateu 24:45-47) Sho kema la ndjala ka mbo ya ndɛ ya lo nyuma. ‘Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ ambotondja miliyɔ ya Bible ndo ya ekanda wekaso la anto Bible ndo kakianɛ ekanda ɛsɔ wekɔ lo tomba lo ɛtɛkɛta 413. Jehowa toshaka weho efula wa mbo ya ndɛ ya lo nyuma shɔ. Mɔtshi yekɔ oko “awele,” mbuta ate wetshelo w’etatelo wa Bible ndo nkina yekɔ “mbu ya nde ya wulu,” mbuta ate awui wa lo nyuma woshami etale. (Heberu 5:11-14) Diakɔ diele, etena keso la ntondo k’ekakatanu kana ka tɛdikɔ tɔmɔtshi, sho kokaka kondja mbala efula kɛnɛ kele laso ohomba. Ngande wototonga otondoyala hatolongola mbo ya ndɛ ya lo nyuma shɔ na? Olami aso ekɔ mɛtɛ onto lele la lokaho!​—Isaya 25:6; 65:13.

“Dimi layudjaseka lu luudu la [Jehowa]”

19, 20. a) Lo Osambu 23:6, eshikikelo kakɔna kaki la Davidi ndo ngande wakokaso monga la eshikikelo ka woho ɔsɔ? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

¹⁹ L’ɔkɔngɔ wa nde sɛdingola woho wasala Olami ndo Ombishi ande awui, Davidi kumiyaka ate: “Mete, ololo la ketshi wayundjelaka nshi tshe ya lumu la mi. Ku dimi layudjaseka lu luudu la [Jehowa] pundju, pundju.” (Osambu 23:6) Ɛtɛkɛta waki Davidi ɛsɔ ndja oma l’otema woludi la lowando ndo la mbetawɔ. Nde ekɔ la lowando etena kohɔnde awui wakete ndo la mbetawɔ etena kakanyiyande dia nshi yayaye. Davidi laki ntondo olami w’ɛkɔkɔ aki lo ekokelo nɛ dia nde akeyaka dia edja tshɛ kakandahombe tshikala suke la Olami ande lele l’olongo, oko onto lodjashi lo luudu Lande, nde akahombe mbokamaka ngandji oma le Jehowa tena tshɛ.

²⁰ Tekɔ mɛtɛ la lowando lo ɛtɛkɛta w’amɛna wofundami lo Osambu 23! Davidi akatane mɛtɛ yoho yoleki dimɛna ya mɛnya woho walɔmbɔla, wakokɛ ndo walesha Jehowa ɛkɔkɔ ande. Ɛtɛkɛta ɛsɔ waki Davidi wasalanganya asolo wakalamema dia toshikikɛ dia sho lawɔ kokaka mendɛ le Jehowa oko wende Olami aso. Eelo, edja tshɛ kayototshikalaka suke la Jehowa, nde ayotokokɛka oko Olami wa ngandji ‘polo l’ekomelo ka nshi’ kana lo pondjo pondjo. Koko, oko weso ɛkɔkɔ ande, tekɔ la ɔkɛndɛ wa kɛndakɛnda la Jehowa, Olami aso wa woke. Lo sawo diayela, tayɛna kɛnɛ kalɔmba dikambo sɔ.

[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ âkohɔ?

• Lande na kakakoke Davidi mbɛdika Jehowa la olami?

• Ngande watɔlɔmbɔla Jehowa la eokelo?

• Lo toho takɔna tatokimanyiya Jehowa dia sho mbikikɛ ekakatanu?

• Kakɔna kɛnya dia Jehowa ekɔ kanga luudu lele la lokaho?

[Osato wa lo lɛkɛ 24]

Oko olami wa l’Isariyɛlɛ, Jehowa nɔmbɔlaka ɛkɔkɔ Ande