Tɔkɛnyɔ ta amɛna takeketsha

“Okone kana nyayole, kana nyayono, kana dikambu tshe diayunyutsha, nyutshi dia lutumbu la [Nzambi].”​—1 KORETO 10:31.

1, 2. Lande na kele elimu ɛmɔtshi washa ɔngɛnɔngɛnɔ mbɔsamaka oko “ushasha wa [Nzambi],” ko ɔhɛmwɛlɔ akɔna wokɛma hwe washa Bible?

BU KƆLƆ ndjasha l’elimu ɛmɔtshi watela ɔngɛnɔngɛnɔ. Jehowa Nzambi kaso k’ɔngɛnɔngɛnɔ nangaka dia sho ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ ndo nde toshaka mbo efula yatokimanyiya dia kotsha dui sɔ. (1 Timote 1:11; 6:17) Sɔlɔmɔna nkumekanga ka lomba akafunde ate: “Dimi mbeyaka nti: Nduku diese diuleki . . . ngenangena uku. . . Ushasha wa [Nzambi] le untu tshe one: nde, no la ngenangena l’ulimu andi.”​—Undaki 3:12, 13.

² Ɔngɛnɔngɛnɔ wa ngasɔ, mbuta ate wa kana yimba l’olimu w’ɔlɔlɔ wambotosala keketshaka mɛtɛ, djekoleko etena keso kâmɛ lo nkumbo ndo l’angɛnyi. Vɔ mbeyaka mbɔsama oko “ushasha wa [Nzambi].” Mbo efula yatosha Otungi aso hatosha lotshungɔ la sho ndjasha lo ɛngɛnɔngɛnɔ wa tshambandeko. Bible shimbaka wodjwelo wa wanu, lɔtɔmɔ la awui wa mindo ndo tewolaka dia wanɛ wasala awui wa ngasɔ “hawukiti diulelu dia [Nzambi].”​—1 Koreto 6:9, 10; Tukedi 23:20, 21; 1 Petero 4:1-4.

3. Kakɔna kayotokimanyiya dia sho mambalɛka lo nyuma ndo mbohɔka lushi la woke la Jehowa?

³ Lo nshi nyɛ y’ekomelo ya pâ, Akristo ndɔshanaka la okakatanu wamboleka tshɛ wa nsɛna la yewo lo andja ɔnɛ wa kɔlɔ aha la mbokoya ditshelo diawɔ. (Joani 17:15, 16) Oko wakadiatama, anto wa nshi nyɛ waya “anangi wa engenongeno wuleki wa [Nzambi]” polo lo yɛdikɔ yele ‘hawoyodja yimba’ lo djembetelo yendana la “fono ka wuki” kele la ntondo. (2 Timote 3:4, 5; Mateu 24:21, 37-39) Yeso akewola ambeki ande ate: “Nyuyalamaki, ne dia etema anyu watukuyala wutshu la deshi la edjwelu ka wanu la edinganu wa lumu lone. Lushi loso, latukuya lenyu shashimuya, uku shuni ya djunga.” (Luka 21:34, 35) Oko weso ekambi wa Nzambi, tamboyashikikɛ dia ndjela dako diaki Yeso sɔ. Otshikitanyi la anto wa lo andja ɔnɛ wa kɔlɔ wotodingi, sho salaka la wolo dia mambalɛka lo nyuma ndo mbohɔka lushi la woke la Jehowa.​—Zefaniya 3:8; Luka 21:36.

4. a) Lande na kele ekɔ wolo tana tɔkɛnyɔ t’amɛna? b) Dako diakɔna diele lo Efeso 5:15, 16 diahombaso kamba ladiɔ?

⁴ Kema wɔdu mbewɔ ditshelo dia kɔlɔ dia lo andja ɔnɛ, lam’ele Diabolo ambodietɛ amɛna ndo bu wolo ditana. Ekɔ wolo efula djekoleko naka sho nangaka ndjasha lo tɔkɛnyɔ tɔmɔtshi. Efula ka diangɔ diasha andja ɔnɛ nomialomiaka “nsaki ya dimba.” (1 Petero 2:11) Tɔkɛnyɔ ta kɔlɔ tekɔ l’ahole w’anto tshɛ ndo tɔ koka mbɔtɔ lo luudu l’onto lo tshimbo y’ekanda, ya televiziɔ, ya Ɛtɛrnɛtɛ ndo ya vidɛo. Ɔnkɔnɛ, Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndakaka Akristo la lomba tshɛ ɔnɛ: “Nyewo ololo uku [akɛndakɛndanyu], aha uku dinginya, keli uku akanga a yimba. Nyuyatshungweli etena, ne dia nshi nye yeko kolo.” (Efeso 5:15, 16) Paka naka sho ndjela dako nɛ dimɛna dimɛna mbakokaso ndjashikikɛ dia tɔkɛnyɔ ta kɔlɔ hotokotola, hotɔsɛ wenya aso kana holanya diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa, ko ndjotokonya lo elanyelo!​—Jakoba 1:14, 15.

5. Sho kondjaka ɔngɛnɔngɛnɔ woleki tshɛ lo sala dui diakɔna?

⁵ Lam’ele Akristo wekɔ la awui efula wa sala, mbokɛmaka mɛtɛ lande na kewɔ l’ohomba wa ndjashaka tena dimɔtshi lo tɔkɛnyɔ. Undaki 3:4 mbutaka dia ekɔ “etena ka mbola” ndo “etena ka no wenyi.” Diɔ diakɔ diele Bible hɔsɛ tɔkɛnyɔ oko wetshelo wa wenya. Tɔkɛnyɔ pombaka tokeketsha koko aha mbidja lonyuma laso lo wâle kana toshimba dia ndjasha lo awui wa lo nyuma. Akristo wambotshunda lo nyuma mbeyaka dia ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula ndjaka lo nkaha. Vɔ mbidjaka osalelo wa lolango la Jehowa lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yawɔ ndo vɔ kondjaka ‘ekeketshelo ka mɛtɛ dikambo dia anima awɔ’ lo mbetawɔ lɔkɔhɔ laki Yeso l’ɔlɔlɔ.​—Mateu 11:29, 30; Etsha 20:35.

Woho wa sɔna tɔkɛnyɔ ta amɛna

6, 7. Kakɔna kakoka kokimanyiya dia tshikitanya tɔkɛnyɔ t’amɛna la ta kɔlɔ?

⁶ Ngande wakokaso ndjashikikɛ dia yoho mɔtshi ya kɛnyɔ yekɔ dimɛna le Okristo? Ambutshi nɔmbɔlaka anawɔ lo dui sɔ ndo dikumanyi mbakimanyiyaka naka ekɔ ohomba. Lo mɛtɛ, bu ohomba dia anto akina totɛ kana dibuku, filmɛ, kɛnyɔ, lokombe kana osambo ɔmɔtshi wekɔ kɔlɔ. Paulo akate dia “etshundju w’antu . . . wambuyala la tumba ta ntshikitanya ololo la kolo.” (Heberu 5:14; 1 Koreto 14:20) Bible toshaka atɔndɔ amɔtshi watɔlɔmbɔla lo awui asɔ. Nkum’otema kayɛ ketshami oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi kayokokimanyiya naka wɛ kihokamɛ.​—1 Timote 1:19.

⁷ Yeso akate dia “utamba ateyamaka uma l’elua awo.” (Mateu 12:33) Naka tɔkɛnyɔ tondjaka elowa wa kɔlɔ wele oko awui wa ngala, awui wa mindo kana awui w’ɛdiɛngɛ kete sho pombaka tona tɔkɛnyɔ takɔ. Ndo nto tɔkɛnyɔ mongaka kɔlɔ naka tɔ mbidjaka lɔsɛnɔ ndo yônge y’onto lo wâle, mboshishɛka falanga tshanana, mbɔkɔmɔlaka demba kana takanyaka anto akina. Ɔpɔstɔlɔ Paulo tewolaka dia naka sho pomuya nkum’otema y’anangɛso, kete tekɔ lo sala pɛkato. Paulo akafunde ate: “Lam’ayunyutshela anyanyu kolo, lam’ayunyuhum[uya] khum’etema yawo ya wodu, keti nyambutshela Kristu kolo. Okone naka mbu ya nde yayutakanya unyami, keti dimi handjole unatshi pundju, ne dia dimi ntukutakanya unyami.”​—1 Koreto 8:12, 13.

8. Wâle akɔna wonga lo ndjasha lo tɔkɛnyɔ ta lo ɔrdinatɛrɛ la ta lo vidɛo?

⁸ Tɔkɛnyɔ ta lo ɔrdinatɛrɛ la ta lo vidɛo tekɔ tshavutshavu. Tɔmɔtshi mbeyaka monga tɔkɛnyɔ t’amɛna ndo takɔkɔla demba. Koko tɔkɛnyɔ ta ngasɔ tekɔ lo tatetemala monga la awui washimba Bible. Onde lâsɔ, kɛnyɔ koka mbɔsama oko kɛnyɔ ya dimɛna etena kele akɛnyi ayɔ pomuyanaka, ndjakanaka kana ndjashaka efula lo awui wa mindo? Jehowa petshaka wanɛ ‘walanga akambo wa ngala.’ (Osambu 11:5; Tukedi 3:31; Kolosai 3:5, 6) Ndo naka kɛnyɔ mɔtshi kotshutshuyaka dia wɛ monga la lokaki kana la ngala ndo kitshakitshaka yimba yayɛ ndo ketshɛka wenya ayɛ w’ohomba, kete eya wâle wa lo nyuma wakoka monga layɔ ndo aha la tshimbatshimba sala etshikitanu wahombama.​—Mateu 18:8, 9.

Toho ta amɛna takotsha nsaki kaso ka tɔkɛnyɔ

9, 10. Kakɔna kakoka sala anto wele la yewo dia kotsha ehomba awɔ wa tɔkɛnyɔ?

⁹ Mbala la mbala Akristo ndjambolaka ɔnɛ: “Kɛnyɔ yakɔna yele dimɛna? Lam’ele tɔkɛnyɔ efula ta lo andja ɔnɛ hɔtɔnɛ la ɛlɛmbɛ wa lo Bible.” Eya dia tɔkɛnyɔ t’amɛna kokaka tanema koko dikambo sɔ nɔmbaka dia mbidja welo efula. Diɔ nɔmbaka dia takonge awui dimɛna la ntondo, djekoleko le ambutshi. Anto efula kɛnyaka tɔkɛnyɔ ta amɛna lo nkumbo ndo lo etshumanelo. Sho keketshamaka ndo kondjaka ɛlɔlɔ efula etena kalɛso kâmɛ, ko tahokamɛ ɛkɔndɔ w’awui waketshi lo lushi kana sawo dimɔtshi di’oma lo Bible. Nkumbo koka nɔngɔsɔla dia ntshɔ tɔsɛnya washo kana tosembola ekolo lo dihole dimɔtshi ndo kɛnya kâmɛ tɔkɛnyɔ tɔmɔtshi. Tɔkɛnyɔ ta amɛna ta ngasɔ mbeyaka monga ɔlɔ ndo keketshaka anto.

¹⁰ Ekumanyi kɛmɔtshi ndo wadɛnde wakodia ana asato akate ate: “Oma ko tɔkɛndakɛnda tawɔ, anaso wakasɔnaka ndo vɔ lawɔ ahole wakatahombaka ntshɔ lo vakashi. Mbala mɔtshi, taketawɔka di’ɔna tshɛ mbelɛ ɔngɛnyi ande ɔmɔtshi w’oshika ndo dui sɔ diakalekaka mbetɛ vakashi yakɔ dimɛna efula. Sho mbohɔka awui w’ohomba wakete lo nsɛnɔ y’anaso. Mbala la mbala, takelɛka ase nkumbo kana angɛnyi wa lo etshumanelo la ngelo. Sho takahɛka l’andja ndo takakɛnyaka. Mbala mɔtshi takatshɔka tɛngɔla lo mituka l’akona ndo takakambaka la waaso asɔ dia mbeka akambo wendana la etongelo ka Jehowa.”

11, 12. a) Kakɔna kakokayɛ sala dia mbelɛ anto akina etena kalɔngɔsɔlayɛ tɔkɛnyɔ tɔmɔtshi? b) Weho akɔna w’etshumanyelo wahohamamɛ?

¹¹ Onde wɛ kokaka lo wɛmɛ kana lo nkumbo mbelɛ anto akina etena kalɔngɔsɔlanyu tɔkɛnyɔ tɔmɔtshi? Anto amɔtshi ɛnyɛlɔ oko wadi aki odo, ombutshi wodia ana ndamɛ mbeyaka monga l’ohomba w’ekeketshelo. (Luka 14:12-14) Nyu mbeyaka mbelɛ ndo eyoyo wele l’etshumanelo koko nyu pombaka monga la yewo diaha mbadja lo tɔsɛngiya ta kɔlɔ. (2 Timote 2:20, 21) Naka ekɔ pâ di’onto ɔmɔtshi lele l’ɛkɔmɔ ndja, kete ondo nyu mbeyaka mbɔsa yɛdikɔ ya mbɔlɔmba dia nyu ndja la yangɔ ya ndɛ lakande dia nyu ndjɔlɛ kâmɛ la nde dia nde ngɛnangɛna lɔngɛnyi l’oshika.​—Heberu 13:1, 2.

¹² Etshumanyelo walɛ anto kâmɛ wahokamɛ woho wakakome anto akina Akristo ndo mbeya kɛnɛ kakâkimanyiya dia tshikala la kɔlamelo le Nzambi akɛnama oko tena diahohamamɛki pondjo. Nyu tshɛ kokaka sawola asawo wa lo Bible mbidja ndo ana wele kâmɛ lanyu. Ɛkɛtshanyelo wa ngasɔ kokaka monga etena ka keketshana aha la onto ɔmɔtshi ndjaoka okalema.

13. Ngande wakatshike Yeso ndo Paulo ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo mbelɛka anto ndo lo mbetawɔka dia ntshɔ laka anto wakawelɛka?

¹³ Yeso akatshike ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo mbelɛka anto ndo lo mbetawɔka dia ntshɔ laka anto wakawelɛka. Mbala tshɛ nde akakambaka la waaso asɔ dia kɔkɔmiya anto akina ɛtshɔkɔ wa lo nyuma. (Luka 5:27-39; 10:42; 19:1-10; 24:28-32) Ambeki ande wa ntondo wakokoya ɛnyɛlɔ kande. (Etsha 2:46, 47) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Dimi latukumbulaka nyena dia dimi nyusha ushasha omotshi wa nyuma dia nyu nshikikala. Ndu dia shu ndjukikitshana leku dimi la nyu lu mbetawo kasu.” (Romo 1:11, 12) Woho akɔ wâmɛ mbele etshumanyelo aso pombaka tosha diaaso dia keketshana.​—Romo 12:13; 15:1, 2.

Awui wahombaso mbohɔka ndo mbidjaka yimba lɔkɔ

14. Lande na kele bu dui dia dimɛna mbelɛ anto efula lo difɛstɔ dimɔtshi?

¹⁴ Bu dui dia dimɛna mbelɛ anto efula etena kasalaso difɛstɔ dimɔtshi nɛ dia naka anto wamboleka efula ayonga wolo menda dimɛna dimɛna woho weta akambo. Tena dimɔtshi, naka dikambo sɔ hafutanya ekongelo k’awui wa lo nyuma nkumbo mɔtshi mbeyaka mbokana dia mɛngɔla dia tasɛnyaka washo kana dia kɛnya kɛnyɔ mɔtshi yaha ya shɛmanedi. Etena konga dikumanyi, ekambi wakimanyiya ndo anto akina wambotshunda lo nyuma vɔ mbeyaka monga la shɛngiya ya dimɛna le anto akina ndo diaaso diakɔ mbeyaka ndeka monga diaaso di’ekeketshelo ka mɛtɛ.

15. Lande na kahomba onto lelɛ anto lakande nɔngɔsɔla ndo menda akambo dimɛna dimɛna?

¹⁵ Wanɛ walɔngɔsɔla afɛstɔ amɔtshi hawohombe minya yimba lo ohomba wa menda akambo dimɛna. Kânga mbele wɛ ngɛnangɛnaka mbelɛ anto akina lakayɛ, shi wɛ ayonyanga heyama dia mbeya ɔnɛ l’ɔtɛ wakiyɛ kombidja yimba lo menda akambo dimɛna, ɔngɛndangɛnda ayɛ ɔmɔtshi akokala wâle lo kɛnɛ kakatombe lakayɛ? Tɔsɛdingole tɔndɔ diele lo Euhwelu k’Elembe 22:8. Ose Isariyɛlɛ lakahikaka luudu l’oyoyo akahombaka mbika lokombo l’otshimba wa ɔtɛ alɔ diaha angɛndangɛnda nkɔ. Lande na? “Dia nshimba etshulwelu ka dikila lam’ayuyanga untu omotshi nko uma leko.” Lo woho akɔ wâmɛ mbele kɛnɛ kasalayɛ dia kokɛ angɛndangɛnda ayɛ lo demba ndo lo nyumba aha la mbadjɛ ɛlɛmbɛ wamboleka pombaka monga dui diayoyolekaka mbidja yimba lɔkɔ.

16. Yewo yakɔna yahombaso monga layɔ naka tambosha anto wanu lo dambo?

¹⁶ Pombaka monga la yewo y’efula naka nyu nangaka mbisha anto wanu. Akristo efula mbishaka anto wanu paka naka vɔamɛ wayonga l’akoka wa mendaka yɛdikɔ yakoka angɛndangɛnda awɔ nnɔ. Pombaka sala tshɛ diaha takanya anto akina kana mbadja l’ohemba wa nnɔ wanu lo tshambandeko. (Efeso 5:18, 19) Angɛndangɛnda amɔtshi mbeyaka tona nnɔ wanu. Lo ahole efula ɛlɛmbɛ wa lɛɛta shikikɛka ɛnɔnyi wahomba onto nnɔ wanu ndo Akristo pombaka kitanyiya ɛlɛmbɛ wa Kayisa oyadi kânga ɛlɛmbɛ akɔ mbeyaka mɛnama dia wekɔ wolo efula.​—Romo 13:5.

17. a) Lande na kele ɔnɛ leeta anto pombaka sɔnaka mishiki w’amɛna etena kahomamawɔ lo dambo dimɔtshi? b) Ngande wahomba anto mɛnya wɛdimo naka wayɔnɔ lokombe lo dambo dimɔtshi?

¹⁷ Ɔnɛ leeta anto pombaka ndjashikikɛ dia mishiki, lokombe kana kɛnyɔ kina tshɛ yayonga mbɔtɔnɛka la atɔndɔ w’Okristo. Onto l’onto ekɔ la woho wa mishiki walangande ndo ɛlɔ kɛnɛ tekɔ la lokema la mishiki. Koko, efula ka mishiki wa nshi nyɛ tshutshuyaka yimba y’ɔtɔmbɔkwɛlɔ, awui wa mindo ndo awui wa ngala. Ekɔ ohomba sɔnaka mishiki. Mishiki wa dimɛna halɔmbɛ paka vɔ monga mishiki w’ɔkɔkɛ koyanga monga mishiki wonyiya nsaki ya dieyanelo kana wahomama la ewelewele. Onga la yewo diaha mbisha onto lahatashihodia ohomba waha poma mishiki w’ewelewele ɔkɛndɛ wa mishiki. Lokombe latshutshuya dionga dia mindo ndo lonyiya nsaki ya dieyanelo bu dimɛna le Okristo.​—1 Timote 2:8-10.

18. Ngande wakoka ambutshi kokɛ anawɔ lo mendaka dimɛna afɛstɔ watshɔwɔ?

¹⁸ Ambutshi w’Akristo pombaka teyi la ntondo awui wayonga lo difɛstɔ dimɔtshi dielame anawɔ ndo mbala efula ekɔ dimɛna mbatshindɛ lɛkɔ. Lonyangu ko, ambutshi amɔtshi wakatshike dia anawɔ ntshɔ lo afɛstɔ amɔtshi waki anɔngɔsɔdi kombaenda dimɛna ndo wele anto efula waki lɔkɔ wakakotwama lo awui wa mindo kana lo waonga akina wa kɔlɔ. (Efeso 6:1-4) Oyadi kânga ɛlɔngɔlɔngɔ wɛnama oko waya epalanga ndo wɛnama dia vɔ koka sala akambo la lomba, ekɔ ohomba mbakimanyiya dia vɔ ndawɔ “saki ya kolo y’elongo w’apami.”​—2 Timote 2:22.

19. Ɛngɔ kakɔna ka mɛtɛ kakoka tokimanyiya dia sho mbeya kɛnɛ kahombaso ‘nyanga ntondo’?

¹⁹ Tɔkɛnyɔ ta amɛna ndo takeketsha koka mbetɛ lɔsɛnɔ dimɛna efula. Jehowa hatoshimbe ɔngɛnɔngɛnɔ wa ngasɔ, koko sho mbeyaka mɛtɛ dia elimu ɛsɔ hawokoke tokimanyiya lo vɔ vɔamɛ dia momba ɔngɔnyi wa lo nyuma l’olongo. (Mateu 6:19-21) Yeso akakimanyiya ambeki ande dia vɔ shihodia dia ‘nyanga ntondo diolelo ndo losembwe la Nzambi.’ Ndo dikambo sɔ ekɔ dui di’ohomba efula lo lɔsɛnɔ ndeka diangɔ diakokaso ndɛ, nnɔ kana ahɔndɔ wakokaso ndɔta. Ɔsɔ mbele ‘diangɔ diatoyangaka ase wedja la wolo tshɛ.’​—Mateu 6:31-34.

20. Diangɔ diakɔna di’amɛna diakoka ngɛnangɛna ekambi wa kɔlamelo wa Jehowa oma le Ombishi wa Woke?

²⁰ Eelo, oyadi ‘tayɔlɛ kana tayɔnɔ kana tayosala dui diakɔna tshɛ,’ sho pombaka sala ‘awui tshɛ dia lotombo la Nzambi,’ lo mbisha Ɔnɛ latosha diangɔ di’amɛna losaka l’ɔtɛ wa diangɔ diakokaso ngɛnangɛna ladiɔ la wɛdimo. (1 Koreto 10:31) Lo Paradiso kande ka la nkɛtɛ kele la ntondo, tayonga la waaso waha l’ekomelo wa ngɛnangɛna lo yoho y’efula la lokaho la Jehowa, kâmɛ ndo la lɔngɛnyi lakeketsha la la wanɛ tshɛ wakitanyiya ɛlɛmbɛ ande wosembwe.​—Osambu 145:16; Isaya 25:6; 2 Koreto 7:1.

Onde wɛ âkohɔ?

• Lande na kende wolo efula ɛlɔ kɛnɛ dia Akristo tana tɔkɛnyɔ t’amɛna?

• Naa toho tɔmɔtshi ta tɔkɛnyɔ tele amɛna le nkumbo y’Akristo?

• Etena kangɛnangɛnaso la tɔkɛnyɔ ta amɛna, awui akɔna wahombaso mbohɔka ndo mbidjaka yimba lɔkɔ?

[Osato wa lo lɛkɛ 24]

Tɔsɔnɛ tɔkɛnyɔ tele l’etombelo w’amɛna

[Esato wa lo lɛkɛ 25]

Toho takɔna ta tɔkɛnyɔ tatona Akristo?