“Untu l’untu ayemba wutshu andi”
“Shu tshe, untu l’untu, tayuyateketela le [Nzambi].”—Romo 14:12.
1. Ɔkɛndɛ akɔna wakɛmbɛ ase Hɛbɛru asato la kɔlamelo tshɛ?
ƐLƆNGƆLƆNGƆ esato w’ase Hɛbɛru wakadjasɛka la Babilɔna wakahombe mbɔsa yɛdikɔ yakakoke mbakonya lo nyɔi. Onde vɔ wakahombe kusamɛ kimɛta ka paonyi ka woke oko wakalɔmbaka ɛlɛmbɛ wa wodja? Kana onde vɔ wakahombe tona kitɛmɔla ko mbikadjema lo nkuka ka dja? Shadarakɛ, Meshakɛ ndo Abɛdɛ-nɛngɔ komonga l’etena ka mimbola onto ɔmɔtshi kanyi lo dikambo sɔ; ndo vɔ konanga sala dui sɔ. Aha la mengenga, vɔ wakate vɔate: “Nkumekanga, eye wati: Shu hatukhusela ditemolatemola diaye adui, kana ntemola kimeta ka paunyi kene kakayeme.” (Danyele 3:1-18) Ase Hɛbɛru asato asɔ wakɛmbɛ ɔkɛndɛ awɔ.
2. Waa na wakatshutshuya Pilato dia mbɔsa yɛdikɔ lo dikambo dia Yeso Kristo, ko onde kɛsɔ akakonya diaha nguvɛrnɛrɛ k’ose Rɔma kɛsɔ monga l’onongo?
2 Ntambe oko shamalo l’ɔkɔngɔ wa dikambo sɔ, nguvɛrnɛrɛ Pɔnsɔ Pilato akoke awui wakawasɔngwɛ Yeso. L’ɔkɔngɔ wa nde sɛdingola awui akɔ, nde akɛnyi dia Yeso komonga l’onongo. Koko, olui w’anto wakalɔmbaka dia mbodiaka. L’ɔkɔngɔ wa nde tona lo tshanda mɔtshi, nguvɛrnɛrɛ akayohekɔka mɛmba ɔkɛndɛ ande ndo akayosalaka kɛnɛ kakɔlɔmbaka olui w’anto. Nde akasole anya ndo akate ate: “Dimi lambuyindjama lu dikambu dia dikila dia untu ololo one.” Oma lâsɔ, nde aketawɔ dia vɔ mpanɛ Yeso l’otamba. Lo dihole dia nde mɛmba ɔkɛndɛ ande wa mbɔsa yɛdikɔ lo dikambo dia Yeso Kristo, Pɔnsɔ Pilato akatshike dia anto akina mbɔ̂sɛ yɛdikɔ. Oyadi woho akɔna tshɛ wakasole Pilato anya, paka nde mbaki l’onongo lo woho wakinde kopembola dikambo dia Yeso la losembwe.—Mateu 27:11-26; Luka 23:13-25.
3. Lande na kahatahombe mbetawɔ dia anto akina tɔ̂sɛ tɛdikɔ?
3 Kayotota lo dikambo diayɛ? Etena katoyohombaka mbɔsa tɛdikɔ, onde wɛ tongaka oko ase Hɛbɛru asato asɔ, kana wɛ tetawɔka dia anto akina kɔsɛ tɛdikɔ? Mbɔsa yɛdikɔ bu dui dia tshitshɛ. Onto pombaka tshunda dia nde sala ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna. Ɛnyɛlɔ, ambutshi pombaka mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna lo dikambo dia anawɔ weke akɛnda. Mbɔsa yɛdikɔ ekɔ dui dia wolo, djekoleko etena kele onto la ntondo ka dikambo dia wolo ndo dialɔmba di’awui efula sɛdingwama dimɛna. Koko, ɔkɛndɛ wa mbɔsa yɛdikɔ bu wotsho wahomba mbidjama l’atei wa ‘wetsho woleki’ kana ‘awui watshindja wɔɔngɔ,’ wakokaso monga l’ohomba w’anto wele ‘la akoka wa lo nyuma’ tɛmbɛ. (Ngalatiya 6:1, 2) Ɔsɔ ekɔ ɔkɛndɛ wele “Shu tshe, untu l’untu, tayuyateketela le [Nzambi].” (Romo 14:12) Bible mbutaka ɔnɛ: “Untu l’untu ayemba wutshu andi ndame.” (Ngalatiya 6:5) Ko ngande wakokaso mbɔsa tɛdikɔ ta lomba lo lɔsɛnɔ? Ntondotondo, sho pombaka mbeya elelo aso oko weso anto ndo mbeya kɛnɛ kele laso ohomba lo dikambo sɔ.
Dui di’ohomba efula dialɔmbama
4. Lo kɛnɛ kendana la wɔsɛlɔ wa tɛdikɔ, wetshelo akɔna w’ohomba wakondjaso oma l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ waki atshukanyi wa ntondo?
4 Lo etatelo k’ɔkɔndɔ w’anto, atshukanyi wa ntondo wakɔshi yɛdikɔ yakonge l’etombelo wa kɔlɔ efula. Vɔ wakale olowa w’oma l’otamba wa ewo k’akambo w’ɔlɔlɔ ndo k’akambo wa kɔlɔ. (Etatelu 2:16, 17) Kakɔna kakâtshutshuya dia mbɔsa yɛdikɔ shɔ? Bible mbutaka ɔnɛ: “Umuntu akenyi ati: Utamba one ololo nde, ndu dimena lu ashu, ndu kawo dia nfudia yimba. Okone ndi akakohola ulua, akali, akasha umendi. Ku ndu umendi akali.” (Etatelu 3:6) Eva akɔshi yɛdikɔ lo ndjela nsaki yande ya lokaki. Ndo Adama akayele lokolo lande. L’ɔtɛ wa dikambo sɔ, pɛkato ndo nyɔi “akadiangana le antu tshe.” (Romo 5:12) Ɔtɔmbɔkwɛlɔ wa Adama la Eva toshaka wetshelo w’ohomba efula lo kɛnɛ kendana la elelo wele l’anto. Naka anto hawoyedi ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi, kete vɔ wayɔsaka paka tɛdikɔ ta kɔlɔ.
5. Ɛlɔmbwɛlɔ kakɔna katosha Jehowa ndo ahombaso sala dia kondja wahɔ oma lɔkɔ?
5 Tekɔ mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho watɔlɔmbɔla Jehowa Nzambi. Afundelo totɛka ɔnɛ: “Lam’ayunyuyanga mbetola lu lunya la pami kana la lomoso, atui anyu wayuka diui uma l’okongo ati: Mbuka keku, nyokendekende loko! nyokendekende loko!” (Isaya 30:21) Jehowa ekɔ lo tɛkɛta la so lo tshimbo ya Ɔtɛkɛta ande wakasambiyama, mbuta ate Bible. Sho pombaka mbeka Afundelo ndo kondja ewo k’oshika k’Afundelo akɔ. Dia sala ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna, sho pombaka ndɛka “mbu ya nde ya wulu [yele] ne dia etshundju w’antu.” ‘Lo kamba l’akoka aso w’ekanelo ka yimba,’ sho ‘mbekiyaka akoka akɔ dia tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.’ (Heberu 5:14) Sho koka mbekiya akoka aso w’ekanelo ka yimba lo kambaka la kɛnɛ kekaso oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.
6. Kakɔna kele ohomba dia nkum’otema kaso kamba dimɛna?
6 Nkum’otema kotɔ laso mbele dikoka di’ohomba efula diatokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ. Nkum’otema kekɔ la dikoka dia shikikɛ kana dikambo dimɔtshi diekɔ ɔlɔlɔ kana kɔlɔ ndo tɔ kokaka ‘toyidja kana tâmia.’ (Romo 2:14, 15) Koko dia nkum’otema kaso kamba dimɛna, tɔ pombaka mbekiyama la ewo k’oshika ka l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ndo okambelo wa la kɛnɛ kekaso oma lo Bible kimanyiyaka diaha tɔ ntshuna. Nkum’otema kahekiyama dimɛna sɛngiyamaka esadi eto oma lo mbekelo ya lo ngelo, ditshelo di’anto wotodingi, tokanyi t’anto akina ndo tɔ koka tonganyiya. Kakɔna kakoka komɛ nkum’otema kaso naka hatokiokɛ mbala la mbala ndo naka sho mɔnyɔlaka ɛlɛmbɛ waki Nzambi? L’edjedja ka wonya, nkum’otema kaso mbeyaka ndjokoma oko ‘lofô la mpota ka dja,’ mbuta ate tɔ mbeyaka ndjokoma lônyu. (1 Timote 4:2) Lo wedi okina, nkum’otema kambekiyama la Ɔtɛkɛta wa Nzambi ekɔ ɔnɔmbɔdi w’oshika.
7. Naa dui di’ohomba efula dialɔmbama dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba?
7 Dui di’ohomba efula dialɔmbama dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba ele ewo k’oshika k’oma lo Afundelo ndo dikoka diaso dia kamba la ewo kakɔ. Lo dihole dia mbɔsa tɛdikɔ esadi esadi ndo l’esasesase l’etena kasalaso ɛsɔnwɛlɔ ɛmɔtshi, sho pombaka ndjatshungwɛ etena k’ɔlɔlɔ ka nyanga atɔndɔ wa lo Bible ndo kamba la dikoka diaso di’ekanelo ka yimba dia kamba la atɔndɔ akɔ. Oyadi kânga l’etena ka mbɔsa yɛdikɔ ya esadi esadi, oko wakadiakomɛ Shadarakɛ, Meshakɛ ndo Abɛdɛ-nɛngɔ, tayoyalɔngɔsɔla dimɛna naka tekɔ la ewo k’oshika k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo naka nkum’otema kaso mbekiyama la ewo kakɔ. Dia mɛna woho wakoka lotshundu laso la lo nyuma ndowanya dikoka diaso dia mbɔsa tɛdikɔ, nyɛsɔ tɔsɛdingole akambo ahende wa lo lɔsɛnɔ.
Waa na wahomba monga angɛnyi aso?
8, 9. a) Atɔndɔ akɔna wɛnya ohomba wa mbewɔ lɔngɛnyi la kɔlɔ? b) Onde monga la lɔngɛnyi la kɔlɔ nembetshiyaka tsho mbɔtɔ lɔngɛnyi l’anto wahakitanyiya atɔndɔ wa lo Bible? Lembetshiya.
8 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Tanyukesamaki. [‘Lɔngɛnyi la kɔlɔ latolanyaka,’ NW] ditshelu di’ololo.” (1 Koreto 15:33) Yeso Kristo akatɛ ambeki ande ate: “Nyu nyaha wa la kete.” (Joani 15:19) L’ɔkɔngɔ wa sho mbeya atɔndɔ asɔ, sho shihodiaka esadi eto ohomba wa mbewɔ akanga a monanyi, akanga a loseka, wevi, ambidjɔki a wanu ndo anto wele la ditshelo dia woho ɔsɔ. (1 Koreto 6:9, 10) Oma lɔkɔ, lam’atatahame lo ewo k’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible, sho ndjɛnaka dia ekɔ tshondo ya wâle ndjaekesanyiya l’anto asɔ lo tshimbo ya filmɛ, ya televiziɔ, kana y’Ɛtɛrnɛtɛ ndo mbadia awui wendana l’anto akɔ l’abuku. Ngasɔ mbakokaso mbuta ndo lo kɛnɛ kendana la monga la losambi ‘l’anto washɛ kɛnɛ kewɔ mɛtɛ’ lo ɛkɛtshanyelo wa l’Ɛtɛrnɛtɛ.—Osambu 26:4.
9 Kayotota lo dikambo dia mbɔtɔ lɔngɛnyi l’anto wɛnama oko wekɔ la dionga dia dimɛna, koko vɔ bu la mbetawɔ le Nzambi ka mɛtɛ na? Afundelo totɛka ɔnɛ: “Wa la kete tshe weko lu wulu wa kanga kolo.” (1 Joani 5:19) Sho ndjoshihodiaka ɔnɛ lɔngɛnyi la kɔlɔ hakomɛ paka le anto wadiha washo l’akambo wa kɔlɔ kana wayasha l’akambo wa mindo. Omalɔkɔ, ayonga ɔlɔlɔ mbɔtɔ lɔngɛnyi paka l’anto woka Jehowa ngandji.
10. Kakɔna katokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna lo diɔtɔnganelo diasaso l’ase andja ɔnɛ?
10 Hatokoke mbewɔ tshɛ lo tshɛ diɔtɔnganelo l’ase andja ɔnɛ ndo aha kɛsɔ kalɔmbamaso. (Joani 17:15) Lo esambishelo, la kalasa, l’olimu, ahole asɔ tshɛ sho mongaka kâmɛ l’anto wele kema atɛmɔdi wa Jehowa. Okristo lotshuki kana lotshukami l’onto lele kema ombetawudi mbeyaka mbɔtɔnɛ l’anto wa l’andja ɔnɛ oleki Akristo akina. Koko, naka akoka aso w’ekanelo ka yimba mbekiyama dimɛna, kete tayoshihodia dia monga la diɔtɔnganelo diele l’elelo l’anto wa l’andja ɔnɛ tshikitana la monga la diɔtɔnganelo dia mâma la wɔ. (Jakoba 4:4) Ɔnkɔnɛ, sho kokaka mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna dia kana tayoyasha lo elimu ɛmɔtshi wa la kalasa, oko kɛnya ponde, nnɔ mishiki ndo monga kâmɛ l’asekaso wakamba laso olimu lo dambo dimɔtshi dia lânde kana bu.
Ɔsɔnwɛlɔ w’olimu
11. Naa dikambo dia ntondo diahombaso sɛdingola etena kɔsaso tɛdikɔ tendana la olimu?
11 Kamba la atɔndɔ wa lo Bible lo yoho ya dimɛna tokimanyiyaka dia mbɔsa tɛdikɔ tendana la woho wa mɛmba ɔkɛndɛ aso wa ‘kotsha ehomba w’ase nkumbo kaso.’ (1 Timote 5:8) Dikambo dia ntondo diahomba sɛdingwama ele mbeya woho w’olimu wayangaso kamba, mbuta ate kɛnɛ katɔlɔmba olimu akɔ. Sɔnɔla woho w’olimu wasukɛ kɛnɛ katona Bible ekɔ dui dia kɔlɔ. Ɔnkɔnɛ, Akristo wa mɛtɛ hawetawɔ elimu wakoka mendana l’akambo w’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi, wa mbiva, wendana la okambelo wa kɔlɔ wa la dikila kana la ditshelo dikina diahɔtɔnɛ l’Afundelo. Sho hatokoke kesa kana mbiva, oyadi owandji aso w’olimu kotɔlɔmbaka dia sala ngasɔ.—Etsha 15:29; Enyelo 21:8.
12, 13. Naa akambo amɔtshi wendana la woho w’olimu walangaso kamba wakoka tokimanyiya dia mbɔsa yɛdikɔ lo kɛnɛ kendana l’ɔsɔnwɛlɔ w’olimu?
12 Kayotota naka olimu hawɔnyɔla ndoko ɛlɛmbɛ waki Nzambi lo yoho ya shikaa? Etena katatahame lo ewo k’akambo wa mɛtɛ ndo katahame akoka aso w’ekanelo ka yimba, sho ndjoshihodiaka akambo akina wahombaso mbidja yimba. Ayotota naka olimu akɔ mendanaka la ditshelo diahetawɔma lo Afundelo, ɛnyɛlɔ kadimolaka lo telefɔnɛ lo kɔmpanyi kɛmɔtshi ka tɔkɛnyɔ ta falanga? Etena kɛsɔ, pombaka teyi oma lende ayotombaka falanga ya difuto ndo lɛnɛ ayosalemaka olimu akɔ. Ɛnyɛlɔ, naka onto ekɔ lo ndjakambɛ ndamɛ, onde nde kokaka mbetawɔ olimu wa shingola mvudu y’ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo lo kimanyiya dia sukɛ ɛtɛmwɛlɔ wa kashi?—2 Koreto 6:14-16.
13 Kayotota naka lo diaaso dimɔtshi owandji aso w’olimu ambototoma dia toshingola pɛmbɛ lo luudu lɔmɔtshi l’ɔtɛmwɛlɔ wa kashi na? L’etena kɛsɔ, sho pombaka sɛdingola polo lo yɛdikɔ yakɔna yayotonga la lowandji lo kɛnɛ kayosalema ndo lo yɛdikɔ yakɔna yayotosha lonya l’olimu akɔ. Ko kayotota lo dikambo di’elimu wahalɔshanya l’ɛlɛmbɛ wa lo Bible, ɛnyɛlɔ kahanya mikanda l’ahole tshɛ, mbidja ndo l’ahole watshutshuya anto lo ditshelo dia kɔlɔ? Kema tɔndɔ diele lo Mateu 5:45 ayonga la shɛngiya lo yɛdikɔ yaso? Lâsɔ hatohombe minya yimba lo shɛngiya yayonga l’olimu akɔ lo nkum’otema kaso, naka tayowokambaka lushi la lushi. (Heberu 13:18) Ɔnkɔnɛ, mbɔsa tɛdikɔ ta lomba lo kɛnɛ kendana la olimu nɔmbaka dia sho ndowanya akoka aso w’ekanelo ka yimba ndo nkum’otema kakatosha Nzambi.
“Uwetawoki lu akambu aye tshe”
14. Awui akɔna wahombaso mbidjaka yimba lɔkɔ mbala tshɛ kalangaso mbɔsa tɛdikɔ?
14 Kayotota lo kɛnɛ kendana la tɛdikɔ tɔsaso l’akambo wele oko wɔtwɛlɔ wa kalasa ndo dia mbetawɔ kana tona esakelo ɛmɔtshi w’aseka enganga? Etena kɔsaso yɛdikɔ tshɛ, sho pombaka mbidja yimba lo atɔndɔ amɔtshi w’oma lo Bible wendana la dikambo diakɔ ndo kamba dimɛna la dikoka diaso di’ekanelo ka yimba dia kamba la atɔndɔ akɔ. Sɔlɔmɔna, nkumekanga ka lomba ka lo Isariyɛlɛ w’edjedja akate ate: “Ekamaki [Jehowa] l’utema aye tshe, tekamaki yimba yaye hita. Uwetawoki lu akambu aye tshe, ku ndi ayukolongoswela mbuka yaye.”—Tukedi 3:5, 6.
15. Wetshelo akɔna wakondjaso oma le Akristo wa lo ntambe ka ntondo lo kɛnɛ kendana la wɔsɛlɔ wa tɛdikɔ?
15 Ɛsɔnwɛlɔ wasalaso mongaka mbala efula la shɛngiya le anto akina, ɔnkɔnɛ sho pombaka mbidjaka yimba lo dikambo sɔ. Ɛnyɛlɔ, Akristo wa lo ntambe ka ntondo komonga nto l’ɛse k’ɛlɛmbɛ efula wendana la mbo ya ndɛ wakadjama lo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Vɔ wakakokaka mbetawɔ ndɛ diangɔ dimɔtshi diakɔsamaka oko mindo l’ɛlɛmbɛ koko diaki komonga kɔlɔ naka aha lo ndjela Ɛlɛmbɛ. Oma lɔkɔ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde lo kɛnɛ kendana la ndɛ nyama kele ondo wakakilambola dikishi ate: “Naka mbu ya nde yayutakanya unyami, keti dimi handjole unatshi pundju, ne dia dimi ntukutakanya unyami.” (1 Koreto 8:11-13) Paulo akakeketsha Akristo wa ntondo dia vɔ nɛmiya nkum’otema y’anto akina diaha mbatakanya. Hatohombe monga “utamba a takanya” oma lo tɛdikɔ tɔsaso.—1 Koreto 10:29, 32.
Toyange lomba laki Nzambi
16. Ngande watokimanyiya dɔmbɛlɔ dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna?
16 Dɔmbɛlɔ kimanyiyaka efula dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna. Ombeki Jakɔba akate ate: “Naka omotshi ambuhumba [lo]mba, ndi alombe [Nzambi], katushaka antu tshe diango la lukahu, hâhangwela, ku ndi ayuwushayo.” (Jakoba 1:5) La eshikikelo tshɛ, sho koka kadimɔ le Jehowa lo dɔmbɛlɔ ndo mbɔlɔmba lomba dia sho mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna. Etena kasawolaso la Nzambi ka mɛtɛ dikambo di’ekiyanu aso ndo kayangaso ɛlɔmbwɛlɔ kande, nyuma k’ekila koka tokimanyiya dia sho shihodia avɛsa wasɛdingolaso ndo tohola awui wambotohɛka.
17. Ngande wakoka anto akina tokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ?
17 Onde anto akina koka tokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ? Eelo, Jehowa akatosha apami wambotshunda lo nyuma l’etshumanelo. (Efeso 4:11, 12) Onto koka tasawodi la wɔ, djekoleko naka ɔsɔ ekɔ yɛdikɔ ya woke. Anto wele la eokelo ka dimɛna k’awui wa lo nyuma ndo wambohokɔ akambo lo lɔsɛnɔ koka tohola atɔndɔ wa lo Bible wakoka monga la shɛngiya lo tɛdikɔ taso ndo tokimanyiya dia sho ‘shikikɛ akambo woleki ohomba.’ (Filipi 1:9, 10) Koko teye dia sho pombaka monga la yewo diaha anto akina tɔ̂sɛ tɛdikɔ. Shoamɛ mbahomba mɛmba wotsho aso.
Onde tɛdikɔ tɔsami lo ndjela atɔndɔ wa lo Bible mongaka nshi tshɛ la etombelo w’amɛna?
18. Kakɔna kakokaso mbuta lo kɛnɛ kendana l’etombelo wa yɛdikɔ ya dimɛna?
18 Onde tɛdikɔ tɔsama lo ndjela atɔndɔ wa lo Bible ndo la lomba tshɛ mongaka nshi tshɛ la etombelo w’amɛna? Eelo. Koko, lo tena dimɔtshi, etombelo w’oma lo tɛdikɔ tɔsɔ mbeyaka tela ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Shadaraka, Meshakɛ la Abɛdɛ-nɛngɔ wakeyaka ɔnɛ nyɔi mbakahombe mbakomɛ lo yɛdikɔ yakawɔshi yaha tɛmɔla kimɛta ka woke ka paonyi. (Danyele 3:16-19) Woho akɔ wâmɛ mbele, l’ɔkɔngɔ w’apɔstɔlɔ mbutɛ ase Sheke w’ase Juda dia vɔ pombaka kitanyiya Nzambi oko wende owandji koko aha anto, vɔ wakakɔmama la ntondo ka vɔ tshungwama. (Etsha 5:27-29, 40) Ndo nto, “tena ndo akambo wa shashimoya” mbeyaka monga l’etombelo wa kɔlɔ lo tɛdikɔ tɔsaso. (Undaki 9:11, NW) Naka tambɔhɛnyahɛnyama lo toho tɔmɔtshi l’ɔtɛ wakatɔshi yɛdikɔ ya dimɛna, kete sho koka monga la eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayotokimanyiya dia sho mbikikɛ ndo nde ayotɔtshɔkɔla lo nshi yayaye.—2 Koreto 4:7.
19. Ngande wakokaso mɛmba ɔkɛndɛ aso la dihonga tshɛ lo tɛdikɔ tɔsaso?
19 Etena kɔsaso tɛdikɔ, sho pombaka nyanga atɔndɔ w’oma l’Afundelo ndo kamba la dikoka diaso di’ekanelo ka yimba dia kamba la atɔndɔ akɔ. Tekɔ mɛtɛ la lowando l’ɔtɛ w’ekimanyelo katosha Jehowa lo tshimbo ya nyuma kande k’ekila ndo k’anto wambotshunda lo nyuma! Oma l’ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ ndo weshasha ɛsɔ watosha Jehowa, nyɛsɔ tɛmbake ɔkɛndɛ aso la dihonga tshɛ lo mbɔsaka tɛdikɔ ta lomba.
Kakɔna kamboyeka?
• Naa dui di’ohomba efula dialɔmbama dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna?
• Ngande wele ohamelo wa lo nyuma ekɔ la shɛngiya l’ɔsɔnwɛlɔ w’angɛnyi?
• Naa akambo amɔtshi w’ohomba wahombaso mbidja yimba lɔkɔ etena kɔsaso tɛdikɔ tendana la olimu?
• Kakɔna kayotokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba?
[Osato wa lo lɛkɛ 9]
Ɔtɔmbɔkwɛlɔ waki Adama la Eva toshaka wetshelo w’ohomba
[Osato wa lo lɛkɛ 10]
La ntondo ka mbɔsa yɛdikɔ y’ohomba, toyange atɔndɔ waki Nzambi