Tɔsake tɛdikɔ shoamɛ la lomba

1, 2. Lande na kalanga anto efula mbɔsa tɛdikɔ, ndo ngande wayaoka anto efula lo kɛnɛ kendana la mbɔsa tɛdikɔ?

TƐDIKƆ! Tɛdikɔ! Lushi tshɛ sho pomanaka l’akambo watɔlɔmba dia mbɔsa tɛdikɔ. Ngande wayaokayɛ lo kɛnɛ kendana la mbɔsa tɛdikɔ? Anto amɔtshi sasɛka dia ndjaɔsɛ vɔamɛ tɛdikɔ l’oseka dikambo tshɛ. Vɔ mbutaka ɔnɛ vɔamɛ mbele la lotshungɔ la ndjaɔsɛ tɛdikɔ, koko aha anto akina. Akina mbokaka wɔma dia mbɔsa tɛdikɔ lo akambo w’ohomba wa lo lɔsɛnɔ. Ndo akina nto nyangaka ekimanyielo lo abuku kana le andaki ndo shishaka lokema la falanga dia nkondja alako w’ohomba dia mbeya mbɔsa tɛdikɔ.

² Efula l’atei aso koka mbɔtɔ l’okandokando. Ekɔ akambo amɔtshi weso bu la lotshungɔ la mbɔsa yɛdikɔ ndo ndooko dui diakokaso nsala la ntondo k’akambo wa ngasɔ, koko ekɔ akambo efula wakokaso mbɔsa tɛdikɔ lo ndjela kɛnɛ kalangaso. (Ngal. 6:5) Kaanga mbediɔ ngasɔ, aha tɛdikɔ tshɛ tɔsaso mbele amɛna kana mbakoka monga la wahɔ le so.

3. Ɛlɔmwɛlɔ kakɔna katokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ, ko okakatanu akɔna wakokaso monga la wɔ?

³ Oko weso ekambi wa Jehowa, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho watoshande ɛlɔmbwɛlɔ kendana la woho wa mbɔsa tɛdikɔ lo akambo w’ohomba wa lo lɔsɛnɔ. Naka sho ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ, kete tayɔsaka tɛdikɔ tangɛnyangɛnya Jehowa ndo tayotela wahɔ. Koko, sho mbeyaka mpomana l’akambo amɔtshi wele Ɔtɛkɛta wa Nzambi hɛnya hwe kɛnɛ kahombaso nsala. La ntondo k’akambo wa ngasɔ, kakɔna kahombaso nsala? Ɛnyɛlɔ, sho mbeyaka dia mbiva ekɔ kɔlɔ. (Ɛf. 4:28) Ko kakɔna mɛtɛ kalembetshiya mbiva? Onde wovi nemanɛka la nɛmɔ diele l’ɛngɔ kovami, ɛkɔkɔ wokonyisha onto dia mbiva, ko kana la akambo akina? Kakɔna kahombaso nsala la ntondo k’akambo wɛnama dia ndooko ɛlɔmbwɛlɔ kokɛma hwe? Kakɔna kakoka tokimanyiya?

TONGE L’EKANELO KA YIMBA K’ƆLƆLƆ

4. Dako diakɔna ondo diakokawɔ tosha etena kalangaso mbɔsa yɛdikɔ?

⁴ Mbeyaka monga ko etena kalangaso mbɔsa yɛdikɔ y’ohomba lo dui dimɔtshi, ko osekaso ombetawudi ambototɛ dia sho monga l’ekanelo ka yimba k’ɔlɔlɔ. Ɔsɔ ekɔ dako dia dimɛna. Bible tewolaka diaha sho nsasɛ dia mbɔsa yɛdikɔ ɔnɛ: ‘Onto tshɛ latosalaka akambo la esasesase ayohomɔ lokolo l’ɛngɛnɔ.’ (Tuk. 21:5) Monga l’ekanelo ka yimba k’ɔlɔlɔ kɛdikɛdi na? Onde kɛsɔ nembetshiyaka mbɔsa tsho yema y’etena dia nkanyiya, nkana yimba lo dui diakɔ, ndo monga la shɛnɔdi? Akambo asɔ tshɛ kokaka tokimanyiya dia sho mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna, koko ekɔ awui akina efula walɔmbama dia sho monga l’ekanelo ka yimba k’ɔlɔlɔ.​—Rɔmɔ 12:3; 1 Pet. 4:7.

5. Lande na keso bu l’ekanelo ka yimba ka kokele?

⁵ Sho pombaka mbetawɔ dia ndooko onto l’atei aso lootɔ la ekanelo ka yimba ka kokele. Lande na? Nɛ dia sho tshɛ takahowɔ pɛkato ndo eongelo kele kema kokele ndo bu kokele lo demba kana lo yimba. (Osam. 51:5; Rɔmɔ 3:23) Laadiko dia laasɔ, efula ka l’atei aso waki l’atei w’anto wele Satana akawaetɛ “totshungu” ndo l’etena kɛsɔ, sho kombeyaka Jehowa ndo ɛlɛmbɛ ande. (2 Kɔr. 4:4; Tito 3:3) Diakɔ mbele, oyadi onto kɔsaka etena k’otale dia nkanyiya la ntondo ka mbɔsa yɛdikɔ yɛnande ate yekɔ dimɛna, kɛsɔ halembetshiya dia nde hakoke mbɔsa yɛdikɔ ya kɔlɔ.—Tuk. 14:12.

6. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho monga l’ekanelo k’ɔlɔlɔ?

⁶ Kaanga mbeso bu kokele lo demba ndo lo yimba, Jehowa Shɛso lele l’olongo ekɔ kokele l’oseka dikambo tshɛ. (Euh. 32:4) Diɛsɛ ko nde akatosha akoka wa mbeya ntshikitanya tokanyi taso ndo monga l’ekanelo ka yimba k’ɔlɔlɔ. (Adia 2 Timɔte 1:7.) Oko weso Akristo, sho pombaka nkana yimba ndo nsala akambo lo yoho yɔtɔnɛ l’ekanelo kakɔ. Sho pombaka nto mbahemɛ ekanelo kaso ka yimba, nsaki yaso ndo ndjela tokanyi taki Jehowa, nsaki yande ndo yoho yande ya nsala akambo.

7, 8. Ta ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi kɛnya woho wakokaso mbɔsa yɛdikɔ ya dimɛna kaanga la ntondo ka tɔsɛngiya ta kɔlɔ.

⁷ Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Anto efula ɛlɔ kɛnɛ waya la mbekelo ka tomaka anawɔ le ewotɔ awɔ wele l’ahole akina l’oyango wa vɔ ndjanyɛ wotsho dia vɔ ndeka monga la diaaso dia nyanga falanga.a Mama kɛmɔtshi kadjasɛ lo wodja okina aki l’ɔnande ɔmɔtshi la pami lakandalangaka efula. L’etena kɛsɔ, nde akatatɛ mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo akatatɛ mpama dimɛna lo nyuma. Angɛnyi ndo ewotɔ ande wakatatɛ mbɔsɛngiya nde l’omɛnde dia vɔ ntoma ɔnawɔ ɔsɔ le watshɛnde. Koko diɛsɛ la wekelo ande wa Bible, kadiyɛso kɛsɔ akayɛnaka dia oko wende ombutshi, Nzambi akawosha ɔkɛndɛ wa mbodia ɔnande. (Osam. 127:3; Ɛf. 6:4) Onde nde akahombe ndjela mbekelo kaya l’anto efula ka tomaka anawɔ le ewotɔ? Onde nde akahombe ndjela kɛnɛ kakandeke lo Bible ndo mbetawɔ mɛmba ɔkɛndɛ ande, kaanga mbakinde komonga l’ekondjelo k’efula ndo mbotowɔnyɔla anto amɔtshi? Kakɔna kotoyosala otondonga wɛ mbaki la ntondo ka dui dia ngasɔ?

⁸ Etena kakawotshutshuyaka dia nde ntoma ɔnande otsha le ewotɔ ande, kadiyɛso kɛsɔ akalɔmbɛ Jehowa ndo akayange ɛlɔmbwɛlɔ kande. Lo mbutɛ ombetsha ande wa Bible ndo anto akina wa l’etshumanelo dui sɔ, kadiyɛso akayotatɛ nshihodia kanyi ya Jehowa lo dikambo diakɔ. Nde akakane yimba nto lo etombelo wa kɔlɔ waya lo nkakitola ɔna leke dikɛnda l’ambutshi ande. L’ɔkɔngɔ wa nde nsɛdingola dui sɔ l’ekimanyielo k’Afundelo, kadiyɛso akayɔsaka yɛdikɔ yaha ntoma ɔnande dihole dikina. Etena kakɛnyi omɛnde woho wakasasikɔ ase etshumanelo dia mbakimanyiya, ɔngɛnɔngɛnɔ ndo yoonge ya dimɛna yaki l’ɔnawɔ, nde akayetawɔ mbeka Bible ndo akatatɛ ntshɔ lo nsanganya ya l’etshumanelo kaamɛ la wadɛnde.

9, 10. Monga l’ekanelo ka yimba k’ɔlɔlɔ kɛdikɛdi na, ndo ngande wakokaso nsala dui sɔ?

⁹ Ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ ɔtɔi keto, koko tɔ mɛnyaka dia monga l’ekanelo ka yimba k’ɔlɔlɔ halembetshiya tsho nsala kɛnɛ kafɔnya anto akina kana kafɔnyaso ɔnɛ kekɔ dimɛna. Yimba ndo otema aso wele keema kokele koka mbɛdikama la tango kele la wonya wamboleka la ntondo kana wamboleka l’ɔkɔngɔ. Ndjela tango ka ngasɔ koka monga l’etombelo wa kɔlɔ le so. (Jer. 17:9) Dia mbewɔ etombelo wa kɔlɔ wa ngasɔ, sho pombaka mbetawɔ dia tokanyi ndo nsaki yaso nɔmbwama la ɛlɛmbɛ wa Nzambi.​—Adia Isaya 55:8, 9.

¹⁰ Diakɔ diele Bible tolakaka ɔnɛ: “Ekamaki [Jehowa] l’utema aye tshe, tekamaki yimba yaye hita. Uwetawoki lu akambu aye tshe, ku ndi ayukolongoswela mbuka yaye.” (Tuk. 3:5, 6) Tolembete dia etelo k’ɔnɛ “tekamaki yimba yaye hita” ndjelana l’etelo k’ɔnɛ “ekamaki [Jehowa].” Nde mbele l’ekanelo ka kokele. Ɔnkɔnɛ, mbala tshɛ kayototanemaka la ntondo ka yɛdikɔ mɔtshi, sho pombaka nyangaka ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi lo Bible. Oma laasɔ, ko sho mbɔsa yɛdikɔ lo ndjela kɛnɛ kele lɔkɔ. Mbokɛmaka dia monga l’ekanelo ka yimba k’ɔlɔlɔ kɛdikɛdi mbokoya yoho y’ekanelo ka yimba ka Jehowa.

TEKIYA AKOKA ASO W’EKANELO KA YIMBA

11. Kakɔna kahomba onto nsala dia nde mbɔsa tɛdikɔ ta lomba?

¹¹ Lo mɛtɛ, mbɔsa tɛdikɔ ndo tikotsha keema ɔtɔmbɔ l’esɔ. Dui sɔ koka monga tshondo y’okakatanu djekoleko le anto weke eyoyo lo akambo wa mɛtɛ kana le wanɛ wakayatatɛ mpama lo nyuma. Koko anto asɔ koka mpama lo nyuma, kaanga mbawaɛdika Bible l’ana w’ashashi. Tɔshi ɛnyɛlɔ k’ɔna dikɛnda leka dia nkɛndakɛnda aha la nkɔ. Dia nkotsha oyango ɔsɔ, nde hahombe ntakola wanya w’etale ndo nde pombaka salaka dui sɔ mbala la mbala. Kɛsɔ mbahomba ndo wanɛ weke ana w’ashashi lo nyuma nsala dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ ta lomba. Tolembete di’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate ɔnɛ anto wambotshunda lo nyuma wekɔ “wanɛ wambekiya akoka awɔ w’ekanelo ka yimba lo nkamba la wɔ la oyango wa ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.” Tshɛkɛta “nkamba” ndo “mbekiya” mbelaka kanyi ya ntetemala, mbidjaka welo mbala la mbala, ndo kɛsɔ mbahomba wanɛ weke eyoyo lo akambo wa mɛtɛ salaka.​—Adia Hɛbɛru 5:13, 14.

12. Ngande wakokaso nkamba l’akoka aso dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba?

¹² Oko wakataditshi, lushi tshɛ sho mbɔsaka tɛdikɔ, oyadi ta totshitshɛ kana ta weke. Lo ndjela eyangelo ɛmɔtshi, pursa ndekana 40 ya tɛdikɔ tɔsaso ndjaka oma lo mbekelo yaso, koko aha oma lo nkamba la akoka aso w’ekanelo ka yimba. Ɛnyɛlɔ pindju tshɛ, ondo wɛ pombaka mbɔsa yɛdikɔ lo kɛnɛ kendana la dihɔndɔ diahombayɛ ndɔta. Wɛ mbeyaka mɛna oko ɔsɔ ekɔ yɛdikɔ ya tshitshɛ ndo wɛ mbeyaka nsala ɔsɔnwɛlɔ aha la nkana yimba, djekoleko naka wɛ ekɔ lo tatshu esadi esadi. Koko ekɔ ohomba dia wɛ nkana yimba dia mbeya kana dihɔndɔ dialangayɛ ndɔta kokaka le okambi wa Jehowa. (2 Kɔr. 6:3, 4) Etena kalangayɛ nsomba dihɔndɔ, ondo wɛ mbeyaka nyanga paka woho wa dihɔndɔ weke katomba, ko kayotota lo kɛnɛ kendana la wɛdimo ndo la oshinga wa dihɔndɔ diakɔ? Nsala ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna lo akambo wa ngasɔ ayotokimanyiya dia mbekiya akokaso aso w’ekanelo ka yimba, ndo dui sɔ diayotokimanyiya dia sho mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna lo akambo woleki ohomba.​—Luka 16:10; 1 Kɔr. 10:31.

TONGE LA NSAKI KA NSALA KƐNƐ KELE ƆLƆLƆ

13. Kakɔna kahombama dia sho nkotsha tɛdikɔ tambotɔsa?

¹³ Sho tshɛ mbeyaka di’onto koka mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna, koko dia ndjotikotsha ekɔ dui dia wolo. Ɛnyɛlɔ, anto amɔtshi wakombola ntshika nnɔ mfɔka mongaka l’okakatanu dia nsala dui sɔ l’ɔtɛ wewɔ bu la nsaki k’efula ka dikotsha. Sho pombaka ndjashikikɛ dia nkotsha yɛdikɔ yambotɔsa. Anto amɔtshi mbutaka dia sho koka nkeketsha nsaki kɛsɔ woho watotokeketshaka epipa. Lam’ayototalekaka mbakeketsha, mbayowotalekaka monga wolo. Koko naka sho ntshika mbakeketsha, kete vɔ wayonga wɔdu kana tɛwɛ. Ko kakɔna kakoka tokimanyiya dia monga la nsaki ka nkotsha yɛdikɔ yambotɔsa kana kikeketsha? Ndjaɛkɛ le Jehowa ayotokimanyiya.​—Adia Filipɛ 2:13.

14. Lende akakondja Pɔɔlɔ wolo wa nsala kɛnɛ kakandahombaka nsala?

¹⁴ Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akeyaka dia bu wɔdu nkotsha tɛdikɔ oma lo kɛnɛ kakookomɛ ndamɛ. Nde akate la lonyangu ate: “Lekɔ la nsaki, koko dimi bu la dikoka dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.” Nde akeyaka kɛnɛ kakandalangaka kana kakandahombaka nsala, koko lo tena dimɔtshi dui dimɔtshi diakooshimbaka dia nde kisala. Ndamɛ akasuya ate: “Dimi mɛtɛ ngɛnangɛnaka ɛlɛmbɛ wa Nzambi lo ndjela woho w’onto wemi l’etei, koko dimi mɛnaka ɔlɛmbɛ okina wele l’etei ka demba diami walɔshana la ɔlɛmbɛ wele lo yimba yami ndo wambetɛ mfumbe ka ɔlɛmbɛ wa pɛkato wele l’etei ka demba diami.” Onde nde akashisha elongamelo? Keema. Nde akate ate: “Lambosha Nzambi losaka nɛ dia nde mbayotshungola lo tshimbo ya Yeso Kristo Nkumɛso.” (Rɔmɔ 7:18, 22-25) Nde akafunde nto ate: “Lo akambo tshɛ, dimi lekɔ la wolo oma le Ɔnɛ latokeketshaka.”​—Flpɛ. 4:13.

15. Ngande wele mbɔsa yɛdikɔ kana bu koka monga la shɛngiya le wanɛ wendana la dui sɔ?

¹⁵ Lo mɛtɛ, dia ngɛnyangɛnya Nzambi, sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ ya wolo. Tohɔ ɛtɛkɛta wakatɛ Elidja atɛmɔdi wa Baala ndo waa apɔsta waki l’Isariyɛlɛ l’okongo wa Karamɛlɛ ate: “Edja ndu kaandi ayunyukimo mpakahaka l’atei a beke pendi ne? Naka [Jehowa] keli [Nzambi], nyûyeli! Keli naka Bala keli [Nzambi], nyûyeli!” (1 Khum. 18:21) Ana w’ase Isariyɛlɛ wakeyaka kɛnɛ kakawahombaka nsala, koko vɔ ‘wakahakahakaka’ l’asa bɛkɛ pende aha la mbɔsa yɛdikɔ. Koko otshikitanyi l’anto asɔ, Jashua akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna etena kakandatɛ ase Isariyɛlɛ ate: “Naka nyu hanyongenangena ntemola [Jehowa] elo, nyosonole kene kalanganyu ntemola, . . . Keli dimi la wa lu luudu lami tayotemolaka [Jehowa] ndame.” (Jas. 24:15) Etombelo akɔna wakonge la yɛdikɔ yakandɔshi shɔ? Jashua nde l’anto tshɛ wakete la nde wedi wakatshɔkwama ndo wakɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka, “kete yuludi too l’awele la usanga.”​—Jas. 5:6.

TƆSAKE TƐDIKƆ TA LOMBA KO TAYƆTSHƆKWAMA

16, 17. Sha ɛnyɛlɔ kɛnya wahɔ waya lo mbɔsaka tɛdikɔ tɔtɔnɛ la lolango la Nzambi.

¹⁶ Tɔsɛdingole dui dimɔtshi dia nshi nyɛ. Ɔnangɛso ɔmɔtshi laki eke kabatizama, akatshuke wadi ndo wakote ana asato. Lushi lɔmɔtshi, osekande la l’olimu akawotɛ dia vɔ mimɔ oma lo kɔpanyi kakawakambaka ko ntshɔ lo kɔpanyi kekina kakawafutaka falanga efula ndo kaki la wahɔ efula. Ɔnangɛso akakane yimba ndo akalɔmbɛ Jehowa lo dikambo sɔ. L’ekomelo, nde akɔshi yɛdikɔ ya ntshikala paka l’olimu ande wa ntondo, kaanga mbakiwɔ kombofutaka falanga efula, l’oyango waha monga la olimu lo wikɛndɛ ndo dui sɔ diakokimanyiyaka dia nde mbɔtɔka lo nsanganya ndo sambishaka kaamɛ la nkumbo kande. Nde akayoshihodiaka ɔnɛ otondotshɔ lo kɔpanyi kakawotɛ osekande kɛsɔ, tshike totondonga la diaaso dia ndjasha lo akambo wa lo nyuma. Ko wɛ, kakɔna kotoyosala?

¹⁷ Lo mbɛdika wahɔ wa lo nyuma la wahɔ wa lo demba wotondokondja, ɔnangɛsɔ ɔsɔ akatone nkamba olimu ɔsɔ. Onde wɛ fɔnyaka dia nde akayonyanga l’ɔtɛ wa yɛdikɔ yakandɔshi? Keema. Ɔnangɛso ɔsɔ akɔshi di’ɛtshɔkɔ wa lo nyuma waki la wahɔ w’efula le nde ndo le nkumbo kande oleki difuto dia falanga efula diakandahombaka nongola. Nde la wadɛnde wakangɛnangɛna efula etena kakayowatɛka ɔnawɔ l’enondo lam’akandakotsha ɛnɔnyi dikumi ate nde nangaka ambutshi ande, anangɛso l’akadiyɛso, ndo nde nangaka Jehowa woho w’anyanya. Nde akawatɛ dia nde nangaka nambola Jehowa lɔsɛnɔ lande ndo batizama. Ande lowando lakahombe monga l’ɔnɔsɔ otsha le she lo ɛnyɛlɔ ka dimɛna kakandawosha ka mbetsha ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa lo dihole dia ntondo lee!

18. Lande na kele ekɔ ohomba shoamɛ mbɔsaka tɛdikɔ ta lomba lushi la lushi?

¹⁸ Yeso Kristo lele Mɔsɛ ka woke ambɔlɔmbɔla atɛmɔdi wa mɛtɛ wa Jehowa l’andja ɔnɛ waki Satana l’edja k’ɛnɔnyi efula. Oko wende Jashua ya woke, Yeso ayanga nkomiya dikongɛ nɛ di’akambo keema edja ndo ayanga nɔmbɔla Akristo wa kɔlamelo otsha l’andja w’oyoyo wosembwe. (2 Pet. 3:13) Ɔnkɔnɛ, ɔnɛ keema etena ka sho nkalola lo ekanelo kaso ka ntondo, mbekelo yaso, atɔndɔ wakatayelaka ndo nsaki yaso. Koko ɔnɛ ekɔ etena ka sho ndeka nsɛdingola dia mbeya ele lolango la Nzambi le so. (Rɔmɔ 12:2; 2 Kɔr. 13:5) Nyɛsɔ tosalake dia tɛdikɔ tɔsaso ndo ɛsɔnwɛlɔ aso wa lushi la lushi mɛnya dia sho tekɔ weho w’anto wakoka ndjokondja ɛtshɔkɔ wa pondjo watolakiya Nzambi.​—Adia Hɛbɛru 10:38, 39.