Ɛlɔngɔlɔngɔ, nyowese eyango washa Nzambi nɛmɔ
‘Nyoyaekiya dia mamema Nzambi.’—1 TIMOTE 4:7.
1, 2. a) Lande na kakândola Paulo Timɔtɛ? b) Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka, ngande ‘wayaekiyawɔ dia mamema Nzambi’ ɛlɔ kɛnɛ?
‘DIMI ndoko la onto lele la dionga diele oko diakinde layakiyanya mɛtɛ di’akambo wendana la nyu. Oko ɔna la she, nde akakambe kâmɛ la mi dia tɔla lokumu l’ɔlɔlɔ otsha la ntondo.’ (Filipi 2:20, 22) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akândola onto ɔmɔtshi la wangasanu tshɛ lo mukanda wakandatomɛ Akristo wa lo ntambe ka ntondo waki la Filipi. Onto akɔna akandandola ɔsɔ na? Toko Timɔtɛ, dikɛnda diakatawotshindɛka. Ohonyokanyiya woho wakahombe salangana otema waki Timɔtɛ lo woho wakoshikikɛ Paulo dia nde mbôkaka ngandji ndo ndjaɛkɛka le nde!
2 Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka woka Nzambi wɔma oko waki Timɔtɛ wokongaka nshi tshɛ anto w’ohomba efula l’atei w’ekambi wa Jehowa. (Osambu 110:3) Ɛlɔ kɛnɛ, okongamelo wa Nzambi wekɔ la diɛsɛ dia monga la ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka efula wakamba oko ambatshi mboka, waa misiɔnɛrɛ, anto wakayakimɔ la lolango l’olimu wa wokelo ndo lo Bɛtɛlɛ. Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka ekina wandɔma efula ko wanɛ wayakimɔ la ohetoheto tshɛ lo elimu wa lo etshumanelo kânga mbewɔ la ɛkɛndɛ ekina. Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka ɛsɔ wekɔ la ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ waya lo ndjadjɛ eyango washa Jehowa, Shɛwɔ lele l’olongo nɛmɔ. Vɔ mɛtɛ ‘ndjaekiyaka dia mamema Nzambi.’—1 Timote 4:7, 8.
3. Ambola akɔna wayɔsɛdingɔma lo sawo nɛ?
3 Oko wenyu ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka, onde nyu ndjadjɛka eyango wa shikaa lo nyuma? Lende akokanyu tana ekimanyielo ndo ekeketshelo dia sala dikambo sɔ? Ngande wakokanyu shika tanga lo tɔsɛngiya t’andja ɔnɛ wayasha lo eyango wa lomombo? Ɛtshɔkɔ akɔna wakokanyu nongamɛ naka nyu ndjadjɛ eyango washa Nzambi nɛmɔ? Nyɛsɔ totane ekadimwelo lo ambola asɔ lo sɛdingola lɔsɛnɔ ndo olimu waki Timɔtɛ.
Lɔsɛnɔ la Timɔtɛ
4. Kɔndɔla lo tshena pe lɔsɛnɔ l’Okristo laki Timɔtɛ.
4 Timɔtɛ akole la Lustɛra, osomba wa tshitshɛ wa la Ngalatiya lo ɛtshi ka nkɛtɛ ka Rɔma. Nde akatatɛ mbeka awui wendana la Lokristo eke dikɛnda etena kakasambisha Paulo la Lustɛra oya lo ɔnɔnyi 47 tena diaso nɛ. Oshimu kele edja, Timɔtɛ akonge la lokumu la dimɛna efula l’atei w’Akristo w’anango wa l’osomba ɔsɔ. Etena kakakalola Paulo la Lustɛra ɛnɔnyi ehende l’ɔkɔngɔ ndo kakandɛnyi ehamelo wakasale Timɔtɛ, nde akɔsɔnɛ dia nde kamba kâmɛ la nde olimu wa misiɔnɛrɛ. (Etsha 14:5-20; 16:1-3) Etena kakakome Timɔtɛ Okristo wambotshunda, nde akalongola ɛkɛndɛ wa weke efula, mbidja ndo ɛkɛndɛ w’ohomba wa keketsha anango wa lo nyuma. Etena kakafundɛ Paulo Timɔtɛ mukanda oma la Rɔma lɛnɛ akinde lo lokanu oya lo 65 tena diaso nɛ, Timɔtɛ aki lo kamba oko ekumanyi k’Okristo la Ɛfɛsɔ.
5. Lo ndjela 2 Timote 3:14, 15, naa awui ahende wakatshutshuya Timɔtɛ dia nde ndjadjɛ eyango wa lo nyuma?
5 Mbokɛmaka hwe dia Timɔtɛ akasɔnɛ dia ndjadjɛ eyango wa lo nyuma. Ko kakɔna kakotshutshuya dia nde ndjadjɛ eyango ɛsɔ? Lo mukanda ande wa hende otsha le Timɔtɛ, Paulo akashile akambo ahende w’ohomba efula. “Ushikikali lu akambu wakayeki ndu wakayetawo wati: Mete; ndu eyi akona akaketsha akambu ako. Uho wati: Umaka dikenda, we akeyi afundelu w’ekila.” (2 Timote 3:14, 15, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Nyɛsɔ tɔsɛdingole ntondontondo shɛngiya yaki la anto akina lo ɛsɔnwɛlɔ waki Timɔtɛ.
Nyokondja wahɔ oma lo tɔsɛngiya t’ɛlɔlɔ tele l’anto akina le nyu
6. Wetshelo akɔna wakalongola Timɔtɛ ndo ngande wakandasale la wetshelo akɔ?
6 Timɔtɛ akodiama lo nkumbo kakatɔna lo awui w’ɔtɛmwɛlɔ. She aki ose Ngirika ndo Eyunikɛ wa nyango la Lɔyi la tshɛnde waki ase Juda. (Etsha 16:1) Eyunikɛ nde la Lɔyi waketsha Timɔtɛ akambo wa mɛtɛ w’oma lo Afundelo wa lo Hɛbɛru oma ko dikɛnda diande. L’ɔkɔngɔ wa vɔ koma Akristo, vɔ wakawetawoya mɛtɛ dia nde mbetawɔ wetshelo w’Akristo. Mbokɛmaka hwe dia Timɔtɛ akakondja wahɔ oma lo wetshelo wa dimɛna efula wakandalongola. Paulo akate ate: “Dimi latuhoka mbetawo ka mete keli l’utema aye; kakatatela l’utema a tsheye Loyi la wa nyo Eyunike. Ndu lambetawo nti: To keko ndu l’utema aye.”—2 Timote 1:5.
7. Diɛsɛ diakɔna diele la ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka efula ndo ngande wakoka dui sɔ monga la wahɔ le wɔ?
7 Ɛlɔ kɛnɛ, ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka efula wekɔ la diɛsɛ dia monga la ambutshi ndo la watshɛwɔ woka Nzambi wɔma, wele lo ndjela ɛnyɛlɔ kaki Eyunikɛ la Lɔyi, vɔ mbeyaka ohomba wa eyango wa lo nyuma. Ɛnyɛlɔ, Samira, âkohɔ asawo w’etale wakandasawolaka la ambutshi ande nshi yakinde eke dikɛnda. Nde mbutaka ate: “Mama la papa wakambetsha dia mɛna akambo woho wawaɛna Jehowa ndo dia mbetsha olimu w’esambishelo lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ lami. Vɔ wakakeketshaka mbala la mbala dia dimi kamba olimu wa lo tena tshɛ.” Samira akakambe l’alako wakawosha ambutshi ande ndo ɛlɔ kɛnɛ nde ekɔ la diɛsɛ dia monga ɔtɔi ɔmɔtshi wa lo nkumbo ka Bɛtɛlɛ ka lo wodja ande. Naka ambutshi anyu nyolakaka dia nyu ndjadjɛ eyango wa lo nyuma, kete nyokane yimba dimɛna la alako awɔ. Vɔ nyokombolɛka paka kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ.—Tukedi 1:5.
8. Ngande wakakondja Timɔtɛ wahɔ oma lo lɔngɛnyi l’ɔlɔlɔ la l’Akristo?
8 Ekɔ nto ohomba nyu nyanga lɔngɛnyi l’oshika lo nkumbo k’Akristo k’anto l’ɔnango. Timɔtɛ akeyama dimɛna le dikumanyi di’Akristo dia lo etshumanelo kande ndo dia lo Ikɔniyo diakangana la etshumanelo kande oko kilɔmɛtɛlɛ 30. (Etsha 16:1, 2) Nde akonge la lɔngɛnyi l’oshika la Paulo laki pami ka dihonga ndo kaki la tokanyi efula t’amɛna. (Filipi 3:14) Mikanda wa Paulo mɛnyaka dia Timɔtɛ aketawɔka alako ndo aki suke dia mbokoya bɛnyɛlɔ dia mbetawɔ. (1 Koreto 4:17; 1 Timote 4:6, 12-16) Paulo akafunde ate: “Keli we akayeli wetshelu ami, la lokewo lami, ndu esangweyu kami, mbetawo kami, memakana kami, ngandji kami, la ekikelu kami [dimɛna dimɛna].” (2 Timote 3:10) Eelo, Timɔtɛ akayele ɛnyɛlɔ kaki Paulo dimɛna dimɛna. Woho akɔ wâmɛ mbele, naka nyu ndjasukanya la anto wele nge lo nyuma lo etshumanelo, kete dui sɔ diayonyokimanyiya dia nyu ndjadjɛ eyango w’ɔlɔlɔ wa lo nyuma.—2 Timote 2:20–22.
Nyekake “afundelu w’ekila”
9. Lâdiko dia sɔna angɛnyi w’ɔlɔlɔ, ahombanyu sala dia ndjaekiya dia mamema Nzambi?
9 Onde naka nyambɔsɔna angɛnyi w’amɛna, kete weho akɔ tshɛ nyayokotsha eyango anyu wa lo nyuma? Kema. Lo ɛnyɛlɔ ka Timɔtɛ, nyu pombaka sɛdingolaka “afundelo w’ekila” dimɛna. Mbeyaka monga ko nyu bu la mbekelo ka mbekaka, koko nyohɔ dia Timɔtɛ akahombe ‘ndjaekiya dia mamema Nzambi.’ Mbala efula akɛnyi wa tɔkɛnyɔ ndjaekiyaka ngɔndɔ efula dia kotsha oyango awɔ. Woho akɔ wâmɛ mbele, dia nyu kotsha eyango anyu wa lo nyuma paka nyu mbidja welo efula ndo monga la yimba ya ndjahombia. (1 Timote 4:7, 8, 10) Koko nyu mbeyaka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakoka wekelo wa Bible tokimanyiya dia kotsha eyango aso’ na? Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho tosato.
10, 11. Lande na kayonyokeketsha Afundelo dia ndjadjɛ eyango wa lo nyuma? Sha ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi.
10 Ntondontondo, Afundelo wayonyolodja la nsaki k’ɔlɔlɔ l’etema. Afundelo tosholɛka lonto la diambo laki Shɛso lele l’olongo, tshelo yande yoleki woke ya ngandji katokande, ndo ɛtshɔkɔ wa pondjo wambondombɛ ekambi ande wa kɔlamelo. (Amose 3:7; Joani 3:16; Romo 15:4) Etena katahame ewo kanyu kendana la Jehowa, mbatafule ndo ngandji kawokanyu ndo nsaki kanyu ka mbolambola nsɛnɔ yanyu.
11 Akristo efula w’ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka wakate dia wekelo wa Bible w’onto ndamɛ wa mbala la mbala akâkimanyiya efula dia mbɔtɔnganyiya nsɛnɔ yawɔ la akambo wa mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ, Adele, akodiama lo nkumbo k’Akristo, koko ndoko lushi lakandayadjɛ oyango ɔmɔtshi wa lo nyuma. Nde mbutaka ate: “Ambutshi ami wakatshɔka la mi lo Mbalasa ka Diolelo, koko dimi kosalaka wekelo w’onto ndamɛ ndo kompokamɛka kɛnɛ kakatamaka lo nsanganya.” L’ɔkɔngɔ w’enondo ande la womoto batizama, Adele akayotatɛ ndjasha l’otema ɔtɔi lo akambo wa mɛtɛ. Nde mbutaka ate: “Lakayadjɛ oyango wa mbadia Bible k’otondo. Lakahombaka mbadia yema ko oma lâsɔ funda yema ya nɔtɛ ya kɛnɛ kadishami. Polo ndo ɛlɔ kɛnɛ, leke la nɔtɛ yami shɔ tshɛ. Lakadia Bible k’otondo lo ɔnɔnyi ɔtɔi.” Etombelo waki la dui sɔ ele, Adele akatshutshuyama dia nambola Jehowa lɔsɛnɔ lande. Kânga mbende la ɛkɔmɔ ka woke lo demba, ɛlɔ kɛnɛ nde ekɔ ombatshi mboka, mbuta ate osambisha wa lo tena tshɛ.
12, 13. a) Wekelo wa Bible koka kimanyiya ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka dia sala etshikitanu akɔna ndo ngande? b) Sha bɛnyɛlɔ dia lomba l’oshika lele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.
12 Dui dia hende, Bible kayonyokimanyiya dia sala etshikitanu wahombama lo lonto lanyu. Paulo akatɛ Timɔtɛ dia “afundelu w’ekila” wekɔ “ololo mbetsha antu, la mbalaka, la mbaewula, la mbaekiya lu akambu w’ololo. Dia untu a [Nzambi] aluwani, ndu akuki dia ntsha elimu w’ololo tshe.” (2 Timote 3:16, 17) Lo kanaka yimba mbala la mbala lo akambo wendana la Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo lo kitanyiya atɔndɔ wa lo Bible, nyayosha nyuma kaki Nzambi diaaso dia tɔ ndowanya lonto lanyu. Tɔ kayonyokimanyiya dia monga la waonga w’ohomba, wele oko okitshakitsha, etete ndo la ngandji ka mɛtɛ otsha le anyanyu Akristo. (1 Timote 4:15) Timɔtɛ aki la waonga asɔ ndo nde akakome onto l’ohomba efula le Paulo ndo le tshumanelo diakandakambe lɔkɔ.—Filipi 2:20-22.
13 Dui dia sato, Ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ eombelo ka lomba l’oshika. (Osambu 1:1-3; 19:7; 2 Timote 2:7; 3:15) Vɔ wayonyokimanyiya dia sɔna angɛnyi anyu la lomba, dia sɔna tɔkɛnyɔ t’amɛna ndo dia ndɔshana la ekakatanu ekina. (Etatelu 34:1, 2; Osambu 119:37; 1 Koreto 7:36) Mbɔsa tɛdikɔ ta lomba kakianɛ ekɔ ohomba dia nyu kotsha eyango anyu wa lo nyuma.
‘Nyɔlɔ ta di’ɔlɔlɔ’
14. Lande na kele ndjadjɛ eyango wa lo nyuma kema dui dia tshitshɛ?
14 Mbetsha eyango washa Jehowa nɛmɔ lo dihole dia ntondo mbele dui dioleki lomba, koko ɔsɔ kema dui dioleki wɔdu sala. Ɛnyɛlɔ, etena kasɔnanyu kalasa ka ndjela kana olimu wa kamba, ewotɔ, angɛnyi, ndo embetsha anyu wafɔnya dia kalasa ya lâdiko ndo olimu wa falanga efula mbasha onto ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ mbeyaka nyotshutshuya dia paka nyu mbɔtɔ kalasa ya lâdiko. (Romo 12:2) Lo ɛnyɛlɔ ka Timɔtɛ, ayonga ohomba nyu ndɔ “ta di’ololo dia mbetawo,” dia nyu mbeya ‘kukutɛ la wolo tshɛ, lɔsɛnɔ la pondjo’ lanyombɛ Jehowa.—1 Timote 6:12; 2 Timote 3:12.
15. Ɔlɔshamelo akɔna wakahomana la Timɔtɛ?
15 Naka ase nkumbo wele bu ambetawudi hawɔngɛnangɛna ɛsɔnwɛlɔ anyu, kete ohemba ɔsɔ kokaka monga wolo efula. Timɔtɛ akahombe mɛtɛ tondoya ɔlɔshamelo wa ngasɔ. Lo ndjela dibuku dimɔtshi, Timɔtɛ aki ondo lo nkumbo “k’ambewi wa mukanda ndo k’ase falanga.” Ondo she akalongamɛka dia nde mbɔtɔ kalasa ya lâdiko ndo tetemala ndjasha l’okanda wakandaka nkumbo kawɔ.a Ohonyokanyiya kɛnɛ kakahombe sala she aki Timɔtɛ lam’akandeye dia Timɔtɛ kombolaka ndjasha l’olimu wele la wâle efula ndo wahandatokondja falanga efula kâmɛ la Paulo!
16. Kakɔna kakasale ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi la ntondo ka ɔlɔshamelo w’oma le ambutshi?
16 Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka w’Akristo wa nshi nyɛ pomanaka la ekakatanu akɔ wâmɛ. Matthew, lakamba lo Bɛtɛlɛ kɛmɔtshi k’Ɛmɛnyi wa Jehowa mbohɔka ate: “Etena kakamatatɛ kamba oko ombatshi mboka, papa kɔngɛnangɛna kânga yema tshitshɛ. Nde akafɔnya dia ‘lambolanya’ kalasa kami etena kakandamɛnyi lakamba oko satinyɛlɛ dia sukɛmi l’olimu ami. Nde akamɔnyɔla, lo mboholami dia ndoko k’ɔlɔ kayomokoka kondja naka dimi kamba olimu wa lo tena tshɛ.” Matthew akandasale la ntondo ka ɔlɔshamelo ɔsɔ na? Nde mbutaka ate: “Dimi lakatetemala la ekongelo kami ka wadielo wa Bible ndo lakalɔmbaka Jehowa mbala la mbala, djekoleko lo tena diakimi suke la shisha ndjakimɛ kami.” Yɛdikɔ ya wolo yakɔshi Matthew yakatshɔkɔma. L’edjedja ka wonya, diɔtɔnganelo diaki lam’asande la she diakayolowanaka. Matthew akayasukanya nto la Jehowa. Matthew mbutaka nto ate: “Dimi lakɛnyi woho wakakotshɛ Jehowa ehomba ami, wakandakeketsha ndo wakandakokɛ oma lo tɛdikɔ ta kɔlɔ. Totomokondja ɛtshɔkɔ ɛsɔ tshɛ, otondongaka dimi kondjadjɛ eyango wa lo nyuma.”
Nyoleke mbidja yimba lo eyango wa lo nyuma
17. Ngande wakoka anto amɔtshi tɛwɔla wanɛ walanga kamba olimu wa lo tena tshɛ tshanana? (Mateu 16:22)
17 Okakatanu ɔmɔtshi wakoka nyoshimba dia ndjadjɛ eyango wa lo nyuma kokaka ndja oma le asekanyu ambetawudi aha la nyu mbeya. Amɔtshi mbeyaka nyombola ɔnɛ: ‘Dikambo kona monga ombatshi mboka? Wɛ kokaka nsɛna oko wasɛna anto akina aha la tshika olimu w’esambishelo. Yanga olimu wa falanga efula mɛ.’ Dako sɔ mbeyaka mɛnama oko dako dia dimɛna, ko onde wɛ ayoyaekiya dia mamema Nzambi naka wɛ diyela?
18, 19. a) Ngande wakokanyu mbidja yimba yanyu tshɛ lo eyango wa lo nyuma? b) Oko ɛlɔngɔlɔngɔ kana esekaseka, nyolembetshiya awui wenyu lo ndjahombia l’ɔtɛ wa Diolelo.
18 Mɛnamaka di’Akristo amɔtshi wa lo nshi ya Timɔtɛ waki la tokanyi ta woho ɔsɔ. (1 Timote 6:17) Dia kimanyiya Timɔtɛ dia mbika washo lo eyango wa lo nyuma, Paulo akôkeketsha lo mbotɛ ate: “Nduku dimbi dieya ndjadingitanya lu akambu akina wa lumu lone lam’atshandi ulimu andi, ne dia ndi ayanga ngenyangenya lakawudji lu dimbi.” (2 Timote 2:4) Ɔsɔlayi wayasha l’olimu ande, hatetawɔ dia yimba yande mbekɔ l’elimu wahendana l’olimu w’ɔsɔlayi. Lɔsɛnɔ lande ndo nsɛnɔ y’anto akina nemanɛka la woho wende wonya tshɛ suke dia ntsha kɛnɛ kawotɛ owandji ande. Oko wenyu asɔlayi walɔmbwama oma le Kristo, nyu lawɔ pombaka mbika washo paka lo eyango anyu wa lo nyuma. Nyu pombaka nto mbewɔ dia ndjadingitanya la eyango w’anyanya wa l’emunyi wakoka nyoshimba dia nyu kotsha tshɛ lo tshɛ olimu ɔsɔ washimbɛ nsɛnɔ y’anto.—Mateu 6:24; 1 Timote 4:16; 2 Timote 4:2, 5.
19 Lo dihole dia ndjadjɛ oyango wa ndjala la lɔsɛnɔ la kawotake, nyonge la yimba ya ndjahombia. “Usuwi ndu we uku dimbi di’ololo dia Kristu Jesu.” (2 Timote 2:3) Etena kakandatatshindɛka Paulo, Timɔtɛ akeke woho wa ngɛnangɛna kânga lo tena dioleki wolo. (Filipi 4:11, 12; 1 Timote 6:6-8) Nyu kokaka sala woho akɔ wâmɛ. Onde nyekɔ suke dia ndjahombia l’ɔtɛ wa Diolelo?
Ɛtshɔkɔ wa nshi nyɛ ndo wa lo nshi yayaye
20, 21. a) Nyoshile ɛtshɔkɔ ɛmɔtshi waya lo ndjadjɛ eyango wa lo nyuma. b) Kakɔna kambonyoyashikikɛ dia sala?
20 Yɛdikɔ y’ɛnɔnyi 15, Timɔtɛ akakambe la etete tshɛ kâmɛ la Paulo. Timɔtɛ akɛnyi la washo ande woho wakâtema tshumanelo di’eyoyo lam’akadiangana lokumu l’ɔlɔlɔ suke l’ahole tshɛ wa lo ɛtshi ka nkɛtɛ ka lo nɔrdɛ ka Mediteraneya. Nde aki la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula loleki lɔnɛ lotonga lande otondɔsɔna lɔsɛnɔ lelɛ anto ɔnɛ lɔsɛnɔ la dimɛna. Lo ndjadjɛ eyango wa lo nyuma, nyu lawɔ nyayokondja ɛtshɔkɔ wa mamba wa lo nyuma. Nyayoyasukanya la Jehowa ndo nyayokama ngandji ndo nyayɔlɛmiyama oma le asekanyu Akristo. Lo dihole dia monga la nyangu yaya lo mbesa ɔngɔnyi wa l’emunyi, nyayonga la ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ waya lo monga la yimba ya ndjahombia. Kɛnɛ koleki tshɛ ele, ‘nyayokukutɛ la wolo tshɛ lɔsɛnɔ l’oshika,’ mbuta ate lɔsɛnɔ la pondjo lo paradiso ka la nkɛtɛ.—1 Timote 6:9, 10, 17-19; Etsha 20:35.
21 Ɔnkɔnɛ, naka nyatasale dikambo sɔ, kete tambonyokeketsha la wangasanu tshɛ dia tatɛ ndjaekiya dia mamema Nzambi. Nyoyasukanya l’ase etshumanelo wakoka nyokimanyiya dia ndjadjɛ eyango wa lo nyuma ndo nyoyange ɛlɔmbwɛlɔ kawɔ. Nyetɛ wekelo w’onto ndamɛ wa mbala la mbala w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi dikambo dioleki ohomba lo nsɛnɔ yanyu. Nyoyashikikɛ dia shika tanga la ntondo ka yimba y’ase andja ɔnɛ yendana la nsaki ka lomombo. Ndo nyohɔke tena tshɛ dia Nzambi “latutushaka diango tshe ushasha ne dia ntongenyangenya” nyolakaka dia nyu kokaka kondja ɛtshɔkɔ efula oma ko kakianɛ ndo lo nshi yayaye naka nyu nsɔna eyango wawosha nɛmɔ.—1 Timote 6:17.
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
a Ase Ngirika wakɔsaka kalasa ya lâdiko la nɛmɔ di’efula. Plutarch, lakasɛnaka lo nshi ya Timɔtɛ, akafunde ate: “Nongola wetshelo wa dimɛna mbele kiɔkɔ ndo odio w’akambo tshɛ w’ɔlɔlɔ. . . . Wetshelo ɔsɔ mbanyotɛmi nte vɔ mbakimanyiya onto dia monga la lɔkɛwɔ loleki ɔlɔlɔ ndo la ɔngɛnɔngɛnɔ. . . . Awui akina tshɛ wekɔ anyanya ndo tshanana ndo bu ohomba ndjakiyanya efula dikambo diawɔ.”—Moralia, I, “Wetshelo w’ana,” lo Angɛlɛ.
Onde wɛ âkohɔ?
• Lende akoka ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka kondja ekimanyielo dia ndjadjɛ eyango wa lo nyuma?
• Lande na kele wekelo wa Bible wa l’otema ɔtɔi ohomba efula?
• Ngande wakoka ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka shika ekolo la ntondo ka shɛngiya ya lo andja ɔnɛ yendana la nsaki ka lomombo?
• Ɛtshɔkɔ akɔna waya lo ndjadjɛ eyango wa lo nyuma?
[Osato wa lo lɛkɛ 28]
Timɔtɛ akayadjɛ eyango w’ɛlɔlɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 29]
Tɔsɛngiya takɔna t’ɛlɔlɔ takakimanyiya Timɔtɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 31]
Onde nyu ndjadjɛka eyango wa lo nyuma?