Sho kokaka kondja wahɔ lo mbikikɛ asui
‘Tambonyotɛ shate: Wanɛ wakikɛ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’—JAKOBA 5:11.
1, 2. Kakɔna kɛnya dia sangwelo diaki Jehowa komonga dia onto ndjosowaka?
NDOKO onto a nombe lakombola sowa; kânga Otungi aso, Jehowa Nzambi halange anto sowa. Sho kokaka mɛna dikambo sɔ naka sho sɛdingola Ɔtɛkɛta ande wakasambiyama ndo sho nembetɛ kɛnɛ kakatombe l’ɔkɔngɔ wa nde tonga pami la womoto. Nzambi akatonge pami ntondo. “[Jehowa] Nzambi akatungi untu uma lu ditshu dia kete. Ndi akûfufi luwi la lumu lu eshu w’ehembe. Ku pami akayala untu lasena.” (Etatelu 2:7) Adama aki kokele lo demba ndo lo yimba ndo totondotata hemɔ kana mvɔ.
2 Kayotota dikambo dia yoho ya lɔsɛnɔ laki la Adama? “[Jehowa Nzambi] akune ekambo lu kete ya Edena, lu leke l’ehutwelu ka unya. Leko kakandakitsha untu lakandatungi. Uma lu kete kakatumbia [Jehowa Nzambi] wehu tshe w’etamba weli amena lu ashu ndu weli ololo dia nde.” (Etatelu 2:8, 9) Lo mɛtɛ, Adama aki la ngelo ka dimɛna efula. Ndoko sui diaki lo Ɛdɛna.
3. Elongamelo kakɔna kaki la atshukanyi wa ntondo?
3 Etatelu 2:18 totɛka ɔnɛ: “[Jehowa Nzambi] akati ati: kema ololo pami ntshikalaka ndame. Dimi layûtungela ukimanyidi lufanyi la ndi.” Jehowa akatongɛ Adama wadi la kokele, ndo dui sɔ diakasha elongamelo ka lɔsɛnɔ la nkumbo l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Etatelu 2:21-23) Bible totɛka nto ɔnɛ: “[Nzambi] akâtshokola; akawatela ati: Nyuyali la diwutshi, nyufulaneli, nyuludia kete, nyuyûleli.” (Etatelu 1:28) Atshukanyi wa ntondo waki la diɛsɛ dia woke efula dia tananulaka elelo wa Paradiso yema yema edja ndo vɔ konya nkɛtɛ k’otondo paradiso. Ndo vɔ wakahombe mbota ana wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wele totowosowaka. Akambo wakatatɛ mɛtɛ dimɛna efula!—Etatelu 1:31.
Etatelo ka asui
4. Lo ndjela ɛkɔndɔ, kakɔna kɛnama lo dikambo dia anto?
4 Lo mɛtɛ, etena kendaso yoho ya lɔsɛnɔ yamonga la nkumbo k’anto lo ɔkɔndɔ w’ana w’anto, mɛnamaka dia ekɔ dui dimɔtshi diakayetɛka lɔsɛnɔ ololo. Akambo wa kɔlɔ wakasalema ndo nkumbo k’anto kambosowa heyama. Lo edja k’ɛnɔnyi nkama, tokanula tshɛ taki Adama la Eva tataka hemɔ, tshundaka esombe ndo l’ekomelo vɔ ndjovɔka. Ɛlɔ kɛnɛ, nkɛtɛ hafɔnɛ kânga yema tshitshɛ la paradiso kolodi la anto w’ɔngɛnɔngɛnɔ. Kɛnɛ keta kɔndwama dimɛna lo Romo 8:22 ɔnɛ: “Ditungatunga tshe diatukhumaka akhumu, ndu diatutataka nyono lu diutelu edja ndu kakiane.”
5. Ngande wele ndo ambutshi aso wa ntondo mbaki l’onongo w’asui wele la nkumbo k’anto?
5 Jehowa kema la onongo wa asui w’efula wambonga deko aha nɛ asɔ. (2 Samuele 22:31) Anto wekɔ la etenyi kɛmɔtshi k’onongo wa asui asɔ. “Etema awo weli kolo watutshaka akambu wa ndjetete.” (Osambu 14:1) Wakasha ambutshi aso wa ntondo diangɔ tshɛ di’ɛlɔlɔ l’etatelo. Ɔtɔi wa dikambo diakawalɔmbamaka dia tetemala ngɛnangɛna la diangɔ sɔ aki monga la okitanyiya le Nzambi, koko Adama la Eva wakasɔnɛ yoho ya lɔsɛnɔ la ndjalɔmbɔla vɔamɛ aha la ekimanyielo ka Jehowa. Lam’ele ambutshi aso wa ntondo wakoke Jehowa ɔkɔngɔ, vɔ kotshikala kokele nto. Vɔ wakahombe mɛna pâ edja ndo nyɔi ndjakomɛ. Takahowɔ eongelo kɛsɔ ka kema kokele.—Etatelu 3:17-19; Romo 5:12.
6. Ɔkɛndɛ akɔna waki la Satana lo kɛnɛ kendana la etatelo k’asui?
6 Onto okina lele l’onongo wa etatelo k’asui tshɛ ele etongami ka lo nyuma kakayokomaka Satana Diabolo. Wakawosha lotshungɔ la sɔna kɛnɛ kalangande. Koko nde akakambe la lotshungɔ lɔsɔ lo yoho ya kɔlɔ l’oyango wa nde tɛmɔma, ko tete le Jehowa oto mbahomba tɛmɔma, koko aha ditongami diande. Satana mbakatshutshuya Adama la Eva dia vɔ tona ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa, watekana oko lo sala ngasɔ vɔ wakakoke ‘monga oko Nzambi, ndo mbeya akambo w’ɛlɔlɔ ndo wa kɔlɔ.’—Etatelu 3:5.
Jehowa oto mbele la lotshungɔ la nɔmbɔla
7. Etombelo wa kɔlɔ w’oma lo woho wakatɔmbɔkwɛ anto Jehowa mɛnyaka na?
7 Etombelo wa kɔlɔ w’oma lo ɔtɔmbɔkwɛlɔ mɛnyaka dia Jehowa Nkum’Olongo oto mbele la lotshungɔ la nɔmbɔla ndo paka ɛlɔmbwɛlɔ kande keto mbele ka dimɛna. Ɛnɔnyi nunu wambeta ɛnɛ wambɛnya dia Satana, lakakome “umbuledi a kete nye” akatondja ɛlɔmbwɛlɔ ka kɔlɔ, kele bu la losembwe, ndo ka ngala kele bu dimɛna kânga yema tshitshɛ. (Joani 12:31) Ɛlɔmbwɛlɔ kamboviya ndo ka kɔlɔ k’ana w’anto kele lo shɛngiya yaki Satana kambɛnya nto dia vɔ bu la akoka wa nɔmbɔla la losembwe. (Jeremiya 10:23) Omalɔkɔ, ɛlɔmbwɛlɔ tshɛ kahaye oma le Jehowa kayokita tatala. Ɔkɔndɔ w’ana w’anto wamboshikikɛ mɛtɛ ka dikambo sɔ.
8. Naa sangwelo diaki Jehowa otsha le weho tshɛ wa mandji y’ana w’anto, ndo ngande wayondokotsha sangwelo diakɔ?
8 Etena kɛnɛ kambotshikɛ Jehowa anto ɛnɔnyi nunu dia vɔ ndjalɔmbɔla aha l’ekimanyielo kande, nde aya la shadiya ya minya weho wa mandji shɔ tshɛ oma la nkɛtɛ ko ndjihɛnya la lowandji lande hita. Prɔfɛsiya kɛmɔtshi kendana la dikambo sɔ mbutaka ɔnɛ: “Lu nshi ya khumi ya dikanga yako [ewandji w’ana w’anto], [Nzambi] leli l’ulungu ayutundja diulelu [lowandji lande layɔlɔmbɔla Kristo] diahalanaki pundju. . . . Dio diayulanya waulelu ako tshe, diayâshila ushiki, ku dio diame diayushikikala pundju.” (Danyele 2:44) Ɛlɔmbwɛlɔ k’anto ndo k’ɛdiɛngɛ kayokomɛ ndo paka Diolelo dia l’olongo diaki Nzambi to mbayonga ndo mbayɔlɔmbɔlaka nkɛtɛ. Kristo mbayonga Nkumekanga ndo nde ayɔlɔmbɔla nde la anto wa kɔlamelo 144 000 wakɔsama oma la nkɛtɛ.—Enyelo 14:1.
Wahɔ wakokaso kondja oma lo asui
9, 10. Wahɔ akɔna wakakondja Yeso oma l’asui wakandasowe?
9 Ekɔ ohomba sɛdingola akoka wa wanɛ wayolɛ lo Diolelo dia l’olongo. Ntondotondo, Kristo Yeso akɛnya woho wakinde la akoka wa kotsha ɔkɛndɛ ande wa Nkumekanga. Nde aketsha ɛnɔnyi waheyama mbadia kâmɛ la Jehowa, asala lolango la She, ndo l’etena kɛsɔ nde aki “ukambi a komba.” (Tukedi 8:22-31) Etena kakawotɛ Jehowa dia nde ndja la nkɛtɛ, Yeso aketawɔ la lolango lande. Lam’akinde la nkɛtɛ, nde akayasha tshɛ dia mbewoya anto akina akambo wendana la lowandji ndo la Diolelo diaki Jehowa. Yeso akatotshikɛ sho tshɛ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo woho wakinde l’okitanyiya lo akambo tshɛ wendana la lowandji lɔsɔ.—Mateu 4:17; 6:9.
10 Yeso akahɛnyahɛnyama ndo l’ekomelo nde akadiakema. Lo edja tshɛ kakandakambaka olimu ande, nde akakoke mɛna asui tshɛ waki la anto. Onde woho wakandɛnyi anto wasowa ndo wakandasowe ndamɛ aki la wahɔ ɔmɔtshi le nde? Eelo. Heberu 5:8 mbutaka ɔnɛ: “Kuyanga ndi aki Ona [Nzambi], ndi akeki ndjala la ukitanyia lu akambu wakandasuwaka.” Akambo wakahomana la Yeso lam’akinde la nkɛtɛ wakôkimanyiya dia nde ndeka ndjadja lo dihole di’anto akina ndo dia nde ndeka mboka anto kɛtshi. Nde ndamɛ akasɛnɛ yoho ya lɔsɛnɔ lasɛna nkumbo k’anto. Nde akakoke mboka wanɛ wasowa kɛtshi ndo akakoke shihodia dimɛna ohomba wele la ɔkɛndɛ ande wa mbatshungola. Tende woho wakɛnya ɔpɔstɔlɔ Paulo dikambo sɔ lo dibuku dia Heberu ate: “Diaki la ndi dia nfanyema la anyandi lu akambu tshe, dia ndi ndjala olombedi a ladiku a ketshi la wa kolamelu l’ulimu a Nzambi, ne dia nambwela antu ulambu wa kolo yawo. Ne dia ndame akasuyama ndu akahimbama, mbeyandi nkimanyia wane wambuhimbama.” “Shu kema la olombedi a ladiku laheyi ntuka ketshi lu weodu asu, keli shu la olombedi a ladiku lakahimbama lu wehu tshe uku shu, keli kuntsha kolo. Okone tusukani la dihunga lu kiti ka diulelu ka ngandji ka mamba, ne dia shu mbukama ketshi, la dia shu mena ngandji ka mamba ka ntukimanyia l’etena la uhumba.”—Heberu 2:17, 18; 4:14-16; Mateu 9:36; 11:28-30.
11. Wahɔ akɔna wayokondja wanɛ wayonga nkumi ya dikanga la ɛlɔmbɛdi oma lo akambo wahomana lawɔ la nkɛtɛ?
11 Kɛsɔ mbakoka mbutama ndo lo dikambo dia anto 144 000 “wakasumbama” oma la nkɛtɛ dia tôlɛ kâmɛ la Kristo Yeso lo Diolelo dia l’olongo. (Enyelo 14:4) Vɔ tshɛ wakôtɔ oko anto la nkɛtɛ, wakole l’andja woludi l’asui ndo vɔamɛ wakasowe. Efula ka l’atei awɔ wakahɛnyahɛnyama ndo amɔtshi wakadiakema l’ɔtɛ wa nama olowanyi awɔ le Jehowa ndo l’ɔtɛ w’ɔnɛ vɔ mbayela Yeso. Koko, vɔ ‘komboka sɔnyi dia sambisha akambo wendana la Nkumɛwɔ ndo wakasowe l’ɔtɛ wa lokumu l’ɔlɔlɔ.’ (2 Timote 1:8) Akambo wâkomɛ la nkɛtɛ mbakimanyiyaka dia vɔ monga la akoka wa lânde dia vɔ ndjolombosha nkumbo k’anto oma l’olongo. Vɔ wakeke woho wa ndeka monga la kɛtshi, ɔlɔlɔ ndo monga la nsaki ka kimanyiya anto.—Enyelo 5:10; 14:2-5; 20:6.
Ɔngɛnɔngɛnɔ wa wanɛ wele la elongamelo ka nsɛna la nkɛtɛ
12, 13. Wahɔ akɔna wakoka kondja wanɛ wele l’elongamelo ka nsɛna la nkɛtɛ oma lo asui?
12 Onde asui wele l’etena kɛnɛ kokaka monga la wahɔ ɔmɔtshi le anto wele l’elongamelo ka nsɛna pondjo pondjo lo paradiso ka la nkɛtɛ aha la tata hemɔ, aha la monga la ekiyanu kana mvɔ? Lo mɛtɛ, kandji ndo shɔkɔ yela asui ekɔ awui wele onto hakoke kombola. Koko naka sho mbikikɛ asui asɔ, kete tayokoka ndowanya waonga aso w’ɛlɔlɔ ndo tayokoka monga la ɔngɛnɔngɛnɔ.
13 Lo dikambo sɔ, Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakasambiyama mbutaka ɔnɛ: “Naka nyu nyayusuwa di’akambu w’ololo, nyu nyayo[nga l’ɔngɛnɔngɛnɔ].” “Naka nyu nyambotengama dia lukumbu la Kristu, nyu nyeko la [ɔngɛnɔngɛnɔ].” (1 Petero 3:14; 4:14) “Lam’ayuwunyotenga, lam’ayuwunyusuya, lam’ayuwunyumamanyia wehu tshe w’akambu wa kolo dia dikambu diami, nyeko la otshoko. Nyongenengene, nyutamanya ngenangena, ne dia difutu dianyu dieko efula l’ulungu.” (Mateu 5:11, 12) “Untu lakik[ɛ ehemba ekɔ la ɔngɛnɔngɛnɔ], ne dia lam’ayunduleka ehimba wulu, ndi ayulungula dembo dia kusu dia lumu.”—Jakoba 1:12.
14. Lo yoho yakɔna yakoka asui mbisha atɛmɔdi waki Jehowa ɔngɛnɔngɛnɔ?
14 Ekɔ mɛtɛ dia, aha asui wakokaso mbikikɛ etena kɛnɛ mbatosha ɔngɛnɔngɛnɔ. Ɔngɛnɔngɛnɔ ndjaka lo mbeya dia tekɔ lo sowa nɛ dia tekɔ lo sala lolango laki Jehowa ndo tekɔ lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso. Ɛnyɛlɔ, lo ntambe ka ntondo, apɔstɔlɔ amɔtshi wakadjama lo lokanu ndo oma lâsɔ wakatɔlama la ntondo ka tuminadi ta lâdiko t’ase Juda ndo wakânyema nɛ dia vɔ wakasambishaka akambo wendana la Yeso Kristo. Wakâkɔmɔla ko oma lâsɔ vɔ mbakimɔ. Kakɔna kakawasale? Ɔkɔndɔ wa lo Bible mbutaka ɔnɛ: “Vo wakamo uma la ntundu k’embadi, watangenangena ne dia vo wakakuki dia monywama dia lukumbu loso.” (Etsha 5:17-41) Vɔ waki l’ɔngɛnɔngɛnɔ aha l’ɔtɛ wakawakɔmama kana wakawahɛnyahɛnyama lo demba, koko, nɛ dia vɔ wakashihodia dia akambo asɔ wakâkomɛ dikambo wakalame olowanyi awɔ le Jehowa ndo wakatayelaka Yeso lo wanya ande.—Etsha 16:25; 2 Koreto 12:10; 1 Petero 4:13.
15. Ngande wele mbikikɛ ehemba nshi nyɛ kokaka monga la wahɔ le so lo nshi yayaye?
15 Naka sho mbikikɛ ɔlɔshamelo ndo ɔhɛnyɔhɛnyɔ la dionga di’ɔlɔlɔ, kete dui sɔ koka tokimanyiya dia sho monga la ekikelo. Kɛsɔ ayotokimanyiya dia sho ndjokikɛ asui wayohomana laso lo nshi yayaye. Sho mbadiaka ɔnɛ: “Anyami, nyali ongenongeno tshe lam’ayunyutana wehu efula w’ehimba; Nyeyi nyati: Ehimbelu ka mbetawo kanyu katutungaka etetemalu.” (Jakoba 1:2, 3) Woho akɔ wâmɛ mbele, Romo 5:3-5 totɛka ɔnɛ: “Shu tatongenangenaka lu asui asu. Shu mbeyaka shati: Asui watutungaka etetemalu. Etetemalu atutungaka lokewo l’ololo, lokewo l’ololo atutungaka elungamelu. Elungamelu hatutsha sonyi.” Ɔnkɔnɛ, lo yɛdiko y’efula yakikɛso ehemba nshi nyɛ l’ɔtɛ wa yoho yaso ya lɔsɛnɔ y’Okristo, mbayotoleka monga la akoka wa mbikikɛ ehemba ekina lo dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ.
Jehowa ayotofuta
16. Kakɔna kayosalɛ Jehowa wanɛ wayonga nkumi ya dikanga ndo ɛlɔmbɛdi dia mbafuta lo menda asui wakakomɛ?
16 Kânga etena kashishaso diangɔ dia l’emunyi oma l’ɔlɔshamelo kana ɔhɛnyɔhɛnyɔ wahomana laso l’ɔtɛ wayelaso yoho ya lɔsɛnɔ l’Okristo, sho kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo mbeya dia Jehowa ayotofuta heyama. Ɛnyɛlɔ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akafundɛ anto amɔtshi waki l’elongamelo ka ntshɔ l’olongo ate: “Nyu . . . nyaketawo l’ongenongeno, nyakeyi nyati: Teko la diango diuleki ololo, diayushikikala pundju” oko anto wayolɛ lo Diolelo diaki Nzambi. (Heberu 10:34) Tokanyiya yema ɔngɛnɔngɛnɔ wayonga lawɔ etena kayowosha lonya dia mbela ɛtshɔkɔ wa diambo efula le anto wa la nkɛtɛ l’andja w’oyoyo l’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa ndo ka Kristo. Ɛtɛkɛta ɛnɛ waki ɔpɔstɔlɔ Paulo otsha le Akristo wa kɔlamelo wekɔ mɛtɛ: “Dimi lambukana nti: Asui wa kakiane hawedima la lutumbu layenama le su l’okongo diku.”—Romo 8:18.
17. Jehowa ayondosalɛ anto wele l’elongamelo ka nsɛna la nkɛtɛ wokambɛ la kɔlamelo etena kɛnɛ?
17 Woho akɔ wamɛ mbele, ɛngɔ tshɛ kakoka shisha wanɛ wele l’elongamelo ka nsɛna la nkɛtɛ kana kakokawɔ kimɔ la lolango lawɔ l’ɔtɛ wa kambɛ Jehowa, nde ayowakaloyadiɔ lo yɛdikɔ y’efula lo nshi yayaye. Nde ayowasha lɔsɛnɔ la pondjo ndo la kokele lo paradiso ka la nkɛtɛ. Lo andja w’oyoyo ɔsɔ, Jehowa “ayukitula asoi tshe lu ashu awo; nyoi hayuyala ntu, delu hadiuyala ntu, kuyanga ndjawi, kuyanga kandji.” (Enyelo 21:4) Ande daka dia dimɛna efula lee! Ndoko ɛngɔ kakokaso tshika l’andja ɔnɛ oyadi la lolango kana aha la lolango laso lo dikambo diaki Jehowa kakoka mbɛdima la lɔsɛnɔ la dimɛna efula la lo nshi yayaye layondosha ekambi ande wa kɔlamelo wakikɛ asui.
18. Daka diakɔna diakeketsha diatosha Jehowa lo Ɔtɛkɛta ande?
18 Ndoko sui diakokaso mbikikɛ etena kɛnɛ diayotoshimba dia sho ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo waki Nzambi. Lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’andja w’oyoyo mbayɔhɛna asui tshɛ. Isaya 65:17, 18 totɛka ɔnɛ: “Akambu wa ntundu wayuhamamela, hawuyuhwama ntu. Nyongenengene, nyuyali la ongenongeno wa pundju, ne dia kene kayangami ntunga.” Diakɔ diakate Jakɔba y’ɔnango Yeso la lo demba ate: ‘Tambonyotɛ shate: Wanɛ wakikɛ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ (Jakoba 5:11) Eelo, naka sho mbikikɛ asui wele l’etena kɛnɛ la kɔlamelo tshɛ, kete sho kokaka kondja ɛlɔlɔ oma ko kakianɛ ndo lo nshi yayaye.
Ngande wayoyokadimola?
• Ngande wakayotatɛ anto monga l’asui?
• Asui kokaka monga la wahɔ akɔna le wanɛ wayɔlɔmbɔla nkɛtɛ lo nshi yayaye ndo le anto wayɔsɛna la nkɛtɛ?
• Lande na kakokaso monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ oma ko kakianɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 18]
Ambutshi aso wa ntondo waki la nshi yayaye y’ɔngɛnɔngɛnɔ efula la ntondo kawɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Woho wakɛnyi Yeso anto wasowa akôkimanyiya dia nde ndjonga Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko w’ɔlɔlɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 22]
Apɔstɔlɔ ‘wakangɛnangɛna lo woho wakawasoyama l’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ’