Woho wakamatshungɔ oma lo shɔkɔ yaki lami lo nshi y’ɔlɔngɔlɔngɔ

Kɔndwama oma le Eusebio Morcillo

Lo Ngɔndɔ ka divwa 1993, lakatshu dia tembola lokanu lɔmɔtshi lakalamemaka wolo. Ɔkɔkɔ wakamatshu lɛkɔ aki dia batismu ka Mariví, kosɛmi ka womoto kaki lo lokanu. Ase lokanu ndo ewandji wa lokanu ɛmɔtshi wakendaka la dilɛmiɛlɔ tshɛ kɛnɛ kakamasalaka dikambo dia batismu ka kosɛmi kɛsɔ. La ntondo ka dimi nembetshiya woho wakatayotanemaka lo dihole sɔ, lekɔ lo nanga nyotɛ woho waki lɔsɛnɔ laso etena kakiso akɛnda.

LAKOTƆ lo wodja wa Espagne, Ngɔndɔ ka tanu 5, 1954 ndo laki ɔna l’enondo lo nkumbo kaso k’ana enanɛi. Mariví aki ɔna la tanu. Tshɛso ka womoto akatodia oko aseka Mupɛ wakayashaka efula l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ ɔsɔ ndo lakohɔ awui w’ɛlɔlɔ wa lo nshi yami ya dikɛnda lo woho wakamayashaka le Nzambi etena kakimi kâmɛ la tshɛmi kɛsɔ. Koko ambutshi aso kondjashaka l’akambo wa lo nyuma. Papa akakɔmɔlaka mama ndo sho ana mbala la mbala. Takikɔ wonya tshɛ la wɔma ndo laki la kandji efula woho wakamɛnaka Mama asowa.

Lakahomana nto l’awui akina wakambishaka pâ efula l’asolo la kalasa. Ombetsha aso ɔmɔtshi waki osasɛrdɔsɛ, akatɔkɔmɔlaka ɛtɛ l’ehele naka hatosha okadimwelo wa dimɛna. Osasɛrdɔsɛ okina akeyanaka la wolo l’ambeki etena kakandasalaka adevɔara awɔ kâmɛ la wɔ. Ndo nto, wetshelo w’aseka Mupɛ wele oko ifɛrnɔ wakatshindjaka wɔɔngɔ ndo wakambishaka wɔma. Kombeta edja, lakayotshikaka dia ndjasha l’awui wa Nzambi.

Lakayasha lo yoho ya lɔsɛnɔ ya kɔlɔ

Lam’ele dimi komonga ndoko la ɛlɔmbwɛlɔ ka lo nyuma, lakatatɛ mbetsha wenya kâmɛ la anto wakayashaka lo awui wa mindo ndo wa ngala lo ahole wakɛnyawɔ mishiki l’otsho. Mbala efula ata wakatombaka ndo takalɔka la tokuwa, la mɔlɔla, la elangi ndo la diangɔ dikina. Kânga mbakimi kondjatambiyaka la lolango lami lo ata asɔ, mbala kɛmɔtshi lakakɔmama ɛngɔ kɛmɔtshi aha la dimi mbeya.

L’ɔkɔngɔ diko, lakayotshikaka dia ntshɔ l’ahole wa ngasɔ ndo lakayoyangaka ahole wahomawɔ mishiki wahayakimɔ anto l’awui wa ngala. Koko kânga l’ahole asɔ, anto efula wakanɔka nɔɔnɔ dia wolo. Koko, lo dihole dia nɔɔnɔ dia wolo mbishami ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wɔladi wa lo yimba, diɔ diakayokonya dia mɛna alɔ wa wɛnɛna l’otsho ndo ɛkɛlɛkɛlɛ.

Kânga mbakimi komonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo yoho ya lɔsɛnɔ shɔ, lakakotola kosɛmi ka pami José Luis ndo ɔngɛnyi ami Miguel lo yoho yakɔ ya lɔsɛnɔ. Kâmɛ la ɛlɔngɔlɔngɔ ekina efula wa l’Espagne wa lo nshi shɔ, takayakimɔ tshɛ lo awui wa kɔlɔ. Lakahombaka sala suke la dui tshɛ dia kondja akuta wa somba nɔɔnɔ dia wolo. Lakashisha nɛmɔ diami tshɛ.

Jehowa ambokimanyiya

L’etena kɛsɔ, lakasawola mbala efula l’asekami awui wendana la Nzambi ndo la oyango wa lɔsɛnɔ. Lakatatɛ nyanga Nzambi lo tayangaka onto lakokami kɛnɛmɔlɛ nsaki yami. Lakɛnyi dia osekami ɔmɔtshi la l’olimu lakawelɛka Francisco aki la lɔkɛwɔ lotshikitanyi la l’anto akina. Akɛnamaka dia nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ, aki onto la losembwe, aki ɔlɔlɔ, ɔnkɔnɛ, lakɔshi yɛdikɔ ya mbotɛ kɛnɛ tshɛ kaki l’otema ami. Francisco aki Ɔmɛnyi ɔmɔtshi wa Jehowa, ndo nde akambisha Tshoto y’Etangelo yaki la sawo diakatɛkɛtaka dikambo dia nɔɔnɔ dia wolo.

L’ɔkɔngɔ wa dimi mbadia sawo sɔ, lakalɔmbɛ Nzambi dia nde kimanyiyami lo mbotɛ ɔnɛ: “Nkumadiɔndjɔ, dimi mbeyaka dia wɛ ekɔ, ndo dimi nangaka keya ndo sala lolango layɛ. Okimanyiya lam’alangɛ!” Francisco nde la Ɛmɛnyi ekina wakakambe la Bible dia keketshami ndo wakambisha ekanda ekina w’Ɛmɛnyi wa Jehowa dia dimi tadia. Lakayoshihodiaka dia vɔ waki lo mbishami ekimanyielo kakamalɔmbɛ Nzambi. Kombeta edja, lakatatɛ mbewoya angɛnyi ami ndo José Luis akambo wakam’ekaka.

Lushi lɔmɔtshi lam’akatatombe oma lo kɔsɛrɛ ka mishiki wa rɔkɛ dimi la angɛnyi ami amɔtshi, lakayakakitola la olui w’angɛnyi ami ɔsɔ. Lakâsɛdingola oko onto lele bu l’olui awɔ, ko lakɛnyi dia taya la lɔkɛwɔ la kɔlɔ efula l’ɔtɛ wa nɔɔnɔ dia wolo diakatanɔka. L’etena kɛsɔ lakɔshi yɛdikɔ ya tshika yoho ya lɔsɛnɔ shɔ ndo lakayokoma Ɔmɛnyi wa Jehowa.

Lakalɔmbɛ Francisco Bible, ko nde akambishatɔ ndo dibuku La vérité qui conduit à la vie éternelle.a Etena kakamadia daka diaki Nzambi dia kitola asɔi tshɛ ndo minya nyɔi, lakashikikɛ dia lambotana akambo wa mɛtɛ wakoka tshungola anto. (Joani 8:32; Enyelo 21:4) L’ɔkɔngɔ diko, lakayɔtɔka lo losanganya lɔmɔtshi la Ɛmɛnyi wa Jehowa lo Mbalasa ka Diolelo. Lɔngɛnyi ndo wangasanu wakamɛnyi lɛkɔ akamambiya heyama.

Oko wakamalomɔlomɔka dia mbewoya asekami kɛnɛ kakamatɛna lo Mbalasa ka Diolelo, lakatshumanya aha la tshimbatshimba José Luis ndo angɛnyi ami dia mbatɛ akambo akɔ. Nshi ngana tsho l’ɔkɔngɔ, sho tshɛ takɔtɔ lo losanganya lɔmɔtshi. Ɔna womoto ɔmɔtshi lakadjasɛ l’okala waki lo ntondo kaso akatɔkɛngaka. Nde mɛtɛ akâmbe heyama dia mɛna olui w’ɛlɔngɔlɔngɔ waki la avo w’etale efula, koko nde akasale la wolo diaha kadimɔ nto dia tenda. Nde akahombe mamba efula etena kakataye nto lo Mbala ka Diolelo lomingu lakayele, nɛ dia mbala kɛsɔ takalɔtɛ akɔti ndo kravatɛ.

Yema tshitshɛ oma lâsɔ, dimi la Miguel takɔtɔ nto lo losanganya l’otshimbedi l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ndoko lushi lakatɛnyi dikambo dia ngasɔ, mbuta ate nkumbo ka mɛtɛ k’anto la ɔnango kokengami la anto wa nɔnga tshɛ. Ndo dui diakaleke tambiya ele, losanganya lɔsɔ lakasalema lo dihole dia tɔkɛnyɔ diakatasale kɔsɛrɛ ka mishiki wa rɔkɛ. Koko lo diaaso sɔ, dionga diaki l’anto ndo mishiki wakatoke wakatɔngɛnyangɛnya.

Anto wa l’olui aso tshɛ wakatatɛ mbeka Bible. Ngɔndɔ oko enanɛi l’ɔkɔngɔ, mbuta ate lo Ngɔndɔ k’esambele 26, 1974, dimi la Miguel takabatizama. Dimi la nde taki onto l’onto l’ɛnɔnyi 20. Asekaso akina anɛi wakayobatizamaka ngɔndɔ ngana tsho l’ɔkɔngɔ. Wetshelo wa lo Bible wakamakondja wakatshutshuya dia tatɛ kimanyiya mama lakadisowɛka edja efula la hemɔ la tolimulimu ta lo ngelo ndo dia mbêwoya awui wendana la mbetawɔ kami k’oyoyo. Takayongaka la diɔtɔnganelo dia dimɛna efula dimi la nde. Laketshaka nto wenya efula dia kimanyiya akosɛmi w’apami la wa wamato.

L’edjedja ka wonya, mama nde la akosɛmi tshɛ, onyake ɔtɔi la pami wakayekaka akambo wa mɛtɛ wa lo Bible ndo wakayobatizama oko Ɛmɛnyi wa Jehowa. Lo 1977, lakayotshukaka Soledad. Nde mbaki ɔna womoto lakâmbe heyama lam’akandatɛnyi mbala ka ntondo lo Mbalasa ka Diolelo. Lo ngɔndɔ ngana tsho, dimi lande takakome ambatshi mboka, oko welɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa wanɛ wasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ lo tena tshɛ.

Lakimi ɔmɔtshi la ngandji ambotshungɔ

Kosɛmi ka womoto le Mariví wakeyana la nde la wolo lam’akinde êke dikɛnda, ndo awui wakôkomɛ asɔ waki la shɛngiya ya kɔlɔ efula lo lɔsɛnɔ lande. Etena kakinde l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, nde akayasha lo yoho ya lɔsɛnɔ ya kɔlɔ, mbuta ate akayasha lo nɔɔnɔ dia wolo, lo wovi ndo lo monanyi. Lam’akinde la ɛnɔnyi 23, wakawodje lo lokanu, ndo lɛkɔ nde akatotetemala la yoho ya lɔsɛnɔ ya kɔlɔ shɔ.

L’etena kɛsɔ, lakakambaka oko omendji w’otshimbedi, mbuta ate okambi weteta w’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Lo 1989, wakatome dimi la Soledad lo ɛtshi ka nkɛtɛ ka lɛnɛ akadjama Mariví lo lokanu. Lâsɔ ko ewandji mala mbɔkɔsɔla ɔnande ndo dui sɔ diakawosha okiyanu efula ndo nde akɛnyi dia ndoko ohomba wa nde tetemala nsɛna. Lushi lɔmɔtshi, lakatshu towenda ndo lakɔlɔmbɛ dia sho mbeka Bible ko nde aketawɔ. L’ɔkɔngɔ wa sho mbeka ngɔndɔ ɔtɔi nde akatshike dia nɔ nɔɔnɔ dia wolo ndo mfɔka. Laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ heyama dia mɛna woho wakawosha Jehowa wolo wa nde sala etshikitanu ɛsɔ lo lɔsɛnɔ lande.​—Heberu 4:12.

Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa nde tatɛ mbeka Bible, Mariví akatatɛ sambisha asekande ndo ewandji wa lo lokanu akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Kânga mbakawongaka mbotondja oma lo lokanu lɔnɛ ko mbɔtɔla lo lokanu lokina, nde akatetemala l’olimu ande wa sambisha. Lo lokanu lɔmɔtshi nde akakome polo lo sambisha lo soko la soko. L’edja k’ɛnɔnyi efula, Mariví akatatɛ mbeka l’ase lokanu efula Bible lo nkanu yotshikitanyi.

Lushi lɔmɔtshi Mariví akambewoya nsaki kande ka nambola Jehowa lɔsɛnɔ lande ndo batizama. Koko takinde la lotshungɔ la tomba oma lo lokanu, ndo ndoko onto laki l’etei ka lokanu laketawɔma dia mbôbatiza. Nde akanyomokikɛ nto ɛnɔnyi ɛnɛi lo lokanu la kɔlɔ lɔsɔ. Kakɔna kakôkimanyiya dia nama mbetawɔ kande? Lo wonya akɔ wâmɛ wakasalaka etshumanelo kaki lo ngelo kɛsɔ losanganya, mbakandavusolaka nde lawɔ ekongelo kakɔ kâmɛ kɛsɔ lo viudu yande ya lokanu. Nde aki nto l’ekongelo ka wekelo wa Bible w’onto ndamɛ ndo ka nɔmbaka mbala la mbala.

L’edjedja ka wonya, wakayɔsɛkɔlaka Mariví lo lokanu lakalamemaka wolo ndo laki la pisinɛ l’etei. Nde akɛnyi dia lokanu l’oyoyo lɔsɔ lakakoke mbosha diaaso dia nde batizama. Ndo kɛsɔ mbakasalema, nɛ dia wakayoshaka Mariví lotshungɔ la nde batizama. Ndo kɛsɔ mbakayokonya dia dimɛ sala sawo dia batismu kande. Laki kâmɛ la nde l’etena koleki tshɛ ohomba ka lo lɔsɛnɔ lande.

L’ɔtɛ wa lɔsɛnɔ la mindo laki lande ntondo, Mariví akɔsɛ hemɔ ka SIDA. Koko lɔkɛwɔ lande la dimɛna akayokonyaka dia nde tomba esadi oma lo lokanu. Nde akatombe lo Ngɔndɔ ka sato 1994, akayodjasɛka la mama ndo akayoyashaka efula l’awui w’Okristo lo lɔsɛnɔ lande polo etena kakandayovɔka ɛnɔnyi ehende l’ɔkɔngɔ.

Woho wakamalɛndja tokanyi ta kɔlɔ taki lami

Ndo dimi lawɔ kopandɔ tshɛ lo tshɛ etombelo wa kɔlɔ w’oma lo yoho ya lɔsɛnɔ yaki lami ntondo. Woho wakapɛnyahɛnya papa ndo yoho ya lɔsɛnɔ yaki lami etena kakimi l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi akonge la shɛngiya ya kɔlɔ efula lo lɔsɛnɔ lami. L’opalanga ami, lakayaokaka tena efula oko onto lele la onongo ɔmɔtshi ndo dimi kondjaɔsaka la nɛmɔ. L’etena kɛmɔtshi lakayɔkɔmɔ heyama. Koko, Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakakimanyiya efula dia ndɔshana la tokanyi ta kɔlɔ tɔsɔ. Woho wakamakanaka yimba mbala la mbala la avɛsa wele oko Isaya 1:18 ndo Osambu 103:8-13 akakimanyiya l’ɛnɔnyi efula wakete dia dimi kitshakitsha tokanyi taki lami ta ndjashaka onongo.

Dɔmbɛlɔ ekɔ ehomɔ kekina kakambisha Jehowa dia dimi ndɔshana la tokanyi taki lami ta ndjaɔsaka oko onto laha la nɛmɔ. Mbala efula lakalɔmbaka Jehowa l’asɔi lo washo. Ɔnkɔnɛ, ɛtɛkɛta wele lo 1 Joani 3:19, 20 wakakeketsha. Divɛsa sɔ mbutaka ɔnɛ: “Dia akambu ane mbeyasu shati: Wa mete mbesu, tayushikike etema asu la ntundu kandi. Ne dia naka etema asu wambutamia, [Nzambi] ndeka etema asu wuki. Ndi mbeyaka akambu tshe.”

Lam’ele lakalɔmbaka Nzambi l’otema ɔtɔi ndo la ‘solo diambatɛ,’ lakayoshihodiaka dia dimi kema onto l’anyanya oko wakamafɔnyaka ntondo. Bible shikikɛka wanɛ tshɛ wayanga Jehowa dia nde hatone wanɛ wayatshumoya l’otema ɔtɔi oma lo lɔkɛwɔ laki lawɔ ntondo ndo wambotshika lɔkɛwɔ lakɔ dia sala lolango lande.​—Osambu 51:17.

Etena tshɛ kakamongaka la tâmu l’otema, lakayangaka dia ndodia yimba yami la tokanyi t’amɛna, mbuta ate woho w’awui wa lo nyuma wɔkɔndwami lo Filipi 4:8. Lakakimɛ l’ɔtɛ Osambu 23 ndo Dako dia Yeso dia lo dikona. Etena tshɛ kakandjɛka tokanyi ta kɔlɔ lo yimba, lakasalaka dia shila ɛtɛkɛta wele lo avɛsa asɔ. Ekanelo ka yimba kɛsɔ kakanyaka tokanyi ta kɔlɔ lo yimba yami, akakimanyiyaka efula djekoleko l’etsho wakamahombaka djɔ.

Lakakondja ekimanyielo kekina oma le wadɛmi ndo oma le Akristo akina wambotshunda lo nyuma. Kânga mbele ntondo aki wolo le mi dia mbetawɔ ɛtɛkɛta awɔ w’ekeketshelo, Bible akakimanyiya dia shihodia dia ngandji ‘mbetawɔka akambo tshɛ.’ (1 Koreto 13:7) Ndo aha la tâmu, lakayekaka yema yema l’okitshakitsha tshɛ dia mbetawɔ wɛɔdu ami.

Wahɔ ɔmɔtshi wakamakondja oma lo woho wakimi la tokanyi ta kɔlɔ, ele woho wakamalɔshana la dikambo sɔ akakimanyiya dia monga omendji weteta wele la solo dia kɛtshi otsha le anto. Dimi la wadɛmi tambetsha onto l’onto suke l’ɛnɔnyi 30 oko ekambi wa lokumu l’ɔlɔlɔ wa lo tena tshɛ. Ɔngɛnɔngɛnɔ wonga lami lo kambɛ anto akina kimanyiyakami dia minya tokanyi ta kɔlɔ tonga lami ndo diaha wohwelo w’awui wa kɔlɔ wakamasalaka ntondo tshindjami wɔɔngɔ efula.

Etena kokami sso l’ɔkɔngɔ ndo kakanyiyami ɛlɔ kɛnɛ ɛtshɔkɔ tshɛ wambomokondja oma le Jehowa, dimi tshutshuyamaka dia mbuta woho wakate omembi w’esambo ɔnɛ: “Utema ami, utumbuli [Jehowa]! . . . One latukudimanyiyaka kolo yaye tshe, ndu latokonoyaka hemo yaye tshe; One latushimbelaka lumu laye uma lu difuku, latukulembeka dembo dia kusu dia ketshi la ngandji ka shikaa.”​—Osambu 103:1-4.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 30]

Lakayaokaka mbala efula oko onto lele la onongo ɔmɔtshi ndo dimi kondjaɔsaka la nɛmɔ. Koko, Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakakimanyiya efula dia ndɔshana la tokanyi ta kɔlɔ tɔsɔ

[Esato wa lo lɛkɛ 27]

Kosɛmi José Luis ndo osekami Miguel wakayele ɛnyɛlɔ kami ka kɔlɔ ndo k’ɔlɔlɔ

[Osato wa lo lɛkɛ 28]

Nkumbo kaki Morcillo lo 1973

[Osato wa lo lɛkɛ 29]

Etena kaki Mariví lo lokanu

[Osato wa lo lɛkɛ 30]

Dimi la wadɛmi Soledad