Toyange ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi lo akambo tshɛ
“[Nzambi], eli [Nzambi k]asu pundju, pundju. Ndi ayuyala olombodi asu pundju.”—OSAM. 48:14.
1, 2. Bonde kahombaso mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa l’ɔtɛ wa sho ndjaɛkɛ lo lomba laso hita ndo ambola akɔna wonyiyama?
ETENA kasɛdingolaso akambo wele anyanya kana wele wâle, sho kokaka ndjakesa esadi eto. (Tuk. 12:11) Naka sho nangaka mɛtɛ sala dikambo dimɔtshi diakoka Okristo disala, kete mbala efula etema aso totetawoyaka dia sho sala. (Jer. 17:5, 9) Diakɔ diele omembi w’esambo akɛnya lomba laki lande etena kakandalɔmbɛ Jehowa ate: “Utumi usasi aye la mete kaye, wanombole.” (Osam. 43:3) Nde akayaɛkɛka le Jehowa, koko aha lo lomba lande hita laki la elelo, ndo nde akakokaka mendɛ le kiɔkɔ yoleki dimɛna dia kondja ɛlɔmbwɛlɔ. Lo ɛnyɛlɔ ka omembi w’esambo, sho la dia mendɛka le Nzambi dia kondja ɛlɔmbwɛlɔ.
2 Ko lande na kahombaso mendɛ le Jehowa dia kondja ɛlɔmbwɛlɔ? Etena kakɔna kahombaso kiyanga? Waonga akɔna wahombaso monga la wɔ dia sho kondja wahɔ oma lɔkɔ ndo ngande watɔlɔmbɔla Jehowa ɛlɔ kɛnɛ? Tayanga sɛdingola ambola asɔ w’ohomba efula lo sawo nɛ.
Lande na kahombaso ndjaɛkɛ lo ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa?
3-5. Ɛkɔkɔ akɔna watotshutshuya dia sho ndjaɛkɛ tshɛ lo ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa?
3 Jehowa ekɔ Shɛso ka l’olongo. (1 Kor. 8:6) Nde teyaka sho tshɛ dimɛna dimɛna ndo kokaka mbadia kɛnɛ kele l’etema aso. (1 Sam. 16:7; Tuk. 21:2) Nkumekanga Davidi akatɛ Nzambi ate: “We mbeyaka lam’atumudjaseka ndu lam’atumunelaka, we manaka tukanyi tami tshe fundu. Nduku diui diatuyalaka l’unyo ami, ku we atadimani fundu, we [Jehowa].” (Osam. 139:2, 4) Lam’ele Jehowa teyaka dimɛna, shi aha la tâmu nde kokaka mbeya kɛnɛ koleki dimɛna le so? Lâdiko dia lâsɔ, Jehowa ekɔ la lomba laha la elelo. Nde mɛnaka dikambo tshɛ, mendaka l’ɛse k’otema w’onto tshɛ ndo mbeyaka etombelo w’akambo oma k’etatelo kawɔ. (Is. 46:9-11; Romo 11:33) Nde ekɔ “[Nzambi], ɔtɔi akɔ wa nkanga lomba.”—Romo 16:27, Dyookaneelo dy’Oyooyo.
4 Lâdiko dia lâsɔ, Jehowa tokaka ngandji ndo tena tshɛ nde tokombolɛka kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ. (Joa. 3:16; 1 Joa. 4:8) Oko wende Nzambi ka ngandji, nde ekɔ la lokaho oya le so. Ombeki Jakɔba akafunde ate: “Losha cɛɛ la mamba, ndo woshasha cɛɛ wa kokele njaaka oma l’olongo, oma lee [Nzambi] ontongi w’esase wa l’olongo.” (Jak. 1:17, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Wanɛ wetawɔ dia nɔmbwama oma le Nzambi kondjaka wahɔ efula oma lo lokaho lande.
5 L’ekomelo, teye dia Jehowa ekɔ kanga wolo tshɛ. Lo kɛnɛ kendana la dikambo sɔ, omembi w’esambo akate ate: “One latudjaseka lu ekumbelu ka Khum’Ulungu, kayuyala lu didjidji dia Kanga-Wulu-Tshe. Dimi latutaka dia [Jehowa] nti: Ndi keli eshamelu kami la lungeli lami, [Nzambi k]ami katumekamaka.” (Osam. 91:1, 2) Etena kayelaso ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa, sho nyangaka eshamelo oma le Nzambi kahakoke kita tatala. Oyadi sho mbohomanyi la ɔlɔshamelo, Jehowa ayotosukɛ. Nde hetawɔ dia sho kɔmɔ demba. (Osam. 71:4, 5; Adia Tukedi 3:19-26.) Eelo, Jehowa mbeyaka, nangaka ndo ekɔ la wolo wa tosha kɛnɛ koleki dimɛna le so. Ayonga mɛtɛ dui di’enginya naka sho mɔnyɔla ɛlɔmbwɛlɔ kande. Ko lâsɔ, etena kakɔna keso l’ohomba wa ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi na?
Etena kakɔna keso l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ na?
6, 7. Tena diakɔna dieso l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa?
6 Lo mɛtɛ, tekɔ l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ lo lɔsɛnɔ laso l’otondo, oma ko dikɛnda edja ndo lo nshi y’osombe. Omembi w’esambo akate ate: “[Nzambi], eli [Nzambi k]asu pundju, pundju. Ndi ayuyala olombodi asu pundju.” (Osam. 48:14) Lo ɛnyɛlɔ k’omembi w’esambo, Akristo wele la lomba hawotshike pondjo dia mendɛ le Nzambi dia nde mbalɔmbɔla.
7 Lo mɛtɛ, ekɔ tena dimɔtshi dieso l’ohomba wa wanyandja w’ekimanyielo. Tena dimɔtshi sho mbeyaka diɛnɛ la “fono,” ɛnyɛlɔ, ɔlɔshamelo, hemɔ kɛmɔtshi ka wolo, kana shisha olimu aso la shashimoya. (Osam. 69:16, 17) Lo tena dia ngasɔ, sho kokaka sambema lo ndjaɛkɛ le Jehowa, tele la eshikikelo ɔnɛ nde ayotokeketsha dia sho mbikikɛ ndo ayotɔlɔmbɔla dia sho mbɔsa tɛdikɔ t’ɛlɔlɔ. (Adia Osambu 102:17.) Koko tekɔ nto l’ohomba w’ekimanyielo lo tena dikina. Ɛnyɛlɔ, etena kasambishaso asukanyi aso lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo, tekɔ l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa naka sho nangaka dia esambishelo kaso monga l’etombelo w’ɛlɔlɔ. Ndo etena tshɛ kahombaso mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi, ɛnyɛlɔ, yendana la tɔkɛnyɔ, ɔlɔtɔ kana ɔlɔngɔswɛlɔ wa divo, angɛnyi, olimu, kalasa, kana oseka dikambo dikina tshɛ, tayosala akambo la lomba naka sho ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa. Lo mɛtɛ, tekɔ l’ohomba wa ɛlɔmbwɛlɔ l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ laso.
Wâle waya lo tona dia nyanga ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi
8. Tshelo yaki Eva ya ndɛ olowa wakasekɛma akayɛnya?
8 Koko, tohɔ dia sho la dia mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa. Nzambi hototshutshuya dia nyanga ɛlɔmbwɛlɔ kande naka hatokilange. Onto la ntondo lakasɔnɛ diaha ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa aki Eva, ndo ɛnyɛlɔ kande tɛnyaka woho wakoka yɛdikɔ ya ngasɔ monga l’etombelo wa kɔlɔ. Tokanyiya nto dia kɛnɛ kakalembetshiyaka yɛdikɔ shɔ. Eva akale olowa wakasekɛma nɛ dia nde akalange ‘ndjala oko Nzambi, lo mbeya akambo w’ɛlɔlɔ ndo akambo wa kɔlɔ.’ (Etat. 3:5) Lo sala ngasɔ, nde akayadje ndamɛ lo dihole diaki Nzambi lo mbɔsa tɛdikɔ ta kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ lo dihole dia nde ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa. Ɔnkɔsɔ mbakandatɔmbɔkwɛ lowandji laki Jehowa. Nde akakombola monga owandji ande hita. Adama w’omɛnde akayoyelaka mboka kakɔ kâmɛ k’ɔtɔmbɔkwɛlɔ.—Romo 5:12.
9. Naka sho tona atɔndɔ wa Jehowa, kakɔna kasalaso mɛtɛ ndo bonde kele ɔsɔ ekɔ dui dioleki enginya?
9 Ɛlɔ kɛnɛ, naka hatetawe ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa, kete sho lawɔ tayoyokoma lo ndjoka lowandji lande ɔkɔngɔ. Ɛnyɛlɔ, tokanyiya dikambo di’onto lenda esato wɛnyawɔ anto etakataka. Naka nde ekɔ lo ndjaekesanyiya l’Akristo wa lo etshumanelo, kete nde mbeyaka atɔndɔ waki Jehowa lo dikambo sɔ. Akambo wa mindo hawohombe kânga nimwama kana mendama la nsaki ka dieyanelo dia mindo. (Ef. 5:3) Etena katona onto atɔndɔ waki Jehowa, nde mɔnyɔlaka lowandji Lande ndo litonaka. (1 Kor. 11:3) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ dikambo di’enginya nɛ dia oko wakadite Jeremiya, “untu . . . lam’atundokendakendaka, ndi ndame heyi nombola ekulu andi.”—Jer. 10:23.
10. Bonde kahombaso kamba la lotshungɔ laso la nsɔna lo yoho ya dimɛna?
10 Anto amɔtshi mbeyaka mbidja ɛtɛkɛta waki Jeremiya tâmu lo kanyiya ɔnɛ lam’ele Jehowa akatosha lotshungɔ la nsɔna, nde hatotanya lo woho wakambaso la lɔ. Koko, tatohɛke dia lotshungɔ lakatosha Jehowa lekɔ tshondotondo y’ɔkɛndɛ ndo ya woshasha le so. Tayokoya la Nzambi l’ɔtɛ w’akambo watɛkɛtaso ndo wasalaso. (Romo 14:10) Yeso akate ate: “Ne dia unyo atoteketaka uma lu efula k’akambu weli l’utema.” Nde akate nto ate: “Uma l’utema katutumbaka tukanyi ta kolo, diakanelu, luseka, munanyi, uvi, omenyi wa kashi, la dimamanyelu.” (Mat. 12:34; 15:19) Ɔnkɔnɛ, ɛtɛkɛta ndo etsha aso mɛnyaka kɛnɛ kele l’etema aso. Vɔ mɛnyaka kɛnɛ keso mɛtɛ. Diakɔ mbele Okristo wele la lomba pombaka nyanga ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa lo akambo tshɛ. Lo sala ngasɔ, Jehowa ayowɔsa oko ‘onto lele l’otema wosembwe’ ndo ayowosalɛ kɛnɛ ‘kele ɔlɔlɔ.’—Osam. 125:4.
11. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɔkɔndɔ w’ase Isariyɛlɛ?
11 Tohɔ ɔkɔndɔ w’ase Isariyɛlɛ. Etena kakasalaka wodja ɔsɔ ɛsɔnwɛlɔ w’amɛna lo kitanyiya wadjango waki Jehowa, nde akâkokɛka. (Jas. 24:15, 21, 31) Koko mbala la mbala, vɔ wakakambaka la lotshungɔ lawɔ lo yoho ya kɔlɔ. Lo nshi ya Jeremiya, Jehowa akate lo dikambo diawɔ ate: “Vo kununga, kumpuke atui. Vo wakakendakenda lu tukanyi tawo ndu lu saki y’etema awo wa kolo, wakakalula ekongokongo, kuntsho utsha la ntundu.” (Jer. 7:24-26) Ande lonyangu lee! Ɔnkɔnɛ, tatotonake pondjo ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa dikambo di’ɔtɛ wolo aso kana dia ndjangɛnyangɛnya ndo kɛndakɛnda lo ndjela tokanyi taso shoamɛ ko ndjokoma ‘lo kalola ɛkɔngɔkɔngɔ lo dihole dia ntshɔ otsha la ntondo.’
Kakɔna kalɔmbama dia kitanyiya alako waki Nzambi?
12, 13. a) Dionga diakɔna diatokimanyiya dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa? b) Bonde kele mbetawɔ ohomba?
12 Ngandji kokaso Jehowa totshutshuyaka dia sho mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ kakinde. (1 Joa. 5:3) Koko, Paulo akatɛkɛta dia dikambo dimɔtshi diahombaso sala lam’akandate ate: “Ne dia shu tatokendakendaka la mbetawo, aha la loseno.” (2 Kor. 5:6, 7) Lande na kele mbetawɔ ohomba? Eelo, Jehowa tɔlɔmbɔlaka “lu mbuka y’akambu w’ololo,” koko mboka shɔ hayotokonya dia sho monga la ɔngɔnyi kana la dihole dia woke lo andja ɔnɛ. (Osam. 23:3) L’ɔtɛ wa dikambo sɔ, washo aso wa mbetawɔ la dia shikikɛma lo difuto dia lo nyuma diahakoke mbɛdikama diaya oma l’olimu wakambɛso Jehowa. (Adia 2 Koreto 4:17, 18.) Ndo mbetawɔ tokimanyiyaka dia sho ngɛnangɛna kânga la yema ya diangɔ di’ohomba diasukɛ lɔsɛnɔ diele laso.—1 Tim. 6:8.
13 Yeso akɛnya ɔnɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ nembetshiyaka monga la yimba ya ndjahombia yokakatanyemi la mbetawɔ. (Luka 9:23, 24) Atɛmɔdi amɔtshi wa kɔlamelo waketawɔ dia ndjahombia lo yɛdikɔ y’efula, lo mbikikɛ wola, ɛhɛnyɔhɛnyɔ, dikanyiyakanyiya, ndo kânga asui wa wolo. (2 Kor. 11:23-27; Eny. 3:8-10) Paka mbetawɔ ka wolo mbatokimanyiya dia sho mbikikɛ awui asɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ. (Jak. 1:2, 3) Mbetawɔ ka wolo tokimanyiyaka dia sho mbetawɔ ɔnɛ ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa mboleki nshi tshɛ dimɛna. Tɔ kekɔ nshi tshɛ dikambo di’ɔlɔlɔ aso. Sho bu kânga la yema ya tâmu dia mbetawɔ ɔnɛ difuto dia wanɛ wakikɛ la kɔlamelo tshɛ ndeka asui wa tshenyitenyi la fwa.—Heb. 11:6.
14. Lande na kakahombe Hangara monga la okitshakitsha?
14 Tɔsɛdingole nto ohomba wa okitshakitsha lo kɛnɛ kendana la ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa. Ɛnyɛlɔ kaki Hangara, okambi wa womoto waki Sara mɛnyaka dikambo sɔ. Etena kaki Sara ekomba, nde akasha Abarahama Hangara, ko Hangara akatshu diemi. Oma lâsɔ, Hangara akatatɛ monga la ndjambiya otsha le nkumɛnde ka womoto kaki ekomba. Etombelo wakayala ele, Sara “akatatela mbûtshela [akambo] la ngala,” ko Hangara akalawɔ. Ondjelo ɔmɔtshi waki Jehowa akahomana la nde ndo akawotɛ ate: “Ukaluli utsha le khumeye. Utuyakitshakitsha la ntundu kandi.” (Etat. 16:2, 6, 8, 9) Ondo Hangara akakombola woho ɔmɔtshi w’ɛlɔmbwɛlɔ. Lo sala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la ɛlɔmbwɛlɔ kaki ondjelo, Hangara akahombe sɛka dionga diande di’otako. Hangara akasale la okitshakitsha tshɛ kɛnɛ kakawotɛ ondjelo ndo ɔnande la pami, mbuta ate, Ishamɛlɛ akotɔ lo luudu la dipɛma la she lo lotui tshitshi.
15. Kɔndɔla akambo amɔtshi wele mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa mbeyaka tɔlɔmba dia sho monga l’okitshakitsha ɛlɔ kɛnɛ.
15 Ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa nembetshiyaka nto monga la okitshakitsha. Anto amɔtshi mbeyaka mbetawɔ kanyi y’ɔnɛ woho ɔmɔtshi wa kɛnyɔ yangɛnangɛnawɔ yekɔ lo nyangiya Jehowa. Ondo Okristo ɔmɔtshi akanyangiya onto ɔmɔtshi ndo ekɔ l’ohomba wa nɔmba kɛtshi. Kana ondo nde akasale munga kɛmɔtshi ndo ekɔ l’ohomba wa kisuya. Ko kayotota naka onto ɔmɔtshi ambosala pɛkato ka woke na? Nde la dia ndjakitshakitsha ndo mbishola pɛkato kande le dikumanyi. Onto ɔmɔtshi kokaka kânga mbitshanyema oma lo etshumanelo. Dia nde kawoyama lo etshumanelo, nde pombaka kadimola otema l’okitshakitsha tshɛ ndo mboka awui wa kɔlɔ ɔkɔngɔ. Lo akambo wa weho ɛsɔ, ɛtɛkɛta wa lo Tukedi 29:23 mbishaka ekeketshelo. Vɔ mbutaka ɔnɛ: “Utaku w’untu atûkitshakitshaka. Keli kanga ndjakitshakitsha l’utema atutumbwamaka.”
Ngande watɔlɔmbɔla Jehowa?
16, 17. Ngande wakokaso kondja wahɔ oma lo Bible oko wetɔ kiɔkɔ y’ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi?
16 Kiɔkɔ yoleki ohomba ya ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi ele Bible, mbuta ate, Ɔtɛkɛta ande wakasambiyama. (Adia 2 Timote 3:16, 17.) Dia sho nyomoleka kondja wahɔ oma l’Ɔtɛkɛta ɔsɔ, tatokongake dia paka dikambo diambotomba ko sho ndjoyanga ɛlɔmbwɛlɔ oma lo Afundelo. Koko toyale la mbekelo ka mbadiaka Bible lushi la lushi. (Osam. 1:1-3) Lo sala ngasɔ mbayotoyaekesanyiya la ɛkɛtaka wakasambiyama ɛsɔ. Tokanyi ta Nzambi tayokoma tokanyi taso ndo sho tayoyala suke dia shika ekolo la ntondo ka ekakatanu wa shashimoya.
17 Lâdiko dia lâsɔ, ekɔ ohomba kana yimba la kɛnɛ kadiaso oma lo Afundelo ndo nɔmba lo yoho yɔtɔnɛ la dui sɔ. Etena kakanaso yimba lo avɛsa wa lo Bible, sho sɛdingolaka woho wakokaso kamba la wɔ l’akambo amɔtshi wa shikaa wa lo lɔsɛnɔ. (1 Tim. 4:15) Etena kahomanaso la ekakatanu wa wolo, sho nɔmbaka Jehowa ekimanyielo ndo ɛlɔmbwɛlɔ keso latɔ ohomba lo dɔmbɛlɔ. Nyuma ka Jehowa kayotokimanyiya dia sho mbohɔ atɔndɔ wambotoshilaka la mbadia w’oma lo Afundelo kana w’oma lo ekanda walembetshiya Bible wayotokimanyiya.—Adia Osambu 25:4, 5.
18. Lo toho takɔna takamba Jehowa la nkumbo kaso k’Akristo k’anto l’ɔnangɔ dia tɔlɔmbɔla?
18 Nkumbo kaso k’Akristo k’anto l’ɔnango kekɔ kiɔkɔ kina nto yakokaso nyanga ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa. Etenyi kɛmɔtshi k’ohomba ka nkumbo k’anto l’ɔnango kɛsɔ ele ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ kâmɛ la onyimpala awɔ, mbuta ate Olui-walɔmbɔla, watosha mbo ya ndɛ ya lo nyuma mbala la mbala oma lo tshimbo y’abuku ndo ya dikongelo dia nsanganya ya lo etshumanelo ndo nsanganya ya weke. (Mat. 24:45-47; ɛdika la Etsha 15:6, 22-31.) Oma lâdiko dia lâsɔ, ekɔ Akristo wambotshunda lo nyuma l’atei wa nkumbo k’Akristo k’anto l’ɔnango kɛsɔ, djekoleko dikumanyi diele la akoka wa mbisha ekimanyielo ndo alako w’oma lo Afundelo. (Is. 32:1) Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka wele l’atei wa nkumbo y’Akristo vɔ lawɔ wekɔ kiɔkɔ y’ekimanyielo. Ambutshi awɔ wele ambetawudi wekɔ ewandji wakâsɔnɔlɛ Nzambi wakeketshamawɔ nshi tshɛ dia nyangaka ɛlɔmbwɛlɔ.—Ef. 6:1-3.
19. Ɛtshɔkɔ akɔna wakondjaso lo woho watetemalaso nyanga ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa?
19 Eelo, Jehowa toshaka ɛlɔmbwɛlɔ lo toho efula ndo sho la dia sala la wolo dia kondja wahɔ oma lo ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ. Lam’akandatɛkɛta dia etena kaki ase Isariyɛlɛ la kɔlamelo, nkumkenga Davidi akate ate: “We keli ekila, we katudjaseka lu diandu dia Isariyele. Washesu wakekamaka le ye. Vo wakakekamaka ku we akâtshungulaka. Vo wakalelaka la ntundu kaye, wakashimbamelaka; vo wakakekamaka ku vo kumbutshama sonyi.” (Osam. 22:3-5) Naka sho ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa la wɛkamu tshɛ, kete sho lawɔ ‘hatototshama sɔnyi.’ Hatotoshisha elongamelo kaso. Naka sho ‘ndjakimɔ le Jehowa,’ l’ɔtɛ wa sho ndjaɛkɛ lo lomba laso hita, kete tayokondja ɛtshɔkɔ efula oma ko kakianɛ. (Osam. 37:5) Ndo naka sho tetemala la esakelo kaso ka lowango la kɔlamelo tshɛ, kete ɛtshɔkɔ ɛsɔ wayoyala waso lo pondjo pondjo. Nkumekanga Davidi akafunde ate: “[Jehowa] atulangaka sambu k’ololo. Ndi hatosekaka ekilami andi. Antu w’ololo watulamemaka pundju, . . . Antu w’ololo wayukita kete, wayudjaseka loko pundju.”—Osam. 37:28, 29.
Onde wɛ kokaka nembetshiya?
• Lande na kɛkamaso ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa?
• Kakɔna kayotokomɛ naka sho tona ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa?
• Naa akambo amɔtshi wele Akristo l’ohomba w’okitshakitsha?
• Ngande watɔlɔmbɔla Jehowa ɛlɔ kɛnɛ?
[Esato wa lo lɛkɛ 8]
Onde sho mendɛka le Jehowa l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ laso?
[Osato wa lo lɛkɛ 9]
Eva akatɔmbɔkwɛ lowandji laki Jehowa
[Osato wa lo lɛkɛ 10]
Naa dionga diaki Hangara l’ohomba naka nde akahombe ndjela ɛlɔmbwɛlɔ k’ondjelo?