BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w08 5/15 lk. 7-11
  • Totetemale sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Totetemale sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • “Nyulangi atunyi anyu”
  • Lande na kahombaso dimanyiyanaka?
  • ‘Nyotshike nomboshana’
  • Woho wahombaso salɛka anto akina akambo
  • Tosalɛke anto akina kɛnɛ kele ɔlɔlɔ tena tshɛ
  • Dako dioleki alako tshɛ
    Onto loleki woke lo tena tshɛ
  • Dako dia lɔɔka dia lo Dikona
    Yeso ekɔ mboka, mɛtɛ ndo lɔsɛnɔ
  • Lo kɛnɛ kendana la woho wa salɛ anto akina akambo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
  • Tokimwane oma k’ɛse otema
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
w08 5/15 lk. 7-11

Totetemale sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ

‘Nyotetemale sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.’​—LUKA 6:35.

1, 2. Lande na kele salɛ anto akina ɔlɔlɔ mbeyaka monga tshondo y’okakatanu?

SALƐ anto akina ɔlɔlɔ kokaka monga tshondo y’okakatanu. Mbeyaka monga ko wanɛ wasalɛso ɔlɔlɔ hawotosalɛ ɔlɔlɔ. Kânga mbasalaso la wolo dia sambisha anto “lukumu l’ololo la lutumbu la [Nzambi]” la Ɔnande, vɔ mbeyaka monga la wendjodi kana bu la lowando. (1 Tim. 1:11) Anto akina mɛnyaka dia vɔ wekɔ “atunyi wa utamba [w’asui] wa Kristu.” (Fil. 3:18) Oko weso Akristo, ngande wahombaso mbasalɛ akambo?

2 Yeso Kristo akatɛ ambeki ande ate: ‘Nyotetemale mboka atunyi anyu ngandji ndo nyâsalɛke kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.’ (Luka 6:35) Nyɛsɔ tɔsɛdingole dimɛna dimɛna dako sɔ. Tayokondja wahɔ nto oma lo akambo akina wakatɛkɛta Yeso lo kɛnɛ kendana la salɛ anto akina ɔlɔlɔ.

“Nyulangi atunyi anyu”

3. a) Ta lo tshena pe kɛnɛ kakate Yeso kele lo Mateu 5:43-45 lo ɛtɛkɛta ayɛ hita. b) Kanyi yakɔna yendana la anto waki komonga ase Juda yaketshaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda wa lo ntambe ka ntondo?

3 Lo Dako diande dia diambo dia lo dikona, Yeso akatɛ ampokami ande dia vɔ nanga atunyi awɔ ndo nɔmba dikambo dia anto wakâhɛnyahɛnyaka. (Adia Mateu 5:43-45.) Wanɛ wakahokamɛka Yeso lo diaaso sɔ, waki ase Juda wakeyaka dimɛna didjango diaki Nzambi diata ɔnɛ: “Tukaluyaki kolo lu kolo, tuyalaki la ukumba le asi wudja aye. Keli ulangaki unyaye uku ayalangaye.” (Lew. 19:18) Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda wa lo ntambe ka ntondo waketshaka dia “asi wudja aye” ndo “unyaye” ɔsɔ akendanaka paka la ase Juda. Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakalɔmbaka di’ase Isariyɛlɛ kakitɔna la wedja ekina, koko kanyi ya kɔlɔ yakayodiangana y’ɔnɛ anto tshɛ waki komonga ase Juda waki atunyi ndo ase Isariyɛlɛ wakahombe mbahetsha.

4. Ngande wakahombe ambeki waki Yeso salɛ atunyi awɔ akambo?

4 Koko, Yeso akate ate: “Nyulangi atunyi anyu, nyolombele wane watunyusuyaka.” (Mat. 5:44) Ambeki ande wakahombe salɛ atunyi awɔ akambo la ngandji. Lo ndjela Luka, Yeso akate ate: “Dimi lambunyutela, nyu wane wuka, nti: Nyulangi atunyi anyu, nyutsheli wane wanyuhetsha ololo. Nyotshokole wane watunyundjaka mananu; nyolombeli wane watunyotengaka.” (Luka 6:27, 28) Lo ɛnyɛlɔ k’anto amɔtshi wa lo ntambe ka ntondo wakakambe la dako diaki Yeso sɔ, sho ‘salɛka wanɛ watohetsha ɔlɔlɔ’ lo mbasalɛka awui w’ɔlɔlɔ kânga mbatosalɛwɔ kɔlɔ. Sho ‘tshɔkɔlaka wanɛ watodja mananu’ lo tɛkɛta lawɔ lo yoho ya dimɛna. Ndo sho ‘nɔmbaka dikambo dia wanɛ watohetsha’ lo tɔhɛnyahɛnya lo demba kana lo toho tokina. Alɔmbɛlɔ asɔ mɛnyaka dia sho nangaka atunyi aso, nɛ dia sho nɔmbaka Jehowa dia wanɛ watohetsha kadimola etema ndo sala akambo wakoka mbakimanyiya dia mbetawɔma le Jehowa.

5, 6. Lande na kahombaso nanga atunyi aso?

5 Lande na kahombaso nanga atunyi aso? Yeso kadimolaka lo dimbola sɔ ɔnɛ: “Nyu nyayuyala ana wa Shenyu le l’ulungu.” (Mat. 5:45) Naka sho kitanyiya dako sɔ, kete tayokoma “ana” waki Nzambi, nɛ dia sho mbokoyaka Jehowa ɔnɛ “[l]atuhutuyaka unya le antu wa kolo ndu le antu w’ololo, ndu atutumaka mvula le antu w’ololo ndu le antu wa kolo.” Oko wadiɛnya ɔkɔndɔ wa Luka, Nzambi “eko la memaka le wane wahuki lusaka ndu le antu wa kolo.”​—Luka 6:35.

6 Lo tɔtɔmiya ohomba wa ambeki ande ‘tetemala nanga atunyi awɔ,’ Yeso akate ate: “Naka nyu nyatulangaka wane watunyulangaka, nyayuyala la difutu diakona? Ndu elungudi w’elambu hawututshaka osoku uka? Naka nyu nyatemulaka anyanyu atu, dikambu diakona diatunyutshaka diulekinyu antu akina? Ndu asi wedja hawututshaka osoku uka?” (Mat. 5:46, 47) Naka sho nangaka paka wanɛ watolanga ato, kete hatotokoka kondja ndoko “difutu” kana mbetawɔma oma le Nzambi. Kânga anongodi w’elambo wakahetshamaka oma le anto, wakalangaka anto wakawaokaka ngandji.​—Luka 5:30; 7:34.

7. Lande na kele hatonga dui dia lânde naka tayoshaka paka ‘anangɛso’ ato mɔyɔ?

7 Mɔyɔ wakalekaka mbishana ase Juda waki la tshɛkɛta “ki.” (Emb. 19:20; Joa. 20:19) Ɔsɔ aki yoho mɔtshi yakombolɛ onto lakawashaka mɔyɔ yônge y’ɔlɔlɔ, lokolo l’ɔlɔlɔ ndo lɔsɛnɔ la dimɛna. Hatonga ‘dui dia lânde,’ naka tayoshaka paka wanɛ wɔsaso ɔnɛ wekɔ ‘anangɛso’ ato mɔyɔ. Oko wakadiɛnya Yeso, ndo “asi wedja” mbatosalaka ngasɔ.

8. Kakɔna kakakeketsha Yeso anto dia sala etena kakandate ɔnɛ: ‘Nyu pombaka monga kokele’?

8 L’ɔtɛ wa pɛkato kakatahowɔ, ambeki waki Kristo hawokoke monga kokele ndo aha la diwadi. (Romo 5:12) Koko, Yeso akakomiya etenyi ka dako diande sɔ lo mbuta ate: “Nyoyaale kokele, ɔnkɔɔnɛ wele Shɛnyu ka l’olongo kokele.” (Mat. 5:48, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Lo dako sɔ, nde akakeketsha ampokami ande dia vɔ mbokoya Jehowa ‘Shɛwɔ lele l’olongo,’ lo mbokana ngandji lo yoho ya kokele, mbuta ate lo mbokaka ndo atunyi awɔ ngandji. Sho lawɔ pombaka sala ngasɔ.

Lande na kahombaso dimanyiyanaka?

9. Kakɔna kalembetshiya etelo kata ɔnɛ: “Otokimwe abasa aso”?

9 Sho tetemalaka sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ etena kadimanyiyaso ɔnɛ lambotosalɛ kɔlɔ la kɛtshi tshɛ. Etenyi kɛmɔtshi ka dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diaki Yeso kekɔ la ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Otokimwe abasa aso, woho wakimwɛso sho lawɔ wanɛ wakolama abasa aso.” (Mat. 6:12, NW) Lo mɛtɛ, kɛsɔ hendana la kimwɛ abasa wa falasa. Evanjiliɔ wa Luka mɛnyaka dia “abasa” wakatɛkɛta Yeso lanɛ ele pɛkato, nɛ dia vɔ mbutaka ɔnɛ: “Utudimanyia kolo yasu, ne dia ndu shu tatudimanyiaka untu tshe leli lasu dikambu.”​—Luka 11:4.

10. Ngande wakokaso mbokoya Nzambi lo kɛnɛ kendana la dimanyiyana?

10 Sho pombaka mbokoya Nzambi, ɔnɛ letawɔ dimanyiya atshi wa kɔlɔ wayatshumoya. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Nyukani ketshi, nyuyali la memakana, nyudimanyiani uku akanyudimanyiya [Nzambi] dikambu dia Kristu.” (Ef. 4:32) Omembi w’esambo Davidi akembe ate: “[Jehowa] keli kanga ketshi la ngandji ka mamba. Ndi huki kele esadi, ambulula too la ngandji ka shikaa. . . . Ndi hatututshelaka uku kolo yasu, kuyanga ntufuta uku ehedia asu. . . . Uku wanganyi ehutwelu la edjelu, mbatundutanganyiyaka ehedia asu etali. Uku atusambaka umbutshi an’andi, mbatusambaka [Jehowa] wane watuwukaka woma, ne dia ndi mbeyaka uma lu na akatatungama. Ndi atuhoka ati: Ditshu mbesu.”​—Osam. 103:8-14.

11. Nzambi waa na wadimanyiyande?

11 Nzambi dimanyiyaka paka wanɛ watodimanyiyaka wanɛ wâsalɛ kɔlɔ. (Mako 11:25) Dia tɔtɔmiya dikambo sɔ, Yeso akakotsha ate: “Ne dia naka nyu nyambudimanyia antu kolo yawo, ndu Shenyu leli l’ulungu ayunyudimanyia. Keli naka nyu hanyudimanyia antu kolo yawo, keti ndu Shenyu leli l’ulungu hunyudimanyia kolo yanyu.” (Mat. 6:14, 15) Eelo, Nzambi dimanyiyaka paka wanɛ wetawɔ dimanyiya anto akina. Ndo yoho mɔtshi ya tetemala sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ele lo kitanyiya dako nɛ diaki Paulo: “Uku akanyudimanyia [Jehowa] kolo, dieli la nyu, ndu nyu dia nyimanyiana kolo.”​—Kol. 3:13.

‘Nyotshike nomboshana’

12. Dako diakɔna diakasha Yeso lo kɛnɛ kendana la nombosha anto akina?

12 Yoho kina ya sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ mɛnyama lo Dako dia lo dikona etena kakatɛ Yeso ampokami ande dia vɔ tshika dia nombosha anto akina ndo oma lâsɔ, nde akakambe la wɛɛla ɔmɔtshi wa dimɛna efula dia tɔtɔmiya dikambo sɔ. (Adia Mateu 7:1-5.) Nyɛsɔ tɔsɛdingole kɛnɛ kakalange Yeso mbuta etena kakandate ate: ‘Nyotshike nomboshana.’

13. Ngande wakakoke ampokami waki Yeso ‘tetemala kimwanɛ’?

13 Evanjiliɔ wa Mateu mɛnyaka dia Yeso akate ate: ‘Nyotshike nomboshana diaha nyu lawɔ nomboshama.’ (Mat. 7:1) Lo ndjela Luka, Yeso akate ate: ‘Nyotshike nomboshana diaha nyu lawɔ nomboshama, nyotshike manyana diaha nyu lawɔ manyama ndo nyotetemale kimwanɛ ko wayonyokimwɛ.’ (Luka 6:37) Afarisɛ wa lo ntambe ka ntondo wakalomboshaka la ngala tshɛ lo ndjela mbekelo yawɔ yahɔtɔnɛ l’Afundelo. Anto tshɛ wakahokamɛka Yeso wakasalaka dui sɔ wakahombe ‘tshika nomboshana.’ Koko, vɔ wakahombe ‘tetemala kimwanɛ,’ mbuta ate dimanyiya anto akina munga yawɔ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akasha dako dia woho akɔ wâmɛ oko wakatadiɛnyi la diko.

14. Lo dimanyiyaka anto, ambeki waki Yeso wakahombe tshutshuya anto dia sala na?

14 Lo dimanyiya anto, ambeki waki Yeso wakahombe tshutshuya anto dia vɔ dimanyiyanaka. Yeso akate ate: “Ne dia wayala akambu anyu uku walanyu akambu awo. Wayunyedikela diango uku awaedikelanyu.” (Mat. 7:2) Tayona kɛnɛ konɛso lo kɛnɛ kendana la woho wasalɛso anto akina akambo.​—Ngal. 6:7.

15. Ngande wakɛnya Yeso dia ekɔ kɔlɔ nomboshana?

15 Tohɔ dia la oyango wa mɛnya dia nombosha anto akina ekɔ kɔlɔ, Yeso akate ate: “Ukundi enaye fumvufumvu lu su dia unyaye, keli we hakani dia wima utamba weli lu su diaye? Ukundi eyaye mvutela unyaye wati: Ela nkutundja fumvufumvu lu su diaye, lam’eli wima utamba lu su diaye weme?” (Mat. 7:3, 4) Onto lalanga nombosha anto akina mɛnaka fumbufumbu yele lo “su” dia ɔnango. Onto lalombosha ɔnango mɛnyaka mɛtɛ dia ɔnango bu la ekanelo k’ɔlɔlɔ. Kânga mbele munga mbeyaka monga ka tshitshɛ oko fumbufumbu, onto lalomboshana mbokielɛka ɔnɛ “wima utamba.” Nde nyangaka dia kimanyiya ɔnango dia nde monga la ekanelo k’ɔlɔlɔ, koko nde hayange dia sala dui sɔ lo yoho ya dimɛna.

16. Lande na kakokaso mbuta dia Afarisɛ waki la “wima utamba” lo washo awɔ?

16 Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda mbakalekaka nombosha anto akina. Ɛnyɛlɔ: Etena kakate pami kaki tshungu kakakɔnɔ oma le Kristo ɔnɛ Yeso akaye mɛtɛ oma le Nzambi, Afarisɛ wakawotɛ vate: “We akuto paka lu akambu wa kolo atu, ku we ambutetsha uka?” (Joa. 9:30-34) Lo kɛnɛ kendana la akoka wa nombosha anto dimɛna lo ndjela kanyi yaki Jehowa, Afarisɛ waki la “wima utamba” lo washo awɔ ndo waki totshungu. Ɔnkɔnɛ Yeso akate ate: “We kanga lukesu, ntundu utayatundjisha wima utamba uma lu su diaye. Ku kuyenyi ololo dia ntundja fumvufumvu yeli lu su dia unyaye.” (Mat. 7:5; Luka 6:42) Naka tambɔsa yɛdikɔ ya sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo salɛ anto akina akambo lo yoho ya dimɛna, kete hatotongaka suke dia nomboshana lo nyangaka nshi tshɛ fumbufumbu ya didjidji yele lo sso dia ɔnangɛso. Koko, tayeya dia sho tshɛ kema kokele ndo omalɔkɔ, sho pombaka mbewɔ dia nombosha asekaso ambetawudi.

Woho wahombaso salɛka anto akina akambo

17. Lo ndjela Mateu 7:12, ngande wahombaso salɛka anto akina akambo?

17 Lo Dako dia lo dikona, Yeso akɛnya dia Nzambi kɛnɛmɔlaka dionga diele oko ombutshi etena kakadimolande alɔmbɛlɔ w’ekambi ande. (Adia Mateu 7:7-12.) Akakoke mɛtɛ dia Yeso mbisha ɔlɛmbɛ ɔnɛ wendana la lɔkɛwɔ: “Nyutsheli antu akambu tshe uku alanganyu vo nyutshela.” (Mat. 7:12) Paka naka sho salɛka wanyaso anto akambo lo yoho shɔ mbakokaso mɛnya dia tekɔ ambeki wa mɛtɛ waki Yeso Kristo.

18. Ngande wakɛnya “elembe” dia sho pombaka salɛ anto akina akambo lo yoho yalangaso vɔ tosalɛ?

18 L’ɔkɔngɔ wa nde mbuta dia sho pombaka salɛka anto akina akambo lo yoho yalangaso vɔ tosalɛ, Yeso akakotsha ate: “Diui so dieko utundu w’elembe la aui wa amvutshi.” Etena kasalɛso anto akina akambo lo yoho yakɛnya Yeso, sho salaka akambo lo yoho yɔtɔnɛ la “elembe,” mbuta ate efundelo wakenga abuku wa lo Bible oma lo dibuku dia Etatelu polo lo Euhwelu k’Elembe. Lâdiko dia vɔ mɛnya sangwelo diaki Jehowa dia tondja kanula yakahombe minya akambo wa kɔlɔ, abuku asɔ mɛnyaka Ɛlɛmbɛ wakasha Nzambi wodja wa Isariyɛlɛ lo tshimbo ya Mɔsɛ lo 1513 N.T.D. (Etat. 3:15) Ndo nto, Ɛlɛmbɛ wakɛnyaka hwe di’ase Isariyɛlɛ wakahombe monga la losembwe, takawahombe monga la shɔnɔdi ndo wakahombe salɛ anto wakasowaka ndo angɛndangɛnda ɔlɔlɔ.​—Lew. 19:9, 10, 15, 34.

19. Ngande wɛnya “amvutshi” dia sho pombaka sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ?

19 Lo tɛkɛta dikambo dia “amvutshi,” Yeso akatɛkɛtaka dikambo dia abuku wa prɔfɛsiya wa lo Afundelo wa lo Hɛbɛru. Vɔ wekɔ la prɔfɛsiya yendana la Mɛsiya yakakotshama le Kristo. Abuku asɔ mɛnyaka nto dia Nzambi tshɔkɔlaka anto ande etena kasalawɔ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo ande ndo kasalɛwɔ anto akina akambo lo yoho ya dimɛna. Ɛnyɛlɔ, prɔfɛsiya k’Isaya kakasha ase Isariyɛlɛ dako nɛ: “[Jehowa] kata okone ati: nyuyeli akambu w’usimbwi, nyutshi akambu w’ololo. . . . Untu latutshaka osoku eli la otshoko, ndu on’a untu latushikikalaka leko, . . . latushimbaka lunya landi diaha lo ntsha kolo.” (Is. 56:1, 2) Eelo, Nzambi nongamɛka di’ekambi ande tetemala sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.

Tosalɛke anto akina kɛnɛ kele ɔlɔlɔ tena tshɛ

20, 21. Ngande wakasale elui w’anto etena kakawoke Dako diaki Yeso dia lo dikona, ndo lande na kahombayɛ kana yimba la awui wele lɔkɔ?

20 Tambɔsɛdingola paka awui angana ato oma lo awui w’ohomba wakate Yeso lo Dako diande dioleki tshɛ dia lo dikona. Kânga mbediɔ ngasɔ, sho kokaka mboka esadi eto kɛnɛ kakasale ampokami ande lo diaaso sɔ. Afundelo wakasambiyama mbutaka ɔnɛ: “Lam’akashili Jesu mvuta aui aso, elui a waki w’antu wakambi dia wetshelu andi, ne dia ndi akawaetsha uku kanga aui, aha uku afundji awo.”​—Mat. 7:28, 29.

21 Aha la tâmu, Yeso Kristo aki mɛtɛ “Undaki a Mamba” wakalakema. (Is. 9:6) Dako dia lo dikona ekɔ ɛnyɛlɔ koleki kɛnya woho wakeyaka Yeso yoho yɔsa She lele l’olongo akambo. Lâdiko di’awui wambotɔsɛdingola, sawo sɔ diakatɛkɛta awui efula lo kɛnɛ kendana la ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ, woho wahombaso mbewɔ awui wa mindo, wahombaso salaka awui w’ɔlɔlɔ, kɛnɛ kahombaso sala dia monga la lotui tshitshi ndo la nshi yayaye y’ɔngɛnɔngɛnɔ kâmɛ la awui akina efula. Lande na kahayadia nto Mateu tshapita 5 polo 7 dimɛna dimɛna ndo l’ekimanyielo ka dɔmbɛlɔ? Kana yimba lo alako w’amɛna efula wakafundama lɔkɔ. Kamba la kɛnɛ kakate Kristo lo Dako diande dia lo dikona lo lɔsɛnɔ layɛ. Lo sala ngasɔ, mbayoyoleka monga l’akoka wa ngɛnyangɛnya Jehowa, salɛ anto akina akambo lo yoho ya dimɛna ndo tetemala sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.

Ngande wayoyokadimola?

• Ngande wahombaso salɛ atunyi aso akambo?

• Lande na kahombaso dimanyiyanaka?

• Kakɔna kakate Yeso lo kɛnɛ kendana la nombosha anto?

• Lo ndjela Mateu 7:12, ngande wahombaso salɛ anto akina akambo?

[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 10]

Onde wɛ mbeyaka lande na kakate Yeso ɔnɛ: ‘Nyotshike nomboshana’?

[Osato wa lo lɛkɛ 8]

Lande na kahombaso nɔmba dikambo dia wanɛ watɔhɛnyahɛnya?

[Osato wa lo lɛkɛ 10]

Onde wɛ salɛka anto akina akambo nshi tshɛ lo yoho yalangayɛ vɔ kosalɛ?

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto