Waonga wahombaso ndjela
‘Oyele losembwe, omamemelo wa Nzambi, mbetawɔ, ngandji, ekikelo la memakana.’—1 TIM. 6:11.
1. Sha ɛnyɛlɔ ka kɛnɛ kalembetshiya tshɛkɛta “ndjela.”
KAKƆNA kakoyɛ lo yimba etena kokayɛ tshɛkɛta “ndjela”? Ondo wɛ kokaka kanyiya kɛnɛ kakete lo nshi ya Mɔsɛ etena ‘kakayele’ alembe w’ase Edjibito ase Isariyɛlɛ, koko wakatolanyema lo Ndjale ka Beela. (Etum. 14:23) Kana wɛ kokaka mbohɔ wâle wakakokaka pomana l’onto laki kondjaka osekande l’okonda l’Isariyɛlɛ w’edjedja. Nde akahombaka ndawɔ esadi eto l’osomba ɔmɔtshi l’atei w’esomba w’eshamelo esamalo wakasɔnama. Naka nde halawe, kete “osomboyishi a dikila mbeyaka mbuyela lam’endi la kele. . . . Ndi mbeyaka mbunda la mbudiaka.”—Euh. 19:6.
2. a) Difuto diakɔna diakelɛ Nzambi Akristo amɔtshi dia vɔ ndjela? b) Elongamelo kakɔna kasha Jehowa Akristo efula ɛlɔ kɛnɛ?
2 Otshikitanyi la bɛnyɛlɔ di’oma lo Bible dia la diko ndo, nyɛsɔ tɔsɛdingole dionga di’ɔlɔlɔ diaki la ɔpɔstɔlɔ Paulo lakate ate: “Dimi lambusamanya utsha lu dihuli diatamatshu, dia nungula difutu dia leta l’uma l’ulungu, lakambeti [Nzambi] le Kristu Jesu.” (Fil. 3:14) Bible mɛnyaka dia lofulo la tshɛtshɛ l’Akristo w’akitami 144000, mbidja ndo Paulo mbayolongola difuto dia lɔsɛnɔ la l’olongo. Vɔ wayolɛ kâmɛ la Yeso Kristo lo Diolelo diande di’ɛnɔnyi kinunu lâdiko dia nkɛtɛ. Ande oyango wa diambo wakayadjɛ anto asɔ wakelamɛ oma le Nzambi dia ndjela lee! Koko, efula ka Akristo wa mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ wekɔ l’elongamelo kana l’oyango wotshikitanyi la wɔsɔ. Jehowa mbashaka la ngandji tshɛ kɛnɛ kakashisha Adama la Eva, mbuta ate elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo lo paradiso ka la nkɛtɛ wele l’alemba wa kokele.—Eny. 7:4, 9; 21:1-4.
3. Ngande wakokaso mɛnya lowando laso lo ngandji k’otamanya kaki Nzambi?
3 Anto wele atshi wa pɛkato hawokoke kondja lɔsɛnɔ la pondjo oma lo welo wadjawɔ dia sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. (Is. 64:6) Onto kokaka kondja lɔsɛnɔ la pondjo paka lo monga la mbetawɔ lo yɛdikɔ yoludi la ngandji ya panda yakɔshi Nzambi oma lo tshimbo ya Yeso Kristo. Kakɔna kahombaso sala dia sho mɛnya lowando laso lo ngandji k’otamanya kaki Nzambi? Dui dimɔtshi diahombaso sala ele kitanyiya didjango nɛ: ‘Oyele losembwe, omamemelo wa Nzambi, mbetawɔ, ngandji, ekikelo la memakana.’ (1 Tim. 6:11) Naka sho sɛdingola waonga anɛ, kete ɔmɔmɔ wa l’atei aso ayokoka mbɔsa yɛdikɔ ya tetemala mbâyela ‘dimɛna dimɛna.’—1 Tes. 4:1.
‘Toyele losembwe’
4. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo ɔnɛ ekɔ ohomba ‘ndjela losembwe,’ ndo naa wanya wa ntondo wahomba onto takola?
4 Lo mikanda ande ehende wakandafundɛ Timɔtɛ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akashile waonga wahombaso ndjela, ndo mbala tshɛ nde akadimola ‘losembwe’ ntondo. (1 Tim. 6:11; 2 Tim. 2:22) Ndo nto, lo avɛsa akina, Bible tokeketshaka mbala la mbala dia ndjela losembwe. (Tuk. 15:9; 21:21; Is. 51:1) Yoho mɔtshi ya tatɛ sala dikambo sɔ ele lo ‘mbeka dia mbeya Nzambi ɔtɔi ka mɛtɛ ndo Yeso Kristo lakandatome.’ (Joa. 17:3) Ndjela losembwe ayotshutshuya onto dia mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi, mbuta ate ndjâtshumoya oma lo pɛkato y’edjedja ndo ‘kalola’ dia sala lolango laki Nzambi.—Etsha 3:19.
5. Kakɔna kahombaso sala dia sho tetemala mbetawɔma le Nzambi?
5 Miliyɔ y’anto watayele losembwe l’otema ɔtɔi wambokimɔ nsɛnɔ yawɔ le Jehowa ndo wambɛnya ndjakimɔ kɛsɔ lo batizama l’ashi. Naka wɛ aya Okristo wambobatizama, onde wɛ ambokanyiyaka dia yoho yakiyɛ ya lɔsɛnɔ pombaka mɛnya dia wɛ ekɔ lo ndjela losembwe? Yoho mɔtshi yakokayɛ mɛnya dikambo sɔ ele lo sɛdingola oma l’ekimanyielo ka Bible kɛnɛ kele “ololo la kolo” etena kahombayɛ mbɔsa tɛdikɔ ta lo lɔsɛnɔ. (Adia Heberu 5:14.) Ɛnyɛlɔ, naka wɛ ekɔ Okristo w’onyemba wambokoka tshukana, onde wɛ amboyashikikɛ tshɛ lo tshɛ dia mbewɔ dia mɛnyanya ngandji ka lam’asa pami la womoto l’onto ɔmɔtshi lele kema Okristo wambobatizama? Wɛ ayewɔ dui sɔ naka wɛ ndjela losembwe.—1 Kor. 7:39.
6. Ndjela mɛtɛ losembwe mendanaka la na?
6 Monga onto ɔlɔlɔ tshikitana la ndjaɔsa oko onto ɔlɔlɔ kana ndjala ‘ɔlɔlɔ wa tshambandeko.’ (Und. 7:16) Yeso akate diaha kɛnɛmɔla yoho ya dionga sɔ dia mbɔsama oko onto loleki anto akina. (Mat. 6:1) Ndjela mɛtɛ losembwe mendanaka l’otema, mbuta ate minya tokanyi, waonga, eyango ndo nsaki ya kɔlɔ. Naka sho tetemala sala dikambo sɔ, kete hatotosala pɛkato ya weke. (Adia Tukedi 4:23; ɛdika la Jakoba 1:14, 15.) Ndo nto, Jehowa ayotɔtshɔkɔla ndo ayotokimanyiya etena kayelaso waonga akina w’Akristo w’ohomba.
‘Toyele omamemelo wa Nzambi’
7. Kakɔna kalembetshiya ‘omamemelo wa Nzambi’?
7 Omamemelo wa Nzambi nembetshiyaka ndjâkimɔ ndo monga la kɔlamelo le nde l’otema ɔtɔi. Diksiɔnɛrɛ dimɔtshi dialembetshiya Bible mɛnyaka dia tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi ɔnɛ “omamemelo wa Nzambi” l’Ɔtɛtɛla nembetshiyaka “ngandji k’ɔlɔlɔ ndo k’oshika ka wɔma wa Nzambi.” Mbala efula ase Isariyɛlɛ komongaka la omamemelo wa ngasɔ oko wadiɛnya etsha awɔ w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ kânga l’ɔkɔngɔ wa Nzambi mbatshungola oma l’Edjibito.
8. a) Dimbola diakɔna diakonyiyama oma lo pɛkato kakasale Adama? b) Ngande wakashɛma okadimwelo lo ‘sheke y’ekila’ shɔ?
8 Ɛnɔnyi nunu l’ɔkɔngɔ wa Adama sala pɛkato, dimbola nɛ diakakokaka monyiyama: “Onde ekɔ onto ɔmɔtshi lakoka kɛnɛmɔla omamemelo wa Nzambi lo yoho ya kokele?” Akete ɛnɔnyi nkama wele ndoko otshi wa pɛkato laki l’akoka wa mamema Nzambi lo yoho ya kokele. Koko l’etena kakandashikikɛ ndamɛ, Jehowa akasha okadimwelo lo ‘sheke y’ekila’ shɔ. Nde akasangola lɔsɛnɔ la Ɔnande ɛtɔi lakandote la l’olongo lo dikundju dia Mariya dia nde mbotɔ oko onto la kokele. L’edja tshɛ kakandasɛnɛ la nkɛtɛ, mbidja ndo nyɔi ka sɔnyi kakandavu, Yeso akɛnya kɛnɛ kalembetshiya ndjâkimɔ l’otema ɔtɔi ndo monga la kɔlamelo le Nzambi ka mɛtɛ. Alɔmbɛlɔ ande wakɛnya dilɛmiɛlɔ diaki lande otsha le She ka ngandji ka l’olongo. (Mat. 11:25; Joa. 12:27, 28) Ɔnkɔnɛ, Jehowa akasambiya Paulo dia nde tɛkɛta dia ‘omamemelo wa Nzambi’ etena kakandalembetshiyaka yoho ya lɔsɛnɔ ya dimɛna yaki Yeso.—Adia 1 Timote 3:16.
9. Ngande wakokaso ndjela omamemelo wa Nzambi?
9 Oko weso kema kokele, hatokoke kɛnɛmɔla omamemelo wa Nzambi lo yoho ya kokele. Koko sho kokaka ndjela dionga sɔ. Kɛsɔ tɔlɔmbaka dia sho ndjela ɛnyɛlɔ kaki Kristo lo ndjela akoka aso. (1 Pet. 2:21) Lo sala ngasɔ, hatotɔfɔna l’akanga wa dungi pende wele ‘la ɛnamelo k’anto wamamema Nzambi koko tonaka wolo ande.’ (2 Tim. 3:5) Dikambo sɔ halembetshiya ɔnɛ omamemelo wa Nzambi wa mɛtɛ hawendana la ɛnamelo kaso ka l’andja. Vɔ mendanaka ndo la ɛnamelo ka l’andja. Ɛnyɛlɔ, oyadi tekɔ lo sɔna ahɔndɔ wa tshuki kana wa ndɔta etena katatatshu dia tosomba diangɔ, ɛnamelo kaso pombaka mɛnyaka nshi tshɛ dia tekɔ anto ‘walɛmiya Nzambi.’ (1 Tim. 2:9, 10) Eelo, ndjela omamemelo wa Nzambi nɔmbaka dia sho mbidja yimba l’atɔndɔ wosembwe waki Nzambi lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi.
‘Toyele mbetawɔ’
10. Kakɔna kahombaso sala dia mongaka nshi tshɛ la mbetawɔ ka nge?
10 Adia Romo 10:17. Dia monga la mbetawɔ ka nge ndo kilama, Okristo pombaka tetemala kana yimba lo akambo wa mɛtɛ w’oshinga wolo wa l’Ɔtɛkɛta waki Nzambi. ‘Ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ ambototondjɛ abuku efula w’amɛna. Abuku asato wa lânde wa l’atei awɔ vɔ anɛ: Onto loleki woke lo tena tshɛ, Etshama oma le Ombetsha a Woke ndo “ Viens, suis-moi, ” abuku wele l’oyango wa tokimanyiya dia sho nyomoleka mbeya Kristo ndo monga l’akoka wa mbôkoya. (Mat. 24:45-47) Olui w’ɔhɔmbɔ nɔngɔsɔlaka nto nsanganya ya l’etshumanelo ndo nsanganya ya weke yele efula kayɔ nembetshiyaka dimɛna “diui dia Kristu.” Onde wɛ mɛnaka yoho mɔtshi yakokayɛ kondja wahɔ efula oma lo nsanganya shɔ lo ndeka ‘mpokamɛ la yambalo y’efula’ wetshelo watosha Nzambi?—Heb. 2:1.
11. Ngande watokimanyiya dɔmbɛlɔ la okitanyiya dia sho ndjela mbetawɔ?
11 Dɔmbɛlɔ diekɔ ehomɔ kekina katokimanyiya dia monga la mbetawɔ ka nge. Mbala kɛmɔtshi ambeki waki Yeso wakɔ̂sɛngasɛnga ɔnɛ: “Ufudia mbetawo kasu.” L’okitshakitsha tshɛ, sho kokaka nɔmba Nzambi l’ɔsɛngɔsɛngɔ dia nde tosalɛ woho akɔ wâmɛ. (Luka 17:5) Dia kotsha oyango ɔsɔ, sho pombaka nɔmba ekimanyielo ka nyuma k’ekila ka Nzambi, nɛ dia mbetawɔ kekɔ dionga dimɔtshi dia ‘olowa wa nyuma.’ (Ngal. 5:22) Ndo nto, kitanyiya wadjango waki Nzambi keketshaka mbetawɔ kaso. Ɛnyɛlɔ, sho kokaka ndjaketembola dia nyomoleka ndjasha l’olimu w’esambishelo. Dikambo sɔ diayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Ndo nto, naka sho kanyiya ɛtshɔkɔ wakondjaso lo ‘nyanga ntondo Diolelo la losembwe laki Nzambi,’ kete tayofudia mbetawɔ kaso.—Mat. 6:33.
‘Toyele ngandji’
12, 13. a) Didjango diakɔna di’oyoyo diakasha Yeso? b) Lo toho takɔna t’eshika takokaso ndjela ngandji kele oko ka Kristo?
12 Adia 1 Timote 5:1, 2. Paulo akasha dako di’oshika lo woho wakoka Akristo mbokana ngandji lam’asawɔ. Omamemelo aso wa Nzambi totshutshuyaka dia sho kitanyiya didjango di’oyoyo diaki Yeso dia ‘mbokana ngandji lam’asaso’ oko wakandatoke. (Joa. 13:34) Ɔpɔstɔlɔ Joani akate ate: “Keli naka untu eko la diango dia la kete, la ndi mendaka unyandi ahumba, ku ndi ambukikitsha utema, ukundi eli ngandji ka [Nzambi] l’utema andi?” (1 Joa. 3:17) Onde wɛ kokaka mbohɔ waaso amɔtshi wakokayɛ kɛnɛmɔla ngandji lo yoho ya shikaa?
13 Yoho kina yakokaso ndjela ngandji ele lo monga suke dia dimanyiya anangɛso l’akadiyɛso munga yawɔ lo dihole dia mbaombɛ tokumbɛkumbɛ. (Adia 1 Joani 4:20.) Ɔnkɔnɛ, sho nangaka ndjela dako diakasambiyama nɛ: “Nyukikaneli kolo. Nyudimanyanyia kolo yanyu, naka untu eko la ukina dikambu. Uku akanyudimanyia Khumadiondjo kolo, dieli la nyu, ndu nyu dia nyimanyiana kolo.” (Kol. 3:13) Onde ekɔ onto ɔmɔtshi l’etshumanelo lakokayɛ kamba la dako nɛ otsha le nde? Onde wɛ ayowodimanyiya?
‘Toyele ekikelo’
14. Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma le Akristo wa l’etshumanelo ka la Filadɛlɛfiya?
14 Ndjaketembola dia kotsha oyango ɔmɔtshi wakokaso kotsha nshi nyɛ tshikitana la ndjaketembola dia kotsha eyango wa wolo kotsha. Mbokɛmaka hwe dia ndjela oyango wa lɔsɛnɔ la pondjo tɔlɔmbɔka dia monga la ekikelo. Nkumadiɔndjɔ Yeso akatɛ etshumanelo ka la Filadɛlɛfiya ate: “Ne dia we akakitanyia diui di’etetemalu kami, dimi layukulama uma lu unya uku w’ehimba.” (Eny. 3:10) Lo mɛtɛ, Yeso akalakanya ohomba wa monga la ekikelo, mbuta ate dionga diatokimanyiya diaha sho mpekɔ etena kahomanaso l’ekakatanu ndo l’ehemba. Anangɛso wa l’etshumanelo ka lo ntambe ka ntondo ka la Filadɛlɛfiya wakasha ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo mbikikɛ ehemba la mbetawɔ. Diakɔ diakâshikikɛ Yeso ɔnɛ nde ayonyomâkimanyiya l’ehemba ekina wa weke wakawahombe pomana la wɔ.—Luka 16:10.
15. Kakɔna kakalakanya Yeso lo kɛnɛ kendana la ekikelo?
15 Yeso akeyaka dia ambeki ande wayohetshama oma le ewotɔ awɔ waha ambetawudi ndo anto lo tshɛ kawɔ, diakɔ diele lo waaso oko ahende nde akâkeketsha ate: “One [lakikɛ] edja ndu l’ekumelu, ayushimbamela.” (Mat. 10:22; 24:13) Yeso akɛnya nto woho wakakokaka ambeki ande kondja wolo wa mbikikɛ waki lawɔ ohomba l’etena kɛsɔ. Lo wɛɛla ɔmɔtshi, nde akɛdika nkɛtɛ y’ave l’anto “watulungulaka diui [dia Nzambi] la ongenongeno,” ko watoshishaka ɔngɛnɔngɛnɔ akɔ lam’ahomanawɔ l’ehemba wa mbetawɔ. Koko, nde akɛdika ambeki ande wa kɔlamelo la nkɛtɛ y’amɛna lo woho ɔnɛ ‘watowokimɛka’ Ɔtɛkɛta waki Nzambi ndo ‘watowɔtɔkaka elowa la ekikelo.’—Luka 8:13, 15.
16. Naa yɛdikɔ yoludi la ngandji yambokimanyiya miliyɔ y’anto dia mbikikɛ?
16 Onde tambolembetɛ kɛnɛ kahombaso sala dia monga la ekikelo? Sho pombaka ‘kimɛ’ Ɔtɛkɛta waki Nzambi, mbuta ate mbôlama l’etema ndo lo timba taso. Woho wambokadimɔma Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau kele ekadimwelo ka dimɛna ndo ka wɔdu mbadia l’ɛtɛkɛta efula, tokimanyiyaka dia sho sala dikambo sɔ. Naka sho kanaka yimba la etenyi kɛmɔtshi k’Ɔtɛkɛta waki Nzambi lushi tshɛ, kete dikambo sɔ diayotokimanyiya dia sho kondja wolo wele laso ohomba dia tetemala ntɔ elowa ‘la ekikelo.’—Osam. 1:1, 2.
‘Toyele memakana’ la ki
17. a) Lande na kele “memakana” ohomba efula? b) Ngande wakɛnya Yeso dia nde aki la memakana?
17 Ndoko onto langɛnangɛna dia vɔ mbɔsɔngwɛ dui dimɔtshi diahandatshi kana diahandasadi. Anto wekɔ la mbekelo ka tona la nkɛlɛ tshɛ dui diasɔngwɛwɔ. Ekɔ mɛtɛ dimɛna efula dia kɛnɛmɔla “memakana”! (Adia Tukedi 15:1.) Kema dui dia tshitshɛ dia monga la memakana etena katomamatanyiyawɔ awui. Yeso akatosha ɛnyɛlɔ ka kokele lo dikambo sɔ. “Lam’akawôtenge, ndi kumbatenga. Lam’akandasuyama, ndi kumbânela, keli ndi akayakimo le one latulumbwanyaka ololo.” (1 Pet. 2:23) Hatokoke nongamɛ dia sala oko wakasale Yeso lo dikambo sɔ, ko onde hatokoke sala la wolo dia nyomoleka kɛnɛmɔla memakana?
18. a) Akambo akɔna w’ɛlɔlɔ watokimanyiya memakana dia sho sala? b) Naa dionga dikina diambotokeketshama dia ndjela?
18 L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, nyɛsɔ ‘tongake nshi tshɛ suke dia mamɛ’ dietawɔ diaso, ndo ‘tosalake dikambo sɔ la memakana ndo la dilɛmiɛlɔ di’efula.’ (1 Pet. 3:15) Eelo, monga la memakana kokaka shimba dia mindjo tomba naka tekɔ la tokanyi totshikitanyi, oyadi lam’asaso l’anto wahomana laso l’olimu w’esambishelo kana l’asekaso ambetawudi. (2 Tim. 2:24, 25) Memakana tokimanyiyaka dia sho monga la ki. Ondo diɔ diakɔ diakashile Paulo “ki” lo mukanda ande wa hende wakandafundɛ Timɔtɛ l’atei wa waonga wahombaso ndjela. (2 Tim. 2:22; ɛdika la 1 Timote 6:11.) Eelo, “ki” kekɔ dionga dikina diatokeketsha Afundelo dia sho ndjela.—Osam. 34:14; Heb. 12:14.
19. L’ɔkɔngɔ wa sho sɛdingola waonga esambele w’Akristo wa mɛtɛ, waonga akɔna wambotoyashikikɛ dia ndjela ndo lande na?
19 Tambɔsɛdingola waonga esambele w’Akristo wakeketshamaso dia ndjela, mbuta ate: Losembwe, omamemelo wa Nzambi, mbetawɔ, ngandji, ekikelo, memakana ndo ki. Ande diɛsɛ dia monga l’anangɛso ndo l’akadiyɛso l’etshumanelo wayaketembola dia ndeka kɛnɛmɔla waonga w’oshinga wolo asɔ lee! Dui sɔ diayosha Jehowa nɛmɔ ndo diayowokimanyiya dia nde kenga ɔmɔmɔ wa l’atei aso dia lotombo lande.
Akambo wa kana la wɔ yimba
• Kakɔna kalɔmbama dia ndjela losembwe ndo omamemelo wa Nzambi?
• Kakɔna kayotokimanyiya dia sho ndjela mbetawɔ la ekikelo?
• Ngande wakoka ngandji sɛngiya diɔtɔnganelo dia lam’asaso?
• Lande na kahombaso ndjela memakana la ki?
[Osato wa lo lɛkɛ 12]
Yeso akasha ɔhɛmwɛlɔ waha mɛnya losembwe dia mambiya anto
[Osato wa lo lɛkɛ 13]
Sho kokaka ndjela mbetawɔ lo kana yimba l’akambo wa mɛtɛ wa l’Ɔtɛkɛta waki Nzambi
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
Sho kokaka ndjela ngandji ndo memakana