Ɔtɛkɛta wa Jehowa wekɔ la lɔsɛnɔ
Akambo w’ohomba w’oma lo mikanda wa Koreto
ƆPƆSTƆLƆ PAULO akayakiyanyaka efula dikambo dia yônge ya lo nyuma y’ase etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ. Nde akoke dia diatɔnelo diakikɔ l’atei w’anango waki lɛkɔ. Vɔ wakadihaka washo l’akambo wa mindo wa dieyanelo. Etshumanelo kakafundɛ nto Paulo mukanda dia mbɔlɔmba awui amɔtshi. L’ɔtɛ w’awui asɔ tshɛ, oya lo 55 T.D., etena kakinde l’Ɛfɛsɔ lo lɔkɛndɔ lande la sato la misiɔnɛrɛ, Paulo akafundɛ ase Kɔrɛtɔ mukanda ande wa ntondo.
Mukanda wa hende, wele mɛnamaka dia wakafundama ngɔndɔ ngana tsho l’ɔkɔngɔ wa mukanda wa ntondo wekɔ okotsha. Lam’ele awui waketaka l’etei ndo l’andja w’etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ ka lo ntambe ka ntondo fɔnaka la wanɛ wasalema lo tena diaso nɛ, losango la lo mikanda wakafundɛ Paulo ase Kɔrɛtɔ lekɔ ohomba efula le so.—Heb. 4:12.
‘NYƆSƐNAKE, NYOTSHIKALE NGE, NYOYALE LA WOLO’
Paulo akakeketsha ase Kɔrɛtɔ dia ‘vɔ tshɛ mbuta dui ɔtɔi.’ (1 Kor. 1:10) ‘Kristo Yeso mbele etshina kâmɛ,’ lɛnɛ ohikami waonga w’Okristo. (1 Kor. 3:11-13) Lo dikambo di’omonanyi ɔmɔtshi waki l’etshumanelo, Paulo akate ate: “Nyunya untu a kolo oso uma l’atei anyu.” (1 Kor. 5:13) Nde akate nto ate: “Dimba aha ne dia munanyi, keli dieko dia Khumadiondjo.”—1 Kor. 6:13.
Dia kadimola “akambu waka[wo]fundela,” Paulo akasha ase Kɔrɛtɔ alako w’eshika wendana la diwala ndo la lonyemba. (1 Kor. 7:1) L’ɔkɔngɔ wa nde tɛkɛta dia tɔndɔ diendana la lowandji l’atei w’Akristo, dia woho wahombama nsanganya y’Akristo salema aha l’ofukutanu ndo dia elongamelo ka shikaa ka eolwelo, Paulo akâkeketsha ate: ‘Nyɔsɛnake, nyotshikale nge lo mbetawɔ, nyotshake akambo oko apami, ndo nyoyale la wolo.’—1 Kor. 16:13.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
1:21—Onde mɛtɛ mbakamba Jehowa la “dinginya” dia shimbɛ wanɛ wawetawɔ? Ndooko! Koko lam’ele ‘andja ɔnɛ kombeya Nzambi oma lo lomba lawɔ,’ wanɛ wakamba lande dia shimbɛ anto mbɔsamaka oko dinginya le anto wa l’andja.—Joa. 17:25.
5:5—Alembetshiya etelo k’ɔnɛ “kimo [kanga kɔlɔ] le Satana dia ndi nanya dimba diandi, ne dia utema andi ashimbameli”? Etena katondjama onto lambosala pɛkato ka woke ko hayatshumoya oma l’etshumanelo, nde komaka nto onto ɔmɔtshi la l’andja ɔnɛ waki Satana. (1 Joa. 5:19) Diɔ diakɔ diatamadiɔ lo dikambo diande ɔnɛ nde ambokimɔma le Satana. Wotshanyemelo w’onto ɔsɔ mbokonyaka dia nde nanyema, minyaka shɛngiya yande ya kɔlɔ oma l’etshumanelo ndo kokɛka yimba yatɔ.—2 Tim. 4:22.
7:33, 34—Naa “akambu wa la kete” wayakiyanya atshukanyi? Paulo ekɔ lo tɛkɛta dikambo dia diangɔ dia l’emunyi dia lo lɔsɛnɔ diahomba Akristo w’atshukanyi ndjakiyanya. L’atei wa diangɔ diakɔ mbele mbo ya ndɛ, ahɔndɔ, luudu la ndala koko aha akambo wa kɔlɔ wa l’andja ɔnɛ wahomba Akristo mbewɔ.—1 Joa. 2:15-17.
11:26—“Esangɔ” engana wahomba nyɔi ka Yeso mbohɔmaka, ndo “eja” ndo etena kakɔna? Paulo kombuta dia nyɔi ka Yeso kayohɔmaka mbala la mbala. Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimwami ɔnɛ “esangɔ” nembetshiyaka “wonya tshɛ” kana “etena tshɛ ka.” Ɔnkɔnɛ, Paulo akataka dia etena tshɛ kalɛ Akristo w’akitami mapa ndo kanɔwɔ vinyɔ lo Eohwelo mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi lo Nisana 14, vɔ ‘mbewoyaka anto dikambo dia nyɔi ka Nkumadiɔndjɔ.’ Vɔ salaka dikambo sɔ “eja ndo laamaayoo[ndo]ya,” mbuta ate edja ndo lam’ayondalongola l’olongo lo tshimbo ya eolwelo.—1 Tes. 4:14-17, Dyookaneelo dy’Oyooyo.
13:13—Lo yoho yakɔna yele ngandji ndeka mbetawɔ la elongamelo? Etena kakotshama “akambu walungamelasu” ndo ‘dikongelo dia shikaa,’ kete mbetawɔ la elongamelo kambokomɛ. (Heb. 11:1) Ngandji ndeka mbetawɔ la elongamelo lo woho ɔnɛ watshikalatɔ pondjo pondjo.
15:29—Kakɔna kalembetshiya ‘batizama dia ndjala anto wambovɔ’? Paulo kombuta dia wanɛ wasɛna pombaka batizama lo wahɔ wa wanɛ wakavu aha la batizama. Lo divɛsa nɛ, Paulo ekɔ lo tɛkɛta dia obatizamelo w’Akristo w’akitami lo yoho ya lɔsɛnɔ yalamawɔ olowanyi awɔ edja ndo lo nyɔi, oma lâsɔ ko vɔ mbolɔ dia tɔsɛna l’olongo.
Wetshelo le so:
1:26-31; 3:3-9; 4:7. Naka sho funa la okitshakitsha tshɛ dikambo dia Jehowa koko aha dikambo diaso shoamɛ, kete tayokimanyiya dia kâmɛ monga l’etshumanelo.
2:3-5. Lam’akandasambishaka la Kɔrɛtɔ, lɛnɛ akatɔngɔ filozofi ndo awui wa diewo wa wodja wa Ngirika, ondo Paulo akayakiyanyaka dia kana nde ayonga l’akoka wa mbetawoya ampokami ande. Koko, nde kotshika dia wɔdu kana wɔma ɔmɔtshi mboshimba dia nde sala olimu wakawosha Nzambi dimɛna. Woho akɔ mbele, hatohombe mbetawɔ dia ekakatanu toshimba dia mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi. Sho kokaka mendɛ la wɛkamu tshɛ le Jehowa dia nde tokimanyiya oko wakasale Paulo.
2:16. Monga la “yimba ya Kristu” nembetshiyaka mbeya woho wakanyiyande ndo lande na kakanyiyande woho akɔ, mbuta ate kanyiyaka oko nde, shihodia lonto lande dimɛna dimɛna ndo mbokoya ɛnyɛlɔ kande. (1 Pet. 2:21; 4:1) Ekɔ mɛtɛ ohomba dia sho mbeka lɔsɛnɔ ndo olimu waki Yeso dimɛna dimɛna!
3:10-15; 4:17. Sho pombaka sɛdingola ndo ndowanya dikoka diaso dia mbetɛ anto ambeki. (Mat. 28:19, 20) Naka hatetsha dimɛna, kete ondo ombeki aso hoshika ekolo la ntondo k’ehemba wa mbetawɔ ndo sho kokaka monga oko anto wamboshisha ɛngɔ ka nɛmɔ efula woho ɔnɛ wele panda kaso kayoyala oko anto wambohanda “kwe lu dja.”
6:18. ‘Ndawɔ monanyi’ kɛdikɛdi mbewɔ aha paka totshelo ta por·neiʹa toto, koko ndo esato wɛnyawɔ anto etakataka, lɔkɛwɔ la mindo, tokanyi tendana la dieyanelo dia mindo, yoho ya kɔlɔ ya mɛnyanya ngandji, mbuta ate dikambo tshɛ diakoka konya lo monanyi.—Mat. 5:28; Jak. 3:17.
7:29. Atshukanyi pombaka mbewɔ dia ndjasha otamanya otsha le onto la wonyande polo ndo lo vɔ tshindja wahɔ wa Diolelo lo dihole dia hende lo nsɛnɔ yawɔ.
10:8-11. Jehowa akanyange etena kakangunɛngunɛ ase Isariyɛlɛ Mɔsɛ la Arɔna. Ekɔ mɛtɛ dui dia lomba dia sho mbewɔ engunungunu.
16:2. Falanga yakimɔso dia tɔla wahɔ wa Diolelo otsha la ntondo yayokimanyiya mɛtɛ naka sho takanaki yimba la ntondo ndo salaka dikambo sɔ mbala la mbala.
‘NYOTETEMALE MINGWAMA’
Paulo akatɛ ase Kɔrɛtɔ dia vɔ pombaka ‘dimanyiyana ndo keketsha la ngandji tshɛ’ otshi wa kɔlɔ wakalongola lohango wamboyatshumoya. Kânga mbakânyangiya mukanda ande wa ntondo, Paulo aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia ‘vɔ wakanyange polo ndo lo vɔ ndjatshumoya.’—2 Kor. 2:6, 7; 7:8, 9.
‘Oko wakiwɔ la diangɔ tshɛ emete emete,’ Paulo akakeketsha ase Kɔrɛtɔ dia ‘monga la lokaho l’efula.’ L’ɔkɔngɔ wa nde kadimola andɔshi ande, nde akasha anto tshɛ dako di’ekomelo ata ate: ‘Nyotetemale ngɛnangɛna, mingwama, sambema, ndjala la kanyi ɔtɔi ndo nsɛna lo wɔladi.’—2 Kor. 8:7; 13:11.
Ekadimwelo lo ambola w’oma l’Afundelo:
2:15, 16—Ngande weso “upumu w’ololo wa Kristu”? Tekɔ opumu w’ɔlɔlɔ nɛ dia sho kitanyiyaka kɛnɛ kata Bible ndo mbishaka lonya lo esambishelo ka losango latɔ. Kânga mbakoka opumu w’ɔlɔlɔ ɔsɔ monga kɔlɔ le anto wa kɔlɔ, vɔ wekɔ opumu w’ɔlɔlɔ le Jehowa ndo le wanɛ wele l’etema w’ɛlɔlɔ.
5:16—Ngande wele Akristo w’akitami “ha[w]eyi untu lu wuhu wa dimba”? Vɔ hawendɛ le anto lo yoho ya lo demba, mbuta ate lo monga la shɔnɔdi l’ɔtɛ w’ɔngɔnyi, lokoho la demba, dioho ndo wodja. Kɛnɛ kele ohomba le wɔ ele diɔtɔnganelo dia lo nyuma diele lam’asawɔ l’asekawɔ ambetawudi.
11:1, 16; 12:11—Onde Paulo aki la tokanyi ta kɔlɔ otsha le ase Kɔrɛtɔ? Ndooko. Koko ondo nde akɔsamaka oma le anto amɔtshi oko kanga ofunu ndo oko onto laki la tokanyi ta kɔlɔ l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandatshutshuyama dia mbuta dia mamɛ olimu ande w’ɔpɔstɔlɔ.
12:1-4—Akɔna “akosama utsha lu paradisu”? Lam’ele Bible hatɛkɛta lo kɛnɛ kendana l’onto okina lakɛnyi ɛnɛlɔ ka ngasɔ ndo avɛsa anɛ mbahɔna l’ɛtɛkɛta wakâmɛ Paulo olimu ande w’ɔpɔstɔlɔ, ondo fɔnyamaka dia nde akatɛkɛtaka dikambo diande ndamɛ. Ondo ɛnɛlɔ kakɛnyi ɔpɔstɔlɔ kaki paradiso ka lo nyuma katanema etshumanelo k’Akristo lɔkɔ lo “etena k’ekumelu.”—Dan. 12:4.
Wetshelo le so:
3:5. Lo tshɛ kadiɔ, divɛsa nɛ totɛka dia Jehowa mbasha Akristo akoka wa vɔ kamba olimu ande dimɛna dimɛna l’ekimanyielo k’Ɔtɛkɛta ande, ka nyuma kande k’ekila ndo k’etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo wakinde. (Joa. 16:7; 2 Tim. 3:16, 17) Ekɔ dimɛna dia sho mbeka Bible ndo abuku wakilembetshiya dimɛna dimɛna, nɔmbaka l’etete dia kondja nyuma k’ekila, ndo mbɔtɔka lo nsanganya yaso y’Akristo mbala la mbala ndo mbishaka kɔmatɛrɛ.—Osam. 1:1-3; Luka 11:10-13; Heb. 10:24, 25.
4:16. Lam’ele Jehowa mbetɛka ‘lonto laso la l’etei oyoyo lushi la lushi,’ sho pombaka kondjaka wahɔ mbala la mbala oma lo tɛdikɔ takɔshi Jehowa, aha mbetshaka kânga lushi ɔtɔi ko hatɔsɛdingodi akambo wa lo nyuma.
4:17, 18. Naka sho mbohɔ ɔnɛ ‘asui aso wekɔ wa tshenyitenyi ndo wa totshitshɛ,’ kete tayokoka nama kɔlamelo yaso le Jehowa l’atei w’ekakatanu wa wolo.
5:1-5. Ande yoho ya dimɛna yakakɛnɛmɔla Paulo nsaki yele l’Akristo w’akitami lo kɛnɛ kendana la elongamelo kawɔ katɔsɛna l’olongo lee!
10:13. Mbala efula, onyake naka ɛlɔngɔswamelo ɛmɔtshi wambosalema dia tokimanyiya lɛnɛ ele ohomba w’efula w’apandjudi, sho pombaka kamba paka l’ɛtshi ka nkɛtɛ kakawasha etshumanelo kaso.
13:5. Dia ‘ndjahemba woho wa mbeya kana tekɔ la mbetawɔ,’ sho pombaka sɛdingola lɔkɛwɔ laso lo ndjela kɛnɛ kekaso lo Bible. Dia ‘mbeya weho w’anto weso,’ sho pombaka mbeya woho wele lonyuma laso, mbidja ndo ‘akoka aso w’ekanelo ka yimba’ ndo woho wele etsha aso wa mbetawɔ. (Heb. 5:14; Jak. 1:22-25) Lo kamba la dako di’oshika diaki Paulo sɔ, tayokoka tetemala kɛndakɛnda lo mboka k’akambo wa mɛtɛ.
[Osato wa lo lɛkɛ 26, 27]
Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ: “Esangɔ cɛɛ wayonyɔlɛɛka dimpa nɛ ndo wanyonyɔnɔɔka dikɔhɔ nɛ”?—1 Kor. 11:26, Dyookaneelo dy’Oyooyo