Onde ɛtɛkɛta waki Yeso wekɔ la shɛngiya l’alɔmbɛlɔ aso?
“Lam’akashili Jesu mvuta aui aso, elui a waki w’antu wakambi dia wetshelu andi.”—MAT. 7:28.
1, 2. Lande na kakambe elui w’anto wetshelo waki Yeso?
SHO pombaka mbetawɔ ndo kamba la ɛtɛkɛta wakate Yeso Kristo Ɔna ɛtɔi laki Nzambi lo nsɛnɔ yaso. Lo mɛtɛ, ndoko onto okina lakatɛkɛta oko nde. Anto wakambe efula lo yoho yakandetsha lo Dako dia lo dikona!—Adia Mateu 7:28, 29.
2 Ɔnaki Jehowa kombetsha oko afundji waketshaka wetshelo w’anto wele kema kokele. Kristo aketshaka “uku kanga aui” nɛ dia nde akatɛkɛtaka awui w’oma le Nzambi. (Joa. 12:50) Nyɛsɔ tende woho wele ɛtɛkɛta ekina waki Yeso wele lo Dako dia lo dikona kokaka ndo pombaka monga la shɛngiya lo alɔmbɛlɔ aso.
Tatɔlɔmbake pondjo oko akanga wa lokeso
3. Ta kɛnɛ kakate Yeso lo Mateu 6:5 lo tshena pe.
3 Dɔmbɛlɔ diekɔ etenyi k’ohomba k’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ndo sho pombaka nɔmbaka Jehowa mbala la mbala. Koko, kɛnɛ kakate Yeso lo Dako diande dia lo dikona pombaka monga la shɛngiya lo alɔmbɛlɔ aso. Nde akate ate: “Lam’ayunyolomba, tanyuyalaki uku akanga a lukesu. Ne dia vo watulangaka nomba wemadi lu temwelo ndu lu asanga w’esese, dia vo menama le antu. Mete kanyutelami nti: Vo wambulungulaka difutu diawo.”—Mat. 6:5.
4-6. a) Lande na kakalangaka Afarisɛ nɔmba “wemadi lu temwelo ndu lu asanga w’esese”? b) Ngande wele akanga a lokeso asɔ “wambulungulaka difutu diawo”?
4 Etena kakalɔmbaka ambeki waki Yeso, vɔ takawahombe mbokoya “akanga a lukesu” asɔ, mbuta ate Afarisɛ wakayaɔsaka dia waki anto w’ɛlɔlɔ ndo wakakesaka anto akina lo mɛnya lo sɛkɛ dia vɔ waki atɛmɔdi wa Nzambi. (Mat. 23:13-32) Ondo akanga a lokeso asɔ wakalangaka nɔmba “wemadi lu temwelo ndu lu asanga w’esese.” Lande na? Dia vɔ “menama le antu.” Ase Juda wa lo ntambe ka ntondo waki la mbekelo ka nɔmbaka oko olui lo wenya wakawalambolaka elambo lo tɛmpɛlɔ (oya lo eshidi divwa wa pindju ndo oya lo eshidi esato wa l’ɔkɔngɔ a midi). Anto efula wakadjasɛka la Jerusalɛma wakalɔmbaka kâmɛ la olui w’anto wakatɛmɔlaka lo sɛkɛ dia tɛmpɛlɔ. L’andja w’osomba ɔsɔ, mbala efula ase Juda wakayashaka lo awui w’ɔtɛmwɛlɔ wakalɔmbaka mbala hiende lo lushi “wemadi lu temwelo.”—Ɛdika la Luka 18:11, 13.
5 Lam’ele anto efula kombidjasɛka suke la tɛmpɛlɔ kana shinangɔnga dia vɔ ndjosalaka alɔmbɛlɔ asɔ, vɔ wakahombaka nɔmba dihole tshɛ diakawahombaka tanema lo wenya ɛsɔ. Amɔtshi wakalangaka dia wenya ɛsɔ mbakokɛ etena kakiwɔ “lu asanga w’esese.” Vɔ wakalangaka “menama le antu” waketaka lo ahole asɔ. Akanga wa lokeso asɔ wakasalaka “alombelo w’etali” dia ambetshetshi mbawandola. (Luka 20:47) Hatohombe monga la dionga dia ngasɔ.
6 Yeso akate dia akanga a lokeso asɔ “wambulungulaka difutu diawo.” Vɔ wakakombolaka efula di’anto mbawandola ndo mbatombola, paka kɛsɔ keto mbakawahombe kondja oko difuto. Ɔsɔ mbakahombe monga difuto diawɔ, nɛ dia Jehowa takandahombe kadimola alɔmbɛlɔ wakawasalaka la lokeso. Lo wedi okina, Nzambi ayetawɔ alɔmbɛlɔ w’ambeki wa mɛtɛ waki Kristo, oko wadiɛnya ɛtɛkɛta ekina wakate Yeso lo dikambo sɔ.
7. Kakɔna kalembetshiya dako diata dia nɔmba lo “luudu laye”?
7 “Keli we, lam’ayuyolomba, oto lu luudu laye, udihi lukuki, olombe Sho leli lu usheshe. Ku Sho latenaka lu usheshe, ayukufuta.” (Mat. 6:6) Kɛnɛ kakate Yeso dia nɔmbaka lo woshɛshɛ l’ɔkɔngɔ wa ndiha luudu hɛnya dia onto takandakokaka nɔmba lo sɛkɛ dikambo di’etshumanelo k’otondo. Nde akate ɛtɛkɛta ɛsɔ dia mɛnya dia alɔmbɛlɔ wakasalemaka lo sɛkɛ l’oyango wa kotola yambalo y’anto oya le ɔnɛ lakasalaka dɔmbɛlɔ dia nde tombwama oma le anto akina aki kɔlɔ. Sho pombaka mbohɔka dui sɔ etena tshɛ kongaso la diɛsɛ dia lânde dia nɔmba lo sɛkɛ dia wahɔ w’ekambi waki Nzambi. Nyɛsɔ tonyomɔsɛdingola akambo akina wakate Yeso lo kɛnɛ kendana la dɔmbɛlɔ.
8. Lo ndjela Mateu 6:7, alɔmbɛlɔ akɔna wahombaso mbewɔ?
8 “Lam’ayunyolomba, tanyufudiaki aui w’anyanya lu alombelo anyu, uku atutshaka asi wedja. Ne dia vo watukanaka vati: Wayuwaukela ne dia efula k’aui awo.” (Mat. 6:7) Lo divɛsa nɛ, Yeso akɛnya yoho kina yele bu dimɛna sala alɔmbɛlɔ, mbuta ate kalolɛka mbala la mbala awui akɔ wâmɛ. Nde konangaka mbuta dia hatohombe kalolɛ ɛsɛngɔsɛngɔ ndo ɛtɛkɛta ɛmɔtshi wa eokelo ka losaka w’oma k’ɛse otema lo dɔmbɛlɔ. L’otsho wa la ntondo ka nyɔi kande l’ekambɔ ka Ngɛtɛsɛmanɛ, Yeso akakalolɛ ‘ɛtɛkɛta wa woho akɔ wâmɛ’ lo dɔmbɛlɔ diande.—Mako 14:32-39.
9, 10. Lo yoho yakɔna yahatahombe kalolɛka awui akɔ wâmɛ lo alɔmbɛlɔ aso?
9 Bu dimɛna mbokoya “asi wedja” wakalolɛ awui akɔ wâmɛ lo alɔmbɛlɔ awɔ. ‘Mbala ko mbala’ vɔ kalolɛka ditelo diakawakimɛ l’ɔtɛ diele ndo l’ɛtɛkɛta w’anyanya. Dui sɔ kokimanyiya atɛmɔdi wa Baala wakalɔmbaka jambizambi ya kashi shɔ “umaka pindju edja ndu unya l’atei ote vati: We Bala, utukeli!” (1 Khum. 18:26) Ɛlɔ kɛnɛ, miliyɔ y’anto kalolɛka awui akɔ wâmɛ l’alɔmbɛlɔ lo ndjakesa tshanana dia “wayuwaukela.” Koko, Yeso tokimanyiyaka dia mbeya dia ‘ofudielo w’ɛtɛkɛta’ la alɔmbɛlɔ w’etale ndo wakalolɛ awui akɔ wâmɛ bu ohomba lo washo waki Jehowa. Yeso akate nto ate:
10 “Tanyuyalaki uku vo, ne dia Shenyu mbeyaka diango diahumbanyu la ntundu nyatôlombe.” (Mat. 6:8) Ewandji efula w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda wakayaetɛ oko ase Wedja lo kamba la ɛtɛkɛta efula lo alɔmbɛlɔ awɔ. Alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema wele la lotombo, eokelo ka losaka ndo ɛsɛngɔsɛngɔ wekɔ etenyi k’ohomba k’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. (Fil. 4:6) Koko, ayonga kɔlɔ naka sho mbutaka awui akɔ wâmɛ mbala ko mbala la kanyi y’ɔnɛ ekɔ ohomba mboholaka Nzambi ehomba aso wate kana oko nde ekɔ kanga dioha. Etena kalɔmbaso, sho pombaka mbohɔka dia tekɔ lo nɔmba Ɔnɛ ‘leya ehomba aso la ntondo ka sho mbɔlɔmba.’
11. Kakɔna kahombaso mbohɔka naka tambokondja diɛsɛ dia nɔmba la ntondo k’anto efula?
11 Ɛtɛkɛta waki Yeso wendana la alɔmbɛlɔ wahetawɔma pombaka tohola dia Nzambi hambiyama oma lo efula k’ɛtɛkɛta ndo oma lo ɛtɛkɛta wa kawotake. Sho pombaka mbeya nto dia alɔmbɛlɔ wasalaso lo sɛkɛ bu waaso wa nyanga dia mambiya ampokami kana mbakonya dia vɔ ndjambola otale akɔna wayonga dɔmbɛlɔ diakɔ dia vɔ ndjota “Amen.” Kamba la dɔmbɛlɔ dia mbisha waewoyelo kana ndaka ampokami hɔtɔnɛ la kanyi yele l’ɛtɛkɛta waki Yeso wa lo Dako dia lo dikona.
Yeso tetshaka woho wa nɔmba
12. Ngande wakokayɛ nembetshiya kitshimudi ya dɔmbɛlɔ di’ɔnɛ: ‘Lokombo layɛ lakidiame’?
12 Kânga mbakewola Yeso ambeki ande lo kɛnɛ kendana la kamba la diɛsɛ dia woke diendana la dɔmbɛlɔ lo yoho ya kɔlɔ, nde akawaetsha woho wa nɔmbaka. (Adia Mateu 6:9-13.) Hatohombe kimɛ ɛtɛkɛta wele lo dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diakasha Yeso dia sho ndjakalolɛka mbala la mbala. Koko, diɔ toshaka ɛnyɛlɔ ka kɛnɛ kahombaso mbutaka lo alɔmbɛlɔ aso. Ɛnyɛlɔ, Yeso aketsha Nzambi lo dihole dia ntondo oma lo ɛtɛkɛta wa mbɔtwɛlɔ lam’akandate ate: ‘Shɛso lele l’olongo, lokombo layɛ lakidiame.’ (Mat. 6:9) Sho mbelɛka Jehowa ɔnɛ “Shesu” nɛ dia nde mbele Otungi aso wele “l’ulungu,” mangana etale efula la nkɛtɛ. (Euh. 32:6; 2 Ek. 6:21; Etsha 17:24, 28) Okambelo wa la tshɛkɛta “Shesu” toholaka dia ndo asekaso ambetawudi akina wekɔ la diɔtɔnganelo dia ma ma la Nzambi. Etelo k’ɔnɛ: ‘Lokombo layɛ lakidiame’ ekɔ dia nɔmba Jehowa dia nde ndjakidia lo mbɛdia lokombo lande oma lo sɔnyi tshɛ kamboloshama tatɛ oma l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ waki l’Ɛdɛna. Dia kadimola lo dɔmbɛlɔ sɔ, Jehowa ayonya akambo wa kɔlɔ oma la nkɛtɛ ndo l’etena kɛsɔ mbayondokidia lokombo lande.—Ezek. 36:23.
13. a) Ngande wayokotshama dɔmbɛlɔ di’ɔnɛ “diulelu diaye diayi”? b) Kakɔna kayohombama dia lolango laki Nzambi salema la nkɛtɛ?
13 “Diulelu diaye diayi. Lulangu laye latshami la kete uku atshamalo l’ulungu.” (Mat. 6:10) Lo yoho yɔtɔnɛ la dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ sɔ, sho pombaka mbohɔka dia “diulelu” sɔ diekɔ lowandji laki Mɛsiya la l’olongo lakawasha Kristo la “ekilami” wakolwama wayolɛ kâmɛ la nde. (Dan. 7:13, 14, 18; Is. 9:6, 7) Etena kalɔmbaso dia Diolelo diaki Nzambi ‘ndja,’ sho nɔmbaka dia diɔ ndjolanya andɔshi wa la nkɛtɛ tshɛ wa lowandji laki Nzambi. Dikambo sɔ diayanga salema kem’edja, nɛ dia diɔ diayodihola mboka dia nkɛtɛ k’otondo monga paradiso ka losembwe, ka wɔladi ndo ka dimɛna efula. (Osam. 72:1-15; Dan. 2:44; 2 Pet. 3:13) Lolango laki Jehowa lekɔ lo salema l’olongo ndo nɔmba dia lɔ salema la nkɛtɛ nembetshiyaka sɛngasɛnga Nzambi dia nde kotsha asangwelo ande wendana la nkɛtɛ, mbidja ndo wonyelo w’atunyi ande wa nshi nyɛ oko wakandasale lo nshi y’edjedja.—Adia Osambu 83:1, 2, 13-18.
14. Lande na kediɔ dimɛna nɔmba Nzambi dia nde tosha “mbu ya nde ya la lushi la lushi”?
14 “Utusha mbu ya nde ya la lushi la lushi elo.” (Mat. 6:11; Luka 11:3) Etena kalɔmbaso dui sɔ, sho nɔmbaka Nzambi dia nde tosha mbo ya ndɛ ya ‘lushi l’ɛlɔ.’ Kɛsɔ mɛnyaka dia tekɔ la mbetawɔ lo dikoka diele la Jehowa dia tokotshɛka ehomba aso wa lushi la lushi. Ɔsɔ bu dɔmbɛlɔ dialɔmbaso Nzambi dia nde tokotshɛ diangɔ dikina efula. Nɔmba dia Nzambi tokotshɛka ehomba aso wa lushi la lushi mbeyaka tohola kɛnɛ kakadjangɛ Nzambi ase Isariyɛlɛ dia tɔngɔnaka mana ya “lushi la lushi uku ahumbawo.”—Etum. 16:4.
15. Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ “utudimanyia kolo yasu, uku adimanyiyasu wane watutshela kolo”?
15 Dui diayela diakatɛkɛta Yeso lo dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ kotolaka yambalo yaso lo dui dimɔtshi diahombaso sala. Yeso akate ate: “Utudimanyia kolo yasu, uku adimanyiyasu wane watutshela kolo.” (Mat. 6:12) Paka naka tamboshilaka ‘dimanyiya’ wanɛ wakatosalɛ kɔlɔ mbakokaso nongamɛ dia Jehowa todimanyiya. (Adia Mateu 6:14, 15.) Sho pombaka monga suke dia dimanyiyaka anto akina.—Ef. 4:32; Kol. 3:13.
16. Ngande wahombaso mboka dɔmbɛlɔ diendana la ehemba ndo la totshungola oma le kanga kɔlɔ?
16 “Tutukumiaki lu ehimba, keli utushimbeli uma [le kanga] kolo.” (Mat. 6:13) Ngande wahombaso mboka awui ahende asɔ wɔtɔnɛ wele lo dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diaki Yeso? Kɛnɛ kele mɛtɛ ele Jehowa hatohembe dia sho sala pɛkato. (Adia Jakoba 1:13.) Satana, ‘kanga kɔlɔ’ mbele “Uhimbanyi.” (Mat. 4:3) Koko, Bible mbutaka dia Nzambi tshikaka tsho di’awui amɔtshi salema. (Ruta 1:20, 21; Und. 11:5) Ɔnkɔnɛ, etelo k’ɔnɛ “tutukumiaki lu ehimba” ekɔ dɔmbɛlɔ dialɔmbaso Jehowa diaha nde tshika dia sho nkɔ l’ehemba etena kahembamaso dia pindola ɛlɛmbɛ ande. L’ekombelo, dɔmbɛlɔ di’ɔnɛ ‘ototshungole oma le kanga kɔlɔ’ ekɔ dɔmbɛlɔ dialɔmbaso Jehowa diaha nde mbetawɔ dia Satana totakanya. Ndo sho kokaka monga l’eshikikelo dia ‘Nzambi hatetawɔ dia sho pembama lo yoho yahatakoke mbikikɛ.’—Adia 1 Koreto 10:13.
‘Nyotetemale nɔmba, nyanga ndo kɔkɔla’
17, 18. Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ ‘tetemala nɔmba, nyanga ndo kɔkɔla’?
17 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akalake asekande ambetawudi ɔnɛ: “Nyutetemalaki nomba.” (Romo 12:12) Yeso akasha didjango dia woho akɔ wâmɛ etena kakandate ate: “Nyolombe ku wayunyusha. Nyuyangi ku nyayena. Nyokokole, ku wayunyudihula. Untu tshe latolombaka, atulungulaka. Untu latuyangaka, atenaka. Untu latokokolaka, wayûdihula.” (Mat. 7:7, 8) Ekɔ dimɛna dia ‘tetemala nɔmba’ ɛngɔ tshɛ kɔtɔnɛ la lolango laki Nzambi. Lo yoho yɔtɔnɛ la ɛtɛkɛta waki Yeso ɛsɔ, ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Dihunga ne mbeli la su le ndi shati: Naka shu tayolomba engo uku lulangu landi, ndi ayutukela.”—1 Joa. 5:14.
18 Dako diaki Yeso dia ‘tetemala nɔmba ndo nyanga’ nembetshiyaka dia sho pombaka nɔmbaka l’otema ɔtɔi ndo l’etete. Ekɔ nto ohomba dia sho ‘tetemala kɔkɔla’ dia sho kondja ɛtshɔkɔ, ɛlɔlɔ ndo wahɔ diɛsɛ la Diolelo. Ko ngande wakokaso monga l’eshikikelo dia Nzambi ayokadimola alɔmbɛlɔ aso? Eelo, sho kokaka monga l’eshikikelo naka tekɔ la kɔlamelo le Jehowa, nɛ dia Kristo akate ate: “Untu tshe latolombaka, atulungulaka. Untu latuyangaka, atenaka. Untu latokokolaka, wayûdihula.” Awui efula wakahomana l’ekambi waki Jehowa mɛnyaka dia Nzambi mɛtɛ ekɔ ‘Ɔnɛ latokaka alɔmbɛlɔ.’—Osam. 65:2.
19, 20. Ngande wele Jehowa oko ombutshi wa ngandji lo ndjela kɛnɛ kakate Yeso lo Mateu 7:9-11?
19 Yeso akɛdika Nzambi la ombutshi wele la ngandji washa anande diangɔ di’ɛlɔlɔ. Ohɔsa dia wɛ akikɔ lawɔ lo Dako dia lo dikona ndo akoke Yeso ata ate: “Untu akona l’atei anyu, ukuki on’andi olomba ukama wa ma, ku ndi mbusha dive? Kana ndi mbolomba lusi, ku ndi mbusha ului? Okone, naka nyu antu wa kolo, mbeyaka mbisha an’anyu eshasha w’ololo, Shenyu leli l’ulungu haleki mbisha antu wôlomba diango di’ololo uka?”—Mat. 7:9-11.
20 Ambutshi w’ana w’anto wekɔ la ngandji otsha le anawɔ kânga mbewɔ “kolo” lo yɛdikɔ mɔtshi l’ɔtɛ wakawahowɔ pɛkatɔ. Vɔ hawokoke kesa anawɔ koko vɔ salaka la wolo dia mbasha “eshasha w’ololo.” Oko wende ombutshi aso, Shɛso lele l’olongo toshaka “eshasha w’ololo,” ɛnyɛlɔ oko nyuma kande k’ekila. (Luka 11:13) Tɔ kokaka tokeketsha dia sho kambɛ Jehowa, Ombishi wa “mboya tshe k’ololo la k’uluwanyi” olimu wetawɔnde.—Jak. 1:17.
Totetemale kondja wahɔ oma lo ɛtɛkɛta waki Yeso
21, 22. Kakɔna kele dimɛna efula lo Dako dia lo dikona, ndo ngande wayaokayɛ lo kɛnɛ kendana la ɛtɛkɛta wa Yeso ɛsɔ?
21 Lo mɛtɛ, Dako dia lo dikona diekɔ sawo dioleki asawo akina tshɛ. Diɔ diekɔ sawo dia diambo efula lo wetshelo watetshadiɔ lo dikambo dia Nzambi ndo wokɛmadiɔ hwe. Oko wambotɛna lo asawo asato anɛ, sho koka kondja wahɔ efula naka sho kamba la alako wele lo sawo sɔ. Ɛtɛkɛta waki Yeso ɛsɔ koka ndowanya lɔsɛnɔ laso oma ko kakianɛ ndo tosha elongamelo k’ɔngɛnɔngɛnɔ lo nshi yayaye.
22 Lo asawo anɛ, tambɔsɛdingola paka awui w’amɛna angana ato wakatɛkɛta Yeso lo Dako dia lo dikona. Kema dui dia diambo dia wanɛ wakoke sawo sɔ “wakambi dia wetshelu andi.” (Mat. 7:28) Aha la tâmu, kɛsɔ mbayotosala sho lawɔ etena kayotolodia timba ndo etema aso la awui asɔ ndo akina w’ohomba efula wakate Yeso Kristo, Ombetsha a Woke.
Ngande wayoyokadimola?
• Kakɔna kakate Yeso lo kɛnɛ kendana l’alɔmbɛlɔ waki akanga a lokeso?
• Lande na kahombaso mbewɔ dia kalolɛka mbala la mbala ɛtɛkɛta wâmɛ etena kalɔmbaso?
• Awui akɔna wele lo dɔmbɛlɔ diaki Yeso di’ɛnyɛlɔ?
• Ngande wakokaso ‘tetemala nɔmba, nyanga ndo kɔkɔla?
[Osato wa lo lɛkɛ 15]
Yeso akanya akanga a lokeso wakalɔmbaka dia mɛnama ndo mbokɛma oma le anto
[Osato wa lo lɛkɛ 17]
Onde wɛ mbeyaka lande na kele ekɔ dimɛna nɔmba dia mbo ya ndɛ ya lushi la lushi?