BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w09 3/15 lk. 3-5
  • “Ondjelo wa [Jehowa] atudingaka”

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • “Ondjelo wa [Jehowa] atudingaka”
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2009
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Lakakeketshama dia mbeka Bible
  • Olimu ami w’ombatshi mboka lo wodja wa Écosse ndo wa Irlande
  • Lambelamɛ lo Kalasa ka Ngiliyadɛ
  • Lambokalola la Irlande
  • Lɔsɛnɔ ndo esambishelo kaso lo tena di’ofukutanu sɔ
  • Nsala kɛnɛ katɔlɔmba Jehowa mbelaka ɛtshɔkɔ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2017
  • Dimi lakɛnyi woho wakatshɔkwama akanga wa kɔlamelo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo) (2023)
  • Lande na mbeka Bible?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2015
  • “Jehowa mbele wolo ami”
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2009
w09 3/15 lk. 3-5

“Ondjelo wa [Jehowa] atudingaka”

Kɔndwama oma le Christabel Connell

Sho takayasha tshɛ dia kadimola lo ambola waki Christopher wendana la Bible woho ɔnɛ wele ndoko onto l’atei aso lakɛnyi dia wonya ambeta efula kana ɔnɛ Christopher akalengɛka l’andja lo didishi. L’ekomelo, nde akatotɛ ate: “Kakianɛ, aya nyu ntshɔka nɛ dia hanyotokala wâle.” Oma lâsɔ, nde akatotshindɛ otsha lɛnɛ aki akalo aso ndo akalakana la so. Wâle akɔna ɔsɔ wakandɛnyi na?

ETENA kakamotɔ l’osomba wa Sheffield, lo wodja w’Angleterre lo 1927, wakambɔlɛ lokombo la Christabel Earl. Luudu laso lakalanyema la bɔmbɛ etena kakalɔmaka Ta dia hende di’andja w’otondo. Ɔnkɔnɛ wakatome dia dimi todjasɛ la tshɛmi ka womoto etena kakamashidiya kalasa. Lo kalasa kɛmɔtshi k’aseka Mupɛ kakamɔtɔka, dimi lakokaka waa masɛlɛ ambola dia mbeya lande na kele awui wa kɔlɔ ndo wa ngala waki efula. Koko oyadi vɔ kana andjashi Nzambi akina wakamambola, ndoko laki l’akoka wa mbishami ekadimwelo wa shikaa.

Etena kakashile Ta dia hende di’andja w’otondo, lakalowanyema dia monga ɔfɛlɛmɛ. Dimi lakatshu la Londres dia tokamba lo lopitadi la woke laki la Paddington, koko l’osomba ɔsɔ lakatolekaka mɛna awui wa ngala. L’ɔkɔngɔ w’enondo ami la pami ntshɔ dia tɔlɔ ta lo wodja wa Corée, lakɛnyi woho wakalɔka anto ta dia wolo l’andja wa lopitadi. Ndoko onto lakakimanyiya ɔnɛ lakawakɔmɔlaka ndo nde akayolɛka washo l’ɔtɛ wa lodui lakawɔkɔmɔla. Oya l’etena kɛsɔ, mama akatshindɛ dia dimi tɛnana la anto wakasɛmaka dia vɔ sawolaka la wanɛ wambovɔ lo tshimbo ya waa wetshi, koko l’etena kɛsɔ tshɛ ko latashihodia lande na kele awui wa kɔlɔ waki efula.

Lakakeketshama dia mbeka Bible

Lushi lɔmɔtshi John, enondo ami ɔmɔtshi la pami lakakome Ɔmɛnyi wa Jehowa akaye dia ndjotenda. Nde akamumbola ate: “Onde wɛ mbeyaka lande na kasalema awui wa kɔlɔ anɛ tshɛ?” Dimi lakôkadimola nte “ndooko.” Nde akafola Bible, ko akambadiɛ Enyelo 12:7-12. L’ɔkɔngɔ wa wadielo, dimi lakashihodia dia Satana nde la ɛdiɛngɛ ande mbele lo kiɔkɔ y’awui wa kɔlɔ wasalema la nkɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, lo kamba la dako diakambisha John, laketawɔ dia mbeka Bible yema tshitshɛ oma lâsɔ. Koko l’etena kɛsɔ, laketawɔ dia wɔma w’onto shimbami dia dimi batizama.​—Tuk. 29:25.

Dorothy, enondo ami la womoto akakome nde lawɔ Ɔmɛnyi. Etena kakandakalola oma lo losanganya la wedja efula lakasalema la New York (lo 1953) nde la Bill Roberts k’omambedi ande, dimi lakawatɛ dia onto ɔmɔtshi akambetsha Bible. Bill akamumbola ate: “Onde wɛ akadia avɛsa tshɛ woshilami lo dibuku diakanyekaka? Onde wɛ akekɛ eshidi lo ekadimwelo lo dibuku?” Etena kakamokadimola nte ndoko, nde akambutɛ ate: “Lâsɔ wɛ kombeka! Nyomɛnana la kadiyɛso kɛsɔ dia wɛ tatɛ wekelo nto!” Oya lo etena kɛsɔ, ɛdiɛngɛ wakatatɛ pɛnyahɛnyami. Dimi mbohɔka woho wakamalɔmbaka Jehowa dia nde kokɛmi ndo tshungolami oma lo shɛngiya yawɔ.

Olimu ami w’ombatshi mboka lo wodja wa Écosse ndo wa Irlande

Lakabatizama lo Ngɔndɔ ka ntondo 16, 1954. Lakashidiya olimu w’ɔfɛlɛmɛ lo Ngɔndɔ ka tanu ndo lakatatɛ kamba olimu w’ombatshi mboka lo Ngɔndɔ ka samalo. Ngɔndɔ enanɛi l’ɔkɔngɔ, wakatome oko ombatshi mboka wa lânde l’osomba wa Grangemouth, lo wodja wa Écosse. Etena kakimi lɛkɔ, dimi lakoke dia andjelo waki Jehowa ‘wakadingaka’ etena kakamasambishaka lo tosamba ta lo ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ.​—Osam. 34:7.

Lo 1956, wakatome dia tokamba lo wodja wa Irlande. Lakatomama l’osomba wa Galway dimi la ambatshi mboka akina wa wamato ahende. Lushi la ntondo, etena kakatatombe l’esambishelo, lakatɔkɔkɔlaka lo luudu lakadjasɛka osasɛrdɔsɛ ɔmɔtshi w’oseka Mupɛ. Minitɛ ngana tsho oma lâsɔ, pulushi kɛmɔtshi akakome lawɔ ndo nde akatɔtɔlɛ otsha lo biro k’apulushi. Etena kakandɔshi nkombo ndo adrɛsɛ aso, nde akatshu mbala kakɔ ɔtɔi dia tosawola l’onto ɔmɔtshi lo telefɔnɛ. Takawoke ata ate: “Eelo Mɔpɛrɛ, dimi lambeya shikaa lɛnɛ adjasɛwɔ.” Takashihodia dia nde akatomama oma le osasɛrdɔsɛ ɔsɔ! Wakatshutshuya kanga luudu lakatafutɛka dia nde totondja, ɔnkɔnɛ biro ka filialɛ akatɔlɔmbɛ dia sho mimɔ oma lo dihole sɔ. Minitɛ dikumi l’ɔkɔngɔ, takakome lo garɛ ka kawolo. Koko kawolo kaki keke lo garɛ ndo onto ɔmɔtshi akemala dia nde ndjashikikɛ ɔnɛ tamboshila mbɔtɔ lɔkɔ. Akambo asɔ wakasalema mingu shato tsho l’ɔkɔngɔ wa sho koma l’osomba wa Galway!

Wakatotome l’osomba wa Limerick, osomba okina wele aseka Mupɛ waki la shɛngiya ya wolo efula. Elui w’anto wakatodjɛka delo mbala la mbala. Anto efula wakokaka wɔma sawola la so lawakawɔ. Ɔnɔnyi ɔtɔi la ntondo, wakakɔmɔla ɔnangɛso ɔmɔtshi l’osomba ɔmɔtshi wa tshitshɛ wakawelɛka Cloonlara. Ɔnkɔnɛ taki la ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛnana la Christopher, lakatatɛkɛtshi lo mbɔtwɛlɔ ka sawo nɛ, ɔnɛ lakatɔlɔmbɛ dia sho kalola lakande dia tokadimola lo ambola ande wendana la Bible. Etena kakatasawolaka la nde, osasɛrdɔsɛ ɔmɔtshi akalɔmbɛ Christopher dia nde totondja oma lo luudu. Christopher kombetawɔ kɛnɛ kakawotɛ osasɛrdɔsɛ ɔsɔ ndo nde akawotɛ ate: “Dimi mbaketshi wamato anɛ dia vɔ mbɔtɔ lo luudu lami ndo vɔ wakakɔkɔdi la ntondo ka mbɔtɔ. Koko dimi haketshi ndo wɛ hakɔkɔdi la ntondo ka mbɔtɔ.” La kɛlɛ tshɛ, osasɛrdɔsɛ ɔsɔ akakalola.

Sho kombeya ɔnɛ osasɛrdɔsɛ ɔsɔ akatshumanya olui a woke w’apami wakatokongɛka l’andja etena kakiso lo luudu laki Christopher. Oko wakandeyaka dia anto asɔ waki atunyi aso ndo wakatokaka kɛlɛ, Christopher akalengɛka lo didishi dia menda kana vɔ wambotshɔ. Nde akatodjashiya lo luudu lande edja ndo etena kakawatshu. L’ɔkɔngɔ diko, sho takayeyaka dia nde l’ase nkumbo kande wakatshutshuyama la wolo dia monɔ oma l’osomba ɔsɔ ko ntshɔ todjasɛ l’Angleterre.

Lambelamɛ lo Kalasa ka Ngiliyadɛ

Lakashile kongɛ akambo dia dimi tɔtɔ lo Losanganya la wedja efula lakasalema la New York lo 1958 laki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “ La volonté divine “ etena kakamalongola leeta la dimi tɔtɔ lo kalasa ka 33 ka Ngiliyadɛ. Lo dihole dia dimi kalola la ngelo l’ɔkɔngɔ wa losanganya la woke lɔsɔ, lakatokamba la Collingwood, Ontario, lo wodja wa Canada, edja ndo etena kakatatɛ Kalasa ka Ngiliyadɛ lo 1959. Koko l’etena kakasalemaka losanganya lɔsɔ la woke, lakahomana la Eric Connell. Nde akeke akambo wa mɛtɛ lo 1957 ndo akatatɛ kamba oko ombatshi mboka lo 1958. L’ɔkɔngɔ wa losanganya lɔsɔ, nde akafundɛka mikanda lushi tshɛ edja tshɛ kakimi la Canada ndo edja tshɛ kakimi lo Kalasa ka Ngiliyadɛ. Lakayambolaka kɛnɛ kayotosala l’ɔkɔngɔ wa sho shidiya Kalasa ka Ngiliyadɛ.

Wɔtwɛlɔ wa Kalasa ka Ngiliyadɛ aki dikambo di’ohomba efula lo lɔsɛnɔ lami. Dimi la Dorothy la omɛnde takɔtɔ lo kalasa kâmɛ. Vɔ wakatomama dia tokamba oko waa misiɔnɛrɛ lo wodja wa Portugal. Dui dia diambo ele, dimi lakatomama lo wodja wa Irlande. Ande lonyangu lakonge la mi lo woho wakimi kotomama wodja ɔtɔi kâmɛ la kadiyɛmi lee! Lakambola ombetsha ɔmɔtshi wa lo Kalasa ka Ngiliyadɛ dia kana lakasale dikambo dimɔtshi dia kɔlɔ. Nde akakadimola ate: “Ndooko. Wɛ la Eileen Mahoney w’osekayɛ nyaketawɔ dia ntshɔ dihole tshɛ diayowonyotoma” ndo Irlande ekɔ dihole dimɔtshi l’atei w’ahole asɔ.

Lambokalola la Irlande

Lakakome la Irlande lo Ngɔndɔ k’enanɛi 1959 ndo wakatome lo etshumanelo ka la Dun Laoghaire. Lo etena kɛsɔ, Eric akakalola l’Angleterre ndo nde akangɛnangɛna efula woho wakamatomama l’osomba waki suke la nde. Nde lawɔ akakombolaka monga misiɔnɛrɛ. Nde akɔsaka dia lam’ele Irlande aki wodja wakatomamaka waa misiɔnɛrɛ efula, nde lawɔ ayotokamba oko ombatshi mboka lɛkɔ. Nde akonɔ la Dun Laoghaire ndo takatshukana lo 1961.

Ngɔndɔ shamalo l’ɔkɔngɔ, Eric akasale aksida wa wolo la mututu. Lowako lande lakatɛ ndo waa dɔkɔtɛlɛ wakayambolaka dia kana nde ayotshikala la lɔsɛnɔ. L’ɔkɔngɔ wa nde mbetsha mingu shato lo lopitadi, lakatetemala mbokimanyiya ngɔndɔ tshanu y’etondo edja ndo etena kakandayɔkɔlɔnganaka. Dimi lakatetemala sambisha lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka ami.

Lo 1965, takatomama lo etshumanelo kaki la apandjudi enanɛi ka lo dibongo dia Sligo, dia lo nɔrdɛ owɛstɛ. Ɛnɔnyi esato l’ɔkɔngɔ, sho takatshu lo etshumanelo kekina ka tshitshɛ kaki l’osomba wa Londonderry, etale efula lo lɛkɛ la nɔrdɛ. Lushi lɔmɔtshi, etena kakatakalola oma l’olimu, takatane wakadjisha bariyɛrɛ la ɛkɔdi wa mbolo l’otadimbo wa lɛnɛ akatadjasɛka. Efukutanu wa lo lɛkɛ la nɔrdɛ la wodja wa Irlande wakatatɛ. Dengalenga diakatshumbaka tovɔatirɛ. Osomba wakashile kahanyema l’ahende: Lɛkɛ l’aseka Asɔnyi la lɛkɛ l’aseka Mupɛ. Aki wâle efula dia sho mimɔ oma lo lɛkɛ lɔmɔtshi l’osomba otsha lo lɛkɛ lokina.

Lɔsɛnɔ ndo esambishelo kaso lo tena di’ofukutanu sɔ

Olimu aso wakatokonya ahole tshɛ. Mbala kɛnɛ nto, sho takɛnyi dia andjelo wakatodingaka. Etena kakatatanemaka l’ahole wakatatɛka efukutanu, takamɔka esadi eto oma l’ahole asɔ ko sho ndjokalola naka efukutanu wamboshila. Mbala kɛmɔtshi, etena kakatombe efukutanu suke la lɛnɛ akatadjasɛka, diangɔ diakalongolaka di’oma lo dihole diakawasondjaka mikubu la diangɔ dikina diakakɔka lo didishi diaso. Sho kondala djɔ la wɔma w’ɔnɛ naka luudu laso lambɔtɔ ndja, ko sho mbeya kɛnɛ kakokaso sala. L’ɔkɔngɔ wa sho monɔ otsha la Belfast lo 1970, takayeyaka dia bɔmbɛ kɛmɔtshi ka pitilɔ mbakatondɔ lo dihole sɔ diakawasondjaka mikubu la diangɔ dikina, ndo ɔnɛ dihole diakatadjasɛka diakayolongolaka tshɛ.

Mbala kekina, dimi la kadiyɛmi takatasambishaka ndo takɛnyi ɔtɔpa ɔmɔtshi waheyama ɔtɛ l’ekolo la didishi, koko sho takete tsho. Minitɛ mɔtshi l’ɔkɔngɔ, vɔ wakatondɔ. Ase ngelo kɛsɔ wakaye le so wafɔnya dia sho mbakakitsha ɔtɔpa ɔsɔ wa bɔmbɛ! Oma lâsɔ, kadiyɛso kɛmɔtshi kakadjasɛka lo ngelo kɛsɔ akatelɛ dia sho todjasɛ lo luudu lande. Etena kakatelɛ kadiyɛso kɛsɔ, asukanyi ande wakayetawɔka dia sho komonga l’onongo.

Lo 1971, takakalola la Londonderry dia tenda kadiyɛso kɛmɔtshi k’Okristo. Etena kakatôlembetshiya woho waki lɔkɛndɔ laso ndo bariyɛlɛ yakatalekana, nde akatombola ate: “Ndoko onto lakikɔ lo bariyɛlɛ shɔ?” Etena kakatokadimola ɔnɛ: “Anto wakikɔ, koko vɔ kotodja yimba,” nde akâmbe. Lande na? Nɛ dia lo nshi yakete wakakɔsɔla dɔkɔtɛlɛ la pulushi kɛmɔtshi tovɔatirɛ tawɔ ndo wakatitshumbe.

Lo 1972, takonɔ la Cork. L’ɔkɔngɔ diko, takonɔ la Naas ndo takasambisha lɛkɔ, oma lâsɔ takayotshɔka la Arklow. L’ekomelo, lo 1987, wakayototomaka la Castlebar, lɛnɛ eso polo ndo ɛlɔ kɛnɛ. Lanɛ, takakondja diɛsɛ dia woke dia mbisha lonya lo wokelo wa Mbalasa kɛmɔtshi ka Diolelo. Lo 1999, Eric akandama la hemɔ ka wolo. Koko, oma l’ekimanyielo ka Jehowa ndo oma l’osukɔ wa la ngandji w’ase etshumanelo, laki l’akoka wa ndɔshana l’okakatanu ɔsɔ ndo dia mbôkimanyiya polo lo etena kakandayɔkɔlɔnganaka.

Dimi la Eric tambɔtɔ Kalasa k’ambatshi mboka mbala hiende. Nde ekɔ lo tetemala kamba oko ekumanyi. Lekɔ lo diɛnɛ efula la hemɔ ka wolo ka l’asɔnga ndo wakasale epaso lo lokondo la lo adwe akɔ ahende. Kânga mbakamahombe ndɔshana l’ɔlɔshamelo wa wolo w’oma le ase ɛtɛmwɛlɔ ndo mbakamasɛnɛ lo tena di’efukutanu wa pɔlitikɛ ndo wa lo tshunda, okakatanu ɔmɔtshi wakaleke woke wakahomana la mi aki wa tshika kɛndjakɛndja mutuka. Ɔsɔ aki tshondo y’ohemba nɛ dia dimi kokokaka nto ntshɔ dihole tshɛ dialangami. Ase etshumanelo wakatokimanyiya ndo wakatosukɛ efula. Nshi nyɛ dimi lɔkɛndakɛnda l’ɔkɔmba ndo dimi mbahemaka lo dikalo di’etshimbi esato dia ntshɔ l’ahole wa yema etale.

Dimi la Eric tambokamba olimu w’ombatshi mboka wa lânde tshɛtshɛ ɛnɔnyi ndekana 100, ndo ɛnɔnyi 98 paka lanɛ la Irlande. Sho hatolange tshika olimu ɔnɛ l’ɔtɛ w’ɔnɛ taya esombe. Sho hatoyaɛkɛ lo ahindo, koko sho mbetawɔka dia andjelo wa wolo waki Jehowa ‘watodingaka’ wanɛ watowokaka wɔma ndo watôkambɛka olimu la kɔlamelo tshɛ.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto