Tosale la wolo dia tshunda lo nyuma nɛ dia “lushi la wuki la [Jehowa] laya suki”
‘Tosale la wolo dia tshunda lo nyuma.’—HEB. 6:1.
1, 2. Diaaso diakɔna dia ‘ndawɔ lo akona’ diakakondja Akristo wa lo ntambe ka ntondo waki la Jerusalɛma ndo la Judeya?
ETENA kaki Yeso la nkɛtɛ, ambeki ande wakaye le nde ndo wakawombola vate: ‘Djembetelo yakɔna yayɛnya wôngelo ayɛ ndo y’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ?’ Prɔfɛsiya kakandawasha dia kadimola lo dimbola diawɔ kakakotshama mbala ka ntondo lo ntambe ka ntondo. Yeso akatɛkɛta di’akambo wahatayalaka wakahombe mɛnya dia ekomelo kaki suke efula. Etena kakawahombe mɛna akambo asɔ, ‘wanɛ waki la Judeya wakahombe ndawɔ lo akona.’ (Mat. 24:1-3, 15-22) Onde ambeki waki Yeso wakashihodia djembetelo ndo wakasale awui lo ndjela kɛnɛ kakandawatɛ?
2 Suke la ɛnɔnyi akumi asato l’ɔkɔngɔ, lo 61 T.D., ɔpɔstɔlɔ Paulo akafundɛ Akristo w’ase Hɛbɛru wakadjasɛka la Jerusalɛma ndo suke layɔ mukanda ɔmɔtshi waki l’oyango wa mingola kanyi yawɔ. Paulo l’asekande ambetawudi kombeyaka dia etenyi ka ntondo ka djembetelo yendana la “fono ka wulu” kakahombe ndja l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi etanu eto. (Mat. 24:21) Lo 66 T.D., Cestius Gallus akalɔmbɔla alembe w’ase Rɔma dia ndjɔlɔsha Jerusalɛma ndo waki suke la ndjilɛndja. Koko la shashimoya, vɔ wakamɔ ndo wakasha Akristo waki lo wâle diaaso dia vɔ ndawɔ.
3. Dako diakɔna diakasha Paulo Akristo w’ase Hɛbɛru, ndo lande na?
3 Akristo asɔ waki l’ohomba wa monga la shɛnɔdi ya lo nyuma dia mbeya dia kɛnɛ kakete aki ekotshamelo ka ɛtɛkɛta waki Yeso ndo wakahombe ndawɔ. Koko, amɔtshi wakakome “puki.” Vɔ waki oko ana w’ashashi wa lo nyuma waki l’ohomba wa “awele.” (Adia Heberu 5:11-13.) Oyadi kânga wanɛ wakeyaka akambo wa mɛtɛ lo edja k’ɛnɔnyi akumi wakɛnya dia vɔ wakatatɛ “ntombokwela [Nzambi k]a lumu.” (Heb. 3:12) Amɔtshi waki la “etshelu” ka mbetshaka nsanganya y’Akristo etena kɛsɔ kele ‘lushi la pâ efula laki suke.’ (Heb. 10:24, 25) Paulo akawasha dako dia dimɛna efula nɛ ate: ‘Etena kɛnɛ kambototshika wetshelo wa ntondo wendana la Kristo, nyɛsɔ tosale la wolo dia tshunda lo nyuma.’—Heb. 6:1.
4. Lande na kele ekɔ ohomba dia sho mambalɛka lo nyuma, ndo kakɔna kayotokimanyiya dia sho sala dikambo sɔ?
4 Tekɔ lo nsɛna lo etena k’ekotshamelo k’ekomelo ka prɔfɛsiya kaki Yeso. “Lushi la wuki la [Jehowa]” layondokomiya dikongɛ di’akambo diaki Satana “laya suki.” (Zef. 1:14) Nshi nyɛ mbamboleka ohomba wa sho sungukalaka ndo mambalɛka lo nyuma. (1 Pet. 5:8) Onde mɛtɛ tekɔ lo sala dui sɔ? Tshunda lo nyuma ayotokimanyiya dia sho shihodia etena kakɔna kayaso.
Kɛnɛ kalembetshiya tshunda lo nyuma
5, 6. a) Kakɔna kalɔmbama dia tshunda lo nyuma? b) Sala la wolo dia tshunda lo nyuma nɔmbaka dia mbidja welo lo akambo ahende akɔna?
5 Paulo kokeketshaka tsho Akristo w’ase Hɛbɛru wakasɛnaka lo ntambe ka ntondo dia vɔ sala la wolo dia tshunda lo nyuma, koko nde akawatɛ ndo kɛnɛ kalɔmbama dia tshunda lo nyuma. (Adia Heberu 5:14.) “Etshundju w’antu” hawokomɛ tsho lo nɔma “awele.” Vɔ ndɛka “mbu ya nde ya wulu.” Ɔnkɔnɛ, vɔ mbeyaka ‘akambo wa mɛtɛ wa wɔdu’ ndo ‘akambo wa mɛtɛ woshami etale.’ (1 Kor. 2:10) Ndo nto, akoka awɔ w’ekanelo ka yimba wambekiyama oma lo woho wakambawɔ la ewo kele la wɔ ndo dui sɔ mbakimanyiyaka dia vɔ tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Etena kalangawɔ mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi, wekiyelo ɔsɔ mbakimanyiyaka dia vɔ shihodia atɔndɔ wa lo Afundelo wendana la dikambo diakɔ ndo woho wa kamba lawɔ.
6 Paulo akafunde ate: “Dieli la su dia ndeka nkana [yimba lo] akambu wakatuki, shu tatukangana uma [lo mbetawɔ].” (Heb. 2:1) Sho kokaka mangana oma lo mbetawɔ aha la sho mbeya. Sho kokaka mbewɔ dui sɔ lo ‘ndeka mbidja yimba’ etena kasɛdingolaso akambo wa mɛtɛ wa lo nyuma. Omalɔkɔ, ɔmɔmɔ la l’atei aso pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi lakatetemala sɛdingola paka akambo wa wɔdu? Onde dimi sɛdingolaka akambo wa mɛtɛ lowango lowango aha la ndjasha l’otema ɔtɔi lɔkɔ? Ngande wakokami pama lo nyuma?’ Sala la wolo dia tshunda lo nyuma nɔmbaka dia sho mbidja welo lo akambo ahende. Sho pombaka manyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ndo sho pombaka mbeka dia monga la okitanyiya.
Tomanyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi
7. Wahɔ akɔna wakokaso kondja oma lo manyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi?
7 Paulo akafunde ate: “Untu tshe laloma awele, atekelaka diui dia akambu w’ololo; ne dia ndi eki ona ashashi.” (Heb. 5:13, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Dia tshunda lo nyuma, sho pombaka manyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo losango lele lɔkɔ lendana la so. Lam’ele losango lɔsɔ lekɔ lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi, Bible, sho pombaka monga ambeki w’eshika wa Afundelo ndo w’ekanda watondja ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.’ (Mat. 24:45-47) Mbeka lo yoho shɔ ayotokimanyiya dia sho mbeya kanyi yaki Nzambi ndo dui sɔ diayotokimanyiya dia sho mbekiya akoka aso w’ekanelo ka yimba. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Okristo ɔmɔtshi welɛwɔ Orchid.a Nde mbutaka ate: “Dui diakaleke monga la shɛngiya ya wolo lo lɔsɛnɔ lami ele dikambo diendana la wadielo wa Bible wa mbala la mbala. Lakasale ɛnɔnyi ehende w’etondo dia mana mbadia Bible k’otondo, koko akayɛnamaka dia lakayeyaka Otungi ami mbala ka ntondo. Dimi lakeke akambo wendana la mboka yande, kɛnɛ kalangande ndo kahandalange, woke woke wa wolo ande ndo lomba l’efula lele la nde. Wadielo wa Bible lushi la lushi akasukɛ lo nshi mɔtshi yakimi l’ekakatanu woleki wolo lo lɔsɛnɔ lami.”
8. Wolo akɔna wakoka monga l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi le so?
8 Wadielo wa mbala la mbala wa etenyi kɛmɔtshi k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi kimanyiyaka dia losango la lɔkɔ ‘monga la wolo’ le so. (Adia Heberu 4:12.) Wadielo ɔsɔ kokaka tshikitanya lonto laso la l’etei k’otema ndo tokimanyiya dia sho ndeka ngɛnyangɛnya Jehowa. Onde wɛ ekɔ l’ekongelo kakokimanyiya dia ndeka monga la wenya dia mbadiaka Bible ndo kanaka yimba la kɛnɛ katatɔ?
9, 10. Kakɔna kalembetshiya manyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi? Sha ɛnyɛlɔ.
9 Manyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi halembetshiya tsho mbeya kɛnɛ katawɔ. Ondo Akristo waki watatshunde lo nyuma wa lo nshi ya Paulo waki la yema ya ewo k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wakasambiyama. Koko, vɔ kokambaka la kɛnɛ kakaweyaka dia kondja etombelo w’ɛlɔlɔ. Vɔ komanyamanya losango lakɔ lo mbetawɔ dia lɔ mbalɔmbɔla dia vɔ mbɔsaka tɛdikɔ ta lomba lo lɔsɛnɔ.
10 Manyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi kɛdikɛdi mbeya kɛnɛ katawɔ ndo kamba la ewo kakɔ. Kɛnɛ kakakomɛ kadiyɛso kɛmɔtshi kelɛwɔ Kyle mɛnyaka woho wakoka salema dui sɔ. Kyle akawane la osekande ɔmɔtshi la l’olimu. Akandasale dia kandola okakatanu ɔsɔ? Nde mbutaka ate: “Divɛsa diakandjɛ ntondo lo yimba ele Romo 12:18, diata ɔnɛ: ‘lo yɛdikɔ yakokanyu sala, nyodjasɛ l’anto tshɛ ki.’ Ɔnkɔnɛ, lakawotɛ dia kana kokaka sho ndjosawola l’ɔkɔngɔ w’olimu.” Sawo diakete dimɛna ndo osekande lakawane la nde akambe efula lo woho wakatakola Kyle nna sɔ. Kyle mbutaka ate: “Lakɛnyi dia hatokokaki sala kɔlɔ pondjo naka sho kamba la atɔndɔ wa lo Bible.”
Teke dia monga la okitanyiya
11. Kakɔna kɛnya dia kokaka monga wolo dia monga la okitanyiya etena keso l’ekakatanu?
11 Kamba la kɛnɛ kekaso oma lo Afundelo kokaka monga wolo djekoleko etena keso l’ekakatanu. Ɛnyɛlɔ, yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Jehowa tshungola ase Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito, vɔ “wakadji la Mose lundju” ndo vɔ wakatetemala ‘mbidja Jehowa l’ohemba.’ Lande na? Nɛ dia wakahombe ashi wa nnɔ. (Etum. 17:1-4) Ngɔndɔ ɔtɔi l’etenyi keto l’ɔkɔngɔ wa vɔ mbidja sheke la Nzambi dia salaka “aui tshe wakati [Jehowa],” vɔ wakɔnyɔla ɛlɛmbɛ ande lo tɛmɔla dikishi. (Etum. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Onde wakasale dikambo sɔ lo wɔma waki lawɔ nɛ dia Mɔsɛ akatoviya etena kakandetshamaka lo dikona dia Hɔrɛbɛ? Onde vɔ wakafɔnya dia ondo ase Amalɛka mbeyaka ndjalɔsha nto ndo ase Isariyɛlɛ hawotonga la okimanyedi wele oko Mɔsɛ lakâkimanyiya dia vɔ mbidja otshumba lo woho wakandadiyaka anya l’olongo? (Etum. 17:8-16) Mbeyaka monga ngasɔ, koko lo weho akɔ tshɛ ase Isariyɛlɛ “kunkitanyia aui andi.” (Etsha 7:39-41) Paulo akakeketsha Akristo dia vɔ ‘sala tshɛ’ dia mbewɔ dia ‘ndjela ɛnyɛlɔ k’ohindodi’ kaki ase Isariyɛlɛ latɔ etena kakawoke wɔma dia mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya daka.—Heb. 4:3, 11.
12. Ngande wakeke Yeso dia monga la okitanyiya, ndo dui sɔ diaki la wahɔ akɔna le nde?
12 Tshunda lo nyuma nɔmbaka dia sala la wolo dia kitanyiya Jehowa. Oko wɛnya ɛnyɛlɔ kakatotshikɛ Yeso Kristo, tena efula onto mbekaka dia monga la okitanyiya oma l’asui. (Adia Heberu 5:8, 9.) La ntondo ka nde ndja la nkɛtɛ, Yeso aki la okitanyiya le She. Koko, dia sala lolango laki She lanɛ la nkɛtɛ akalɔmbamaka dia nde soyama lo demba ndo lo yimba. Lam’ele Yeso aki la okitanyiya l’atei w’asui wa wolo, nde ‘akakome kokele’ lo dihole di’oyoyo diakolamɛ Nzambi dia nde ndjonga Nkumekanga ndo Ɔlɔmbɛdi wa lâdiko.
13. Kakɔna kɛnya dia kana tambeka dia monga la okitanyiya?
13 Ko kayotota dikambo diaso? Onde tamboyashikikɛ dia kitanyiya Jehowa kânga etena kahomanaso l’ekakatanu wa wolo? (Adia 1 Petero 1:6, 7.) Alako waki Nzambi lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ, losembwe, okambelo wa dimɛna wa la lolemi, wadielo ndo wekelo wa Afundelo w’onto ndamɛ, wɔtwɛlɔ wa nsanganya y’Akristo ndo esambishelo mbokɛmaka hwe. (Jas. 1:8; Mat. 28:19, 20; Ef. 4:25, 28, 29; 5:3-5; Heb. 10:24, 25) Onde sho kitanyiyaka Jehowa l’akambo asɔ kânga etena kasowaso? Okitanyiya aso mɛnyaka dia tekɔ lo tahame lo nyuma.
Lande na kele ekɔ ohomba tshunda lo nyuma?
14. Sha ɛnyɛlɔ kɛnya woho wakoka sala la wolo dia tshunda lo nyuma monga tshondo y’ekokelo.
14 Ekɔ tshondo y’ekokelo le Okristo naka nde monga l’akoka w’ekanelo ka yimba wambekiyama dimɛna dia tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ lo andja ɔnɛ waya anto “akanga a lunyu.” (Ef. 4:19) Ɛnyɛlɔ, ɔnangɛso ɔmɔtshi lelɛwɔ James, lele la mbekelo ka mbadiaka ekanda walembetshiya Afundelo ndo langɛnangɛna awui wele lɔkɔ aketawɔ dia kamba olimu ɔmɔtshi wele paka wamato ato mbele asekande wa l’olimu. James mbutaka ate: “Etena kele efula ka wamato asɔ komonga la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ, ɔmɔtshi la l’atei awɔ akɛnama dia aki la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ ndo akayashaka lo akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Koko, etena kakiso dimi la nde ato lo luudu lɔmɔtshi l’olimu, nde akatatɛ tshutshuyami dia dimi mbolanga. Lakafɔnya dia shɛkɛsɛkɛ mbakandasalaka, koko lakayɛnaka dia aki wolo efula dia mboshimba. Oma lâsɔ, lakohɔ ɛnyɛlɔ kɔkɔndwami lo Tshoto y’Etangelo kendana la ɔnangɛso ɔmɔtshi lakahomana la woho w’ohemba ɔsɔ l’olimu. Lo sawo sɔ wakakambe la ɛnyɛlɔ kaki Yɔsɛfu nde la wadi aki Pɔtifara.b Aha la tshimbatshimba, lakasokola womoto ɔsɔ ko nde akalawɔ.” (Etat. 39:7-12) James aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo mɛna dia ndoko dui dia kɔlɔ diakahomana la nde nto ndo nde akatetemala monga la nkum’otema ka dimɛna.—1 Tim. 1:5.
15. Ngande wakoka sala la wolo dia tshunda lo nyuma keketsha etema aso wa didjidji?
15 Tshunda ekɔ nto la wahɔ lo woho ɔnɛ wele dui sɔ keketshaka etema aso wa didjidji ndo tokimanyiyaka diaha sho ‘minganyiyama la wetshelo wa weho la weho.’ (Adia Heberu 13:9.) Etena kasalaso la wolo dia pama lo nyuma, timba taso shikimalaka lo ‘akambo woleki ohomba.’ (Fil. 1:9, 10) Sho fudiaka lowando laso le Nzambi ndo lo tɛdikɔ tshɛ tɔsande dia wahɔ aso. (Romo 3:24) Okristo ‘wambotshunda lo yimba’ mongaka la lowando la ngasɔ ndo mongaka la diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa.—1 Kor. 14:20.
16. Kakɔna kakakimanyiya kadiyɛso kɛmɔtshi dia nde ‘shikikɛ otema ande’?
16 Kadiyɛso kɛmɔtshi kelɛwɔ Louise suyaka dia yema l’ɔkɔngɔ wa batismu kande, nde akalekaka ndjakiyanya dia kɛnɛ kata anto akina lo dikambo diande. Nde mbutaka ate: “Dimi kosalaka ndoko dui dia kɔlɔ, koko otema ami komonga la nsaki k’efula ka kambɛ Jehowa. Lakayeyaka dia lakahombe sala etshikitanu naka lalanga mbisha Jehowa kɛnɛ tshɛ kakokami mbosha. Otshikitanu wakaleke woke wakamahombe sala ele tɛmɔla Jehowa l’otema ami tshɛ.” Lo mbidja welo ɛsɔ, Louise ‘akayoshikikɛ otema ande’ ndo dui sɔ diakayonga ohomba etena kakandayongaka l’okakatanu wendana la yônge. (Jak. 5:8) Louise akate ate: “Lakasalaka la wolo tshɛ ndo lakayoleka sukana la Jehowa.”
‘Tonge la okitanyiya w’oma k’ɛse otema’
17. Lande na kele okitanyiya aki dui di’ohomba efula lo ntambe ka ntondo?
17 Dako diaki Paulo dia ‘sala la wolo dia tshunda lo nyuma’ diakashimbɛ nsɛnɔ y’Akristo wa lo ntambe ka ntondo waki la Jerusalɛma ndo la Judeya. Wanɛ wakayele dako sɔ wakayala la shɛnɔdi ya lo nyuma yakahombamaka dia mbeya djembetelo yakawasha Yeso dia vɔ ‘tatɛ ndawɔ l’akona.’ Etena kakawɛnyi ‘ɛngɔ ka wɔnɔnyi katotongaka elanyelo kemadi lo dihole di’ekila,’ mbuta ate alembe w’ase Rɔma wambodinga ndo wambɔtɔ lo Jerusalɛma, vɔ wakeye dia ɔsɔ aki etena ka vɔ ndawɔ. (Mat. 24:15, 16) Lo kitanyiya ɔhɛmwɛlɔ wa prɔfɛsiya waki Yeso, Akristo wakalawɔ oma l’osomba wa Jerusalɛma la ntondo k’elanyelo k’osomba ndo lo ndjela yɔnɛ Eusèbe, ombewi ɔmɔtshi w’ɛkɔndɔ wendana l’ɛtɛmwɛlɔ, vɔ wakatodjasɛka l’osomba okina waki l’akona wakawelɛka Pella waki suke la Ngiliyadɛ. Lo sala ngasɔ, vɔ wakewɔ mpokoso koleki tshɛ kɔlɔ kakakomɛ Jerusalɛma katɛkɛtama l’ɛkɔndɔ.
18, 19. a) Lande na kele okitanyiya ekɔ ohomba lo nshi yaso nyɛ? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?
18 Okitanyiya waya oma lo sala la wolo dia tshunda lo nyuma ayoshimbɛ nsɛnɔ yaso etena kayokotshama lo yɛdikɔ ya woke prɔfɛsiya kaki Yeso kendana la “fono ka wulu” kahatayalaka ndoko lushi. (Mat. 24:21) Onde tayonga l’okitanyiya lo ɛlɔmbwɛlɔ tshɛ kayotolongola oma le ‘olami wa kɔlamelo’ lo nshi yayaye? (Luka 12:42) Ekɔ mɛtɛ ohomba efula dia mbeka dia monga ‘la okitanyiya w’oma k’ɛse otema’!—Romo 6:17.
19 Sho pombaka mbekiya akoka aso w’ekanelo ka yimba dia sho tshunda lo nyuma. Sho salaka dui sɔ lo mbidja welo dia ndeka manyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo lo mbeka dia monga la okitanyiya. Pama dia monga Okristo wambotshunda lo nyuma mbelaka ekakatanu djekoleko le ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka. Lo sawo diayela tayɔsɛdingola woho wakokawɔ tondoya dia kandola ekakatanu ɛsɔ.
[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]
a Nkombo mɔtshi yakatshikitanyema.
b Enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Tambokeketshama dia tona awui wa kɔlɔ,” lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi 1, 1999, lo Falase.
Kakɔna kamboyeka?
• Tshunda lo nyuma kɛdikɛdi na, ndo ngande watshunda onto lo nyuma?
• Naa ohomba wa manyamanya Ɔtɛkɛta wa Nzambi di’onto tshunda lo nyuma?
• Ngande wekaso dia monga la okitanyiya?
• Lo toho takɔna tele tshunda lo nyuma tokondjiyɛka wahɔ?
[Osato wa lo lɛkɛ 10]
Kamba la alako wa lo Bible ayotokimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu oko anto wambotshunda
[Osato wa lo lɛkɛ 12, 13]
Kitanyiya dako diaki Yeso akashimbɛ nsɛnɔ y’Akristo wa lo ntambe ka ntondo