Lende ahombayɛ monga etena kayoya ekomelo?

KAKƆNA kayokomɛ anto w’ɔlɔlɔ etena kayolanya Jehowa dikongɛ di’akambo nɛ lo Aramangɛdɔna? Tukedi 2:21, 22 kadimolaka ɔnɛ: “Antu w’uluwanyi wayukita kete, antu w’usimbwi wayutshikala loko. Keli antu wa kolo wayunyema uma la kete, akanga w’ukadi wayukhundwama uma loko.”

Ko ngande wayotshikala anto w’olowanyi la nkɛtɛ? Onde ayonga dihole dimɔtshi diayowolawɔ dia toyashɛ? Lende ahomba anto w’ɔlɔlɔ monga etena kayoya ekomelo? Ɛkɔndɔ ɛnɛi wa lo Afundelo w’anto wakashimbamɛ tokimanyiyaka dia kadimola lo ambola asɔ.

Etena kele aki ohomba tanema lo dihole dimɔtshi

Lo kɛnɛ kendana la etshungwelo k’owandji wa nkumbo Nɔa la Lɔta, sho mbadiaka lo 2 Petero 2:5-7 ɔnɛ: “[Nzambi] kunshimbela antu wa ntundu, keli akashimbela Noa, umvutshi w’akambu w’ololo, la antu akina esambeli, lam’akandatumi elula ka wuki le antu wa kolo waki la kete; naka ndi akahiluya esumba wa Sodoma la Ngomora, wakayala eduwu, akawamia la dihandjwelu, akawete uku djimbitelu le antu wayutshaka akambu wa kolo, ku akahandja Lota, untu ololo, lam’akandahenyahenyama la akambu wa mindu wakatshaka antu wa kolo.”

Ngande wakashimbamɛ Nɔa lo Mvula k’elola? Nzambi akatɛ Nɔa ate: “Ekumelu k’engo tshe keli la lumu kambukuka lu ashu ami, ne dia vo wambuludia kete too la akambu wa ngala la dihotwanelu. Ulungi, dimi luyanga mbalanya kame la kete. Kutshi watu a luudu l’etamba w’etshumbi.” (Etat. 6:13, 14) Nɔa akasɛlɛ waato wa luudu woho wakawodjangɛ Jehowa. Nshi esambele la ntondo ka mvula ndɔ, Jehowa akatɛ Nɔa dia nde mbɔtshiya waa nyama lo waato ndo nde la nkumbo kande mbɔtɔ. Lushi l’esambele, lokuke la waato lakadihama ndo “mvula akalo la kete tanyi akumi anei la etshu akumi anei.” (Etat. 7:1-4, 11, 12, 16) Nɔa la nkumbo kande ‘wakashimbamɛ oma l’ashi.’ (1 Pet. 3:20) Vɔ wakahombe monga l’etei ka waato dia vɔ shimbamɛ. Ndoko dihole dikina diakakoke onto monga ko nde shimbamɛ.​—Etat. 7:19, 20.

Awui wakatshikitana yema lo dikambo dia Lɔta. Andjelo ahende wakawewoya dihole diakinde kokoka ntshɔ. Vɔ wakatɛ Lɔta ɔnɛ: ‘Omɔ wɛ la ewotɔ ayɛ tshɛ oma l’osomba ɔnɛ nɛ dia tayanga ndanya dihole nɛ.’ Vɔ wakahombe ‘ndawɔ otsha l’akona.’​—Etat. 19:12, 13, 17.

Kɛnɛ kakakomɛ Nɔa nde la Lɔta mɛnyaka dia “Khumadiondjo mbeyaka wuhu wa nshimbela antu w’ololo uma l’ehimba, la mbete antu wa kolo lu asui edja ndu lushi l’elumbwelu.” (2 Pet. 2:9) Lo ɛkɔndɔ akɔ ehende ɛsɔ, vɔ wakahombe monga lo dihole dimɔtshi dia shikaa dia shimbamɛ. Nɔa akahombe mbɔtɔ lo waato ndo Lɔta akahombe tomba oma l’osomba wa Sɔdɔma. Ko onde ngasɔ oto mbôkosalemaka awui di’onto shimbamɛ? Onde Jehowa kokaka shimbɛ onto ɔlɔlɔ oyadi dihole diakɔna diende? Dia kadimola lo dimbola sɔ, tende ɛkɔndɔ ekina ehende watɛkɛta woho wakashimbamɛ anto amɔtshi.

Onde mbala tshɛ mbele ekɔ ohomba monga lo dihole dimɔ?

La ntondo ka Jehowa mbela sui dia dikumi lo wodja w’Edjibito lo nshi ya Mɔsɛ, Nde akadjangɛ ase Isariyɛlɛ dia vɔ kita dikila dia ɔn’ɔkɔkɔ wa Elekanelo lo eshingito wa nkuke ya mvudu yawɔ. Lande na? Nɛ dia ‘lam’ayeta Jehowa dia ndanya ase Edjibito, nde ayɛna dikila la soko ndo l’eshingito wedi akɔ ehende, Jehowa ayolekana soko diakɔ ndo nde hetawɔ dia ondjakanyi mbɔtɔ lo mvudu yawɔ dia mbadiaka.’ L’otsho wa kati, “[Jehowa] akadiaki ana wa nundu tshe wa lu kete ya Edjibitu, uma le ona enundu a Farayo lakadjashi lu kiti ka diulelu, pulu ndu le ona enundu a fumbi kaki lu shasa. Ndu ana wa nundu tshe wa dungalunga mbakandadiaki.” Jehowa akashimbɛ ana wa nondo w’ase Isariyɛlɛ aha la vɔ ntshɔ lo dihole dimɔtshi dia shikaa.​—Etum. 12:22, 23, 29.

Tɔsɛdingole nto ɛnyɛlɔ kaki Rahaba, womoto ɔmɔtshi la numba lakadjasɛka l’osomba wa Jeriko. Ase Isariyɛlɛ waki suke la tatɛ mbɔsa Nkɛtɛ ya daka. Etena kakɛnyi Rahaba dia lo weho akɔ tshɛ osomba wa Jeriko wakahombe ndanyema, nde akatɛ atɔpi ahende w’ase Isariyɛlɛ dia ase osomba waki la wɔma l’ɔtɛ wakayayaka ase Isariyɛlɛ. Nde akashɛ atɔpi asɔ ndo akâlɔmbɛ dia vɔ tshiba dia nde la nkumbo kande wayoshimbamɛ etena kakahombe Jeriko ndjolanyema. Atɔpi wakatɛ Rahaba dia nde la nkumbo kande wakahombe tshumana lo luudu lande laki lo ehele ka lokombo l’osomba. Onto tshɛ lakahombe tomba oma lo luudu lɔsɔ akahombe ndjakema kâmɛ la anto akina wa l’osomba. (Jas. 2:8-13, 15, 18, 19) Koko l’ɔkɔngɔ diko, Jehowa akayotɛka Jashua dia “eheli ka lukumbu l’usumba kayunyuko mbulukutu.” (Jas. 6:5) Kɛnɛ kakate atɔpi kaki oko dihole di’eshamelo kakayɛnamaka oko dihole dia wâle. Ngande wakakoke Rahaba nde la nkumbo kande shimbamɛ?

Lam’akakoke etena ka vɔ mbɔsa osomba wa Jeriko, ase Isariyɛlɛ wakade amama. Jashua 6:20 mbutaka ɔnɛ: “Lam’akuki antu [ase Isariyɛlɛ] lundju l’amama, antu wakahangohango wulu. Ku eheli ka lukumbu l’usumba kakanyuko.” Ndoko onto lakakoke shimba onyukwelo w’ehele k’osomba. Koko, lo yoho ya dihindo, onyukwelo w’ehele wakakomɛ la luudu laki Rahaba. Jashua akatɛ atɔpi ahende ɔnɛ: “Nyoto lu luudu la umuntu kanga luseka, nyûtundja l’andja, ndi la wane tshe weli la ndi, uku akanyûtshibela.” (Jas. 6:22) Anto tshɛ waki l’etei ka luudu laki Rahaba wakashimbamɛ.

Kakɔna kakaleke ohomba?

Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo woho wakashimbamɛ Nɔa, Lɔta, ase Isariyɛlɛ wa lo nshi ya Mɔsɛ ndo Rahaba? Ngande watokimanyiya ɛkɔndɔ ɛsɔ dia sho mbeya lende ahombaso monga etena kayolanyema dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ?

Lo mɛtɛ, Nɔa akashimbamɛ lo mbɔtɔ lo waato. Ko lande na kakandɔtɔ lɔkɔ? Shi l’ɔtɛ wakinde la mbetawɔ ndo la okitanyiya? Bible mbutaka ɔnɛ: “Noa akatshi osoku. Dikambu tshe diakawutela [Nzambi] mbakandatshi.” (Etat. 6:22; Heb. 11:7) Kayotota dikambo diaso? Onde tekɔ lo sala kɛnɛ tshɛ kakatodjangɛ Nzambi? Nɔa aki nto ‘osambisha w’akambo w’ɔlɔlɔ.’ (2 Pet. 2:5) Lo ɛnyɛlɔ kande, sho tekɔ lo sambisha la ohetoheto kânga lo bɛtshi dia nkɛtɛ diele anto la wendjodi.

Lɔta akashimbamɛ lo tomba oma lo Sɔdɔma. Nde akashimbamɛ nɛ dia nde aki onto ɔlɔlɔ lo washo waki Nzambi ndo aki la lonyangu l’efula l’ɔtɛ w’akambo wa kɔlɔ wakasalaka ase Sɔdɔma la Ngɔmɔra. Onde akambo wa kɔlɔ wasalema nshi nyɛ tonyangiyaka mɛtɛ? Kana onde tambekesanɛ la awui asɔ ko hawoyotonyangiya? Onde tekɔ lo sala kɛnɛ kakokaso sala dia “ntanema la ki, aha la vadi, aha la unungu”?​—2 Pet. 3:14.

Dia vɔ shimbamɛ, ase Isariyɛlɛ waki l’Edjibito ndo Rahaba laki l’osomba wa Jeriko wakahombe tshikala lo mvudu yawɔ. Dikambo sɔ diakalɔmbɛ dia vɔ monga la mbetawɔ ndo la okitanyiya. (Heb. 11:28, 30, 31) Ohokanyiya woho wakahombe nkumbo y’ase Isariyɛlɛ tshɛ mbika washo le anawɔ wa nondo etena ‘kakatatɛ tokoko t’alelo’ lo mvudu tshɛ y’ase Edjibito. (Etum. 12:30) Ohokanyiya nto woho wakahombe Rahaba tshumana kâmɛ la ase nkumbo kande etena kakandoke londjo l’onyukwelo w’ehele layaleke sukana. Nde akahombe monga la mbetawɔ k’oshika dia nde kitanyiya didjango dia tshikala lo luudu lande.

Kem’edja, andja ɔnɛ wa kɔlɔ waki Satana wayanga komɛ. Tateye woho wayokokɛ Jehowa ekambi ande lo ‘lushi la wɔma la kɛlɛ kande.’ (Zef. 2:3) Koko, oyadi dihole diakɔna diayototanema ndo oyadi kɛnɛ tshɛ kayotosalaka, sho kokaka monga la eshikikelo dia panda kaso kayolemanɛ la mbetawɔ ndo l’okitanyiya wele la so le Jehowa. Lo etena kɛnɛ, sho pombaka shihodia dimɛna kɛnɛ kakelɛ prɔfɛsiya k’Isaya ɔnɛ “mvudu” yaso.

“Nyuyoto lu mvudu yanyu”

Isaya 26:20 mbutaka ɔnɛ: “Nyu wudja ami, nyuyi, nyuyoto lu mvudu yanyu, nyudihi kuki l’okongo awo. Nyutukuyashe yema edja ndu kele kambeta.” Ondo prɔfɛsiya kɛsɔ kakakotshama mbala ka ntondo lo 539 N.T.D., etena kakalɛndja ase Mediya la Pɛrɛsiya Babilɔna. Kam’akandɔtɔ la Babilɔna, ondo Kurɔ k’ose Pɛrɛsiya akadjangɛ onto tshɛ diaha nde tomba oma lo luudu lande nɛ dia asɔlayi ande wakahombe ndjaka onto tshɛ lakawahombe tana l’andja.

Ɛlɔ kɛnɛ, “mvudu” ya lo prɔfɛsiya kɛsɔ mbeyaka nembetshiya tshumanelo ndekana 100 000 di’Ɛmɛnyi wa Jehowa dia lo andja w’otondo. Tshumanelo sɔ tokimanyiyaka efula lo nsɛnɔ yaso. Diɔ diayotetemala tokimanyiya lo ‘fɔnu ka woke.’ (Eny. 7:14) Ekambi waki Nzambi nɔmbamaka dia mbɔtɔ lo “mvudu” yawɔ ndo ndjashɛ “edja ndu kele kambeta.” Ekɔ ohomba dia sho mɛna etshumanelo la sso di’ɔlɔlɔ ndo ndjashikikɛ dia tshikala lɔkɔ. Nyɛsɔ tokitanyiya dako diaki Paulo diata ɔnɛ: “Tukananeli untu l’untu dia [tshutshuyana] lu ngandji la lu elimu w’ololo. Tatukimoki nsangana kame, uku eli etshelu k’amotshi, keli tukikitshanyaki. Tuleki ntsha okone, ne dia [tambɛna sh]ati: lushi lako laya suki.”​—Heb. 10:24, 25.

[Esato wa lo lɛkɛ 7]

Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo woho wakatsha Nzambi anto lo nshi y’edjedja?

[Osato wa lo lɛkɛ 8]

Ele “mvudu” yakatɛkɛtama lo prɔfɛsiya ɛlɔ kɛnɛ?