Tolame ɔngɛnɔngɛnɔ aso lo tena di’ekakatanu
‘Wanɛ tshɛ watoyashɛka le [Jehowa] wayɔngɛnangɛna; vɔ wayodaka tokoko t’ɔngɛnɔngɛnɔ pondjo pondjo.’—OSAM. 5:11.
1, 2. a) Naa akambo amɔtshi washa anto lɔkɔnyɔ l’efula ɛlɔ kɛnɛ? b) Lâdiko dia mpokoso yakomɛ anto tshɛ, ekakatanu akɔna wahomba Akristo wa mɛtɛ mbikikɛ?
ƐMƐNYI WA JEHOWA hawohandwe oma lo mpokoso yakomɛ anto tshɛ. Ekambi waki Nzambi efula wakadiɛnɛ l’awui wa ngala, w’ata ndo l’awui akina wa kɔlɔ. Mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama, wola, elando ndo nyɔi mbishaka anto lɔkɔnyɔ l’efula. Diakɔ diakafunde ɔpɔstɔlɔ Paulo ate: “Ditungatunga tshe diatukhumaka akhumu, ndu diatutataka nyono lu diutelu edja ndu kakiane.” (Romo 8:22) Sho diɛnɛka l’etombelo wa kɔlɔ w’oma lo eongelo kaso k’anto wele kema kokele. L’ɛnyɛlɔ ka nkumekanga Davidi ka lo nshi y’edjedja, sho mbeyaka mbuta ɔnɛ: “Kolo yami yambumbahema l’ote ami uku ushiko wa wutshu wahakuki dimi memba.”—Osam. 38:4.
2 Lâdiko dia mpokoso yakomɛ anto tshɛ, Akristo wa mɛtɛ wekɔ lo tɛmbɛ otamba w’asui wa didjidji. (Luka 14:27) L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, ambeki ande lawɔ wekɔ lo mpetshama ndo wekɔ lo mpɛnyahɛnyama. (Mat. 10:22, 23; Joa. 15:20; 16:2) Oma lɔkɔ, ndjela Kristo nɔmbaka dia mbidja welo wa lânde ndo monga la ekikelo etena kakongɛso ɛtshɔkɔ wa l’andja w’oyoyo.—Mat. 7:13, 14; Luka 13:24.
3. Lande na kele di’Akristo ngɛnyangɛnya Nzambi aha paka vɔ mbongi la lɔsɛnɔ loludi l’asui?
3 Onde dui sɔ nembetshiyaka di’Akristo wa mɛtɛ sɛnaka lɔsɛnɔ lele kema l’ɔlɔ ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ? Onde nsɛnɔ yaso pombaka ndola tɔɔ la lonyangu ndo l’ɔkɛi edja ndo lam’ayoya ekomelo? Mbokɛmaka hwe dia Jehowa nangaka sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakongɛso ekotshamelo k’alaka ande. Bible mbutaka mbala la mbala di’atɛmɔdi wa mɛtɛ waki Nzambi wekɔ anto wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Adia Isaya 65:13, 14.) Osambu 5:11 mbutaka ɔnɛ: ‘Wanɛ tshɛ watoyashɛka le [Jehowa] wayɔngɛnangɛna; vɔ wayodaka tokoko t’ɔngɛnɔngɛnɔ pondjo pondjo.’ Eelo, sho kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula, la wɔladi wa lo yimba ndo l’ɔlɔ kânga l’atei w’asui. Nyɛsɔ tende nganɛ wakoka Bible tokimanyiya dia sho ndɔshana l’ekakatanu ndo ntetemala monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ.
Jehowa ekɔ ‘Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ’
4. Ngande wayaoka Nzambi etena katona anto dia nsala lolango lande?
4 Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Jehowa. Oko wende Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ, andja w’otondo wekɔ l’ɛse ka lowandji lande. Nde hahombe ndoko ɛngɔ ndo kema l’ohomba w’onto. Koko kânga mbende la wolo wahadjama anya, weho akɔ tshɛ Jehowa akanyange etena kakɔtɔmbɔkwɛ ɔnande ɔmɔtshi la lo nyuma ndo kakandayokoma Satana. Weho akɔ tshɛ Nzambi akayonyangaka nto etena kakayɔtɔmbɔkɔka andjelo amɔtshi l’ɛnyɛlɔ kaki Satana. Tokanyiya nto, lɔkɔnyɔ laki la Nzambi etena kakɔtɔmbɔkwɛ Adama la Eva, ditongami diande dia la nkɛtɛ diakaleke amɛna. Ntatɛ oma l’etena kɛsɔ, miliyara ya tokanula tawɔ wakatone lowandji laki Jehowa.—Romo 3:23.
5. Kakɔna kanyangiya Jehowa efula?
5 Ɔtɔmbɔkwɛlɔ wakahɔhɔla Satana wâkatatetemala. Ambeta ɛnɔnyi oko 6000 wele Jehowa ekɔ lo mɛna woho wayasha anto l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi, l’awui wa ngala, lo diakatanelo ndo lo dieyanelo dia mindo. (Etat. 6:5, 6, 11, 12) Lâdiko dia lâsɔ, nde ekɔ lo mboka nkeso yoleki kɔlɔ ndo ntɛngɔ. Kânga atɛmɔdi wa mɛtɛ waki Nzambi mbonyangiyaka tena dimɔtshi. Lo kɛnɛ kendana la dui dimɔtshi dia ngasɔ, Bible mbutaka ɔnɛ: “Ndi tena efula diakawotombokwelaka l’usui wa shenga li! Ndi tena efula diakawuhindjaka utema l’usui wa shenga li! Wakatetemala mpimba [Nzambi], wakadji l’Ekila l’Isariyele tofwefwe.” (Osam. 78:40, 41) Jehowa nyangaka efula etena kawôka ekambi ande ɔkɔngɔ. (Jer. 3:1-10) Mbokɛmaka hwe dia, etena katomba akambo wa kɔlɔ, Jehowa nyangaka efula.—Adia Isaya 63:9, 10.
6. Kakɔna kasala Nzambi la ntondo k’awui washa lonyangu?
6 Koko kandji ndo lonyangu longa la Jehowa hoshimbe dia nde mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi. Etena kakafukutana akambo, Jehowa akɔshi yɛdikɔ yahombama esadi eto dia nkitshakitsha etombelo wa kɔlɔ wa kɛnɛ kakatombe. Ndo nto, nde akɔshi tɛdikɔ dia sangwelo diande ndjokotshama l’ekomelo. Ɔnkɔnɛ, Jehowa ekɔ lo nkongɛ l’asolo walomɔlomɔ etena kayoyindjama lowandji lande ndo kayokondja atɛmɔdi ande wa kɔlamelo ɛtshɔkɔ. (Osam. 104:31) Eelo, kânga mbamboshama lokombo lande sɔnyi, Jehowa okongaka nshi tshɛ ‘Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ.’—1 Tim. 1:11; Osam. 16:11.
7, 8. Etena keso l’ekakatanu, ngande wakokaso mbokoya Jehowa?
7 Koko sho hatokoke ndjaɛdika la Jehowa lo kɛnɛ kendana la dikoka diele la nde dia nkandola ekakatanu. Kele sho kokaka mbokoya Jehowa etena kalɔshanaso l’ekakatanu aso. Kema kɔlɔ nkɔmɔ yema etena keso l’ekakatanu, koko hatohombe ntshikala l’ɔkɔmwɛlɔ pondjo pondjo. Lam’ele takatongama l’efanelo ka Jehowa, tekɔ la dikoka di’ekanelo ka yimba ndo la lomba l’oshika lakoka tokimanyiya dia nsɛdingola ekakatanu wele la so ndo mbɔsa tɛdikɔ t’ɔlɔlɔ etena tshɛ kakokaso nsala dikambo sɔ.
8 Dikambo dimɔtshi di’ohomba diakoka tokimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ ele, mbeya dia ndoko kakokaso nsala la ntondo k’awui amɔtshi. Ndjakiyanya otamanya la ntondo k’awui wa ngasɔ mbeyaka tokonya dia monga la lonyangu l’efula ndo toshishɛ ɔngɛnɔngɛnɔ wakondjaso l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. L’ɔkɔngɔ wa sho mbɔsa tɛdikɔ tɔmɔtshi t’eshika dia nkandola okakatanu ɔmɔtshi, kɛnɛ koleki ɔlɔlɔ nsala ele ntshika dia ndjakiyanya lo dikambo di’okakatanu akɔ ndo mbidja yimba efula l’akambo wakeketsha. Ɛkɔndɔ wa lo Bible wayela ɛnɛ mɛnyaka mɛtɛ ka dikambo sɔ.
Ekanelo k’ɔlɔlɔ kekɔ ohomba
9. Ngande wakɛnya Hana ekanelo kande k’ɔlɔlɔ?
9 Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Hana, ɔnɛ lakayotaka ɔprɔfɛta Samuɛlɛ. Nde akakɔmɔ l’ɔtɛ wakinde ekomba ndo anto wakawɔlaka ndo wakɔsɔkaka l’ɔtɛ wa dikambo sɔ. Tena dimɔtshi, Hana akakɔmɔka efula woho ɔnɛ wele nde akalelaka ndo kɔndɛka. (1 Sam. 1:2-7) Mbala kɛmɔtshi kakandatshu lo tɛmpɛlɔ ka Jehowa, Hana aki “la wutshu a wulu l’utema, akalombe [Jehowa], akaleli wulu.” (1 Sam. 1:10) L’ɔkɔngɔ wa Hana nkɛnɛmɔlɛ Jehowa nsaki yande, ɔlɔmbɛdi wa lâdiko Eliya akawelɛ ndo akawotɛ ate: “Utshu la ki, [Nzambi k]a Isariyele uki dombelo diaye!” (1 Sam. 1:17) Lushi lɔsɔ, Hana mɛtɛ akashihodia dia nde akasale kɛnɛ kakandakoke nsala. Ndoko kakandakoke nsala ndamɛ dia nshidiya ekomba kande. Hana akɛnya ekanelo kande k’ɔlɔlɔ. Oma lâsɔ, nde “akatshu, akatole, kundjala la lunyangu ntu.”—1 Sam. 1:18.
10. Naa dionga di’ɔlɔlɔ diaki la Paulo etena kakandahomana l’okakatanu ɔmɔtshi wakinde kokoka nkandola?
10 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akakɛnɛmɔla dionga diakɔ diâmɛ lam’akandalɔshanaka l’okakatanu ɔmɔtshi. Nde aki la hemɔ kɛmɔtshi kakawoshaka pâ efula. Nde akakielɛ ate: “Tende lu dimba.” (2 Kor. 12:7) Oyadi woho akɔna waki tɛndɛ sɔ, Paulo akasale kɛnɛ kakandakoke nsala dia hemɔ kɛsɔ mbomwɛ lo nɔmba Jehowa ekimanyielo. Mbala ngana yakasɛngasɛnga Paulo Jehowa lo dikambo sɔ? Mbala shato y’etondo! L’ɔkɔngɔ wa mbala ka sato, Nzambi akɛnya Paulo dia “tende [diaki la nde] lu dimba” takadiahombe mimɔ lo dihindo. Paulo aketawɔ dikambo sɔ ndo akayasha tshɛ lo tshɛ l’olimu wa Jehowa.—Adia 2 Koreto 12:8-10.
11. Ngande wakoka alɔmbɛlɔ ndo ɛsɛngɔsɛngɔ tokimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu aso?
11 Bɛnyɛlɔ sɔ hadiɛnya dia sho pombaka ntshika nɔmba Jehowa lo kɛnɛ kendana l’ekakatanu wele la so. (Osam. 86:7) Koko, Ɔtɛkɛta waki Nzambi tɔsɛngasɛngaka ɔnɛ: “Tanyuyakananyaki, keli lu akambu tshe, nyuti ehumba anyu le [Nzambi] lu dombelo la osengosengo kame la eukelu ka lusaka.” Ngande wayokadimola Jehowa lo ɛsɛngɔsɛngɔ ndo lo alɔmbɛlɔ wa ngasɔ? Bible kotshaka ɔnɛ: “Ki ka [Nzambi], kuleki yimba tshe, ayulama etema anyu la tukanyi tanyu le Kristu Jesu.” (Fil. 4:6, 7) Eelo, mbeyaka monga ko Jehowa hotonyɛ ekakatanu aso, koko nde kokaka nkadimola alɔmbɛlɔ aso lo nkokɛ akoka aso w’ekanelo ka yimba. L’ɔkɔngɔ wa sho nɔmba lo kɛnɛ kendana l’okakatanu ɔmɔtshi, sho mbeyaka nshihodia dia ndjakiyanya efula ekɔ tshondo ya wâle.
Tɔngɛnɛngɛnɛ dia nsala lolango laki Nzambi
12. Lande na kele ntshikala la ɔkɔmwɛlɔ l’etena k’otale ekɔ kɔlɔ?
12 Tukedi 24:10 mbutaka ɔnɛ: “Naka we ayokomo lu lushi la pa, wulu aye weli tshitshe.” Yokedi kina mbutaka ɔnɛ: “Ulingulingu mbatulanyaka utema.” (Tuk. 15:13) Akristo amɔtshi wakakɔmɔ otema polo lo ntshika wadielo awɔ wa Bible w’onto ndamɛ ndo dia kanaka yimba l’Ɔtɛkɛta waki Nzambi. Vɔ wakayokoma lo salaka alɔmbɛlɔ wa lahahɛ ndo lo ndjanganya la wanyawɔ atɛmɔdi. Mbokɛmaka hwe dia ekɔ kɔlɔ ntshikala la ɔkɔmwɛlɔ l’etena k’otale.—Tuk. 18:1, 14.
13. Naa akambo amɔtshi wakoka tokimanyiya dia sho minya ɔkɔmwɛlɔ aso ndo monga la yema y’ɔngɛnɔngɛnɔ?
13 Lo wedi okina, mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ ayotokimanyiya dia ndjasha l’akambo wa lo lɔsɛnɔ laso wakoka tosha ɔngɛnɔngɛnɔ la ɔlɔ. Davidi akafunde ate: “Dimi latongenangenaka dia ntsha lulangu laye, we [Nzambi k]ami.” (Osam. 40:8) Etena keso l’ekakatanu, hatohombe pondjo ntshika ekongelo kaso ka dimɛna kendana l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ. Lo mɛtɛ, yoho ya dimɛna yakokaso ndɔshana la lonyangu ele ndjasha l’akambo watosha ɔngɛnɔngɛnɔ. Jehowa totɛka dia sho kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’ɔlɔ lo mbadiaka Ɔtɛkɛta ande ndo lo mbɔsɛdingolaka mbala la mbala. (Osam. 1:1, 2; Jak. 1:25) Sho mbokaka “aui w’amena” wakoka tokeketsha ndo ngɛnyangɛnya etema aso oma lo Afundelo w’ekila ndo oma lo nsanganya y’Akristo.—Tuk. 12:25; 16:24.
14. Eshikikelo kakɔna k’oma le Jehowa katosha ɔngɛnɔngɛnɔ ɛlɔ kɛnɛ?
14 Nzambi toshaka ɛkɔkɔ efula wa sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Daka diande diendana la panda diekɔ kiɔkɔ ya woke y’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Osam. 13:5) Sho mbeyaka dia oyadi kɛnɛ tshɛ katokomɛ ɛlɔ kɛnɛ, l’edjedja ka wonya, Nzambi ayofuta wanɛ woyanga l’otema ɔtɔi. (Adia Undaki 8:12.) Ɔprɔfɛta Habakuka akɛnya eshikikelo kaki la nde etena kakandafunde ate: “Kuyanga etamba wa fingu hawutundja alembo, kana elua ndjala l’ekodi wa vinyo, kuyanga ekambelu ka mbeli huluwana, dikambo hadiutundja mbu ya nde ntu; kuyanga ekoko wayutundjama uma lu lukumbu, la ngombe huyala ntu l’ekutu, dimi layongenangena le [Jehowa], layongenangena utamanya le [Nzambi k]a panda kami.”—Hab. 3:17, 18.
‘Wanɛ wele Jehowa mbele Nzambi kawɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ!’
15, 16. Shila weshasha ɛmɔtshi waki Nzambi wakokaso ngɛnangɛna la wɔ etena kakongɛso ɛtshɔkɔ wa lo nshi yayaye.
15 Etena kâkatakongɛ nshi yayaye ya diambo yele la ntondo kaso, Jehowa nangaka sho ngɛnangɛna la diangɔ di’amɛna diatoshande. Bible mbutaka ɔnɛ: “Dimi mbeyaka nti: Nduku diese diuleki le wo, uku ngenangena la ntsha ololo lam’ekiwo la lumu. Ushasha wa [Nzambi] le untu tshe one: nde, no la ngenangena l’ulimu andi.” (Und. 3:12, 13) “Ntsha ololo” nembetshiyaka nto nsalɛ anto akina awui w’ɛlɔlɔ. Yeso akate ate mbisha amboleka nongola ɔngɛnɔngɛnɔ. Nsalɛ elonganyi aso, anaso, ambutshi aso ndo ewotɔ aso ekina ɔlɔlɔ toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. (Tuk. 3:27) Mbokaka anangɛso l’akadiyɛso wa lo nyuma ngandji, mbâlongolaka ndo mbadimanyiyaka toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula ndo dui sɔ ngɛnyangɛnyaka Jehowa. (Ngal. 6:10; Kol. 3:12-14; 1 Pet. 4:8, 9) Ndo nkamba olimu aso la yimba ya ndjahombia mbelaka mɛtɛ ɛtshɔkɔ.
16 Ɛtɛkɛta womaso la nshila wele lo Undaki engo tɛkɛtaka dia ɛngɛnɔngɛnɔ wa lo lɔsɛnɔ waha kawotake, ɛnyɛlɔ ndɛ la nnɔ. Eelo, kânga l’atei w’ehemba, sho kokaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo weshasha tshɛ wa l’emunyi wambotolongola oma le Jehowa. Lâdiko dia lâsɔ, sho kokaka menda edjelo ka wonya ka dimɛna, landja l’oswe, tɔkɛnyɔ ta waa nyama ndo ditongami dikina dia diambo aha la mfuta falanga, koko diangɔ sɔ kokaka tokimanyiya dia monga la wɔma wɔsɔhanyemi la dilɛmiɛlɔ ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Naka sho nkana yimba lo akambo asɔ, kete tayofudia ngandji kokaso Jehowa lele Ombishi wa diangɔ tshɛ di’ɔlɔlɔ.
17. Kakɔna kayotokimanyiya dia ntshungɔ tshɛ lo tshɛ oma l’asui, ndo kakɔna katosha esambelo l’etena kɛnɛ?
17 L’ekomelo, ngandji kokaso Nzambi, woho wakitanyiyaso ɛlɛmbɛ ande ndo mbetawɔ kaso l’olambo wa tshungo ayotokimanyiya dia ndjotshungɔ lo pondjo oma l’ekakatanu woye oma lo eongelo kaso k’anto wele kema kokele ndo dia sho ndjokondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo. (1 Joa. 5:3) L’etena kɛnɛ, sho kondjaka esambelo lo mbeya dia Jehowa mbeyaka ekakatanu tshɛ wele la so. Davidi akafunde ate: “Uma lu ngandji kaye ka shikaa mbayumuyala la ongenongeno ndu mbayumongenangena otekoya, ne dia we atenaka fono kami, we mbeyaka ndu asui w’utema ami.” (Osam. 31:7) Oma lo ngandji katokande, Jehowa ayototshungola oma l’asui.—Osam. 34:19.
18. Lande na kele ɔngɛnɔngɛnɔ pombaka ndeka mɛnama le ekambi waki Nzambi?
18 L’etena kâkatakongɛ okotshamelo w’alaka ande, nyɛsɔ tokoya Jehowa, Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ. Tatetawɔke pondjo dia tokanyi ta kɔlɔ toshimba dia sho ntetemala nkambɛ Nzambi. Etena katomba ekakatanu, tetawɔ dia dikoka diaso di’ekanelo ka yimba ndo lomba l’oshika tɔlɔmbɔla. Jehowa ayotokimanyiya dia sho mbahemɛ nsaki yaso ndo nsala kɛnɛ keso l’akoka wa nsala dia nkitshakitsha etombelo wa kɔlɔ waya oma lo mpokoso. Nyɛsɔ tɔngɛnɛngɛnɛ la diangɔ di’amɛna diatoshande, oyadi dia lo demba kana dia lo nyuma. Naka sho ntshikala suke la Nzambi, kete tayonga l’akoka wa ngɛnangɛna nɛ dia ‘wanɛ wele Jehowa mbele Nzambi kawɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ!’—Osam. 144:15.
Kakɔna kamboyeka?
• Etena kalɔshanaso l’ekakatanu, ngande wakokaso mbokoya Jehowa?
• Ngande wakoka ekanelo k’ɔlɔlɔ tokimanyiya dia sho ndɔshana l’ekakatanu?
• Lo tena dia pâ, ngande wakokaso ngɛnangɛna lo nsala lolango laki Nzambi?
[Esato wa lo lɛkɛ 16]
Awui wa kɔlɔ wasalema nyangiyaka Jehowa
[Efundelo wɛnya kanga]
© G.M.B. Akash/Panos Pictures
[Esato wa lo lɛkɛ 18]
Jehowa tɛnyaka toho ta sho nama ɔngɛnɔngɛnɔ aso