BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w12 1/1 lk. 21-23
  • Lakakombolaka monga oko ɔnaki Jafɛta la womoto

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Lakakombolaka monga oko ɔnaki Jafɛta la womoto
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2012
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Nkumbo kami
  • Lakatatɛ nshihodia lande na kɔsama Jehowa oko Olami w’ɛkɔkɔ
  • Jehowa akanɔmbɔla la ngandji tshɛ
  • “Sho mɛtɛ bu ekalema”
  • “Ntetemala ndowanya diewo diayɛ”
  • “Onde wɛ halange monga la lɔsɛnɔ la nkumbo la dimɛna?”
  • Woshasha w’oma le Jehowa
  • Nde akangɛnyangɛnya she ndo Jehowa
    Nyetsha ananyu
  • Monga la kɔlamelo konyaka onto dia mbetawɔma le Nzambi
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2016
  • Daka dia Jɛfɛta
    Buku di’ɛkɔndɔ wa lo Bible
  • Daka diaki Jafɛta
    Wetshelo wakokayɛ nkondja oma lo Bible
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2012
w12 1/1 lk. 21-23

Lakakombolaka monga oko ɔnaki Jafɛta la womoto

Kɔndwama oma le Joanna Soans

Etena kakimi l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔ, laki la nsaki ka wolo ka monga oko ɔnaki Jafɛta la womoto. Lânga nyolembetshiya kɛnɛ kakamakanyiyaka ndo woho wambomoyokoma oko nde.

MBALA ka ntondo kakamɔtɔ lo losanganya la woke l’Ɛmɛnyi wa Jehowa aki lo 1956, l’osomba wa Bombay (welamɛ nshi nyɛ Mumbai), lo wodja wa Inde. Lɔ lakatshikitanya lɔsɛnɔ lami. Sawo diakawasha diendana l’ɔnaki Jafɛta la womoto diakamunanda efula.

Oko wele ondo nyambadiaka ɔkɔndɔ akɔ lo Bible, ɔnaki Jafɛta la womoto aki ɔna ɛtɔi ndo etena kakinde l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔ nde aketawɔ dia ntshikala onyemba. Kɛsɔ akakimanyiya dia she nkotsha dɔkɔlɔkɔ diakandadje. Ɔnkɔnɛ, nde akakambe oko onyemba lo luudu la Jehowa kana lo tabɛrnakɛlɛ lɔsɛnɔ lande l’otondo.—Embadi 11:28-40.

Lakakombolaka monga oko nde! Koko okakatanu wa wolo wakahomana la mi ele mbekelo ya lo wodja wa Inde ya nshi shɔ kombetawɔka di’onto ntshikala onyemba.

Nkumbo kami

Laki ɔna la tanu l’ana asamalo wakote Benjamin nde la Marcelina Soans l’osomba wa Udipi waki l’owɛstɛ wa wodja wa Inde. Mama akatɛkɛtaka Tulu, ɔtɛkɛta wakatɛkɛtaka anto suke la miliyɔ hiende. Koko, l’ɛnyɛlɔ k’anto efula wa la Udipi, wakatetshaka l’ɔtɛkɛta wa Kannada.

Anto wakadjasɛka l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ, wakɔsaka dia ekɔ ohomba efula ntshuka ndo mbota ana. Etena kakamayolaka, dimi kombeka tɔtɛkɛta “lonyemba,” “okalema” kana “olengolengo waya lo ntshika ngelo kaso,” l’ɔtɛkɛta wa Tulu. Aki oko awui asɔ komonga lo ngelo kaso. Ɛnyɛlɔ, lo nkumbo kaso takadjasɛka kâmɛ la watshɛso, nondo l’akose wa papa la mama kâmɛ la waomɛwɔ ndo l’anawɔ dikumi l’ahende.

Lo ndjela mbekelo yaso, takodiama lo nkumbo yele womoto mbakanga ana. Nde mbakashikikɛka ɔlɔndji ndo ana wa wamato wakalongolaka etenyi k’okitɔ koleki. L’esomba ɛmɔ wa Tulu, ɔna womoto akatetemalaka mbidjasɛ nde la nyango l’ɔkɔngɔ wa nde tshukama ndo omɛnde akayaka dia ndjodjasɛ la nde lakawɔ.

Lam’ele nkumbo kaso kakonge andjashi Nzambi, awui amɔtshi wakatshikitana. L’akɔlɔ tshɛ, tshɛmi ka pami akalɔmbɔlaka ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo, nde akalɔmbaka ndo akadiaka Bible la dui dia wolo l’ɔtɛkɛta wa Tulu. Etena tshɛ kakandafolaka odanga ande wa Bible dia tadiyɛ awui wa lɔkɔ, aki oko nde ambofola shɛtɛshɛtɛ yoludi la diangɔ di’oshinga wolo. Ɔsɔ aki mɛtɛ etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ efula. Osambu 23:1 wata ɔnɛ: “[Jehowa] keli ulami ami, halahumbi engo,” wakangɛnyangɛnyaka efula. Lakayambolaka nte, ‘akɔna ɔsɔ ele Jehowa ndo lande na kelamɛnde ɔnɛ Olami w’ɛkɔkɔ?’

Lakatatɛ nshihodia lande na kɔsama Jehowa oko Olami w’ɛkɔkɔ

L’ɔtɛ wakayongaka ekondjelo wolo efula l’ɔkɔngɔ wa Ta dia hende di’andja w’otondo, takayonɔka otsha la Bombay, kilɔmɛtɛlɛ 900 mangana la ngelo kaso ka lôtɔ. Lo 1945, Ɛmɛnyi wa Jehowa ehende wakayembola papa ndo wakawosha biukubuku yalembetshiya Bible. Papa akayadia la waasaso tshɛ, aketawɔ losango laki lɔkɔ oko watɔlɔyaka mvula nkɛtɛ ndo akatatɛ mbewoya anto akina wakatɛkɛtaka Kannada losango lakɔ. L’etatelo k’ɛnɔnyi wa 1950 djui ya tshitshɛ ya ntondo y’ambeki wa Bible wa l’etshumanelo ka l’ɔtɛkɛta wa Kannada yakayahamaka l’osomba wa Bombay.

Papa la mama wakatetsha sho ana dia mbekaka Bible l’etete ndo monga embetsha w’eshika. Lushi tshɛ, vɔ wakatshungolaka tena dia nɔmba ndo mbeka Bible kâmɛ la so. (Euhwelu k’Elembe 6:6, 7; 2 Timote 3:14-16) Lushi lɔmɔtshi, lam’akamadiaka Bible lakatatɛ nshihodia akambo wendana la Jehowa. Lakeke dia Jehowa ekɔ oko olami w’ɛkɔkɔ nɛ dia nde nɔmbɔlaka, ndeshaka ndo kokɛka ekambi ande.—Osambu 23:1-6; 83:18.

Jehowa akanɔmbɔla la ngandji tshɛ

Lakabatizama yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa losanganya la woke lahamohɛki lakasalema la Bombay lo 1956. Ngɔndɔ shamalo l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, lakayele ɛnyɛlɔ k’enondo ami la pami Prabhakar ndo lakakome osambisha wa lo tena tshɛ. Kânga mbakimi la mposa k’efula ka nsambisha anto akina akambo wa mɛtɛ wa lo Bible, onyɔ ami wakasakaka lokomba etena kakamalangaka ntɛkɛta akambo wakametawɔka. Lakakokomaka ndo dui diami diakadidimaka. Lakayatɛka nte: ‘Dimi kokaka nkamba olimu ɔnɛ paka l’ekimanyiyelo ka Jehowa!’

Jehowa akakimanyiya oma lo tshimbo ya waa misiɔnɛrɛ Homer nde la Ruth McKay wakaye oma la Canada, wanɛ wakɔtɔ lo kalasa ka waa misiɔnɛrɛ k’Ɛmɛnyi wa Jehowa la New York, l’États-Unis, lo 1947. Vɔ wakakimanyiya etena kakamatakola wanya wa ntondo dia nsambisha. Mbala la mbala Ruth akasambishaka kâmɛ la mi lo luudu la luudu. Nde akeyaka mɛtɛ woho wa tutshami wɔɔngɔ. Etena kakandakimɛka lonya lami lakasakaka lokomba, nde akambutɛka ate: “Toyakiyanyake kadiyɛmi. Ɛsɔ tohembe nto lo luudu layela.” Wondjo ande wa dui wakatutadiaka yimba yami.

Lushi lɔmɔtshi, wakambutɛ dia Elizabeth Chakranarayan, ombatshi mboka w’opalanga waki ombetsha wa Bible wa manamana ayosambishaka kâmɛ la mi. Mbala kakɔ ɔtɔi lakate nte: “Ngande wayomokoka nsambisha dimi la kadiyɛso kɛsɔ? Nde mbolɛmi etale efula.” Koko, akayɛnamaka dia nde mɛtɛ aki okimanyedi wakimi l’ohomba.

“Sho mɛtɛ bu ekalema”

Dihole dia ntondo diakawatotome aki l’osomba wa Aurangabad, suke la kilɔmɛtɛlɛ 400 lo ɛstɛ ka Bombay. Takashihodia esadi eto dia dimi la nde ato mbaki Ɛmɛnyi wa Jehowa l’osomba ɔsɔ waki l’anto suke la miliyɔ ɔtɔi. Ndo nto, lakahombe mbeka ɔtɛkɛta wa Marathi wakawalekaka ntɛkɛta lɛkɔ.

Tena dimɔ, lakayaokaka dia lekɔ okalema, ndo lakatondɔka la delo oko ɔna etshike. Koko wondjo a dui waki Elizabeth wele oko w’ombutshi wa womoto, wakakeketshaka. Nde akataka ate: “Sho mbeyaka ndjaoka oko ekalema lo tena dimɔ, koko lo mɛtɛ sho bu ekalema. Kânga mbanganyiyɛ la nkumbo ndo l’angɛnyi ayɛ etale efula, Jehowa ekɔ kâmɛ la yɛ tena tshɛ. Etɛnde ɔngɛnyi ayɛ, ko wɛ hatoyaoka nto okalema.” Dimi ngɛnangɛnaka dako sɔ polo nd’ɛlɔ.

Etena kakiso komonga la falanga ya mfuta mutuka, takakɛndakɛndaka kilɔmɛtɛlɛ 20 lushi la lushi lo ditshu, lo lɔtɛkɛ, lo yanyi ya wolo ndo lo tshitshi. Lo nshi y’ɔwɔ, mbala efula djungudungu yakadɛka polo lo 40°C. Lo nshi y’amvula, lɔtɛkɛ lakatshikalaka lo tenyi dimɔ dia ngelo l’edja ka ngɔndɔ efula. Koko mbala efula, takɛnyi dia mbekelo ya lɛkɔ yakaleke akambo asɔ wolo.

Wamato kosawolaka l’apami lo sɛkɛ onyake paka naka vɔ mbotɔka ndo wamato waketshaka apami lo pai. Ɔnkɔnɛ, wakatɔnyɔlaka ndo wakatɔtɛngaka. Lo ngɔndɔ shamalo y’etatelo, paka dimi la nde ato mbakɔtɔka lo nsanganya y’Akristo ya lomingu la lomingu. L’edjedja ka wonya, anto amɔ wakayosanganaka la so. Kombeta edja djui ya tshitshɛ yakakengama. Amɔtshi wakatatɛ nsambisha kâmɛ la so.

“Ntetemala ndowanya diewo diayɛ”

L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ehende l’etenyi, wakayotokaloyaka la Bombay. Etena kakatetemala Elizabeth l’olimu w’esambishelo, wakanɔmbɛ dia dimi tokimanyiya papa lakakadimolaka ndamɛ ekanda walembetshiya Bible l’ɔtɛkɛta wa Kannada. Nde akangɛnangɛna ekimanyiyelo kami, lam’ele nde aki l’ɛkɛndɛ efula l’etshumanelo.

Lo 1966, ambutshi ami wakɔshi yɛdikɔ ya nkalola otsha la Udipi, ngelo kaso ka lôtɔ. Etena kakawatamɔka oma la Bombay, papa akambutɛ ate: “Ɔnami le, ntetemala ndowanya diewo diayɛ. Kadimulaka lo tɔtɛkɛta ta wɔdu ndo tokɛma hwe. Tosholake toseke ndo onga l’okitshakitsha. Yaɛkɛ tshɛ le Jehowa.” Ɔsɔ mbaki dako di’ekomelo diakandambisha, nɛ dia nde akatovɔka yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa vɔ nkalola la Udipi. Lekɔ lo nsala la wolo lo ndjela dako sɔ dia nkamba olimu ami wa nkadimola ekanda polo ndo ɛlɔ kɛnɛ.

“Onde wɛ halange monga la lɔsɛnɔ la nkumbo la dimɛna?”

Lo ndjela mbekelo yawɔ, ambutshi wa la Inde keketshaka anawɔ w’apami la wa wamato dia vɔ ntshukana etena kekewɔ akɛnda dia vɔ mbota ana. Ɔnkɔnɛ, wakamimbolaka mbala la mbala ɔnɛ: “Onde wɛ halange monga la lɔsɛnɔ la nkumbo la dimɛna? Ayoyokokokɛka etena kayoyokoma osombe? Shi wɛ ayoyonga okalema?”

Tena dimɔ, lakakɔmɔka l’ɔtɛ w’ɛtɛkɛta wa ngasɔ. Kânga mbakimi kɔkɛnɛmɔlaka nsaki yami la ntondo k’anto, lakadihwɛka Jehowa otema etena kakimi dimɛ. Lakasambemaka lo mbeya dia nde kɔmbɔsakami oko okalema l’ɔtɛ wakimi onyemba. Dia nshikikɛ yɛdikɔ yakamɔshi dia mbokambɛ aha la mbekola yimba, dimi kanyiyaka dikambo di’ɔnaki Jafɛta la womoto ndo diaki Yeso, vɔ akɔ ahende wakatshikala enyemba ndo wakayasha tshɛ dia nsala lolango laki Nzambi.—Joani 4:34.

Woshasha w’oma le Jehowa

Dimi la Elizabeth takatshikala angɛnyi wa ma ma olekanyi ɛnɔnyi 50. Nde akavu lo 2005 ele l’ɛnɔnyi 98. Oko wakinde kokoka mbadia Bible l’ɛnɔnyi ande w’ekomelo lam’ele nde aki la pâ lo washo, nde aketshaka wenya efula lo lushi lo nɔmbaka Nzambi. Lakafɔnyaka tena dimɔ dia nde ekɔ lo nkɛtshanya l’onto ɔmɔ avɛsa lo luudu lande, ko tete le nde akasawolaka la Jehowa lo dɔmbɛlɔ. Nde aki Onto la mɛtɛ le nde ndo nde akasɛnaka oko ɔnɛ lawɛna. Lakeke dia ɔsɔ mbaki sapi ka ntshikala nge l’olimu waki Nzambi oko wakasale ɔnaki Jafɛta la womoto. Ɔnkɔnɛ, dimi kaloyaka Jehowa losaka efula lo woho wakandambisha kadiyɛso k’Okristo kambotshunda lo nyuma dia nde kimanyiyami lo nshi yakimi osekaseka ndo l’atei w’ekakatanu tshɛ wakahomana la mi.—Undaki 4:9, 10.

Ande ɛtshɔkɔ wambomokondja lo nkambɛ Jehowa oko wakôkambɛ ɔnaki Jafɛta la womoto lee! Ntshikala onyemba ndo nkamba l’alako w’oma lo Bible akakimanyiya dia dimi monga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lele la difuto lo “mamema Khumadiondjo aha la ufutanu.”—1 Koreto 7:35.

[Osato wa lo lɛkɛ 22]

Papa asha sawo dia lo sɛkɛ la Bombay l’ɛnɔnyi wa 1950

[Osato wa lo lɛkɛ 22]

Kâmɛ l’Elizabeth yema tshitshɛ la ntondo ka nde mvɔ

[Osato wa lo lɛkɛ 23]

Losanganya la woke la Bombay lo 1960

[Osato wa lo lɛkɛ 23]

Kâmɛ l’asekami lo biro aso w’akadimudi

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto