Tokambe Nzambi kasha lotshungɔ

“Ngandji ka [Nzambi] kene, dia shu nama elembe andi: ku elembe andi hawuleki wutshu.”—1 JOA. 5:3.

ONDE WƐ KOKA NKADIMOLA?

Kakɔna kalanga Satana tetawoya lo kɛnɛ kendana l’ɛlɛmbɛ waki Nzambi?

Lande na kahombaso nsɔna angɛnyi?

Kakɔna kayotokimanyiya dia ntetemala nkukutɛ lotshungɔ laso l’Okristo dimɛna?

1. Ngande wakamba Nzambi la lotshungɔ lande, ndo ngande wakandɛnya dui sɔ le Adama l’Eva?

JEHOWA ndamɛ mbele Nzambi kele la lotshungɔ loleki tshɛ. Koko nde hakambe la lɔ lo yoho ya kɔlɔ kana mbesa ekambi ande l’oseka dui tshɛ diasalawɔ. Lo dihole dia nde nsala ngasɔ, nde mbashaka lotshungɔ la mbɔsaka tɛdikɔ ndo nkotsha nsaki yawɔ tshɛ y’amɛna. Ɛnyɛlɔ, Nzambi akasha Adama l’Eva paka ɔlɛmbɛ ɔtɔi oto, mbuta ate diaha vɔ ndɛ “[o]lua w’uma l’utamba wa ewu k’akambu w’ololo ndu k’akambu wa kolo.” (Etat. 2:17) Vɔ mɛtɛ waki l’akoka wa nkitanyiya didjango diaki Nzambi sɔ ndo ntetemala monga la lotshungɔ l’efula.

2. Lande na kakashisha Adama l’Eva lotshungɔ lakawasha Nzambi?

² Ko lande na kakasha Nzambi ambutshi aso wa ntondo lotshungɔ l’efula la ngasɔ? Nɛ dia nde akâtonge lo efanelo kande, akawasha nkum’otema ndo nde akalongamɛka dia ngandji kayowoyowoka oko wende Otungi awɔ kayowatshutshuya dia monga l’okitanyiya le nde. (Etat. 1:27; Romo 2:15) Lonyangu ko Adama l’Eva komonga la lowando le Otungi awɔ l’ɔtɛ wa lotshungɔ lakandawasha. Vɔ wakasɔnɛ dia nsala kɛnɛ kɛnawɔ ɔlɔlɔ kana kɔlɔ lo washo awɔ. Kânga mbakawafɔnyaka ɔnɛ ɔtɔmbɔkwɛlɔ awɔ ayowakonya dia vɔ ndeka monga la lotshungɔ, aha kɛsɔ mbakayosalemaka ndo vɔ wakayasondja ndo wakasondja tokanula tawɔ lo lɔhɔmbɔ la pɛkato la nyɔi.—Romo 5:12.

3, 4. Kanyi yakɔna yalanga Satana sho monga la yɔ lo kɛnɛ kendana l’ɛlɛmbɛ waki Jehowa?

³ Naka Satana akakoke nsɛngiya anto ahende wa kokele ndo nyemba ya andjelo dia vɔ tɔmbɔkwɛ Nzambi, kete hoke sho? Teye dia nde ekɔ paka l’oyango akɔ wâmɛ. Oyango akɔ ko wa tetawoya ɔnɛ ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ wotsho ndo ɔnɛ sho tekɔ lo shasa. (1 Joa. 5:3) Anto efula wa l’andja ɔnɛ wekɔ l’ekanelo ka ngasɔ ndo naka sho mbetshaka wenya mbala la mbala kâmɛ la wɔ, kete tayoyadja lo wâle w’efula. Kadiyɛso kɛmɔtshi kele l’ɛnɔnyi 24 kakayoyashaka l’awui wa mindo wa dieyanelo mbutaka ate: “Lakasɛngiyama wolo efula oma le angɛnyi wa kɔlɔ nɛ dia laki la wɔma wa ntona dia nsala kɛnɛ kakawatshutshuyaka dia nsala.” Ondo ndo wɛ lawɔ ambɛnaka dia shɛngiya y’oma le angɛnyi yekɔ wolo efula.

⁴ Lonyangu ko lo tena dimɔtshi, angɛnyi wa kɔlɔ koka tanema kânga l’atei w’etshumanelo. Okristo ɔmɔtshi w’ɔlɔngɔlɔngɔ akate ate: “Angɛnyi ami amɔtshi wa l’etshumanelo wakatatɛ membwana l’anto wele bu Akristo l’oyango wa tshukana. Lam’ele laketshaka wenya efula kâmɛ lawɔ, lakayotatɛ nsangola lɔkɛwɔ lawɔ. Lakatatɛ mbɔla lo nyuma yema yema, mbetsha nsanganya ndo ntshika nsambisha. Paka l’ɔkɔngɔ wa dimi nkoma polo lɛsɔ mbakamayɔsaka yɛdikɔ ya nkakitɔna la wɔ.” Onde tambɛna polo lɛnɛ akoka angɛnyi wa kɔlɔ tokonya? Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi ka lo Bible kendana la lɔngɛnyi kakoka tokimanyiya ɛlɔ kɛnɛ.—Romo 15:4.

ABISALƆMA AKAVE ETEMA AWƆ

5, 6. Ngande wakanganyiya Abisalɔma ase Isariyɛlɛ amɔtshi, ko onde oyango ande wakakotshama?

⁵ Bible kekɔ la bɛnyɛlɔ efula di’anto waki la shɛngiya ya kɔlɔ le anto akina. Ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi ekɔ kaki Abisalɔma, ɔnaki nkumekanga Davidi. Nde aki pami k’olangala efula. Koko l’ɛnyɛlɔ kaki Satana, Abisalɔma aketawɔ dia nsaki ya kɔlɔ ndola l’otema ande ndo akatatɛ nkɔmiya lowandji laki she, kânga mbakinde komonga la lotshungɔ la nsala dui sɔ.a Dia nkotsha oyango ande ɔsɔ, Abisalɔma aketawoya ase Isariyɛlɛ dia nde mbayakiyanya dikambo diawɔ koko aha nkumekanga. Oko wakakese Satana Adama l’Eva, Abisalɔma akakese ase Isariyɛlɛ ɔnɛ nde ayowakokɛ, ayowakotshɛ ehomba awɔ ndo akate kashi ka mamba lo dikambo dia she.—2 Sam. 15:1-5.

⁶ Ko onde oyango waki Abisalɔma wakakotshama? Eelo, lo yɛdikɔ mɔtshi vɔ wakakotshama nɛ dia Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Abisalɔma akave etema w’ase Isariyɛlɛ efula.’ (2 Sam. 15:6) Koko nde akayokoma ewo. Otako ande wakayôkonyaka lo nyɔi, kâmɛ la nunu di’anto wakandakese.—2 Sam. 18:7, 14-17.

7. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɔkɔndɔ wa Abisalɔma? (Enda osato wele lo lɛkɛ 14.)

⁷ Lande na kakakesama ase Isariyɛlɛ asɔ esadi oma le Abisalɔma? Ondo vɔ wakakombolaka diangɔ diakandâlakaka. Kana mbeyaka monga ko vɔ wakasɛngiyama l’ɔtɛ w’olangala ande. Oyadi l’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ akɔna tshɛ, kɛnɛ kele mɛtɛ ele vɔ komonga la kɔlamelo otsha le Jehowa ndo otsha le nkumekanga kakandasɔnɛ. Ɛlɔ kɛnɛ, Satana ekɔ lo ntetemala nkamba l’anto wele oko Abisalɔma dia minganyiya ekambi waki Jehowa. Vɔ mbeyaka totɛ ɔnɛ: ‘Ɛlɛmbɛ wa l’ɔtɛmwɛlɔ anyu wekɔ wolo ndo nyodjaka lo shasa. Toko ndo anto wahakambɛ Jehowa mbele l’ɔngɛnɔngɛnɔ.’ Etena katotɛ anto ɛtɛkɛta wa ngasɔ, onde sho shihodiaka di’ɔsɔ ekɔ kashi ndo tetemalaka kambɛ Nzambi la kɔlamelo? Onde sho mbetawɔka dia paka ‘ɛlɛmbɛ wa kokele’ waki Jehowa eto mbakoka mbisha anto lotshungɔ la mɛtɛ? (Jak. 1:25) Naka eelo, kete tɛnya dia sho nangaka ɛlɛmbɛ akɔ ndo tokamba la lotshungɔ laso lo yoho yangɛnyangɛnya Jehowa.—Adia 1 Petero 2:16.

8. Shila bɛnyɛlɔ diɛnya dia ɔngɛnɔngɛnɔ haye lo ntona nkitanyiya ɛlɛmbɛ wa Jehowa.

⁸ Mbala efula, Satana ndekaka sɔmana l’ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka. Ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi w’Okristo waya l’ɛnɔnyi 30 l’ɛmɔtshi mbutaka lo kɛnɛ kendana la nshi yakinde l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi ate: “Lakafɔnyaka di’ɛlɛmbɛ waki Jehowa hawokokɛ ndo wekɔ lo mbidjami lo shasa.” Etombelo waki la dui sɔ ele, nde akayosalaka monanyi. Koko dui sɔ kombosha ɔngɛnɔngɛnɔ. Nde mbutaka ate: “Nkum’otema kami kakatamɛndjaka onongo wonya tshɛ ndo laki la lonyangu l’edja k’ɛnɔnyi efula.” Etena kohɔnde nshi yakinde l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, kadiyɛso kekina mbutaka ate: “L’ɔkɔngɔ wa dimi nsala monanyi, nkum’otema kami kakatatɛ mɛndjami onongo ndo lakatatɛ ndjaoka oko onto laya bu la nɛmɔ. Kânga mbambeta ɛnɔnyi 19 l’ɔkɔngɔ wa dimi nsala dui sɔ, leke la lonyangu polo ndo ɛlɔ.” Kadiyɛso kekina mbutaka ate: “Mbeya ɔnɛ dionga diami dia kɔlɔ diakanyangiya anto wakamokaka ngandji efula aki la shɛngiya ya kɔlɔ lo yimba ndo lo lonyuma lami. Ekɔ dui dia kɔlɔ efula naka onto tonama oma le Jehowa.” Satana halange dia nyu nkana yimba lo etombelo wa kɔlɔ wa ngasɔ.

9. a) Ambola akɔna wahombayɛ ndjaoka dia mbeya kana wɛ kitanyiyaka atɔndɔ ndo ɛlɛmbɛ waki Jehowa? b) Lande na kele ekɔ ohomba mbeya Nzambi dimɛna?

⁹ Ekɔ mɛtɛ dui dia lonyangu dia mɛna di’ɛlɔngɔlɔngɔ ndo esekaseka w’Akristo, mbidja ndo epalanga wakahomana la mpokoso ya weke efula l’ɔtɛ wakawahindola ɛlɛmbɛ waki Nzambi. (Ngal. 6:7, 8) Yambola wate: ‘Onde dimi shihodiaka tolonga takamba la Satana dia kesami? Onde dimi mbɔsaka Jehowa oko ɔngɛnyi ami woleki ɔlɔlɔ, lata paka kɛnɛ kele mɛtɛ ndo lakombolɛ paka lokolo l’ɔlɔ? Onde dimi mbetawɔka dia nde hakoke pondjo dima ekambi ande kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo kakoka mbasha ɔngɛnɔngɛnɔ?’ (Adia Isaya 48:17, 18.) Dia wɛ nkadimola ɔnɛ eelo lo ambola anɛ, wɛ pombaka mbeya Jehowa dimɛna. Ndo nto, wɛ pombaka mbeya ɔnɛ nde ekɔ lo kodjɛ ɛlɛmbɛ ndo atɔndɔ l’ɔtɛ wa ngandji kakôkande, koko nde hakodje lo shasa.—Osam. 25:14.

LƆMBA DIA WƐ MONGA LA LOMBA NDO L’OKITANYIYA

10. Lande na kahombaso nsala la wolo dia mbokoya nkumekanga Sɔlɔmɔna?

¹⁰ Etena kakinde eke ɔlɔngɔlɔngɔ, Sɔlɔmɔna akalɔmbɛ l’okitshakitsha tshɛ ate: “Dimi leki dikenda; lateyi nombola antu ololo.” Mbokɛmaka mɛtɛ dia nde akalɔmbɛ Jehowa dia nde monga la lomba ndo l’okitanyiya. (1 Khum. 3:7-9, 12) Jehowa akakadimola dɔmbɛlɔ diande sɔ ndo nde ayokosalɛ woho akɔ wâmɛ, oyadi opalanga kana dikɛnda mbeyɛ. Ekɔ mɛtɛ dia nde hokosha lomba lo yoho ya dihindo. Koko, naka wɛ salaka wekelo wa lotshimola wa Bible, nɔmbaka nyuma kande ndo ndjelaka alako ndo wetshelo walongolaso lo nsanganya y’Akristo, kete wɛ ayonga la lomba. (Jak. 1:5) Lo tshimbo y’akambo asɔ, Jehowa kimanyiyaka kânga ekambi ande weke ɛlɔngɔlɔngɔ dia vɔ monga la lomba l’efula loleki wanɛ wahakitanyiya alako ande kana wayata l’andja ɔnɛ dia wekɔ “akanga a tumba la ewu.”—Luka 10:21; adia Osambu 119:98-100.

11-13. a) Wetshelo akɔna w’ohomba wakondjaso oma l’Osambu 26:4, Tukedi 13:20, ndo 1 Koreto 15:33? b) Ngande wakokayɛ nkamba l’atɔndɔ wa l’avɛsa anɛ?

¹¹ Nyɛsɔ tendake kakianɛ avɛsa amɔtshi wa lo Bible wɛnya ohomba wa sho nsɔna angɛnyi. Divɛsa tshɛ diayotɛnya dia wekelo wa Bible ndo tshelo ya kanaka yimba la kɛnɛ kekaso ayotokimanyiya dia sho mbeya Jehowa dimɛna. “Dimi hatudjaseka kame l’akanga a kashi, kuyanga mengola kame l’akanga a lukesu.” (Osam. 26:4) “One latengolaka kame la akanga a yimba, atuyalaka kanga yimba. Keli one latekesanelaka la akanga a dinginya, atuhumoka lukulu l’engeno.” (Tuk. 13:20) ‘Lɔngɛnyi la kɔlɔ ndanyaka mbekelo y’ɛlɔlɔ.’—1 Kor. 15:33.

¹² Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’avɛsa anɛ? 1) Jehowa nangaka dia sho nsɔna angɛnyi aso. Nde nangaka tokokɛ lo nyuma ndo lo demba. 2) Sho sɛngiyamaka esadi eto oma le angɛnyi aso dia nsala ɔlɔlɔ kana kɔlɔ. Tatokesamake lo mbuta ɔnɛ dui dia ngasɔ hadiokoke komɛmi. Yoho yakafundama avɛsa wa la diko ango mɛnyaka dia Jehowa ekɔ lo nanga munanda etema aso. Lo ngande? Tolembete dia ndoko divɛsa dia l’atei awɔ diela kanyi ya didjango diele oko “nyu hanyohombe nsala dui kapanda . . .” Koko, vɔ wakafundama dia mɛnya kɛnɛ kasalema. Ekɔ oko Jehowa ekɔ lo totɛ ate: ‘Avɛsa anɛ mɛnyaka kɛnɛ kasalema. Kakɔna kayoyosala? Kakɔna kele l’otema ayɛ?’

¹³ Lam’ele avɛsa woshidiso la diko ango wakafundama lo yoho yɛnya kɛnɛ kasalema, vɔ wekɔ ohomba le so ndo koka tosha wetshelo wa dimɛna efula. Yambola wate: Ngande wakokami mbewɔ dia mbɔtɔ lɔngɛnyi la “akanga a kashi”? Lo yoho yakɔna yakokami ndjoyasɔhanya la wɔ? (Tuk. 3:32; 6:12) Waa na wele “akanga a tumba” walanga Jehowa dia dimi mbɔtɔ la wɔ lɔngɛnyi? Waa na wele “akanga a dinginya” wanɔmbande dia dimi mbaewɔ? (Osam. 111:10; 112:1; Tuk. 1:7) Naa ‘mbekelo y’ɛlɔlɔ’ yayomolanya naka dimi mbɔtɔ lɔngɛnyi l’anto wa kɔlɔ? Onde angɛnyi wa kɔlɔ tanemaka paka l’andja ɔnɛ? (2 Pet. 2:1-3) Ngande wayoyokadimola lo ambola asɔ?

14. Ngande wakokanyu ndowanya ɔtɛmwɛlɔ anyu wa lo nkumbo wa la dikɔlɔ?

¹⁴ Lâdiko dia sho nkana yimba la atɔndɔ wa l’avɛsa asato ango, sho koka nto mbadia avɛsa akina wa lo Bible dia sho mbeya kɛnɛ katɔlɔmba Nzambi kana kalɔmbande nkumbo kaso.b Ambutshi keketshamaka dia nkamba l’awui wa ngasɔ l’Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo wa la dikɔlɔ. Etena kasalanyu dui sɔ, nyohɔ di’oyango anyu ele wa nkimanyiya ose nkumbo tshɛ dia nde mbeya dimɛna ɔnɛ Jehowa ekɔ lo todjɛ ɛlɛmbɛ ndo atɔndɔ l’ɔtɛ wa ngandji katokande. (Osam. 119:72) Lo mɛtɛ, wekelo wa ngasɔ wayonyokimanyiya dia ndeka ndjasukanya la Jehowa ndo l’ase nkumbo akina.

15. Ngande wakokaso mbeya dia kana sho mɛtɛ tekɔ la lomba ndo l’okitanyiya?

¹⁵ Ko ngande wakokaso mbeya kana sho mɛtɛ tekɔ la lomba ndo l’okitanyiya? Yoho mɔtshi ele, lo menda kana tokanyi taso mbɔtɔnɛka la taki ekambi waki Nzambi waki la kɔlamelo lo nshi y’edjedja, ɛnyɛlɔ Davidi lakafunde ate: “Dimi latongenangenaka dia ntsha lulangu laye, we [Nzambi k]ami. Ee, olembe aye wambufundama l’utema ami.” (Osam. 40:8) Ndo nto, ofundji w’Osambu wa 119:97 akate ate: “Ndi ngandji katumukaka elembe aye li! Vo mbatumukanaka yanyi tshe.” Nɔmbamaka dia sho mbidja welo dia monga la woho wa ngandji ka ngasɔ. Koko naka sho mbekaka Bible l’etete, nɔmbaka, kanaka yimba la kɛnɛ kekaso ndo mbeyaka nshi tshɛ ɔnɛ nkitanyiya ɛlɛmbɛ wa Nzambi mbelaka ɛtshɔkɔ efula, kete tayonga la tɔ.—Osam. 34:8.

TOKUKUTE LOTSHUNGƆ LASO L’OKRISTO DIMƐNA

16. Kakɔna kahombaso nsala naka sho nangaka nkukutɛ lotshungɔ laso l’Okristo?

¹⁶ L’edja k’ɔkɔndɔ w’ana w’anto, wedja efula wakalɔsha ndo wekɔ lo ndɔsha la wolo tshɛ dia nkondja lotshungɔ la mɛtɛ. Woho akɔna wâmɛ mbele, sho pombaka ndɔ tshondo ya ta dia lo nyuma dia nkukutɛ lotshungɔ laso l’Okristo dimɛna. Teye diaha paka Satana, andja ɔnɛ ndo yimba ya lɔkɔ mbele atunyi ayɛ. Sho pombaka nto ndɔshana la demba diaso diele kema kokele ndo la otema aso wa lokeso. (Jer. 17:9; Ef. 2:3) Koko diɛsɛ l’ekimanyielo kaki Jehowa, sho koka mbidja otshumba lo ta sɔ. Mbala tshɛ kayotosalaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo wa Jehowa, tayokondjaka etombelo ehende w’amɛna ɛnɛ: Ntondotondo, tayowɔngɛnyangɛnya. (Tuk. 27:11) Dui dia hende ele, tayɛnaka nshi tshɛ dia nkitanyiya ‘ɛlɛmbɛ wa kokele wakonya anto dia vɔ ntshungɔ’ ekɔ la wahɔ le so ndo kɛsɔ ayotokimanyiya dia sho ntetemala nsala la wolo dia ntshikala lo mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo. Tayonga nto l’elongamelo ka ndjokondja lotshungɔ la mɛtɛ lalakiya Jehowa ekambi ande tshɛ watshikala la kɔlamelo le nde.—Jak. 1:25; Mat. 7:13, 14.

17. Kakɔna kahatahombe nsala naka tambosala munga kɛmɔtshi, ndo ngande watokimanyiya Jehowa lo tena dia ngasɔ?

¹⁷ Koko lo tena dimɔtshi, sho tshɛ salaka munga. (Und. 7:20) Lâsɔ, naka dui dia ngasɔ diambotokomɛ, tatɔkɔmɔke, koko toyange ekimanyielo le dikumanyi lo mbatɛ munga kakɔ ndo lo nkamba l’alako wayowotosha. Ombeki Jakɔba akafunde ate: “Dombelo dia mbetawo diayushimbela kanga hemo, ku Khumadiondjo ayuwulula. Naka ndi akatshi kolo, kolo yandi yayudimanyema.” (Jak. 5:15) Tatohɛke pondjo dia Jehowa ekɔ la kɛtshi k’efula ndo nde akatokotola oya l’etshumanelo nɛ dia nde akɛnyi dia sho taki la waonga amɔtshi w’amɛna. (Adia Osambu 103:8, 9.) Ɔnkɔnɛ, naka sho ntetemala mbokambɛ l’otema aso tshɛ, kete nde ayotetemala tokimanyiya.—1 Ek. 28:9.

18. Ngande wakokaso nsala akambo lo yoho yɔtɔnɛ la dɔmbɛlɔ diaki Yeso diele lo Joani 17:15?

¹⁸ L’otsho w’ekomelo wa lɔsɛnɔ la nde la nkɛtɛ, Yeso akalɔmbɛ Jehowa lo dikambo di’ambeki ande 11 wa kɔlamelo ate: ‘Owakoke oma le kanga kɔlɔ.’ (Joa. 17:15) Tolembete dia Yeso kondjakiyanyaka paka di’apɔstɔlɔ ande ato, koko ndo dia ambeki ande tshɛ wa nshi nyɛ. Ɔnkɔnɛ, sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayokadimola dɔmbɛlɔ diaki Yeso lo tokokɛ lo tena dia wolo diasɛnaso nɛ. Bible mbutaka ɔnɛ: ‘Jehowa ekɔ engawo le wanɛ watɔkɛndakɛndaka l’olowanyi. Nde katolamɛka ekambi ande wa kɔlamelo mboka.’ (Tuk. 2:7, 8) Eelo, ekɔ mɛtɛ dia kema dui dia wɔdu dia sho nama kɔlamelo yaso le Jehowa, koko paka wanɛ watetemala nsala dui sɔ mbayoyokondja lɔsɛnɔ la pondjo ndo lotshungɔ la mɛtɛ l’andja w’oyoyo. (Romo 8:21) Diakɔ diele, tatetawɔke pondjo dia kânga onto ɔtɔi tonganyiya.

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

[Esato wa lo lɛkɛ 14]

Ngande wakokaso mbishola waa Abisalɔma wa nshi nyɛ ndo mbaewɔ?