Wɛ koka monga la wɔladi l’etena ka paa

1. “Wɔladi wa Nzambi” kɛdikɛdi na ndo ngande wakondjaso wahɔ lo monga la wɔ? (Filipɛ 4:6, 7)

EKƆ woho ɔmɔtshi wa wɔladi waheye anto wa l’andja ɔnɛ. Ɔsɔ ekɔ “wɔladi wa Nzambi,” mbuta ate ki kaya lo monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Shɛso lele l’olongo. Etena keso la wɔladi wa Nzambi sho ndjaokaka l’ekokelo. (Adia Filipɛ 4:6, 7.) Sho tekɔ la diɔtɔnganelo dia ma ma l’anto akina wawoka ngandji. Ndo sho tekɔ la diɔtɔnganelo dia ma ma la “Nzambi ka wɔladi.” (1 Tɛs. 5:23) Etena keyaso, kayaɛkɛso ndo kakitanyiyaso Shɛso, wɔladi wa Nzambi koka mbututadia otema aso etena katenyanyaso ntena dia wolo.

2. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia sho kokaka monga la wɔladi wa Nzambi?

² Sho koka mɛtɛ monga la wɔladi wa Nzambi etena kadiɛnɛso la paa kɛmɔtshi, ɛnyɛlɔ oko hemɔ kɛmɔtshi kakokanɛ, mpokoso kɛmɔtshi, lofunge l’asa ase ngelo, kana ɛhɛnyɔhɛnyɔ? Awui asɔ tshɛ koka tosha wɔma. Koko, Yeso akalake ambeki ande ate: “Etema anyu watokananake ndo watɔkɔmɔke la wɔma.” (Jni. 14:27) Diɛsɛ ko anangɛso l’akadiyɛso wekɔ lo ndjela dako dia Yeso sɔ. L’ekimanyelo ka Jehowa, vɔ wekɔ l’akoka wa monga la wɔladi ndo l’etena kakɔ kaamɛ vɔ wekɔ lo ndɔshana l’ehemba wa wolo.

WOHO WA MONGA LA WƆLADI KAANGA ETENA KATOMBA HEMƆ KƐMƆTSHI

3. Ngande wakoka hemɔ kakokanɛ mfukutanya wɔladi aso?

³ Hemɔ kɛmɔtshi kakokanɛ koka ntshikitanya lo yɛdikɔ y’efula suke l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ. Tɔsɛdingole shɛngiya yakonge la hemɔ ka COVID-19 le anto efula. Lo ndjela alapɔlɔ ɔmɔtshi, ndekana kahende ɔtɔi k’anto kakashishaka djɔ lo nshi ya hemɔ kɛsɔ. Hemɔ kakokanɛ kamboyoleka nkonya anto l’ekiyanu, l’ɔkɔmwɛlɔ, l’ɔnwɛlɔ wa waanu ndo wa didjoyadjoya dia wolo, l’awui wa ngala wa lo nkumbo ndo lo nkonya anto dia nyanga dia ndjadaka. Naka awui asɔ mbasalema l’ɛtshi ka nkɛtɛ kodjashiyɛ, ngande wakokayɛ mbahemɛ ekiyanu ayɛ ndo nkondja wahɔ oma lo wɔladi wa Nzambi?

4. Lande na kele mbeya prɔfɛsiya ka Yeso kendana la nshi y’ekomelo telaka wɔladi?

⁴ Yeso akate dia lo nshi y’ekomelo, elando kana hemɔ yakokanɛ yayoyala “lo dihole la dihole.” (Luka 21:11) Ngande wele mbeya awui asɔ toshaka wɔladi? Hemɔ shɔ hatambiya. Sho mbeyaka di’awui asɔ pombaka salema oko wakate Yeso. Ɔnkɔnɛ, tekɔ l’ɔkɔkɔ wa ndjela dako diakasha Yeso wanɛ wasɛna l’etena k’ekomelo ɔnɛ: “Tanyokake wɔma.”—Mat. 24:6.

5. a) Lo ndjela Filipɛ 4:8, 9, kakɔna kahombaso nɔmbaka etena katomba hemɔ kɛmɔtshi kakokanɛ? b) Ngande wele mpokamɛ wadielo wa Bible wakadjama l’eshinga koka kokondjiyɛ wahɔ?

⁵ Hemɔ kɛmɔtshi kakokanɛ koka tokiyanya efula kana totsha wɔma. Kɛsɔ mbakakomɛ kadiyɛso kɛmɔtshi kelɛwɔ Desi.b L’ɔkɔngɔ wa nde mvusha nyango pami, ɔnango ndo dɔkɔtɛlɛ diande la COVID-19, nde aki la wɔma wa mindama la hemɔ ko ndjokisambiya le nyango laki aya osombe efula. Hemɔ kakokanɛ kakadje nto olimu ande lo waale, laasɔ nde akayambola ngande wayondosombaka diangɔ dia ndɛ ndo mfuta luudu. Ekiyanu ɛsɔ wakatatɛ mbotshindja wɔɔngɔ ndo mboshishɛ djɔ l’otsho. Koko Desi akakondja wɔladi nto. Lo ngande? Nde akalɔmbɛ Jehowa ekimanyielo ka shikaa dia nde monga ki ndo mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. (Adia Filipɛ 4:8, 9.) Nde akoke Jehowa “atɛkɛta” la nde lo tshimbo ya wadielo wa Bible wakadjama l’eshinga. Nde mbutaka ate: “Wendjo w’awui w’ambadi wakakitshakitsha ekiyanu ami ndo wakambohola kɛtshi ka Jehowa.”—Os. 94:19.

6. Ngande wayokokimanyiya wekelo w’onto ndamɛ ndo wɔtwɛlɔ wa nsanganya ya l’etshumanelo?

⁶ Aha la taamu, hemɔ kɛmɔtshi kakokanɛ koka mfukutanya awui amɔtshi wokoyosalaka lo lɔsɛnɔ, koko tetawɔke dia dui sɔ kodjɛ wekamu lo wekelo ayɛ w’onto ndamɛ kana lo wɔtwɛlɔ ayɛ wa nsanganya. Ɛkɔndɔ wa nsɛnɔ y’anangɛsɔ l’akadiyɛso watanema l’ekanda aso ndo tovidɛo wayokohola dia vɔ wekɔ lo ntetemala nama olowanyi awɔ, kaanga l’atei w’ekakatanu wa woho akɔ waamɛ. (1 Pe. 5:9) Nsanganya yayokokimanyiya dia ndodia tokanyi tayɛ l’avɛsa w’oma lo Bible wakeketsha. Yɔ yayokosha nto diaaso dia wɛ nkeketsha anto akina ndo dia wɛ keketshama. (Rɔmɔ 1:11, 12) Naka wɛ nkana yimba lo woho wakasukɛ Jehowa atɛmɔdi ande waki la hemɔ, la wɔma kana etena kakawayaoke opoko, kete mbetawɔ kayɛ kayokeketshama ndo wɛ ayonga l’eshikikelo dia nde ayokosukɛ ndo wɛ lawɔ.

7. Wetshelo akɔna wakokayɛ nkondja oma le ɔpɔstɔlɔ Joani?

⁷ Sala la wolo dia sawolaka l’anangɛyɛ ndo l’akadiyɛyɛ. Hemɔ kɛmɔtshi kakokanɛ mbeyaka tɔlɔmba dia mangana l’anto akina oyadi etena keso la asekaso atɛmɔdi. Lo ntena dia ngasɔ, wɛ koka ndjaoka woho wakayaoke ɔpɔstɔlɔ Joani. Nde akalangaka mɛnana l’ɔngɛnyi ande Ngayo okoko l’okoko. (3 Jni. 13, 14) Koko, Joani akeyaka dia lo tshanda mɔtshi nde kokoka mɛna Ngayo. Ɔnkɔnɛ, Joani akasale kɛnɛ kakandakoke nsala; nde akafundɛ Ngayo mukanda. Naka wɛ bu la diaaso dia membola anangɛyɛ l’akadiyɛyɛ okoko l’okoko, kete wɛ koka mbaelɛ lo telefɔnɛ, mbaelɛ lo vidɛo kana mbafundɛ mesajɛ. Etena kalamayɛ diɔtɔnganelo diasayɛ l’asekayɛ Akristo wɛ ayoleka ndjaoka l’ekokelo ndo lo wɔladi. Sawola la dikumanyi naka wɛ ekɔ l’ekiyanu w’efula ndo etawɔ ekeketshelo kawɔ ka la ngandji tshɛ.—Isa. 32:1, 2.

WOHO WA MONGA LA WƆLADI ETENA KATOMBA MPOKOSO KƐMƆTSHI

8. Ngande wakoka mpokoso kɛmɔtshi fukutanya wɔladi ayɛ?

⁸ Naka wɛ ambodiɛnɛka l’elola, la didimu dia nkɛtɛ, kana dja, kete wɛ akonge l’ekiyanu efula l’ɔkɔngɔ wa mpokoso shɔ. Naka wɛ akashisha lakiyɛ ɔmɔtshi la ngandji kana diangɔ diayɛ diakalana, kete wɛ akakoke monga l’ɔkɛyi, akashisha elongamelo ndo wɛ akoke nkɛlɛ. Kɛsɔ halange nembetshiya dia wɛ nangaka lomombo la l’emunyi efula kana bu la mbetawɔ. Wɛ akahomana l’ekakatanu wa wolo ndo anto amɔtshi wakakoke nongamɛ dia wɛ ayosala akambo aha la yimba y’ɔlɔlɔ. (Jɔbɔ 1:11) Koko, kaanga lo ntena dia wolo sɔ wɛ koka monga la wɔladi. Lo ngande?

9. Kakɔna kakatatotɛ Yeso dia sho mbeya ndjalɔngɔsɔla lo kɛnɛ kendana la mpokoso?

⁹ Ohɔ prɔfɛsiya ka Yeso. Otshikitanyi l’anto amɔtshi wa l’andja ɔnɛ wafɔnya dia mpokoso hakoke mbakomɛ, sho nongamɛka di’awui wa ngasɔ wayotalekaka mfula ndo vɔ koka monga la shɛngiya le so. Yeso akatɛ ambeki ande dia “adidimu wa nkɛtɛ wa wolo wayoyala” ndo mpokoso nkina yayoyala la ntondo ka ekomelo ndja. (Luka 21:11) Nde akate nto dia ‘ɛɔnywɛlɔ k’ɛlɛmbɛ kayofula,’ awui wasalema nshi nyɛ, ɛnyɛlɔ tekɔ lo mɛna diakatanelo, awui wa ngala ndo awui wa dengalenga. (Mat. 24:12) Yeso kombuta di’awui asɔ wayonga la shɛngiya paka le wanɛ wambɔsɛka Jehowa. Lo mɛtɛ, efula k’ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo wekɔ lo mpomana la mpokoso ya ngasɔ. (Isa. 57:1; 2 Kɔr. 11:25) Jehowa hatokokɛ lo yoho ya dihindo oma lo mpokoso tshɛ, koko nde toshaka kɛnɛ tshɛ kele laso ohomba dia ntshikala ki ndo monga la wɔladi.

10. Lande na kele ndjalɔngɔsɔla oma ko kakianɛ ekɔ djembetelo ya mbetawɔ? (Tokedi 22:3)

¹⁰ Hatonga dui dia wolo dia sho nama wɔlamu aso etena katomba dui dia wanyandja naka takayalɔngɔsɔla la ntondo. Ko onde ndjalɔngɔsɔla nembetshiyaka dia sho bu la mbetawɔ le Jehowa? Ndooko. Lo mɛtɛ, ndjalɔngɔsɔla la ntondo ka mpokoso kɛmɔtshi mɛnyaka dia tekɔ la mbetawɔ lo dikoka diande dia tokokɛ. Lo ngande? Ɔtɛkɛta wa Nzambi tɔlɔmbaka dia sho ndjalɔngɔsɔla la ntondo ka mpokoso kɛmɔtshi kakoka tokomɛ. (Adia Tokedi 22:3.) Ndo lo tshimbo ya waa periodikɛ, nsanganya ya l’etshumanelo ndo waewoyelo wa lo etena kahombama, okongamelo wa Nzambi tokeketshaka mbala la mbala dia ndjalɔngɔsɔla la ntondo ka akambo wa wanyandja.c Onde sho ndjaɛkɛka le Jehowa? Naka ngasɔ mbediɔ, kete tayoyela alako asɔ oma ko kakianɛ mbuta ate la ntondo ka mpokoso kɛmɔtshi tokomɛ.

11. Wetshelo akɔna wakondjayɛ oma lo ɛnyɛlɔ ka Margaret?

¹¹ Tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ kadiyɛso kɛmɔtshi kelɛwɔ Margaret. Wakɔlɔmbɛ dia nde mimɔ oma lakande lam’akatombe dja l’ɛtshi ka nkɛtɛ kakandadjasɛka. Lam’ele anto efula wakatalawɔka mbala kakɔ ɔtɔi, etadimbo wakalole nyɛ l’anto ndo la mituka. Lɔpɛpɛ lakalana la edinga w’edima, ndo Margaret akonge oko lo shasa lo mutuka ande l’etena kɛmɔtshi. Nde akake nɛ dia nde akayalɔngɔsɔla ntondo. Lo tshapatapa yande ya l’anya, nde aki la kartɛ kakandatayelaka dia mbishola lɛnɛ aki ase dawo. Nde akeyaka lɛnɛ akandakoke ntshɔ dia ntana ekimanyelo aha l’okakatanu. Diɛsɛ la woho wakandayalɔngɔsɔla, Margaret akake lo mpokoso kɛsɔ.

12. Lande na kahombaso ndjela ɛlɔmbwɛlɔ katoshawɔ dia tokokɛ?

¹² Dia tokokɛ ndo mbidja akambo l’ɔnɔngɔ ewandji wa lɛɛta koka tɔlɔmba dia sho nɛmiya couvre-feu, dia mimɔ oma lo dihole dieso kana dia nsala awui akina. Anto amɔtshi mongaka ɔkɔkɛ dia nkitanyiya kana taloyaka akambo nɛ dia hawolange ntshika kɛnɛ kele lawɔ. Ngande wasala Akristo akambo? Bible totɛka ɔnɛ: “L’ɔtɛ wa Nkumadiɔndjɔ, nyoyakitshakitsha l’ɛse ka mandji tshɛ y’ana w’anto, oyadi nkumekanga oko wende laadiko, kana waa nguvɛrnɛrɛ oko wewɔ atomami ande.” (1 Pe. 2:13, 14) Okongamelo wa Nzambi toshaka nto ɛlɔmbwɛlɔ katokokɛ. Vɔ toholaka mbala la mbala dia sho mbisha dikumanyi numɛlɔ ya telefɔnɛ yakamba laso nshi nyɛ dia vɔ telɛ etena katomba dui dimɔtshi dia wanyandja. Onde wɛ ambosalaka dui sɔ? Sho koka nto nongola ɛlɔmbwɛlɔ kendana la dihole diahombaso ndjakokɛ, monɔ ndo nongola ekimanyelo, kana kɛnɛ kendana la woho ndo etena ka nsukɛ anto akina. Naka sho hatokitanyisha, kete sho kokaka mbidja lɔsɛnɔ laso ndo la dikumanyi lo waale. Ohɔ di’apami wa kɔlamelo asɔ wekɔ lo ntetemala tokokɛ. (Hɛb. 13:17) Margaret mbutaka ate: “Dimi mbetawɔka dia woho wakamayele ɛlɔmbwɛlɔ ka dikumanyi ndo ka okongamelo mbakakokɛ lɔsɛnɔ lami.”

13. Kakɔna kakasha Akristo wakonɔ ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wɔladi?

¹³ Anangɛso l’akadiyɛso efula wakasɛkɔ otsha l’ahole akina l’ɔtɛ wa mpokoso kɛmɔtshi, kana ta dimɔtshi kana ekakatanu wa lam’asa ase ngelo wakasale tshɛ dia ndjaekesanyiya la yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ l’oyoyo, l’ekakatanu wakaakomɛ ɛsɔ ndo wakayasha l’elimu awɔ wa lo nyuma aha la ntshimbatshimba. Oko Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakahandjɔnɛ l’ɔtɛ w’ɔhɛnyɔhɛnyɔ, vɔ wakatetemala ‘mbewoya lokumu l’ɔlɔlɔ lendana l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.’ (Ets. 8:4) Esambishelo mbakimanyiyaka dia mbika washo lo Diolelo, lo dihole dia ndeka mbika washo l’ekakatanu wahomana la wɔ. Etombelo waki la dui sɔ ele, vɔ wakatetemala nama ɔngɛnɔgɛnɔ ndo wɔladi awɔ.

WOHO WA MONGA LA WƆLADI ETENA KAHƐNYAHƐNYAMASO

14. Ngande wakoka ɛhɛnyɔhɛnyɔ mfukutanya wɔladi aso?

¹⁴ Etena kahɛnyahɛnyamaso sho koka nshisha diangɔ efula diatokimanyiya dia sho monga la wɔladi. Sho mongaka l’ɔlɔ ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kasanganaso kaamɛ aha l’okakatanu, etena kasambishaso lo sɛkɛ, ndo kasalaso akambo wokotosalaka aha la mboka wɔma wa mindama. Naka taya bu l’akoka wa nsala awui asɔ, kete sho koka ndjonga l’ekiyanu ndo mboka wɔma wa kɛnɛ kayokoka tokomɛ. Bu kɔlɔ dia sho ndjaoka ngasɔ. Koko, sho pombaka monga la yewo. Yeso akate dia ɛhɛnyɔhɛnyɔ koka takanya ambeki ande. (Jni. 16:1, 2) Ko laasɔ, ngande wakokaso nama wɔladi aso etena kahɛnyahɛnyamaso?

15. Lande na kahatakoke mboka ɔhɛnyɔhɛnyɔ wɔma? (Joani 15:20; 16:33)

¹⁵ Ɔtɛkɛta wa Nzambi totɛka ɔnɛ: “Wanɛ tshɛ wakombola nsɛna la omamemelo le Nzambi kaamɛ la Kristo Yeso, vɔ lawɔ wayɔhɛnyahɛnyama.” (2 Tim. 3:12) Ɔnangɛso Andrei laki l’okakatanu wa mbetawɔ oshimbelo w’olimu aso lo wodja awɔ, akayambolaka ate: ‘Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wekɔ lanɛ. Ngande wakoka ewandji wa lɛɛta tonda sho tshɛ?’ Lo dihole dia dui sɔ mbisha Andrei wɔladi, tokanyi tɔsɔ takatatɛ mbokiyanya. Anangɛso akina wakatshike dikambo sɔ l’anya wa Jehowa ndo vɔ kɔfɔnya dia vɔ hawotondama. Vɔ wakeyaka dia vɔ wakakoke mindama koko, vɔ kondjakiyanya otamanya oko wakayakiyanyaka Andrei. Ɔnkɔnɛ, nde akɔshi yɛdikɔ ya mbaokoya ndo ya ndjaɛkɛ le Nzambi. Kombeta edja, nde akonge la wɔladi, ndo kakianɛ nde ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ oyadi l’atei w’ekakatanu. Dui diakɔ diamɛ koka tokomɛ. Kaanga mbakatotɛ Yeso ɔnɛ tayohomana l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ, nde akatoshikikɛ nto ɔnɛ sho koka ntetemala ntshikala la kɔlamelo.—Adia Joani 15:20; 16:33.

16. Ɛlɔmbwɛlɔ kakɔna kahombaso ndjela etena kahɛnyahɛnyamaso?

¹⁶ Etena konga olimu aso l’elelo kana kashimbamawɔ, sho koka nongola ɛlɔmbwɛlɔ oma lo Bɛtɛlɛ kana oma le dikumanyi. Vɔ nangaka tokokɛ ndo ndjashikikɛ dia tekɔ lo ntetemala nongola mbo ya ndɛ ya lo nyuma ndo tekɔ lo ntetemala nsambisha lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka aso. Sala la wolo dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kalongolayɛ oyadi wɛ hakishihodia tshɛ lo tshɛ. (Jak. 3:17) Laadiko dia laasɔ, tohembake pondjo mbishola awui wendana l’anangɛsɔ l’akadiyɛso kana awui wa l’etshumanelo le wanɛ wele bu la lotshungɔ la mbaoka.—Ond. 3:7.

17. Oko apɔstɔlɔ wa lo ntambe ka ntondo, kakɔna kambotoyashikikɛ dia nsala?

¹⁷ Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi woleki tshɛ walɔsha Satana ekambi wa Nzambi ele nɛ dia vɔ wekɔ lo ‘nkamba olimu wa nsambisha dikambo dia Yeso.’ (Ɛny. 12:17) Tetawɔke dia Satana ndo andja ande kotsha wɔma. Nsambisha ndo mbetsha toshaka ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wɔladi kaanga l’atei w’ɔlɔshamelo. Lo ntambe ka ntondo, etena kakandjangɛ ewandji w’ase Juda apɔstɔlɔ dia ntshika nsambisha, apami wa kɔlamelo asɔ wakasɔnɛ dia nkitanyiya Nzambi. Vɔ wakatetemala nsambisha ndo olimu ɔsɔ wakawasha ɔngɛnɔngɛnɔ. (Ets. 5:27-29, 41, 42) Lo mɛtɛ, etena katodjɛwɔ elelo ɛmɔtshi l’olimu aso, sho pombaka monga la yewo etena kasambishaso. (Mat. 10:16) Koko, naka sho nsala kɛnɛ kakokaso nsala, tayonga la wɔladi waya oma lo ngɛnyangɛnya Jehowa ndo wa nsambisha losango lashimbɛ nsɛnɔ.

“NZAMBI KA WƆLADI AYOYALA LA NYU”

18. Kakɔna kakokaso mbohɔka lo kɛnɛ kendana la kiɔkɔ ya wɔladi yele laso ohomba?

¹⁸ Onga l’eshikikelo dia kaanga lo ntena dia paa efula, sho koka monga la wɔladi. Lo ntena dia ngasɔ, sho pombaka mbohɔ dia wɔladi wele laso ohomba ele, wɔladi wa Nzambi, wɔladi wele paka Jehowa ndamɛ onto mbakoka tosha. Yaɛkɛ le nde etena kahomanayɛ la hemɔ kɛmɔtshi kakokanɛ, mpokoso, kana ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Tshikala suke l’okongamelo ande. Ka washo lo nshi yayaye y’amɛna yakokongɛ. Naka wɛ nsala ngasɔ, kete ‘Nzambi ka wɔladi ayoyala la yɛ.’ (Flpɛ. 4:9) Lo sawo diayela tayɔsɛdingola woho wakokaso nkimanyiya asekaso Akristo wahomana l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ dia monga la wɔladi wa Nzambi.