Yanga ekimanyielo le dikumanyi

1. Ngande wakɛnya Jehowa dia ɛkɔkɔ ande wekɔ la nɛmɔ le nde?

JEHOWA nangaka wanɛ tshɛ wokambɛ ndo nde mbakokɛka oko wakokɛ olami w’ɛkɔkɔ w’ɔlɔlɔ ɛkɔkɔ ande. Nde akaasombe la dikila dia Yeso ndo akasɔnɛ dikumanyi dia l’etshumanelo dia kokɛka ɛkɔkɔ Ande. (Ets. 20:28) Nzambi nangaka dia dikumanyi salɛ ɛkɔkɔ ande akambo l’ɔlɔlɔ tshɛ. Nzambi akasɔnɛ Yeso dia monga ɔtɛ w’etshumanelo. Vɔ nangaka dia dikumanyi salɛ ɛkɔkɔ akambo l’ɔlɔlɔ tshɛ. Dikumanyi ndjelaka ɛlɔmbwɛlɔ ka Yeso ndo kimanyiyaka ɛkɔkɔ dia vɔ ntetemala monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa.—Isa. 32:​1, 2.

2. Le waa na waleka Jehowa ndjakiyanya lo yoho ya laande? (Ɛzɛkiyɛlɛ 34:​15, 16)

² Jehowa ndjakiyanyaka dikambo dia ɛkɔkɔ tshɛ, koko nde ndjakiyanyaka lo yoho ya laande dikambo dia wanɛ wasowa. Lo tshimbo ya dikumanyi, nde kimanyiyaka wanɛ wasowa lo nyuma. (Adia Ɛzɛkiyɛlɛ 34:​15, 16.) Koko, nde nangaka dia sho nyanga ekimanyielo etena tshɛ keso la tɔ ohomba. Nde nangaka dia sho mbɔlɔmba aha tsho ekimanyielo, koko nde nɔmbaka nto “alami w’ɛkɔkɔ ndo embetsha” wa l’etshumanelo dia tokimanyiya etena tshɛ keso l’ohomba atɔ.—Ɛf. 4:​11, 12.

3. Ngande wakokaso sho tshɛ nkondja wahɔ lo nsɛdingola ɔkɛndɛ wele la dikumanyi?

³ Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola woho wakalɔngɔsɔla Jehowa dia tokimanyiya lo nyuma lo tshimbo ya dikumanyi. Tayokadimola lo ambola anɛ: Etena kakɔna kahombaso nɔmba dikumanyi ekimanyielo? Lande na kakoka monga dui sɔ ohomba? Ndo ngande wakokawɔ tokimanyiya? Kaanga naka tatahomana l’okakatanu wa wolo, ekadimwelo wa ambola anɛ wayofudia lowando laso lo woho wakamba Jehowa la dikumanyi ndo koka nkokɛ nsɛnɔ yaso lo nshi kina.

ETENA KAKƆNA KAHOMBASO ‘MBELƐ DIKUMANYI’?

4. Lande na keso l’eshikikelo dia Jakɔba 5:​14-16, 19, 20 mendanaka la hemɔ ka lo nyuma? (Enda ndo esato.)

⁴ Ombeki Jakɔba akalembetshiya woho wakamba Jehowa la dikumanyi dia tokimanyiya. Nde akafunde ate: “Onde onto ɔmɔtshi ekɔ la hemɔ l’atei anyu? Nde ete dikumanyi dia l’etshumanelo.” (Adia Jakɔba 5:​14-16, 19, 20.) Ɛtɛkɛta ɛsɔ mɛnyaka dia Jakɔba ekɔ lo ntɛkɛta dikambo dia hemɔ ka lo nyuma. Jakɔba mbutaka dia onto loka hemɔ pombaka nyanga dikumanyi dia l’etshumanelo, koko aha dɔkɔtɛlɛ. Ndo nto, Jakɔba nembetshiyaka dia onto lele la hemɔ ka lo nyuma kɔnɔka etena kadimanyiyama pɛkato yande. L’ɛtɛkɛta ekina, wanya watakola onto loka hemɔ ka lo nyuma fɔnaka la wanya watakola onto loka hemɔ ka lo demba. Etena kokaso hemɔ ka lo demba, sho tshɔɔka tɛnana la dɔkɔtɛlɛ, mbolembetshiyaka woho wayaokaso ndo ndjelaka ɛlɔmbwɛlɔ katoshande. Woho akɔ waamɛ mbele, etena kokaso hemɔ ka lo nyuma, sho pombaka ntshɔ le ekumanyi kɛmɔtshi, mbolembetshiya woho wayaokaso ndo nsala akambo lo ndjela alako wa lo Bible wolongodiso.

5. Ngande wakokaso mbeya ɔnɛ diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa diaya wɔdu?

⁵ Ɛtɛkɛta watanema lo Jakɔba tshapita 5, tokeketshaka dia nyanga dikumanyi etena tshɛ keso l’ohomba w’ekimanyielo dia nkeketsha mbetawɔ kaso. Koko, ekɔ ohomba efula mbalɔmba ekimanyielo la ntondo ka sho nshisha diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa. Bible tɔhɛmɔlaka ɔnɛ naka hatongi la yambalo, kete sho koka ndjɔfɔnya ɔnɛ taaketawɔma le Jehowa, ko tetele ndooko. (Jak. 1:22) Kɛsɔ mbakakomɛ Akristo amɔtshi wa lo ntambe ka ntondo waki la Saradi. Koko, Yeso akawatɛ dia vɔ hawoyɔngɛnyangɛnya Jehowa. (Ɛny. 3:​1, 2) Ngande wakokaso mbeya dia kana tekɔ la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa? Yoho mɔtshi yakokaso mbeya dikambo sɔ ele lo mbɛdika woho wakatayaoke lo dikambo dia Jehowa mbala ka ntondo etena kakatalongola batisimu, la woho wotoyaoka lo dikambo diande kakianɛ. (Ɛny. 2:​4, 5) Sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde ɔngɛnɔngɛnɔ ami wa wadielo wa Bible l’ekanelo ka yimba ka tɔ, wambokitakita? Onde ɔlɔngɔswɛlɔ ndo wɔtwɛlɔ ami wa nsanganya wambokitakita? Onde ohetoheto ami l’olimu w’esambishelo wambokitakita? Onde lɔsa falanga la nɛmɔ oleki woho wakamayiɔsaka ntondo? Naka ekadimwelo lo ambola asɔ wekɔ ɔnɛ eelo, kete dui sɔ mɛnyaka dia diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa diaya bu wolo oko wahombadiɔ monga ndo diɔ diayoleka ndana, naka hatongi la yewo. Naka hatoyokoka nshika tanga lo wɛɔdu aso, kana naka tambɔnyɔlaka ɛlɛmbɛ wa Jehowa, kete sho pombaka nɔmba dikumanyi ekimanyielo.

6. Kakɔna kahomba nsala wanɛ wakasale pɛkato ka woke?

⁶ Lo mɛtɛ, wanɛ wakasale pɛkato ka woke kakonya di’onto minyɛma oma l’etshumanelo pombaka mɛnana l’ekumanyi kɛmɔtshi. (1 Kɔr. 5:​11-13) Onto lakasale pɛkato ka woke hakoke nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo diasande la Jehowa ndamɛ. Dia nkondja edimanyielo ka Jehowa diɛsɛ l’oshinga w’etshungwelo, sho pombaka ‘nsala akambo wɛnya dia tamboyatshumoya.’ (Ets. 26:20) L’atei w’akambo asɔ mbele ndo mɛnana la dikumanyi, naka takasale pɛkato ka woke.

7. Waa na nto wele l’ohomba w’ekimanyielo ka dikumanyi?

⁷ Dikumanyi hawokimanyiya tsho wanɛ wakasale pɛkato ka woke, koko vɔ kimanyiyaka nto wanɛ wele wɛɔdu lo nyuma. (Ets. 20:35) Koka monga wolo le yɛ dia mbahemɛ nsaki yayɛ ya kɔlɔ, naka la ntondo ka wɛ nkoma Okristo wɛ akayashaka lo didjoyadjoya, akendaka esato wɛnyawɔ anto etakataka, ndo akasalaka awui wa mindo wa dieyanelo. Wɛ hahombe ndɔshana l’ekakatanu ɛsɔ wɛmɛ. Wɛ koka nsɔna ekumanyi ka nsawola la nde, kayokohokamɛ dimɛna, kayokosha alako wa shikaa ndo kayokoshikikɛ dia wɛ koka ngɛnyangɛnya Jehowa lo mbewɔ nsaki ya kɔlɔ. (Ond. 4:12) Naka wɛ ambɔkɔmɔ l’ɔtɛ watetemalayɛ monga la nsaki ya kɔlɔ, kete ekumanyi kɛmɔtshi ayokohola dia Jehowa ngɛnangɛnaka wɛ nyanga ekimanyielo. Nsala ngasɔ ayɛnya dia wɛ ekɔ l’okitshakitsha ndo wɛ nangaka dia Jehowa monga la ɔngɛnɔngɛnɔ.—1 Kɔr. 10:12.

8. Onde sho nɔmbamaka dia mbutɛ dikumanyi oseka munga tshɛ kasalaso? Lembetshiya.

⁸ Hatɔlɔmbama dia mbutɛ dikumanyi munga tshɛ kasalaso. Ɛnyɛlɔ, ohokanyiya dia wɛ ambota dui dimɔtshi diambonyangiya ɔnangɛyɛ kana kadiyɛyɛ kana nde ambokootsha nkɛlɛ. Lo dihole dia mbutɛ ekumanyi, wɛ nkoka nkamba la dako dia Yeso diata dia wɛ mbidja wɔladi lam’asayɛ l’ɔnangɛyɛ kana kadiyɛyɛ. (Mat. 5:​23, 24) Wɛ koka nsala eyangelo lo ekanda aso dia mbeka woho wa monga la memakana, solo dia lotutsha ndo woho wa mɛnya ndjakimɛ k’efula. Lo mɛtɛ, naka polo l’etena kɛsɔ wɛ atonge l’akoka wa nkandola okakatanu ɔsɔ wɛmɛ, kete wɛ koka nɔmba ekimanyielo k’ekumanyi kɛmɔtshi. Lo mukanda wakandafundɛ ase Filipɛ, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akalɔmbɛ ɔnangɛso ɔmɔtshi lahawashidi lokombo dia nkimanyiya Evodiya la Sutukɛ dia nkandola ekakatanu waki la wɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, ekumanyi kɛmɔtshi ka l’etshumanelo kanyu koka monga l’akoka wa kokimanyiya.—Flpɛ. 4:​2, 3.

LANDE NA KAHOMBASO MBELƐ DIKUMANYI?

9. Lande na kahatahombe mbetawɔ dia nsɔnyi toshimba dia nyanga ekimanyielo ka dikumanyi? (Tokedi 28:13)

⁹ Tekɔ l’ohomba wa mbetawɔ ndo dihonga dia nyanga ekimanyielo naka takasale pɛkato kɛmɔtshi ka woke, kana naka tekɔ lo mboka dia hatokoke nshika tanga la tondo ka wɛɔdu aso. Hatohombe mbetawɔ dia nsɔnyi tokaloya ɛkɔngɔkɔngɔ dia nyanga ekimanyielo ka dikumanyi. Lande na? Nɛ dia Jehowa akatosha dikumanyi dia tokimanyiya dia nkeketsha diɔtɔnganelo diasaso la nde. Laasɔ etena katɛso dikumanyi, sho mɛnyaka dia tekɔ lo ndjaɛkɛ le Jehowa ndo tekɔ lo mbokitanyiya. Sho mbetawɔka dia tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo kande dia ntetemala nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. (Os. 94:18) Naka takasale pɛkato, sho koka mbokama kɛtshi oma le Nzambi naka sho kishola ndo kioka ɔkɔngɔ.—Adia Tokedi 28:13.

10. Etombelo akɔna wakoka monga naka sho mbishɛ pɛkato yaso?

¹⁰ Etena katɛso dikumanyi pɛkato yakatasale, Jehowa koka todimanyiya ndo sho koka nyomonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la nde. Koko, naka hatote dikumanyi, kete tayotalekaka ntetemala nsowa tsho. Lam’akahembe nkumekanga Davidɛ mbishɛ pɛkato yande, nde akasowe lo nyuma, lo yimba ndo lo demba. (Os. 32:​3-5) Oko hemɔ kana mpota ka lo demba, hemɔ ka lo nyuma pekaka naka hatolongodi esakelo. Jehowa mbeyaka dikambo sɔ, diakɔ diatɔlɔmbande dia sho ‘mbidja akambo l’ɔnɔngɔ’ la nde lo tshimbo ya toho takamba la nde dia tɔkɔnɔla lo nyuma.—Isa. 1:​5, 6, 18.

11. Etombelo akɔna wayonga naka sho mbishɛ pɛkato ka woke?

¹¹ Naka sho mbishɛ pɛkato kaso ka woke, kete tɔ koka monga l’etombelo wa kɔlɔ le anto akina. Sho koka nshimba dia nyuma k’ekila ka Jehowa ntetemala nkamba olimu l’etshumanelo ndo nshimba diaha wɔladi wa Nzambi monga le anangɛso la akadiyɛso. (Ɛf. 4:30) Woho akɔ wamɛ mbele, naka tambeya dia onto ɔmɔtshi la l’etshumanelo akasale pɛkato ka woke, sho koka mbookeketsha dia nde ntotɛ dikumanyi pɛkato kakɔ.a Tayoyaɛndja onongo, naka sho mbishɛ pɛkato k’onto okina. (Lɛw. 5:1) Lam’ele sho mbokaka Jehowa ngandji, tayotɛ dikumanyi naka osekaso Okristo ambosala pɛkato ka woke. Etena kasalaso ngasɔ, sho kokɛka anangɛso l’akadiyɛso wa l’etshumanelo ndo kimanyiyaka otshi wa pɛkato dia nyomonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa.

NGANDE WATOKIMANYIYA DIKUMANYI?

12. Ngande wakimanyiya dikumanyi wanɛ wele wɛɔdu lo nyuma?

¹² Dikumanyi wakalowanyema dia nsukɛ wanɛ wele wɛɔdu lo nyuma. (1 Tɛs. 5:14) Naka wɛ akasale pɛkato, dikumanyi koka kombola ambola amɔtshi l’oyango wa nshihodia tokanyi tayɛ ndo woho wayaokayɛ. (Tok. 20:5) Koka monga wolo le yɛ dia ntɛkɛta la dikumanyi. Kaanga naka wɛ ekɔ lo mboka nsɔnyi dia mbuta kɛnɛ kakatombe, wɛ koka mbakimanyiya naka wɛ mbatɛ okakatanu wele la yɛ. Tɔfɔnyake dia vɔ wayɔsa oko wɛ ‘ambɔtɛkɛta ɔtɛkɛtatɛkɛta.’ (Jɔbɔ 6:3) Dikumanyi hawotɔsa yɛdikɔ esadi esadi lo ndjela kɛnɛ katayɛ. Lo dihole dia nsala ngasɔ, vɔ wayokohokamɛ la yambalo tshɛ, l’oyango wa vɔ mbeya akambo tshɛ la ntondo ka vɔ kosha dako di’oma lo Bible. (Tok. 18:13) Dikumanyi mbeyaka dia mbɔsaka etena dia nkimanyiya otshi wa pɛkato, diakɔ diele vɔ mbeyaka dia mbala mɔtshi wɛ ayonga l’ohomba wa nsawola la wɔ ndekana mbala ɔtɔi.

13. Ngande wakoka dikumanyi tokimanyiya oma lo tshimbo y’alɔmbɛlɔ awɔ ndo alako w’oma lo Bible? (Enda ndo esato.)

¹³ Etena kelɛyɛ dikumanyi, ekɔ dia vɔ ndjokamuya wotsho koko aha dia ndjokahɛ wotsho okina nto. Vɔ wayosala dɔmbɛlɔ lo wahɔ ayɛ. Wɛ ayamba efula lo mɛna “shɛngiya ya wolo” yayonga l’alɔmbɛlɔ awɔ le yɛ. Etena kɛnana onto ɔmɔtshi la dikumanyi, vɔ wayowokimanyiya lo ‘mbokita esɔ lo lokombo la Jehowa.’ (Jak. 5:​14-16) “Esɔ” kɛsɔ mendanaka la mɛtɛ k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Oma lo woho wakambawɔ la Bible, dikumanyi koka kotutadia ndo kokeketsha lo kokimanyiya dia wɛ nyomonga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa. (Isa. 57:18) Alako wakoshawɔ oma lo Bible, koka kokimanyiya dia wɛ monga la wolo wele layɛ ohomba dia ntetemala nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ kakotɛ Jehowa. Lo tshimbo yawɔ, wɛ koka mpokamɛ dui dia Jehowa diakotɛ ɔnɛ: ‘Mboka tɔ kɛnɛ. Kɛndakɛnda lɔkɔ.’—Isa. 30:21.

14. Lo ndjela Ngalatiya 6:​1, ngande wakimanyiya dikumanyi Okristo “wambotakɔ mboka”? (Enda ndo esato.)

¹⁴ Adia Ngalatiya 6:1. Okristo ‘wambotakɔ mboka’ hayɔkɛndakɛnda lo ndjela wadjango wosembwe wa Nzambi. Ondo nde akɔsɛ yɛdikɔ yaha la lomba kana akasale pɛkato ka woke. Dikumanyi dia Akristo koka tshutshuyama la ngandji dia ‘nyanga dia mingola onto ɔsɔ la yimba ya memekana.’ Tshɛkɛta yokambiwɔ la yɔ lanɛ ɔnɛ “mingola” koka nembetshiya woho wasembola dɔkɔtɛlɛ weka w’onto lakɔɔkɔ dia mbokimanyiya dia nde nkɔnɔ tshɛ lo tshɛ. Dɔkɔtɛlɛ dia dimɛna mongaka la yewo diaha onto akɔ mboka nkandji. Woho akɔ waamɛ mbele etena kadja dikumanyi welo dia mingola onto lakatakɔ mboka, vɔ hawosale dia nde mboka kandji. Lo dihole dia nsala ngasɔ, vɔ ndakaka onto ɔsɔ lo yoho ya dimɛna. Bible mbutɛka dikumanyi dia “vɔ ndjalamaka.” Etena kakimanyiyawɔ onto l’alako w’oma lo Bible, dikumanyi wayohɔka dia ndo vɔ lawɔ salaka munga. Laasɔ, vɔ mongaka la yewo diaha vɔ mɛnya ɔnɛ vɔ ndeka anto walangawɔ nkimanyiya. Lo dihole dia nsala ngasɔ, vɔ wayonga l’okitshakitsha ndo la kɛtshi.—1 Pe. 3:8.

15. Kakɔna kakokaso nsala naka tekɔ la dikambo?

¹⁵ Sho koka ndjaɛkɛ le dikumanyi dia l’etshumanelo kaso. Vɔ wakalowanyema dia namaka awui aso toseke, toshaka alako w’oma lo Bible koko aha oma lo timba tawɔ hita ndo vɔ wakeke woho wa ntetemala tokimanyiya dia ndɔshana l’ekakatanu aso. (Tok. 11:13; Ngal. 6:2) Lonto lawɔ ndo ewɔ kawɔ koka ntshikitana, koko sho koka ndjasukanya l’oseka ekumanyi tshɛ dia nsawola la nde lo dikambo diaso. Lo mɛtɛ, bu ohomba dia tetetaka oma le ekumanyi kɛnɛ la kɛnɛ la kanyi y’ɔnɛ tayotana ekumanyi kɛmɔtshi kayototɛ kɛnɛ kakombolaso mboka. Naka sho nsala ngasɔ, kete tayonga oko anto wangɛnangɛna “kɛnɛ kalangawɔ mboka” lo dihole dia mbeka “wetshelo w’oshika” w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (2 Tim. 4:3) Etena kasawolaso l’ekumanyi kɛmɔtshi lo dikambo dimɔtshi, nde mbeyaka tombola dia kana takasawola l’ekumanyi kekina lo dikambo diakɔ ndo dako diakɔna diakandatosha. Ndo lam’ele nde ekɔ la wɛdimo, nde koka nɔmba dako oma l’ekumanyi kekina.—Tok. 13:10.

ƆKƐNDƐ WELE LA SO

16. Ɔkɛndɛ akɔna wele la so?

¹⁶ Kaanga mbatosha dikumanyi alako oko ɛkɔkɔ wa Nzambi, vɔ hawotodjangɛ kɛnɛ kahombaso nsala. Tekɔ l’ɔkɛndɛ wa nsɛna lo ndjela ndjakimɔ kaso le Nzambi. Nzambi ayokoya laso lo ndjela ɛtɛkɛta ndo etsha aso. Nde ayotokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba ndo ntshikala la kɔlamelo le nde. (Rɔmɔ 14:12) Lo dihole dia vɔ totɛ kɛnɛ kahombaso nsala, dikumanyi kotolaka yambalo yaso lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Lo ndjela alako wohikami lo Bible, sho koka ndowanya wolo wa shɛnɔdi yaso dia mbɔsa tɛdikɔ ta lomba.—Hɛb. 5:14.

17. Kakɔna kambotoyashikikɛ dia nsala?

¹⁷ Ande diɛsɛ diele laso dia mbelamɛ ɛkɔkɔ wa Jehowa lee! Jehowa akakimɔ Yeso “olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ,” oko oshinga w’etshungwelo dia sho nkondja lɔsɛnɔ la pondjo. (Jni. 10:11) Lo tshimbo ya dikumanyi dia Akristo dia lo tshumanelo, Jehowa akakotsha daka diande diata ɔnɛ: “Dimi layonyosha alami w’ɛkɔkɔ wele otema ami mbalangaka, ko vɔ wayonyolesha la ewo ndo shɛnɔdi.” (Jɛr. 3:15) Etena keso wɔdu kana la hemɔ ka lo nyuma, hatohombe mengenga dia nyanga ekimanyielo k’oma le dikumanyi. Nyɛsɔ toyashikikɛ dia nkondja wahɔ lo yɛdikɔ yakɔshi Jehowa dia tosha dikumanyi dia l’etshumanelo dia tokimanyiya.