SAWO DIA WEKELO 42
OSAMBO 44 Dɔmbɛlɔ dia kanga okitshakitsha
Woho wa ndowanya alɔmbɛlɔ ayɛ
“ Dimi mbelɛka la otema ami tshɛ. Jehowa le, onkadimole.”—OS. 119:145.
KƐNƐ KAYOTEKA
Nkana yimba lo alɔmbɛlɔ wofundami lo Bible koka tokimanyiya dia ndowanya alɔmbɛlo aso.
1-2. a) Kakɔna kakoka toshimba dia mbutɛ Jehowa woho wayaokaso? b) Ngande weyaso dia Jehowa pokamɛka alɔmbɛlo aso la wangasanu tshɛ?
ONDE wɛ ambɛna dia lo tena dimɔtshi wɛ okalolɛka alɔmbɛlɔ ayɛ ndo hayoleka mbutɛ Jehowa woho wayaokayɛ? Naka ngasɔ, kete eya dia dui sɔ tokomɛka sho tshɛ. Lam’ele tekɔ l’awui efula wa nsala lo lɔsɛnɔ laso, sho mbeyaka ndjonga la mbekelo ka salaka alɔmbɛlɔ wa tomondo. Kana sho mbeyaka ndjɛna dia ekɔ wolo mbutɛ Jehowa woho wayaokaso nɛ dia sho mbeyaka ndjɔfɔnya dia hatosungana ndjasukanya la nde.
2 Bible toshikikɛka dia kɛnɛ kele ohomba le Jehowa ele, aha alɔmbɛlɔ wa kawotake koko alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema. Nde pokamɛka “ɔsɛngɔsɛngɔ w’akanga wa memakana.” (Os. 10:17) Nde pokamɛka la wangasanu tshɛ kɛnɛ tshɛ kawotɛso nɛ dia lo mɛtɛ, nde ndjakiyanyaka lo dikambo diaso.—Os. 139:1-3.
3. Ambola akɔna wayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?
3 Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola ambola wayela anɛ: Lande na kahombaso nɔmbaka Jehowa l’eshikikelo tshɛ? Ngande wakokaso ndowanya alɔmbɛlɔ aso? Ngande wele nkana yimba l’alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema koka tokimanyiya dia ndowanya alɔmbɛlɔ aso? Ndo kakɔna kakokaso nsala naka l’ɔtɛ w’ekiyanu hatoyeya kɛnɛ ka mbutɛ Jehowa lo alɔmbɛlɔ aso? Nyɛsɔ tɔsɛdingole ekadimwelo wa ambola asɔ.
YAƐKƐ L’ESHIKIKELO TSHƐ LE JEHOWA LO DƆMBƐLƆ
4. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho ndjaɛkɛ le Jehowa lo dɔmbɛlɔ l’eshikikelo tshɛ? (Osambo 119:145)
4 Etena kashihodiaso dia Jehowa ekɔ ɔngɛnyi wa kɔlamelo walanga dia sho ntondoya lo nsɛnɔ yaso, sho shihodiaka dia sho koka ndjaɛkɛ l’eshikikelo tshɛ le nde lo dɔmbɛlɔ. Ofundji wa Osambo 119 akasale la wolo dia monga la diɔtɔnganelo dia ngasɔ la Jehowa. Nde lawɔ aki l’ekakatanu lo lɔsɛnɔ lande. Anto amɔtshi wakatɛkɛtaka kɔlɔ lo dikambo diande. (Os. 119:23, 69, 78) Ndo nto, mbala mɔtshi nde akakɔmɔka l’ɔtɛ wakandasalaka munga. (Os. 119:5) Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, nde komboka wɔma dia ndjiholɛ Jehowa otema.—Adia Osambo 119:145.
5. Lande na kahatahombe mbetawɔ dia nsaki yaso toshimba dia nɔmba? Sha ɛnyɛlɔ.
5 Jehowa nangaka dia ndo wanɛ wakasale pɛkato ya weke mbɔlɔmba. (Isa. 55:6, 7) Laasɔ hatohombe mbetawɔ dia nsaki yaso toshimba dia nɔmbaka. Dia nembetshiya dikambo sɔ, tɔshi ɛnyɛlɔ kɛnɛ: Pilɔtɛ koka monga l’ohomba wa sawolaka la wanɛ wenda woho watafumbɔ aviyɔ naka nde ekɔ l’ohomba w’ekimanyielo. Onde nde ayengenga dia nsawola la wɔ l’ɔtɛ wambondonganɛ kana wambondosala dindja? Ndooko! Woho akɔ waamɛ mbele, naka hatoyeya mbɔsa yɛdikɔ kana takasale pɛkato, kete sho koka ndjaɛkɛ l’eshikikelo tshɛ le Jehowa lo dɔmbɛlɔ.—Os. 119:25, 176.
WOHO WAKOKAYƐ NDOWANYA ALƆMBƐLƆ AYƐ
6-7. Lande na kele nkana yimba lo waonga wa Jehowa tokimanyiyaka dia ndeka ndowanya alɔmbɛlɔ aso? Sha ɛnyɛlɔ. (Enda ndo nɔtɛ.)
6 Sho ndowanyaka alɔmbɛlɔ aso etena kadiholɛso Jehowa otema aso, kawɔkɛnɛmɔlɛso nsaki y’oma k’ɛse otema ndo kawotɛso nsaki yaso. Ko kakɔna kakokaso nsala dia ndowanya alɔmbɛlɔ aso?
7 Kana yimba lo waonga wa Jehowa.a Lam’ayototalekaka nkana yimba lo waonga ande, mbayototalekaka mbɔkɛnɛmɔlɛ tokanyi taso aha l’okakatanu. (Os. 145:8, 9, 18) Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka kadiyɛso Kristine, lele papa kande akosalɛka akambo la ngala. Nde nembetshiyaka ate: “Nsawola la Jehowa oko onto lasawola la papa komonga ɔtɔmbɔ l’esɔ le mi. Lakafɔnyaka ɔnɛ nde hakoke mbetawɔmi l’ɔtɛ wa wandja ami.” Dionga diakɔna dia Jehowa diakookimanyiya? Nde mbutaka ate: “Ngandji ka Jehowa ka kɔlamelo kimanyiyakami dia ndjaoka l’ekokelo. Dimi mbeyaka ɔnɛ nde hasɛkaki pondjo. Kaanga naka lambɔkɔ, la ngandji tshɛ nde ayombetola. Kɛsɔ kimanyiyakami dia mbɔkɛnɛmɔlɛ ɔngɛnɔngɛnɔ wele la mi ndo ekiyanu ami w’oma k’ɛse otema.”
8-9. Wahɔ akɔna wayotokondja lo nkanyiya la ntondo kɛnɛ kalangaso nɔmba? Sha ɛnyɛlɔ.
8 Kana yimba lo kɛnɛ kayoyota. La ntondo ka wɛ nɔmba, wɛ koka ndjambola ambola amɔtshi. Ɛnyɛlɔ: ‘Ekakatanu akɔna walɔshana la mi l’etena kɛnɛ? Onde ekɔ onto ɔmɔtshi lakokami dimanyiya? Onde lekɔ lo ndɔshana l’okakatanu ɔmɔtshi wemi l’ohomba w’ekimanyielo ka Jehowa dia ntondoya?’ (2 Nku. 19:15-19) Sho koka nto ndjela ɛnyɛlɔ kakatotshikɛ Yeso ka woho wa nɔmba lo kanaka yimba lo kɛnɛ kakokaso nɔmba Jehowa lo kɛnɛ kendana la lokombo Lande, Diolelo Diande ndo dia lolango Lande.—Mat. 6:9, 10.
9 Kadiyɛso Aliska akɛnyi dia aki dui dia wolo le nde dia nɔmba etena kakawashola omɛnde la hemɔ ka kansɛrɛ ka lo wɔɔngɔ. Nde mbutaka ate: “Lakayakiyanya efula polo ndo lo mpomba kɛnɛ ka mbuta lo dɔmbɛlɔ.” Kakɔna kakawokimanyiya? Nde nembetshiyaka ate: “Dimi mbɔsaka yema y’etena dia nɔngɔsɔla tokanyi la ntondo ka nɔmba. Ndo dui sɔ diakakimanyiya dia monga l’eshikikelo ɔnɛ handɔlɔmbɛ paka lo dikambo diami. Lo nsala ngasɔ, dimi mongaka la wɔladi ndo mongaka l’akoka wa nɔmba Jehowa l’akambo wotshikitanyi.”
10. Lande na kahombaso mbɔsaka etena wonya walɔmbaso? (Enda ndo esato.)
10 Ɔsaka etena wonya walɔmbayɛ. Kaanga mbele alɔmbɛlɔ wa tomondo mongaka ohomba, tayoleka nkɛnɛmɔla tokanyi tele l’otema aso naka sho mbɔsa etena wonya walɔmbaso.b Elijah, omaki Aliska kɔndɔlaka ate: “Dimi salaka la wolo dia nɔmba mbala efula lo lushi ndo lamboleka ndjasukanya la Jehowa lo mbɔsaka etena k’otale wonya walɔmbami. Oyadi otale akɔna wakoka monga la dɔmbɛlɔ diami, Jehowa ekɔ suke dia pokamɛmi, laasɔ dimi koka mbɔsa yema y’etena k’otale dia mbɔlɔmba.” Hemba dui nɛ: Sɔna etena ndo dihole diakokayɛ nɔmba, lɛnɛ ele ndooko dui diakoka kekola yimba ndo ongaka la mbekelo ka mbɔsaka yema y’etena wonya walɔmbayɛ.
Sɔna wonya ndo dihole diayokokimanyiya dia nsala dɔmbɛlɔ di’otale (Enda odingɔ 10)
KANA YIMBA LO ALƆMBƐLƆ W’OMA K’ƐSE OTEMA WOFUNDAMI LO BIBLE
11. Wahɔ akɔna wayotokondja lo kanaka yimba l’alɔmbɛlɔ w’oma k’ɛse otema wofundami lo Bible? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Onde wɛ ndjaokaka woho wakawayaoke?”)
11 Nkana yimba lo alɔmbɛlɔ asɔ ayokokimanyiya dia kanaka yimba la kɛnɛ kakate ekambi wa Jehowa wa lo nshi yakafundamaka Bible lo alɔmbɛlɔ awɔ ndo l’esambo wa lotombo le Jehowa. Etena kasɛdingolayɛ woho wakakɛnɛmɔla ekambi wa Nzambi nsaki yawɔ y’oma k’ɛse otema, wɛ ayotshutshuyama dia diholɛ Jehowa otema ayɛ. Wɛ koka mbishola nto ditelo dimɔtshi dia lotombo diakokayɛ mbidja l’alɔmbɛlɔ ayɛ. Ndo ondo wɛ koka ntana alɔmbɛlɔ amɔtshi wɔtɔnɛ la dikambo diele la yɛ.
12. Etena kadiaso dɔmbɛlɔ dimɔtshi diofundami lo Bible, ambola akɔna wakokaso ndjaoka?
12 Etena kadiayɛ dɔmbɛlɔ dimɔtshi diofundami lo Bible, yambola wate: ‘Onto akɔna akate ɛtɛkɛta ɛnɛ ndo la ntondo ka dikambo diakɔna? Onde awui wele la mi mbɔtɔnɛka la tokanyi tɔkɛnɛmɔmi lo dɔmbɛlɔ nɛ? Wetshelo akɔna wakokami nkondja oma lɔkɔ?’ Wɛ mbeyaka monga l’ohomba wa nsala eyangelo dia nkadimola lo ambola anɛ, koko nɔmbamaka dia wɛ mbidja welo. Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔtshi.
13. Naa wetshelo ɔmɔtshi wendana la dɔmbɛlɔ wakokaso nkondja oma le Hana? (1 Samuɛlɛ 1:10, 11) (Enda ndo osato.)
13 Adia 1 Samuɛlɛ 1:10, 11. Etena kakasale Hana dɔmbɛlɔ nɛ, ko nde ele l’ekakatanu ehende wa wolo. Nde aki ekomba ndo waladɛnde akawɛnyaka paa. (1 Sam. 1:4-7) Naka wɛ ekɔ l’okakatanu ɔmɔtshi wakɛnya paa, wetshelo akɔna wakokayɛ nkondja oma lo dɔmbɛlɔ diakasale Hana? Nde akakondja esambelo lo nɔmba ndo lo diholɛ Nzambi otema ande lo dɔmbɛlɔ. (1 Sam. 1:12, 18) Sho lawɔ koka ntana esambelo naka sho “kitsha wotsho [aso] le Jehowa” lo mbotɛ woho wayaokaso lo dikambo di’ekakatanu ɛmɔtshi shikaa wele la so.—Os. 55:22.
Kaanga mbakinde ekomba ndo mbakɔɔhɛnyahɛnyaka waladɛnde, Hana akakitsha wotsho ande le Jehowa (Enda odingɔ 13)
14. a) Kakɔna nto kakokaso mbeka oma l’ɛnyɛlɔ ka Hana? b) Ngande wakoka wadielo ndo okanelo wa yimba tokimanyiya dia monga l’awui efula wa mbidja lo alɔmbɛlɔ aso? (Enda ndo nɔtɛ.)
14 Ɛnɔnyi engana l’ɔkɔngɔ wa eotwelo k’ɔnande Samuɛlɛ, Hana akɔɔtɔlɛ le Ɔlɔmbɛdi wa Laadiko Eli. (1 Sam. 1:24-28) Lo dɔmbɛlɔ diande di’oma k’ɛse otema, nde akɛnya eshikikelo kaki la nde k’ɔnɛ Jehowa kokɛka ndo ndjakiyanyaka dikambo di’ekambi ande wa kɔlamelo.c (1 Sam. 2:1, 8, 9) Koka monga ko ekakatanu waki la nde koshila, koko Hana akakaka washo lo woho wakɔɔtshɔkɔlaka Jehowa. Wetshelo akɔna wakondjaso? Sho koka monga l’akoka wa mbikikɛ ekakatanu aso naka sho mbika washo lo woho wambotosukɛ Jehowa polo l’etena kɛnɛ.
15. Etena kahomanaso l’awui waha la losembwe, wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo dɔmbɛlɔ diaki omvutshi Jɛrɛmiya? (Jɛrɛmiya 12:1)
15 Adia Jɛrɛmiya 12:1. Lo etena kɛmɔtshi ka lo lɔsɛnɔ lande, omvutshi Jɛrɛmiya akayakiyanyaka lo woho wakandɛnaka anto wa kɔlɔ watondoya. Ndo nto, nde akakɔmɔ l’ɔtɛ wakawɔnyɔlaka ase Isariyɛlɛ akina. (Jɛr. 20:7, 8) Sho lawɔ koka ndjaoka woho wakandayaoke etena kɛnaso anto waha bu la losembwe watondoya kana katɔhɛnyahɛnyawɔ. Kaanga mbakandɛnya lonyangu lande, Jɛrɛmiya kɔmɛndja Jehowa onongo. Etena kakandɛnyi Jehowa asha ekambi Ande wakatɔmbɔkɔ dilanya, wɛkamu ande lo losembwe laki Nzambi wakafule. (Jɛr. 32:19) Sho lawɔ koka kɛnɛmɔlɛ Jehowa ekiyanu aso lo dɔmbɛlɔ tele l’eshikikelo dia nde ayonya l’etena kahombama awui waha la losembwe watɛnya paa l’etena kɛnɛ.
16. Naka l’ɔtɛ w’awui wele la so tekɔ l’elelo lo kɛnɛ kakokaso nɔmba, wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo dɔmbɛlɔ di’ose Lɛwi? (Osambo 42:1-4) (Enda ndo esato.)
16 Adia Osambo 42:1-4. Osambo ɔsɔ wakafundama oma le ose Lɛwi laki lo lɔhɔmbɔ ndo laki komonga l’akoka wa ntɛmɔla kaamɛ l’asekande ambetawudi. Osambo ande mɛnyaka woho wakandayaokaka. Sho lawɔ koka ndjaoka woho wakandayaoke naka sho ndjihama lo ngelo yaso kana mbidjama lo lokanu l’ɔtɛ wa mbetawɔ kaso. Tena dimɔtshi sho koka ndjaoka dimɛna ko l’etena kekina sho koka nkɔmɔ, koko ayonga dimɛna sho kɛnɛmɔlɛ Jehowa woho wayaokaso lo dɔmbɛlɔ. Dui sɔ koka tokimanyiya dia nsɛdingola tokanyi taso ndo mbidja akambo l’ɔnɔngɔ. Ɛnyɛlɔ, ose Lɛwi akashihodia dia nde akakoke monga la waaso ekina wa ntombola Jehowa. (Os. 42:5) Ndo nto nde akakanaka yimba lo woho wakookokɛka Jehowa. (Os. 42:8) Nɔmba Nzambi oma k’ɛse otema koka tokimanyiya dia nsɛdingola tokanyi taso, nyomonga la wɛdimo ndo monga la wolo wa mbikikɛ.
Ose Lɛwi lakafunde Osambo 42 akadiholɛ Nzambi otema ande. Etena kakɛnɛmɔlaso nsaki yaso lo dɔmbɛlɔ, sho mbeyaka monga l’akoka wa mbidja akambo tshɛ l’ɔnɔngɔ (Enda odingɔ 16)
17. a) Kakɔna kakokaso mbeka oma lo dɔmbɛlɔ di’omvutshi Jɔna? (Jɔna 2:1, 2) b) Ngande wakoka ditelo dimɔtshi dia lo Osambo tokimanyiya etena kahomanaso l’ekakatanu? (Enda ndo nɔtɛ.)
17 Adia Jɔna 2:1, 2. Omvutshi Jɔna akasale dɔmbɛlɔ nɛ etena kakinde l’otema wa lose lɔmɔtshi la woke. Kaanga mbakinde kokitanyiya Jehowa, Jɔna aki l’eshikikelo dia Nzambi ayohokamɛ dɔmbɛlɔ diande. Lo dɔmbɛlɔ diande, Jɔna akakambe la ditelo diatanema lo dibuku dia Esambo.d Nde akeyaka ɛtɛkɛta wa lo esambo ɛsɔ dimɛna. Lo nkana yimba la wɔ, nde aki l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayowokimanyiya. Woho akɔ waamɛ mbele, naka sho salaka la wolo dia kimɛka avɛsa amɔtshi wa lo Bible lo yimba, kete sho koka mbaohɔ ndo vɔ koka tosamba etena kalɔmbaso Jehowa lo tena dia wolo.
TETEMALA NDJASUKANYA LA JEHOWA LO DƆMBƐLƆ
18-19. Naka lo tena dimɔtshi tekɔ l’okakatanu wa mbuta lo dɔmbɛlɔ woho wayaokaso, eshikikelo kakɔna katanaso lo Rɔmɔ 8:26, 27? Sha ɛnyɛlɔ.
18 Adia Rɔmɔ 8:26, 27. Tena dimɔtshi, sho mbeyaka ndjaoka dia tambɔmɛnama l’ekiyanu lo woho wele hatokoke mbutɛ Jehowa woho wayaokaso. Koko tekɔ l’okimanyedi. Lo tena dia ngasɔ, nyuma k’ekila kaki Nzambi “nɔmbaka” lo dikambo diaso. Lo ngande? L’ekimanyielo ka nyuma kande, Jehowa akasale di’alɔmbɛlɔ efula fundama l’Ɔtɛkɛta ande. Etena kahatakoke nkɛnɛmɔla tokanyi taso, Jehowa koka mbetawɔ ditelo dimɔtshi diatanema lo alɔmbɛlɔ asɔ oko alɔmbɛlɔ walangaso nɔmba ndo nde koka tokadimola.
19 Lokanyi lɔsɔ lakakimanyiya kadiyɛso kɛmɔtshi ka la Russie kelɛwɔ Yelena. Nde akandama l’ɔtɛ wakandalɔmbaka ndo wakandadiaka Bible. Yelena akayakiyanya efula polo ndo dui sɔ monga tshondo y’okakatanu le nde dia nɔmba. Nde kɔndɔlaka ate: “Laasɔ dimi mbohɔka dia etena kamɛnamami l’ekiyanu ndo kahameye kɛnɛ ka mbuta lo dɔmbɛlɔ, Jehowa mbetawɔka alɔmbɛlɔ w’ekambi ande wa lo nshi yakete . . . oko alɔmbɛlɔ walangami nɔmba. . . . Dui sɔ diakakeketsha lam’akamatenyanyaka tena dia wolo.”
20. Ngande wakokaso nɔngɔsɔla yimba yaso lo dikambo dia dɔmbɛlɔ etena keso l’ekiyanu?
20 Etena keso l’ekiyanu, koka monga wolo dia nshikimadia yimba yaso etena kalɔmbaso. Dia nɔngɔsɔla yimba, nyu koka pokamɛ awui wakadjama l’eshinga wa dibuku dia Esambo. Sho koka nto mpemba dia mfunda woho wayaokaso oko wakasale nkumekanga Davidɛ. (Os. 18, 34, 142; efundelo wa la diko dia tshapita.) Lo mɛtɛ, ndooko ɛlɛmbɛ wɛnya woho wahombaso ndjalɔngɔsɔla lo dikambo dia dɔmbɛlɔ. (Os. 141:2) Sala kɛnɛ kɛnayɛ dia tɔ mboleki dimɛna le yɛ.
21. Lande na kahombaso nɔmbaka l’otema ɔtɔi?
21 Etema aso salanganaka lo mbeya dia Jehowa shihodiaka nsaki yaso la ntondo ka sho mbotɛyɔ. (Os. 139:4) Koko, nde ngɛnangɛnaka pokamɛ ɛtɛkɛta aso wɛnya wɛkamu aso le nde. Laasɔ, tengengake dia nɔmba Shɔ lele l’olongo. Kamba la ditelo diofundami l’Ɔtɛkɛta ande. Lɔmba l’otema ayɛ tshɛ. Tɛnde ɛngɛnɔngɛnɔ ndo ekiyanu ayɛ. Oko wende Ɔngɛnyi ayɛ wa mɛtɛ, Jehowa ayotshikalaka nshi tshɛ suke la yɛ!
OSAMBO 45 Ekanelo ka yimba k’otema ami
a Sɛdingola “Waonga amɔtshi wa Jehowa woleki tshɛ” wele lo Avɛsa wendana la Lɔsɛnɔ l’Okristo, lo ɔtɛ a dui “Jehowa.”
b Alɔmbɛlɔ wa lo sɛkɛ wasalema lo wahɔ w’etshumanelo pombaka monga mondo.
c Lo dɔmbɛlɔ diande, Hana akakambe la ditelo diafɔna la nɛ diatanema lo efundelo wa Mɔsɛ. Nde akɔshi etena dia nkana yimba la Afundelo. (Eoh. 4:35; 8:18; 32:4, 39; 1 Sam. 2:2, 6, 7) Ɛnɔnyi nkama l’ɔkɔngɔ, Mariya wa nyango Yeso akayokambaka la ɛtɛkɛta wa lotombo wafɔna la wɛnɛ wakate Hana.—Luka 1:46-55.
d Ɛnyɛlɔ, ɛdika Jɔna 2:3-9 la Osambo 69:1; 16:10; 30:3; 142:2, 3; 143:4, 5; 18:6; ndo 3:8, lo yoho yɔlɔngami yakakambe la Jɔna lo dɔmbɛlɔ diande.