Onde awui wa lo Bible wakatshikitanyema?

Ndooko. Wɛdikelo wa la efundelo w’edjedja wakafundama l’anya mɛnyaka dia Bible lo tshɛ ka tɔ hatshikitana kaanga mbambotosangɔma ɛnɔnyi nunu lo diangɔ diakoka ndana.

Onde kɛsɔ nembetshiyaka ɔnɛ munga hayosalema kaanga yema etena kasangola anto?

Munga yakashɔma lo nunu dia Bible y’edjedja yakafundama l’anya. Efundelo ɛmɔtshi waki l’etshikitanu efula wakɛnyaka dia munga yakasalema etena kakawasangolaka. Etshikitanu efula l’atei awɔ wekɔ totshitshɛ ndo hawotshikitanya lokanyi lele lo efundelo. Koko, etshikitanu w’ohomba engana wakashɔma, ndo mɛnamaka dia wakasale etshikitanu ɛmɔtshi l’atei awɔ lolango edja efula l’oyango wa ntshikitanya losango la lo Bible. Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ pende:

1. Lo 1 Joani 5:7, dikadimwelo dimɔtshi dia Bible di’edjedja diekɔ l’awui wayela anɛ: “L’olongo, papa, Ɔtɛkɛta, ndo Edimu k’ekila: ndo asato asɔ wekɔ ɔtɔi.” Koko, efundelo w’eshika wa l’anya shikikɛka dia ɛtɛkɛta ɛsɔ kotanemaka lo efundelo wa ntondo. Vɔ wakayokotshama l’ɔkɔngɔ.a Diakɔ diele, lo Bible k’oshika ka nshi nyɛ wakanya awui asɔ.

2. Lokombo l’oshika la Nzambi tanemaka mbala nunu lo efundelo wa Bible w’edjedja wakafundama l’anya. Koko, dikadimwelo efula dia Bible wakalihɛnya la titre yele oko “Nkumadiɔndjɔ” kana “Nzambi.”

Ngande wakokaso ndjashikɛ dia ndooko munga kina efula yakongɛɛso dia mbishola?

Lo dikambo sɔ, efundelo efula wakafundama l’anya wakashɔma diakɔ diele amboleka monga wɔdu diambishola munga oleki nshi yakete.b Kakɔna kɛnya wɛdikelo w’awui asɔ ɛlɔ kɛnɛ la woho wata Bible mɛtɛ?

• Lo ntɛkɛta dikambo dia Afundelo wa lo Hɛbɛru (waleka mbelamɛ ɔnɛ “Daka di’edjedja”), numbewo William H. Green akate ate: “Koka mbita aha la ndjakesa ɔnɛ ndooko efundelo ekina wa lo nshi y’edjedja wakasangɔma lo yoho ya shikaa oko vɔ.”

• Lo kɛnɛ kendana la Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ, kana “Daka di’oyoyo,” F. F. Bruce numbewo k’awui wa lo Bible akafunde ate: “Tolembetelo tele la efundelo wa Daka d’oyoyo ndeka etale tolembetelo ta efundelo efula w’afundji wa lo nshi y’edjedja, ndo ndooko onto lakoka mbidja taamu l’ɔtɛ wa mɛtɛ kele l’awui walɔkɔ.”

• Yɔnɛ Frederic Kenyon, laki la lokumu ndo manyi lo efundelo wa Bible wakafundama l’anya, akate dia “onto koka nkimɛ Bible k’otondo lo lonya lande ndo mbita aha la mboka wɔɔma kana mengenga ɔnɛ nde kimɛ Ɔtɛkɛta wa mɛtɛ wa Nzambi, ndo ndjotshikɛ anto wayoya l’ɔkɔngɔ ande lo nɔnga la nɔnga l’edja ka ntambe efula aha la tɔ ndanyema kaanga yema.”

Naa ɛkɔkɔ ekina watoshikikɛ dia Bible kakasangɔma lo yoho ya shikaa?

• Asangodi wa Bible w’ase Juda ndo w’Akristo wakalame ɛkɔndɔ wɛnya lo sɛkɛ munga ya weke yakasale ekambi wa Nzambi.c (Walelo 20:12; 2 Samuɛlɛ 11:​2-4; Ngalatiya 2:​11-​14) Vɔ wakalame nto efundelo waanya ohindodi wa wodja wa Juda ndo wa tondja mbekelo y’anto sɛkɛ. (Hɔsɛya 4:2; Malaki 2:​8, 9; Mateo 23:​8, 9; 1 Joani 5:​21) Lo nsangola ɛkɔndɔ ɛnɛ lo yoho ya shikaa, asangodi wakɛnya dia vɔ waki anto wa mbɛkɛ otema ndo wakɔsaka Ɔtɛkɛta w’ekila wa Nzambi la nɛmɔ di’efula.

• Onde bu dui dia lomba dia Nzambi ɔnɛ lakatosambiyɛ Bible nkokɛ awui wa mɛtɛ wele lɔkɔ?d (Isaya 40:8; 1 Petero 1:​24, 25) Laadiko dia laasɔ, nde akakongɛ diaha anto wa lo nshi y’edjedja ato nkondja wahɔ oma lɔkɔ koko ndo anto wa nshi nyɛ. (1 Kɔrɛtɔ 10:11) Ekɔ mɛtɛ, “akambo tshɛ wakafundama lo nshi y’edjedja wakafundama dia tosha wetshelo, dia oma lo ekikelo kaso ndo oma lo esambelo k’oma lo Afundelo, sho monga la elongamelo.”​—Rɔmɔ 15:4.

• Yeso ndo ambeki ande wakashilaka Afundelo wa lo Hɛbɛru ndo vɔ kɔmɛnya ɔnɛ efundelo w’edjedja ɛsɔ komonga mɛtɛ.​—Luka 4:​16-​21; Etsha 17:​1-3.