Tshapita 4
Yeso Kristo Sapi Dia Kondja Ewo Ka Nzambi
1, 2. Woho akɔna wakalanya ɛtɛmwɛlɔ wa l’andja ɔnɛ sapi kakoka tokimanyiya dia kondja ewo ka Nzambi?
WƐ MEMALA la soko dia luudu layɛ, âmamba sapi yayɛ. Tshitshi woho w’anyanya ndo wodjima efula, asolo ayɛ wekɔ lo nomɔlomɔ dia wɛ mbɔtɔ—koko sapi hayodihola. Sapi kakɔ mɛnamaka oko sapi ka dimɛna, koko epole hadihɔ. Ande lonyangu lee! Wɛ ambonyomenda sapi yayɛ nto. Onde wɛ ekɔ lo kamba la sapi ka dimɛna? Onde onto ɔmɔtshi akayolanya sapi kakɔ?
2 Ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ kasungana ka lofunge lakasale ɛtɛmwɛlɔ wa l’andja ɔnɛ la ewo ka Nzambi. Mɛtɛ, anto efula wakalanya sapi kakoka todiholɛ ewo kɛsɔ—sapi kakɔ ko Yeso Kristo. Ɛtɛmwɛlɔ ɛmɔtshi wakôngola sapi kakɔ, lam’anyawɔ Yeso yimba l’akambo tshɛ. Ɛtɛmwɛlɔ ekina wekɔ lo nanya ɔkɛndɛ wa Yeso, lam’awɔtɛmɔlawɔ oko Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ. Mɛtɛ, hatokoke monga la ewo ka Nzambi naka hatokundjisha ewo k’oshika k’onto ɔsɔ la woke efula, Yeso Kristo.
3. Lande na kakoka Yeso mbelamɛ ɔnɛ sapi dia kondja ewo ka Nzambi?
3 Wɛ kokaka mbohɔ dia Yeso akate ate: “Lumu la pundju lone, eli [wêke dia, NW] nkêya, weme [Nzambi ɔtɔi ka, NW] mete, la Jesu Kristu, lakayatumi.” (Joani 17:3) Yeso kondjasɛmaka lam’akandate ɔsɔku. Afundelo tɛtɛka mbala la mbala ɔnɛ ekɔ ohomba monga la ewo k’oshika ka Kristo. (Efeso 4:13; Kolosai 2:2; 2 Petero 1:8; 2:20) Ɔpɔstɔlɔ Petero akashikikɛ ate: “Amvutshi tshɛ wakate dikambo [dia Yeso Kristo].” (Etsha 10:43, NW) Ndo ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Ongonyi a [lomba la wa ewo, NW] wambushama le [Yeso].” (Kolosai 2:3) Paulo akate ndo ɔnɛ alaka tshɛ waki Jehowa wakakotshama oma lo tshimbo ya Yeso. (2 Koreto 1:20) Omalɔkɔ, Yeso Kristo mbele sapi k’oshika dia kondja ewo ka Nzambi. Hatohombe fukutanya ewo kaso ka Yeso, tɔ pombaka tshikala woho wetɔ ndo ɔkɛndɛ wele lande l’ɔlɔngɔswamelo wa Nzambi hahombe tshikitana. Ko lande na kele ambeki wa Yeso mbɔ̂saka oko onto l’ohomba efula l’asangwelo wa Nzambi na?
MƐSIYA WAKALAKEMA
4, 5. Elongamelo kakɔna kakalemanɛka la Mɛsiya, ndo woho akɔna wakɔsamaka Yeso oma le ambeki ande?
4 Tatɛ oma ko nshi y’Abɛlɛ, kanga kɔlamelo, asolo w’ekambi wa Nzambi wekɔ lo nomɔlomɔ lam’akongɛwɔ Osangɔ wakalakema oma le Jehowa Nzambi ndamɛ. (Etatelu 3:15; 4:1-8; Heberu 11:4) Akɛnyama dia, lo sangwelo dia Nzambi, Osangɔ akɔ ayokamba oko Mɛsiya, mbuta ate: “Ukitami.” Nde ‘ayoshidiya pɛkato,’ ndo lotombo la Diolelo diande lakatɛkɛtama l’esambu. (Danyele 9:24-26; Osambu 72:1-20) Akɔna akahombe ndjaɛnya ɔnɛ nde mbele Mɛsiya na?
5 Ohokanyiya woho waki asolo w’ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi w’Ose Juda wakawelɛka Andɛlɛ lam’akandahokamɛka ɛtɛkɛta waki Yeso y’Ose Nazarɛta. Andɛlɛ akakungusɔ otsha le Simɔna Petero, ɔnango, ko akatowotɛ ate: “Tambena Mesiya.” (Joani 1:41) Ambeki wa Yeso waketawɔ ɔnɛ nde mbele Mɛsiya wakalakema. (Mateu 16:16) Ndo, Akristo wa mɛtɛ mbetawɔka shisha sɛnɔ yawɔ l’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ k’ɔnɛ Yeso mbaki mɛtɛ Mɛsiya wakalakema, kana Kristo. Djembetelo yakɔna yele lawɔ? Tɔsɛdingole tolembetelo tosato tɔnɛ.
DJEMBETELO YƐNYA ƆNƐ YESO MBAKI MƐSIYA
6. (a) Lo ɔlɔndji wa dioho diakɔna diakahombe Osangɔ mbotɔ, ndo woho akɔna weyaso ɔnɛ Yeso akotɔ lo nkumbo kɛsɔ? (b) Lande na kakidiɔ dikambo diahakoke ntshama le onto tshɛ lakasɛnaka l’ɔkɔngɔ w’ɔnɔnyi 70 T.D. dia nde ndjata ate nde mbele Mɛsiya?
6 Ɔlɔndji wa dioho dia Yeso mpikaka etshina ka ntondo ka djembetelo yɛnya ɔnɛ nde mbaki Mɛsiya wakalakema. Jehowa akatɛ okambi Ande Abarahama ɔnɛ Osangɔ wakalakema ayotɔ lo nkumbo kande. Isaka, ɔn’aki Abarahama, Jakɔbɔ, ɔn’aki Isaka, Juda, ɔn’aki Jakɔbɔ, vɔ tshɛ, onto l’onto akalongola daka dia ngasɔ. (Etatelu 22:18; 26:2-5; 28:12-15; 49:10) Ɔlɔndji wa dioho dia Mɛsiya wakayosusama l’ɔkɔngɔ wa deko efula lam’akawayotɛ Nkumekanga Davidi ɔnɛ Onto akɔ ɔsɔ ayotɔ lo nkumbo kande. (Osambu 132:11; Isaya 11:1, 10) Ɔkɔndɔ w’Evanjiliyɔ waki Mateo la Luka shikikɛka ɔnɛ Yeso akaye oma lo nkumbo kɛsɔ. (Mateu 1:1-16; Luka 3:23-38) Kânga mbaki Yeso l’atunyi wa mamba, ndoko ɔtɔi a l’atei awɔ lakadje tamu ɔnɛ Yeso kombotɔ lo nkumbo kɛsɔ, nɛ dia dikambo sɔ diakeyamaka efula. (Mateu 21:9, 15) Ɔnkɔnɛ, ɔlɔndji wa dioho diande hawokoke mbidjama tamu kânga yema. Koko, ɔkɔndɔ wa nkumbo k’Ase Juda wakayolanyemaka lam’akahandjwama Jerusalɛma l’ɔnɔnyi 70 T.D. oma le Ase Rɔmɔ. L’ɔkɔngɔ w’ɔnɔnyi ɔsɔ, ndoko onto lakakoke ndjata ate dimi kele Mɛsiya wakalakema.
7. (a) Naa djembetelo ya hende yɛnya ɔnɛ Yeso mbaki Mɛsiya? (b) Woho akɔna wakakotshama Mika 5:2 lo kɛnɛ k’endana la Yeso?
7 Pɔlɔfɛsi yakakotshama yekɔ djembetelo ya hende. Pɔlɔfɛsi efula ya l’Afundelo wa lo Hɛbɛru kɔndɔlaka akambo efula wa lo lɔsɛnɔ laki Mɛsiya. L’eleko k’enanɛi N.T.D., omvutshi Mika akate ɔnɛ: owandji ɔsɔ a woke ayotɔ l’osomba wa tshitshɛ wa Bɛtɛlɛhɛma. L’Isariyɛlɛ, aki esomba ehende wakawelɛka ɔnɛ Bɛtɛlɛhɛma, koko pɔlɔfɛsi kɛsɔ kakashikikɛ osomba ɔtɔi: Bɛtɛlɛhɛma Efarata, lɛnɛ akotɔ Nkumekanga Davidi. (Mika 5:2) Ambutshi wa Yeso, Yɔsɛfu nde la Mariya, wakadjasɛka la Nazarɛta, mangana la Bɛtɛlɛhɛma kilɔmɛtɛlɛ 150 lo lɛkɛ la ngɛl’a kushi. Koko, l’etena kaki Mariya la diemi, Kayisa Angusta, owandji w’Ase Rɔmɔ, akadje didjango di’anto tshɛ ntshɔ dia tofundja nkombo yawɔ l’esomba awɔ wa lôtɔ.a Ɔnkɔnɛ, Yɔsɛfu akatshu la wadiɛnde laki la diemi otsha la Bɛtɛlɛhɛma, ko Yeso akatotɔka lɛkɔ.—Luka 2:1-7.
8. (a) Etena kakɔna ndo la dikambo diakɔna diakatatɛ “mingu” 69? (b) “Mingu” 69 yaki l’ɛnɔnyi engana, ndo kakɔna kakatombe lam’akakoke ɛnɔnyi ɛsɔ?
8 L’eleko ka samalo N.T.D., omvutshi Danyɛlɛ akatatshi ate: “Mɛsiya Ɔlɔmbɔdi” ayoya naka “mingu” 69 yambeta l’ɔkɔngɔ wa vɔ mbidja didjango dia nɔngɔsɔla ndo nyomohika Jerusalɛma. (Danyele 9:24, 25, NW) Lomingu la lomingu la l’atei a “mingu” shɔ aki l’edja k’ɛnɔnyi esambele.b Lo ndjela Bible ndo kɛnɛ kata ɛkɔndɔ w’ase andja ɔnɛ, didjango dia nyomohika Jerusalɛma diakadjama l’ɔnɔnyi 455 N.T.D. (Nehemiya 2:1-8) Ɔnkɔnɛ, Mɛsiya akahombe ndja lam’akete ɛnɔnyi 483 (69 ndodja lo 7) l’ɔkɔngɔ w’ɔnɔnyi 455 N.T.D. Ɛnɔnyi ɛsɔ wakakomɛ l’ɔnɔnyi 29 T.D., ɔnɔnyi wakakitama Yeso nyuma k’ekila oma le Jehowa. Ɔsɔku mbakayokomaka Yeso “Kristu” (kɛdikɛdi: “Ukitami”), kana Mɛsiya.—Luka 3:15, 16, 21, 22.
9. (a) Woho akɔna wakakotshama Osambu 2:2? (b) Naa pɔlɔfɛsi kina yakakotshama le Yeso? (Enda kartɛ.)
9 Mɛtɛ, aha onto tshɛ mbaketawɔka Yeso ɔnɛ nde mbele Mɛsiya wakalakema, ndo Afundelo wakatatshi dikambo sɔ. Oko wofundamidiɔ l’Osambu 2:2, Nkumekanga Davidi akasambiyamɛ oma le Nzambi dia nde tatshi ate: “Khumi ya dikanga ya la kete wambuyashikike, ndu embuledi wambudja sheki kame la wo, dia nsemanela la [Jehowa, NW] ndu la [okitami ande, NW].” Pɔlɔfɛsi kɛsɔ kakɛnyaka ɔnɛ ewandji w’oma lo wedja efula wayosangana dia ndɔshana l’Okitami wa Jehowa, mbuta ate Mɛsiya. Dikambo sɔ diakasalema ngasɔ. Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’Ase Juda, Nkumekanga Hɛrɔdɛ, Pɔnsɔ Pilato, ɔnɔmbɔdi w’Ase Rɔmɔ, vɔ tshɛ onto l’onto akadje lonya lande dia ndjaka Yeso. Hɛrɔdɛ nde la Pilato, wanɛ wakahetshanaka efula ntondo, wakayala angɛnyi wa mamba tatɛ oma k’etena kɛsɔ. (Mateu 27:1, 2; Luka 23:10-12; Etsha 4:25-28) Dia wɛ nyomokondja tolembetelo tokina tɛnya ɔnɛ Yeso mbaki Mɛsiya, tambokɔlɔmba dia wɛ menda kartɛ kayela kele l’ɔtɛ a dui w’ɔnɛ: “Pɔlɔfɛsi Mɔtshi ya Weke y’Endana la Mɛsiya.”
10. Lo weoho akɔna wakɛnya Jehowa ɔnɛ Yeso aki Okitami wakalakema?
10 Kɛnɛ kakate Jehowa Nzambi ndamɛ ekɔ djembetelo ya sato yɛnya ɔnɛ Yeso mbaki Mɛsiya. Jehowa akatome andjelo dia vɔ ndjewoya anto ɔnɛ Yeso mbaki Mɛsiya wakalakema. (Luka 2:10-14) Mɛtɛ, lam’aki Yeso la lɔsɛnɔ lanɛ la kɛtɛ, Jehowa ndamɛ akatɛkɛtaka oma l’olongo, dia mɛnya ɔnɛ nde mbetawɔka Yeso. (Mateu 3:16, 17; 17:1-5) Jehowa Nzambi akasha Yeso wolo wa nde sala ahindo. Ahindo asɔ tshɛ waki tolembetelo tokina t’oma le Nzambi takɛnyaka ɔnɛ Yeso mbaki Mɛsiya, nɛ dia Nzambi hakokaki mbisha kanga lokeso wolo wa nde sala ahindo pondjo. Ndo nto, Jehowa akakambe la nyuma kande k’ekila dia sambiyɛ anto ɛkɔndɔ wa l’Evanjiliɔ, woho wa djembetelo yɛnya ɔnɛ Yeso kele Mɛsiya ndjâla etenyi kɛmɔtshi ka lo Bible, dibuku diambokadimwama ndo diambodiangana efula l’andja w’otondo oleki abuku akina tshɛ l’ɔkɔndɔ w’anto.—Joani 4:25, 26.
11. Tolembetelo tongana tɛnya ɔnɛ Yeso mbaki Mɛsiya?
11 Lo tshɛ kawɔ, nkama y’akambo wɛnya ɔnɛ Yeso kele Mɛsiya mbɔtɔka l’ɔnɔngɔ wa tolembetelo tɔsɔ. Diɔ diakɔ diele, Akristo wa mɛtɛ mbɔ̂saka oko ‘ɔnɛ lele amvutshi tshɛ wakate dikambo diande’ ndo vɔ mbɔ̂saka oko sapi dia kondja ewo ka Nzambi. (Etsha 10:43) Koko, awui efula wekɔ wahombaso mbeka lo dikambo dia Yeso Kristo lâdiko dia dikambo di’ɔnɛ nde mbaki Mɛsiya. Oma lende akandatɔngɔ? Akinde?
LƆSƐNƆ LA YESO NTONDO KA NDE NDJOYALA ONTO
12, 13. (a) Woho akɔna weyaso ɔnɛ Yeso akasɛnaka l’olongo la ntondo ka nde ndjoya lanɛ la kɛtɛ? (b) Ele “Dui,” ndo kakɔna kakandasalaka la ntondo ka nde ndjoyala onto?
12 Lɔsɛnɔ la Yeso kokaka kahanyema lo tenyi sato. Etenyi ka ntondo kakatatɛ edja k’efula la ntondo ka nde ndjôtɔ la kɛtɛ. Mika 5:2 akate ɔnɛ Mɛsiya akatɔngɔ “umaka nshi y’edjedja, umaka mombokombola.” Ndo, Yeso akahonola dia nde akaye “oma la diko,” mbuta ate oma l’olongo. (Joani 8:23, NW; Joa. 16:28) Edja k’ɛnɔnyi engana wakandasɛnaka l’olongo la ntondo ka nde ndja oya la kɛtɛ?
13 Yeso akelamɛ ɔnɛ: ‘Ɔn’ɛtɔi’ laki Nzambi nɛ dia Jehowa akôtonge ndamɛ l’anya ande. (Joani 3:16) Oko wende “enundu a diango tshe diakatungama,” Nzambi akakambe la Yeso dia tonga diangɔ dikina tshɛ. (Kolosai 1:15; Enyelo 3:14) Joani 1:1 mbutaka ɔnɛ: “Dui” (Yeso lam’akinde atayala onto) diaki kâmɛ la Nzambi “l’etatelu.” Ɔnkɔnɛ, Dui diaki kâmɛ la Jehowa lam’akatongamaka “ulungu la kete.” Nzambi akatɛka Dui lam’akandate ate: “Tutungi untu lufanyi la su.” (Etatelu 1:1, 26) Ndo nto, Dui diaki “ukambi a komba” wɔkɔndwami lo Tukedi 8:22-31 oko tshondo ya lomba lakakambaka suke la Jehowa dia tonga diangɔ tshɛ. L’ɔkɔngɔ wa Jehowa mbotonga, Dui diakatshikala edja k’ɛnɔnyi waheyama mbadia kâmɛ la Nzambi l’olongo la ntondo ka nde ndjoyala onto lanɛ la kɛtɛ.
14. Lande na kelamɛ Yeso ɔnɛ: “efanelu ka [Nzambi, NW] kahenama”?
14 Ɔnkɔnɛ, hatohombe mamba dia Kolosai 1:15 mbelɛ Yeso ɔnɛ: “efanelu ka [Nzambi, NW] kahenama.” L’edja k’ɛnɔnyi waheyama mbadia wakiwɔ la diokanelo dia ma ma, Ɔn’ɔsɔ laki l’okitshakitsha akayoyalaka oko Jehowa, She. Ɔsɔ ekɔ ɔkɔkɔ okina wɛnya ɔnɛ Yeso mbele sapi dia kondja ewo ka Nzambi kasha lɔsɛnɔ. Oseka dikambo tshɛ diotosala Jehowa, Yeso akadisale lam’akinde lanɛ la kɛtɛ. Omalɔkɔ, mbeya Yeso nembetshiyaka nto fudia ewo kaso ka Jehowa. (Joani 8:28; 14:8-10) Lâsɔ, ekɔ mɛtɛ ohomba dia nyomeka akambo efula w’endana la Yeso Kristo.
LƆSƐNƆ LA YESO LA LA KƐTƐ
15. Woho akɔna wakotɔ Yeso oko ɔna la kokele?
15 Etenyi ka hende ka lɔsɛnɔ la Yeso aki lanɛ la kɛtɛ. Nde akayakitshakitsha la lolango lande tshɛ etena kakɔshi Nzambi lɔsɛnɔ lande oma l’olongo ko lidja l’otema wa omoto la kɔlamelo ndo l’emuma l’Ose Juda, lakawelɛka Mariya. Nyuma k’ekila ka wolo kaki Jehowa, mbuta ate wolo wakamba olimu, ‘kakahotamɛ’ Mariya, ko nde akatshu diemi oma lo wolo wa nyuma kakɔ ndo akayotaka ɔna la kokele. (Luka 1:34, 35) Yeso kosangola ndoko ekokele, nɛ dia lɔsɛnɔ lande lakaye oma le Kiɔkɔ ya kokele. Nde akôdiama l’atei a nkumbo k’ase wôla oko ɔna la lôdia laki Yɔsɛfu, otshudi w’abaya ndo nde aki enondo l’atei w’ana efula wakotɔ lo nkumbo kɛsɔ.—Isaya 7:14; Mateu 1:22, 23; Mako 6:3.
16, 17. (a) Oma lende akakondjaka Yeso wolo wa sala ahindo, ndo naa ahindo amɔtshi wakandasale? (b) Naa waonga amɔtshi wakakɛnɛmɔlaka Yeso?
16 Saki k’efula kaki la Yeso ka tɛmɔla Jehowa Nzambi kakɛnama tatɛ oma lam’akinde l’ɛnɔnyi dikumi l’ehende. (Luka 2:41-49) L’ɔkɔngɔ wa nde mbola ndo tatɛ olimu ande lam’akinde l’ɛnɔnyi 30, Yeso akɛnya ndo ngandji k’efula kakandokaka anyande anto. Etena kakawoshaka nyuma k’ekila kaki Jehowa wolo wa nde sala ahindo, la kɛtshi tshɛ, nde akakɔnɔlaka akanga a hemɔ, akanga wa tshumbe, akanga a dikɔmɔ, akanga a totshungu, akanga a poke, l’akanga a sudi. (Mateu 8:2-4; 15:30) Yeso akalesha nunu di’anto waki la ndjala. (Mateu 15:35-38) Nde akɔladia lɔpɛpɛ la wolo lakadjaka lɔsɛnɔ l’angɛnyi ande lo wâle. (Mako 4:37-39) Mɛtɛ, nde akôlolaka ndo anto wambovɔ. (Joani 11:43, 44) Ahindo asɔ wekɔ akambo wa mɛtɛ wakasalema. Kânga atunyi wa Yeso wakasuyaka ɔnɛ: nde ‘ntshaka tolembetelo efula.’—Joani 11:47, 48.
17 Yeso akatakindolaka lo wodja awɔ, atalakanya anto akambo w’endana la Diolelo diaki Nzambi. (Mateu 4:17) Ndo nto, nde akatotshikɛ ɛnyɛlɔ k’oshika ka lotutsha ndo ka ekanelo ka lomba. Kânga lam’akonyangiyaka ambeki ande, nde akate la kɛtshi tshɛ ate: “Mete, [yimba, NW] nangaka, keli dimba mbeli wodu.” (Mako 14:37, 38) Koko, Yeso aki la dihonga ndo akahonolɛka wanɛ wakɔnyɔlaka mɛtɛ ndo wakahɛnyɔlaka akanga a wɔdu. (Mateu 23:27-33) Lâdiko di’akambo asɔ tshɛ, nde akokoyaka ɛnyɛlɔ ka ngandji ka She lo yoho ya kokele. Yeso aketawɔ ndo mvɔ ɔnɛ kele anto wele kema kokele wakondja elongamelo kɛmɔtshi ka lo nshi yayaye. Lâsɔ, hatohombe mamba dia sho kokaka mbɔsa Yeso oko sapi dia kondja ewo ka Nzambi! Eelo, nde mbele sapi ka lɔsɛnɔ! Ko lande na kataso ɔnɛ sapi ka lɔsɛnɔ? Ɛsɔ tênde etenyi ka sato ka lɔsɛnɔ lande.
YESO ƐLƆ KƐNƐ
18. Woho akɔna wahombaso mbɔsa Yeso Kristo ɛlɔ kɛnɛ?
18 Kânga mbakɔndɔla Bible nyɔi ka Yeso, kakianɛ nde ekɔ la lɔsɛnɔ! Mɛtɛ, nkama y’anto wakasɛnaka l’eleko ka ntondo T.D. wakɛnyi la asho awɔ vɔamɛ ɔnɛ nde ambôlɔ. (1 Koreto 15:3-8) Lo ndjela pɔlɔfɛsi, l’ɔkɔngɔ wa dikambo sɔ nde akatodjasɛ lo lonya l’omi laki She ko akakongaka dia nongola lowandji dia nde mbolɛ l’olongo. (Osambu 110:1; Heberu 10:12, 13) Ko woho akɔna wahombaso mbɔsa Yeso ɛlɔ kɛnɛ na? Onde sho pombaka mbɔ̂sa oko yana y’ashashi yele kema la wolo, yele l’elelo ka dongalonga? Onde sho pombaka mbɔ̂sa oko onto lakawakawa la nyɔi? Kema. Nde ekɔ Nkumekanga ka wolo ndo kele lo mbolɛ! Kem’edja, nde ayɛnya lowandji lande lâdiko dia kɛtɛ kaso kɛnɛ kambofukutana.
19. Kakɔna kayanga sala Yeso kem’edja?
19 Lo Enyelo 19:11-15, Nkumekanga Yeso Kristo kɔndwamaka oko onto layaye la wolo efula dia ndjolanya anto wa kɔlɔ. Ande saki k’efula kahomba monga la Nkumekanga kɛsɔ ka l’olongo dia kumiya asui tshɛ wahɛnyahɛnya miliyɔ y’anto ɛlɔ kɛnɛ lee! Ndo nde ekɔ la saki k’efula ka kimanyiya wanɛ wayatshutshuya dia mbokoya ɛnyɛlɔ ka kokele kakandatotshikɛ lam’akinde la kɛtɛ. (1 Petero 2:21) Nde nangaka mbakokɛ oma lo “ta dia lushi la woke la Nzambi Kanga-Wolo-Tshɛ,” ta dielamɛ mbala efula ɔnɛ: Armagɛdɔ, woho wa vɔ ndjokoka sɛna pondjo pondjo oko ambolami wa la kɛtɛ wa lo Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo.—Enyelo 7:9, 14; 16:14, 16, NW.
20. Kakɔna kayosalɛ Yeso anto l’edja ka Diolelo diande di’Ɛnɔnyi Kinunu?
20 L’edja ka Diolelo di’Ɛnyɔnyi Kinunu dia wɔladi diaki Yeso diakalakema, nde ayosala ahindo dia kimanyiya anto tshɛ. (Isaya 9:6, 7; 11:1-10; Enyelo 20:6) Yeso ayɔkɔnɔla hemɔ tshɛ ndo ayokumiya nyɔi. Nde ayolola miliyara y’anto dia, ndo vɔ lawɔ, ndjokondja diaaso dia sɛna pondjo pondjo la kɛtɛ. (Joani 5:28, 29) Sho shikikɛka dia wɛ ayɔngɛnangɛna efula dia nyomeka akambo akina efula w’endana la Diolelo diaki Mɛsiya lo tshapita mɔtshi yayoyela. Eya dia: Hatokoke ndo kanyiya woho wayonga sɛnɔ yaso dimɛna efula la tshina di’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo sɔ. Ande ohomba mbekesanɛ la Yeso Kristo ɔlɔlɔ lee! Eelo, ekɔ ohomba di’aha sho minya Yeso yimba, nde mbele sapi ka lɔsɛnɔ dia kondja ewo ka Nzambi katɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo.
[Footnotes]
a Ofundjelo ɔsɔ wa nkombo y’anto l’abuku akalekaka kimanyiya Wodja w’Ase Rɔmɔ dia vɔ nɔmba anto elambo. Omalɔkɔ, aha la lolango lande, Angusta akakimanyiya dia kotsha pɔlɔfɛsi k’endana l’owandji ɔmɔtshi ‘wayotoma olongudi w’elambo dia nde mbeta l’atei a diolelo.’ Pɔlɔfɛsi kakɔ kâmɛ kakate ɔnɛ: “Ɔlɔmbɔdi wa sheke,” kana Mɛsiya ‘ayɔhɔtshahɔtshama’ lo nshi yaki okitɔ wa nkumekanga kakɔ. Yeso akadiakema lo diolelo diaki Tiberiyo, okitɔ w’Angusta.—Danyele 11:20-22, NW.
b Ase Juda wa lo nshi ya ntondo, lo tshɛ kawɔ, wakɔsaka mingu oko mingu y’ɛnɔnyi. Ɛnyɛlɔ, lam’ele lushi l’esambele tshɛ laki lushi la Sabato, ɔnɔnyi w’esambele tshɛ waki ɔnɔnyi wa Sabato.—Etumbelu 20:8-11; 23:10, 11.
HEMBA EWO KAYƐ
Woho akɔna wakashikikɛ ɔlɔndji wa dioho dia Yeso ɔnɛ nde mbaki Mɛsiya?
Naa pɔlɔfɛsi mɔtshi y’endana la Mɛsiya yakakotshama le Yeso?
Woho akɔna wakɛnya Nzambi ndamɛ ɔnɛ Yeso aki Okitami ande?
Lande na kele Yeso sapi ka lɔsɛnɔ dia kondja ewo ka Nzambi?
[Chart on page 37]
PƆLƆFƐSI DIKAMBO EKOTSHAMELO LƆSƐNƆ LANDE LA NTONDO
PƆLƆFƐSI MƆTSHI YA WEKE
Y’ENDANA LA MƐSIYA
Isaya 7:14 Akotɔ le omoto l’emuma Mateu 1:18-23
l’ɔkɔngɔ w’eotwelo kande
Jeremiya 31:15 Ana w’akɛnda wakadiakema Mateu 2:16-18
OLIMU ANDE
Isaya 61:1, 2 Nzambi mbakawosha olimu akɔ Luka 4:18-21
Isaya 9:1, 2 Olimu akɔ akahɛtshɛ anto Mateu 4:13-16
osase a woke
Osambu 69:9 Ohetoheto lo dikambo dia Joani 2:13-17
luudu la Jehowa
Isaya 53:1 Anto kombêtawɔ akafunge Yeso ko Joani 12:37, 38
okina akayɔsɔnamaka lo dihole diande
Zekariya 9:9; Wɔtwɛlɔ ande la Jerusalɛma Mateu 21:1-9
Osambu 118:26 lâdiko di’ɔna ponda; anto
wakotombola oko nkumekanga ndo oko
ɔnɛ layaye lo lokombo la Jehowa
WOHO WAKAWOFUNGE NDO NYƆI KANDE
Osambu 41:9; 109:8 Ɔpɔstɔlɔ ɔmɔtshi Etsha 1:15-20
kondjala la kɔlamelo
Zekariya 11:12 Wakofunge la Mateu 26:14, 15
tenyi dia fɛsa 30
Osambu 27:12 Wakomamatany akambo wa kashi Mateu 26:59-61
Osambu 22:18 Anto wakoke ahɔndɔ ande owale Joani 19:23, 24
Isaya 53:12 Wakawadia l’ɔnɔngɔ w’atshi wa pɛkato Mateu 27:38
Osambu 22:7, 8 Wakɔsɔkɛ lam’akandatavɔka Mako 15:29-32
Osambu 69:21 Wakɔsɔkɛ lam’akandatavɔka Mako 15:23, 36
Isaya 53:5; Wakawosha wanu w’okai Joani 19:34, 37
Isaya 53:9 Wakokundɛ lo diombo dia kanga ɔngɔnyi Mateu 27:57-60
Osambu 16:8-11. Nde akolwama la ntondo ka pɔnda Etsha 2:25-32;
Etsha 13:34-37
[Picture on page 35]
Nzambi akasha Yeso wolo wa nde kɔnɔla hemɔ