-
‘Nkumadiɔndjɔ, otetsha woho wa nɔmba’Tshoto y’Etangelo—2004 | Ngɔndɔ ka hende 1
-
-
17. Sangwelo diakɔna diele la Jehowa lo dikambo dia nkɛtɛ?
17 Jehowa aki la sangwelo dimɔtshi lam’akandatonge nkɛtɛ. Nyuma kande k’ekila kakakimanyiya omvutshi Isaya dia funda ɔnɛ: “Okone mbata [Jehowa], lakatungi ulungu (ndi eli [Nzambi]!), lakatungi kete, ndu lakayitshi (ndi kakayishikike; ndi kuyitunga utungatunga, keli akayitungi dia antu mbidjase loko!) kata ati: dimi keli [Jehowa], nduku ukina.” (Isaya 45:18) Nzambi akakitsha atshukanyi wa ntondo l’ekambɔ k’Ɛdɛna, mbut’ate lo paradiso ndo akawatɛ ate: “Nyuyali la diwutshi, nyufulaneli, nyuludia kete, nyuyûleli.” (Etatelu 1:27, 28; 2:15) Aha la tâmu, sangwelo di’Otungi ele di’anto wa losembwe ndo wayakitshakitsha l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’ɛse ka lowandji la Jehowa mbidjasɛ la nkɛtɛ ndo nsɛna pondjo pondjo lo Paradiso kakalake Yeso.—Osambu 37:11, 29; Luka 23:43.
-
-
Tonge la dihonga oko JeremiyaTshoto y’Etangelo—2004 | Ngɔndɔ ka tanu 1
-
-
Tonge la dihonga oko Jeremiya
“Ulungameli [Jehowa]; uyali la wulu, utema aye ayali la dihunga; [ɛɛ], ulungameli [Jehowa].”—OSAMBU 27:14.
1. Ɔtshɔkɔ akɔna wa lânde wele l’Ɛmɛnyi wa Jehowa?
ƐMƐNYI WA JEHOWA wekɔ lo nsɛna lo paradiso ka lo nyuma. (Isaya 11:6-9) L’atei w’andja ɔnɛ wambolola l’ofukutanu, vɔ wekɔ lo nsɛna lo dihole dia lo nyuma dia lânde kâmɛ l’asekawɔ Akristo, wele la wɔladi lam’asawɔ la Jehowa Nzambi ndo lam’asa onto la onyande. (Osambu 29:11; Isaya 54:13) Ndo paradiso kawɔ ka lo nyuma kekɔ lo tahame. Wanɛ tshɛ ‘wasala lolango la Nzambi la anima awɔ tshɛ’ ndjashaka dia nyomoleka mbidja wɔladi ɔsɔ. (Efeso 6:6) Woho akɔna na? Ele lo monga la lɔsɛnɔ lɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lo Bible ndo lo mbetsha anto akina dia monga la woho akɔ wâmɛ wa lɔsɛnɔ, ndo kɛsɔ mbetaka anto akɔ dia ndjokondja wahɔ oma l’ɛtshɔkɔ wa lo paradiso kɛsɔ.—Mateu 28:19, 20; Joani 15:8.
2, 3. Kakɔna kahomba Akristo mbikikɛ?
2 Koko, woho wasɛnaso lo paradiso ka lo nyuma halembetshiya dia sho hatokoke pomana l’ehemba. Oko weso anto wele kema kokele, sho tekɔ lo diɛnɛ la hemɔ, la lotshundu, ndo nyɔi kekɔ lo tokongɛ. Lâdiko wa lâsɔ, sho tekɔ lo mɛna woho wakotshama prɔfɛsiya ya lo Bible yendana la “nshi y’ekumelu.” (2 Timote 3:1) Ata, awui wa ngala, elando, ndjala, ndo pâ kina ya wolo yekɔ lo pɛnyahɛnya anto, ndo Ɛmɛnyi wa Jehowa mbadiɛnɛ l’akambo asɔ.—Mako 13:3-10; Luka 21:10, 11.
3 Lâdiko di’akambo asɔ tshɛ, sho mbeyaka dia kânga mbeso l’ekokelo lo paradiso kaso ka lo nyuma sho pomanaka l’ɔlɔshamelo wa wolo oma le wanɛ wele bu lo paradiso kɛsɔ. Yeso akewola ambeki ande ate: “Ne dia nyu nyaha wa la kete, keli dimi lakanyosonola uma le wa la kete, diako mbanyuhetsha wa la kete. Nyuho diui diakamanyutela nti: Ukambi haleki uwandji andi. Naka vo wakansuya, wayunyusuya ndu nyu.” (Joani 15:18-21) Sho lawɔ tekɔ lo pɛnyahɛnyama ɛlɔ kɛnɛ. Anto efula watashihodia kana ngɛnangɛna ɔtɛmwɛlɔ aso. Amɔtshi tɔ̂nyɔlaka ndo tɔsɔkaka ndo, oko wakatewola Yeso, vɔ tohetshaka. (Mateu 10:22) Mbala efula, tita sango pandjolaka akambo wa kashi ndo wa kɔlɔ lo lokombo laso. (Osambu 109:1-3) Eelo, sho tshɛ pomanaka l’ekakatanu, ndo amɔtshi wa l’atei aso mbeyaka tatɛ kɔmɔ otema. Ngande wakokaso mbikikɛ na?
4. Lende ayangaso ekimanyielo ka mbikikɛ?
4 Jehowa ayotokimanyiya. Oma lo wolo wa nyuma k’ekila, omembi w’esambo akafunde ate: “Asui w’untu l’ololo watuyalaka efula, keli [Jehowa] atûtshungulaka uma loko nshi tshe.” (Osambu 34:19; 1 Koreto 10:13) Efula ka l’atei aso kokaka mbetawɔ di’etena kayaɛkɛso le Jehowa, nde toshaka wolo wa mbikikɛ oseka okakatanu tshɛ. Ngandji kawokaso ndo ɔngɛnɔngɛnɔ wele la ntondo kaso tokimanyiyaka di’aha kɔmɔ otema ndo di’aha monga la wɔma. (Heberu 12:2) Diakɔ diele, kânga mbahomanaso l’ekakatanu wa wolo, sho tetemalaka la mbikikɛ.
Ɔtɛkɛta wa Nzambi akakeketsha Jeremiya
5, 6. (a) Bɛnyɛlɔ diakɔna diele laso dia atɛmɔdi wa mɛtɛ wakakikɛ? (b) Ngande wakakadimola Jeremiya etena kakawawelɛ dia monga omvutshi?
5 L’ɔkɔndɔ w’anto w’otondo, ekambi waki Jehowa wa kɔlamelo mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ kânga l’atei w’ekakatanu. Amɔtshi wakasɛnaka lo tena di’elombwelo diakela Jehowa nkɛlɛ kande le wanɛ waki komonga la kɔlamelo. L’atei w’atɛmɔdi wa kɔlamelo asɔ mbaki ndo Jeremiya ndo amɔtshi l’atei w’angɛnyi ande, mbidja ndo Akristo wa lo ntambe ka ntondo. Bɛnyɛlɔ sɔ tshɛ diakafundama lo Bible dia tokeketsha, ndo sho koka mbeka awui efula naka sho disɛdingola. (Romo 15:4) Ɛnyɛlɔ, tɔtɛkɛtɛ dikambo dia Jeremiya.
6 Lam’akinde dikɛnda, Jeremiya akelamɛ dia tokamba oko omvutshi la Juda. Ɔsɔ komonga ɔkɛndɛ wa wɔdu. Anto efula wakatɛmɔlaka tonzambizambi ta kashi. Kânga mbele, Josiya laki nkumekanga etena kakatatɛ Jeremiya olimu ande, aki la kɔlamelo, nkumekanga tshɛ yakayɔhɛna komonga la kɔlamelo, ndo efula ka wanɛ waki l’ɔkɛndɛ wa mbetsha anto, mbut’ate amvutshi l’ɛlɔmbɛdi, kosukɛka akambo wa mɛtɛ. (Jeremiya 1:1, 2; 6:13; 23:11) Lâsɔ, ngande wakayaoke Jeremiya etena kakawelɛ Jehowa dia nde monga omvutshi na? Nde aki la wɔma efula! (Jeremiya 1:8, 17) Jeremiya akohɔ kɛnɛ kakandakadimola ntondo ate: “Ku dimi lakakaluya diui nti: Hayii! Khumadiondjo [Jehowa], we henyi, dimi haleyi nteketa, ne dia dimi leki dikenda.”—Jeremiya 1:6.
7. Ngande wakasalaka anto wa l’ɛtshi ka nkɛtɛ kaki Jeremiya, ndo akandasale?
7 Anto wa l’ɛtshi ka nkɛtɛ kaki Jeremiya waki la wendjudi efula, ndo mbala efula nde akahomanaka l’ɔlɔshamelo wa wolo. Mbala kɛmɔtshi ɔlɔmbɛdi wakawelɛka Pashura akawonde ndo akawodje lo lowete. Jeremiya akakɔndɔla woho wakandoke etena kɛsɔ ate: “Dimi la[kate] nti: Dimi haludimula lukumbu landi [Jehowa] ntu, dimi haloteketa ntu lu lukumbu landi.” Ondo wɛ toyaokaka woho akɔ wâmɛ lo tena dimɔtshi ndo toyangaka mpekɔ. Hokamɛ kɛnɛ kakakimanyiya Jeremiya dia mbikikɛ. Nde akate ate: “Ku ndjalaka l’utema ami [ɔtɛkɛta kana losango la Nzambi] uku dja yadikita, mbambudihama lu weka ami. Dimi mpimbaka mbikike, keli hakuki.” (Jeremiya 20:9) Onde ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ la shɛngiya ya woho akɔ wâmɛ le yɛ?
Angɛnyi wa Jeremiya
8, 9. (a) Wɔdu akɔna wakɛnya omvutshi Uriya, ndo etombelo akɔna wakonge? (b) Lande na kakakɔmɔ Baruka otema, ndo ngande wakandakondja ekimanyielo?
8 Jeremiya komonga ndamɛ l’olimu ande w’omvutshi. Nde aki l’angɛnyi ndo kɛsɔ akahombe mbôkeketsha. Koko, lo tena dimɔtshi, angɛnyi ande kosalaka akambo la lomba. Ɛnyɛlɔ, omvutshi w’osekande lakawelɛka Uriya akayashaka tshɛ dia pɛmɔla Jerusalɛma la Juda lo ndjela “aui tshe [waki] Jeremiya.” Koko, lam’akadjanga Nkumekanga Jɛhɔyakima dia vɔ ndjaka Uriya, omvutshi ɔsɔ akalawɔ otsha l’Edjibito. Koko, nde kotshikala la lɔsɛnɔ kânga mbakandalawɔ. Anto waki nkumekanga wakôyele, wakatowonda ndo wakôkaloya la Jerusalɛma, lɛnɛ akandatodiakemaka. Dikambo sɔ mɛtɛ diakasha Jeremiya lonyangu efula!—Jeremiya 26:20-23.
9 Ɔngɛnyi okina waki Jeremiya ko Baruka ɔnɛ laki sekeletɛlɛ kande. Baruka aki okimanyedi w’ɔlɔlɔ waki Jeremiya, koko lo diaaso dimɔtshi nde lawɔ kondjɛna akambo lo yoho ya lo nyuma. Nde akatatɛ ngunanguna, lo mbuta ate: “Ndi fono kambuyala le mi li! [Jehowa] ambahe lunyangu ladiku dia kandji kami. Dimi lambuheko la akhumu, hatani mumuya.” Baruka akakɔmɔ otema ndo akatatɛ shisha nɛmɔ diakandashaka awui wa lo nyuma. Koko, Jehowa akasha Baruka dako dia lomba ndo nde akayotshikitanya kanyi yande. Oma lâsɔ, wakoshikikɛ dia nde ayoka l’elanyelo ka Jerusalɛma. (Jeremiya 45:1-5) Jeremiya akakeketshama mɛtɛ etena kakonge Baruka nto la wɛdimo wa lo nyuma!
Jehowa akasukɛ omvutshi ande
10. Daka diakɔna di’esukelo diakasha Jehowa Jeremiya?
10 Kɛnɛ koleki ohomba ele Jehowa kombikasha Jeremiya. Nde akeye woho wakayaokaka omvutshi ande ndo akawosha ekeketshelo kakinde latɔ ohomba. Ɛnyɛlɔ, l’etatelo k’olimu wa Jeremiya, lam’akinde la wɔma lo dikambo di’akoka ande, Jehowa akawotɛ ate: “Tuwaukaki woma, ne dia dimi leko kame laye dia nkutshungula, mbata [Jehowa].” Oma lâsɔ, l’ɔkɔngɔ wa nde mbewoya omvutshi ande awui wendana l’ɔkɛndɛ ande, Jehowa akate ate: “Vo wayukolosha, keli vo hawukolembia, ne dia dimi leko kame la ye dia nkutshungula, mbatami, dimi [Jehowa].” (Jeremiya 1:8, 19) Ɔsɔ mɛtɛ aki ekeketshelo k’efula! Ndo Jehowa akakotsha ɔtɛkɛta ande.
11. Ngande weyaso dia Jehowa akakotsha daka diande dia sukɛ Jeremiya?
11 Diakɔ mbele, l’ɔkɔngɔ wa nde mbidjama lo lowete ndo mbɔlama lo sɛkɛ, Jeremiya akate l’eshikikelo tshɛ ate: “[Jehowa] eko la mi, uku dihuka diukawo woma. Diako mbayutakana wane watunsuyaka, mbahawonembia. Vo wayutshama sonyi ka mamba.” (Jeremiya 20:11) L’ɛnɔnyi wakayele oma lam’akawalange ndjaka Jeremiya, Jehowa akatetemala monga kâmɛ lande, ndo oko wakake Baruka, Jeremiya nde lawɔ akake l’elanyelo ka Jerusalɛma oko onto laha l’onongo, koko wanɛ wakɔhɛnyahɛnyaka ndo waki kombidja yimba l’ɛhɛmwɛlɔ ande wakavu kana wakatɔlama lo fumbe la Babilɔna.
12. Kânga la ntondo k’awui wakɔmɔla otema, kakɔna kahatahombe mbohɛ?
12 L’ɛnyɛlɔ ka Jeremiya, Ɛmɛnyi wa Jehowa efula wekɔ lo mbikikɛ asui ɛlɔ kɛnɛ. Oko wakadiatami la ntondo, asui amɔtshi l’atei w’asui asɔ ndjaka oma lo wandja wakiso shoamɛ, akina oma lo woho wambolana andja ɔnɛ, koko akina ndjâka oma le wanɛ walɔshana l’olimu aso. Asui asɔ kokaka tɔkɔmɔla otema. Oko Jeremiya, sho mbeyaka ndjokoma lo mɛna diele oko hayokoka sho tetemala la kamba olimu aso. Lo mɛtɛ, sho kokaka nongamɛ dia kɔmɔ otema lo tena dimɔtshi. Ɔkɔmwɛlɔ w’otema mbidjaka ngandji k’efula kokaso Jehowa l’ohemba. Ɔnkɔnɛ, tosale tshɛ di’aha ɔkɔmwɛlɔ w’otema totshutshuya dia tshika olimu wa Jehowa oko wakatshike Uriya. Lo dihole dia sala ngasɔ, tokoya Jeremiya ndo toyaɛkɛ l’esukelo kaki Jehowa.
Woho wa ndɔshana l’ɔkɔmwɛlɔ w’otema
13. Ngande wakokaso ndjela ɛnyɛlɔ ka Jeremiya ndo ka Davidi?
13 Jeremiya akasawolaka la Jehowa Nzambi mbala la mbala, akawotɛka tokanyi tande t’oma k’ɛse otema ndo akayangaka ekeketshelo. Ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ka ndjela. Davidi dia lo nshi y’edjedja, lakayaɛkɛka lo Kiɔkɔ yakɔ yâmɛ y’ekeketshelo, akafunde ate: “[Jehowa] li, uhuke tui lu aui ami, ulungi tukanyi t’utema ami! Uhukami tukuku ta delu diami, we khum’ekanga kami la [Nzambi k]ami, ne dia le ye katumolombaka lu dombelo diami.” (Osambu 5:1, 2) Ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ laki Davidi wakafundama oma lo wolo wa nyuma k’ekila mɛnyaka dia mbala la mbala Jehowa akakadimolaka l’alɔmbɛlɔ waki Davidi wakandayangaka ekimanyielo. (Osambu 18:1, 2; 21:1-5) Woho akɔ wâmɛ mbele, etena kaleka asui monga wolo kana kɛnama di’oko ekakatanu aso hawokoke kandɔma, ekɔ ekeketshelo efula kadimɔ otsha le Jehowa lo dɔmbɛlɔ ndo mbodiholɛ etema aso. (Filipi 4:6, 7; 1 Tesalonika 5:16-18) Jehowa hatotona dia tohokamɛ. Koko, nde toshikikɛka dia ‘nde tokanɛka.’ (1 Petero 5:6, 7) Koko, kema bu dimɛna dia nɔmbaka Jehowa ko hatokitanyiya kɛnɛ katande?
14. Shɛngiya yakɔna yaki l’ɛtɛkɛta waki Jehowa le Jeremiya?
14 Ngande watotɛ Jehowa akambo na? Tende woho wakatɛka Jehowa Jeremiya akambo. Jeremiya aki omvutshi, ndo Jehowa akatɛkɛtaka lande mbala kakɔ ɔtɔi aha la mbeta lo tshimbo y’onto ɔmɔtshi. Jeremiya akalembetshiya shɛngiya yaki l’ɛtɛkɛta waki Nzambi l’otema ande ate: “Dimi lakatani aui aye, lakali. Vo wakayala ongenongeno le mi, wakangenyangenya utema ami, ne dia watumbetaka lukumbu laye, we [Jehowa, Nzambi] Kanga lulimbilimbi.” (Jeremiya 15:16) Eelo, Jeremiya aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia wakatɛndɛ lokombo la Nzambi l’ɔtɛ ande, ndo ɛtɛkɛta Ande waki la nɛmɔ lo washo w’omvutshi ɔsɔ. Omalɔkɔ, oko ɔpɔstɔlɔ Paulo, Jeremiya aki la nsaki k’efula ka mbewoya losango lakawawosha ɔkɛndɛ.—Romo 1:15, 16.
15. Ngande wakokaso mbɔtshiya ɛtɛkɛta wa Nzambi l’otema aso, ndo akambo akɔna watotshutshuya dia mbewoya lokombo lande ndo Diolelo diande?
15 Jehowa hayɔtɛkɛta ndoko l’onto mbala kakɔ ɔtɔi lo yoho ya mɛtɛ mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ. Koko, sho tanaka ɔtɛkɛta wa Nzambi lo Bible. Omalɔkɔ, naka sho ndjasha l’etete lo wekelo wakiso wa Bible ndo kana yimba efula la kɛnɛ kekaso, kete ɔtɛkɛta wa Nzambi wayoyala “ongenongeno” l’etema aso sho la wɔ. Ndo sho koka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’ɔtɛ wɛmbaso lokombo la Jehowa etena katshɔso tewoya anto akina ɛtɛkɛta akɔ. Hatohombe mbohɛ pondjo dia ndoko anto akina wa l’andja ɔnɛ wewoya lokombo la Jehowa ɛlɔ kɛnɛ. Paka Ɛmɛnyi ande ato mbêwoya lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi diamboshikikɛmaka ndo mbêtsha anto wa memakana woho wa vɔ koma ambeki waki Yeso Kristo. (Mateu 28:19, 20) Ande ɔtshɔkɔ wele laso lee! Lo menda diɛsɛ dia woke diambotosha Jehowa la ngandji tshɛ, onde sho koka nɛmbɔhala aha la mbewoya lokombo lande ndo Diolelo diande?
Tɔsɔnake angɛnyi aso
16, 17. Ngande wakɔsaka Jeremiya lɔngɛnyi la kɔlɔ, ndo woho akɔna wakokaso mbôkoya?
16 Jeremiya akate dikambo dikina diakôkimanyiya dia nde monga la dihonga. Nde akate ate: “Dimi kumbidjase l’ului w’amonyodi kuyanga ngenangena la wo. Dimi lakadjase dime ne dia lunya laye laki le mi, ne dia we akandudia l’ududu.” (Jeremiya 15:17) Jeremiya akakombola mbidjasɛ ndamɛ lo dihole dia mbidjasɛ l’angɛnyi wa kɔlɔ. Sho lawɔ mɛnaka akambo lo yoho shɔ ɛlɔ kɛnɛ. Sho hatohɛ pondjo ɔhɛmwɛlɔ waki ɔpɔstɔlɔ Paulo w’ɔnɛ ‘lɔngɛnyi la kɔlɔ ndanyaka ditshelo di’ɛlɔlɔ,’ oyadi ditshelo di’ɛlɔlɔ diokongaka laso ɛnɔnyi k’ɛnɔnyi.—1 Koreto 15:33.
17 Lɔngɛnyi la kɔlɔ kokaka tshikɛ yimba ya l’andja ɔnɛ dihole dia fukutanya yimba yaso. (1 Koreto 2:12; Efeso 2:2; Jakoba 4:4) Lasɔ, tokambe l’akoka aso wekanelo ka yimba dia mbeya angɛnyi wa kɔlɔ ko mbatona tshɛ. (Heberu 5:14) Otondonga Paulo ekɔ la lɔsɛnɔ la nkɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ, akanayɛ otondotɛ Okristo lenda awui wa dieyanelo dia mindo ndo tɔkɛnyɔ ta ngala? Ngande wotondolaka ɔnangɛso lele la lɔngɛnyi l’anto wahandeye ndoko yema l’Ɛtɛrnɛtɛ? Kanyi yakɔna yotonga lande lo dikambo di’Okristo wetsha wenya efula lo kɛnya tɔkɛnyɔ ta lo vidɛo kana lo mendaka televiziɔ koko bu la mbekelo y’amɛna ya wekelo w’onto ndamɛ?—2 Koreto 6:14b; Efeso 5:3-5, 15, 16.
Totshikale lo paradiso ka lo nyuma
18. Kakɔna kayotokimanyiya dia tshikala nge lo nyuma?
18 Sho mbɔsaka paradiso kaso ka lo nyuma la nɛmɔ efula. Ndoko ɛngɔ ɔtɔi kɛdimi latɔ l’andja ɛlɔ kɛnɛ. Kânga wanɛ wele bu laso mbetawɔ ɔtɔi tɛkɛtaka dikambo dia ngandji, dilɛmiɛlɔ, ndo lɔsɛngɔ lele l’Akristo lam’asawɔ. (Efeso 4:31, 32) Kânga mbediɔ ɔsɔku, etena kɛnɛ mambotoleka monga l’ohomba wa ndɔshana l’ɔkɔmwɛlɔ w’otema. Lɔngɛnyi l’ɔlɔlɔ, dɔmbɛlɔ, ndo mbekelo y’amɛna ya wekelo kokaka tokimanyiya dia tshikala nge lo nyuma. Akambo asɔ wayotokimanyiya dia ndɔshana l’oseka ohemba tshɛ lo ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa.—2 Koreto 4:7, 8.
19, 20. (a) Kakɔna kayotokimanyiya dia mbikikɛ? (b) Sawo diayela diayendana la waa na, ndo le waa na wediɔ nto ohomba?
19 Hatohombe pondjo mbetawɔ dia wanɛ wahetawɔ losango laso la lo Bible tôkiya wɔma kana nɛndja mbetawɔ kaso. Oko waki atunyi wakahɛnyahɛnyaka Jeremiya, wanɛ watɔlɔsha wekɔ lo ndɔsha Nzambi. Vɔ hawotodja otshumba. Jehowa lele la nkudu koleki atunyi aso totɛka ɔnɛ: “Ulungameli [Jehowa]; uyali la wulu, utema aye ayali la dihunga; e, ulungameli [Jehowa].” (Osambu 27:14) L’elongamelo ka shikaa le Jehowa l’etema aso, nyɛsɔ toyashikikɛ di’aha mpekɔ sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Tônge l’eshikikelo k’ɔnɛ, oko wakadje Jeremiya nde la Baruka otshumba, sho lawɔ tayodja otshumba naka hatohekwe.—Ngalatiya 6:9.
20 Ndɔshana l’ɔkɔmwɛlɔ w’otema ekɔ ta dialɔshana l’Akristo efula wonya tshɛ. Kânga mbahomana ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka, l’ekakatanu wa lânde, vɔ lawɔ wekɔ la waaso w’eshika efula. Sawo diayela diayendana l’ɛlɔngɔlɔngɔ ndo l’esekaseka wele l’atei aso. Diɔ diayonga nto ohomba le ambutshi ndo epalanga tshɛ wamboyakimɔka wa l’etshumanelo wele, oma l’ɛtɛkɛta, l’ɛnyɛlɔ ndo l’esukelo kakokawɔ mbisha wekɔ l’akoka wa kimanyiya akɛnda wele l’atei w’etshumanelo.
Ngande wayoyokadimola?
• Lande na kahombaso nongamɛ dia tayohomana l’ekakatanu wakɔmɔla otema ndo le na akokaso nyanga ekimanyielo?
• Ngande wakadje Jeremiya ɔkɔmwɛlɔ w’otema otshumba kânga mbakinde l’ɔkɛndɛ wa wolo?
• Kakɔna kayosha etema aso “ongenongeno” kânga l’atei w’ekakatanu?
[Osato wa lo lɛkɛ 19]
Jeremiya akakane dia nde eke dikɛnda efula ndo ateye akambo dia monga omvutshi
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Kânga mbakandahɛnyahɛnyama, Jeremiya akeyaka dia Jehowa aki la nde “uku dihuka diukawo woma”
-
-
Jehowa mɛnyaka wanɛ wele la ndjakitshakitsha lotombo landeTshoto y’Etangelo—2004 | Ngɔndɔ k’enanɛi 1
-
-
Jehowa mɛnyaka wanɛ wele la ndjakitshakitsha lotombo lande
“Difutu dia ndjakitshakitsha la woma wa [Jehowa] dieli: ekundji, nemo la lumu.”—TUKEDI 22:4.
1, 2. (a) Ngande wɛnya dibuku di’Etsha dia Stɛfano aki ‘onto lakalole la mbetawɔ ndo la nyuma k’ekila’? (b) Kakɔna kɛnya dia Stɛfano aki la ndjakitshakitsha?
STƐFANO aki ‘onto ɔmɔtshi lakalole la mbetawɔ ndo la nyuma k’ekila.’ Nde akalole nto ‘la ngandji ka mamba la wolo.’ Oko wakinde ɔmɔtshi wa l’atei w’ambeki wa ntondo waki Yeso, nde akasalaka tolembetelo ta weke la akambo wa mamba l’atei w’anto. Lo diaaso dimɔtshi, apami amɔtshi wakaye dia ndjodjana lande tâmu, koko “vo kumbeya mbuleka yimba; la [n]yuma mbakandateketaka.” (Etsha 6:5, 8-10) Mɛnamaka hwe dia Stɛfano aki ombeki w’etete w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, ndo la dihonga tshɛ nde akamɛka Ɔtɛkɛta akɔ la ntondo k’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda wa lo nshi yande. Awui tshɛ wendana l’esambishelo kande wɔkɔndwami l’Etsha tshapita 7, kɛnɛmɔlaka woho wakandayashaka efula lo sangwelo diaki Nzambi diakayashɔmaka yema yema.
2 Otshikitanyi l’ewandji ɛsɔ w’ɛtɛmwɛlɔ, wakayaɔsaka lâdiko di’anto akina l’ɔtɛ wa dihole ndo w’ewo kaki lawɔ, Stɛfano aki la ndjakitshakitsha. (Mateu 23:2-7; Joani 7:49) Kânga mbakandeyaka Afundelo dimɛna, nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula dia nongola ɔkɛndɛ wa ‘kahanyaka mbo ya ndɛ lo waa mɛsa’ di’apɔstɔlɔ mbeya ndjasha tshɛ “l’ulimu wa diui la l’ulimu wa dombelo.” Stɛfano aki la lokumu l’ɔlɔlɔ l’atei w’anango. Ɔnkɔnɛ, nde akasɔnwama dia monga l’atei w’apami esambele wakahombe kahanyaka mbo ya ndɛ shɔ lushi la lushi. Nde aketawɔ olimu ɔsɔ la ndjakitshakitsha tshɛ.—Etsha 6:1-6.
3. Naa ɛnɛlɔ ka diambo ka ngandji ka shikaa ka Nzambi kakɛnyi Stɛfano?
3 Jehowa akɛnyi ndjakitshakitsha kaki la Stɛfano kâmɛ ndo lonyuma la olowanyi ande. Lam’akasambishaka Stɛfano olui w’ewandji w’ase Juda waki la lohetsho efula la ntondo k’ase Sheke, atunyi ande “wakenyi elundji kande uku ka ondjelo.” (Etsha 6:15) Elundji kande kakɛnyaka dia nde aki dikɛndji diaki Nzambi nɛ dia tɔ kaki la wɔladi woye oma le Jehowa, Nzambi ka lotombo. L’ɔkɔngɔ wa nde sambisha ase Sheke, Stɛfano akɛnyi ngandji ka shikaa ka Nzambi lo yoho ya diambo. “Ndi akaluli la [n]yuma k’[ekila], akendi l’ulungu tee, akenyi lutumbu la [Nzambi], la Jesu emadi lu lunya la pami la [Nzambi].” (Etsha 7:55) Le Stɛfano, ɛnɛlɔ kɛsɔ ka diambo kakaleke nyomoshikikɛ dia Yeso aki Ɔna Nzambi ndo Mɛsiya. Tɔ kakakeketsha Stɛfano laki la ndjakitshakitsha ndo kakoshikikɛ dia nde aketawɔmaka le Jehowa.
4. Jehowa mɛnyaka lotombo lande le waa na?
4 Oko wadiɛnya ɛnɛlɔ kakawɛnya Stɛfano, Jehowa mɛnyaka lotombo lande ndo sangwelo diande le anto wawoka wɔma wele la ndjakitshakitsha ndo wɔsa diokanelo diasawɔ lande la nɛmɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Difutu dia ndjakitshakitsha la woma wa [Jehowa] dieli: ekundji, nemo la lumu.” (Tukedi 22:4) Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba efula dia sho shihodia ele ndjakitshakitsha ka mɛtɛ, woho wakokaso monga la dionga di’ohomba sɔ, ndo woho wakondjaso ɛtshɔkɔ lo dikɛnɛmɔla l’awui tshɛ wa lo lɔsɛnɔ.
Ndjakitshakitsha ekɔ dionga dimɔtshi dia Nzambi
5, 6. (a) Ndjakitshakitsha kɛdikɛdi na? (b) Ngande wakɛnya Jehowa ndjakitshakitsha? (c) Shɛngiya yakɔna yahomba monga la ndjakitshakitsha kaki Jehowa le so?
5 Anto amɔtshi mbeyaka mamba dia mboka dia Jehowa Nzambi, laheme lâdiko dia tshɛ, ekɔ ɛnyɛlɔ koleki woke ka ndjakitshakitsha. Nkumekanga Davidi akatɛ Jehowa ate: “We atumbishaka engawu ka panda kaye. Lunya laye la pami latunsukeka; [“ndjakitshakitsha,” NW] kaye katumbeteka wuki.” (Osambu 18:35) Lo mbuta ɔnɛ Jehowa ekɔ kanga ndjakitshakitsha, Davidi akakambe la tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yalembetshiya “kusama.” Lâdiko wa tshɛkɛta “ndjakitshakitsha,” tɔtɛkɛta tokina ta lo Hɛbɛru tokakatanyi la tshɛkɛta yakɔ yâmɛ tekɔ oko “ndjaholoya,” “memakana,” ndo “okitshiyeelo.” Ɔnkɔnɛ, Jehowa akɛnya ndjakitshakitsha lam’akandayaholoya nde ndamɛ dia salɛ Davidi laki komonga kokele akambo ndo lo kamba la nde oko onyimpala ande. Oko wadiɛnya ɛtɛkɛta wofundami la diko di’Osambu 18, Jehowa akakokɛ ndo akasukɛ Davidi, lo mbotshungola “uma l’anya w’atunyi andi tshe ndu uma lu anya wa Saulu.” Davidi lo wedi ande, akeyaka dia lɔnɛnɛ kana lotombo lakandakoke monga alɔ oko nkumekanga, akalemanɛka la kɛnɛ kakosalɛka Jehowa la ndjakitshakitsha tshɛ. Akambo asɔ wakakimanyiya Davidi dia tetemala monga la ndjakitshakitsha.
6 Kayotota dikambo diaso? Jehowa akɛnyi ɔlɔlɔ dia tetsha akambo wa mɛtɛ ndo ondo nde akatosha waɛsɛ wa lânde w’olimu l’atei w’ɔlɔngɔswamelo ande kana nde akakambe laso lo toho tɔmɔtshi dia kotsha lolango lande. Ngande wahombaso ndjaoka lo kɛnɛ kendana l’akambo asɔ tshɛ? Shi sho pombaka monga la ndjakitshakitsha? Shi sho pombaka mɛnya lowando laso lo ndjakitshakitsha ka Jehowa ndo mbewɔ dia ndjadiya nɛ dia dionga sɔ ndjelaka mpokoso?—Tukedi 16:18; 29:23.
7, 8. (a) Ngande wakɛnya Jehowa ndjakitshakitsha kande lo woho wakandasalɛ Manase akambo? (b) Lo woho akɔna wakatotshikɛ Jehowa nde la Manase ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana la ndjakitshakitsha?
7 Jehowa kɔmɛnya tsho ndjakitshakitsha lo salɛ anto wele bu kokelo akambo, koko nde akɛnya nto nsaki kande ka mboka wanɛ wele la yimba y’okitshakitsha kɛtshi ndo lo mbidiya kana lo mbisha wanɛ wayakitshakitsha lotombo. (Osambu 113:4-7) Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Nkumekanga Manase ka la Juda. Nde akakambe lo yoho ya kɔlɔ la nɛmɔ diaki lande, mbut’ate woho wakinde nkumekanga lo pamia ɔtɛmwɛlɔ wa kashi ndo “akatekoyaka ntsha kolo lu ashu wa [Jehowa] dia mbûkia kele.” (2 Ekondo 33:6) L’ekomelo, Jehowa akayoshaka Manase dilanya lo mbetawɔ dia nkumekanga k’Asuriya mbonya oma lo kiti kande ka diolelo. Lam’akinde lo lokanu, Manase “akasengasenga [Jehowa Nzambi k]andi, akayakitshakitsha efula,” ɔnkɔnɛ Jehowa akôkaloya lo kiti ka diolelo la Jerusalɛma, ko Manase ‘akalembetɛ ate: Jehowa kele Nzambi ka mɛtɛ.’ (2 Ekondo 33:11-13) Eelo, l’ekomelo, yimba ya ndjakitshakitsha yakayongaka la Manase yakayɔngɛnyangɛnyaka Jehowa, lakawɛnya nde lawɔ ndjakitshakitsha lo mbodimanyiya ndo lo mbêtɛ nto nkumekanga.
8 Woho waketawɔ Jehowa dimanyiya ndo woho wakayatshumoya Manase toshaka wetshelo efula w’ohomba wendana la ndjakitshakitsha. Sho pombaka mbohɔka nshi tshɛ dia woho wasalɛso wanɛ wakoka tosalɛ kɔlɔ akambo ndo dionga diele laso wonya wasalaso pɛkato kokaka monga la shɛngiya lo woho wayotosalɛ Jehowa akambo. Naka sho kimwɛ akina munga yawɔ la lolango tshɛ ndo mbetawɔ munga yaso la ndjakitshakitsha tshɛ, kete sho kokaka nongamɛ dia Jehowa tôka kɛtshi.—Mateu 5:23, 24; 6:12.
Lotombo la Nzambi lakɛnama le wanɛ wele la ndjakitshakitsha
9. Onde ndjakitshakitsha ekɔ djembetelo ya wɔdu? Lembetshiya.
9 Koko ndjakitshakitsha ndo waonga akina wokakatanyi latɔ, hakoke monga oko djembetelo ya wɔdu kana ndiha washo lo kɛnɛ kele kɔlɔ. Oko wadiɛnya Afundelo w’ekila, Jehowa ekɔ kanga ndjakitshakitsha, koko la losembwe nde mbokaka kɛlɛ ndo mɛnyaka wolo wa diambo wele la nde etena kahombama. L’ɔtɛ wa ndjakitshakitsha kande, Jehowa ndjashaka ndo mbishaka wanɛ wele la yimba ya ndjakitshakitsha nɛmɔ dia lânde, ndo nde ndjânganyaka etale la wanɛ wele la lotamanya. (Osambu 138:6) Ngande washa Jehowa ekambi ande wele la ndjakitshakitsha nɛmɔ dia lânde?
10. Oko wofundamidiɔ lo 1 Koreto 2:6-10 kakɔna kɛnya Jehowa akanga wa ndjakitshakitsha?
10 L’etena kakandashikikɛ ndo oma lo tshimbo y’ehɔmɔ kakandasɔnɛ dia mbewoyaka akambo, Jehowa akasholɛ akanga wa ndjakitshakitsha awui wendana la woho wayondokotsha sangwelo diande. Awui asɔ wa diambo wakashɛma le wanɛ wayaɛkɛ kana wayasha la lotamanya tshɛ lo lomba kana lo tokanyi t’anto. (1 Koreto 2:6-10) Koko akanga wa ndjakitshakitsha, wamana sangwelo dia Jehowa fundo, tshutshuyamaka dia tombola Jehowa nɛ dia vɔ mbɔsaka lotombo lande la diambo la nɛmɔ di’efula.
11. Lo ntambe ka ntondo, ngande wakɛnya anto amɔtshi dia vɔ komonga la ndjakitshakitsha, ndo ngande wakônge dikambo sɔ l’etombelo wa kɔlɔ le wɔ?
11 Lo ntambe ka ntondo, anto efula, mbidja ndo wanɛ wakayasɛmaka dia wekɔ Akristo, wakɛnya dia vɔ komonga la ndjakitshakitsha ndo wakatakana oma lo kɛnɛ kakawaɛnya ɔpɔstɔlɔ Paulo lo dikambo dia sangwelo dia Nzambi. Paulo akakome “utumami le asi wedja,” aha l’ɔtɛ wa wodja, wa mukanda wakandeke, w’ɛnɔnyi ande kana l’ɔtɛ w’ɔkɔndɔ ande w’etsha w’ɛlɔlɔ. (Romo 11:13) Mbala efula, anto wele bu la lonyuma l’ɔlɔlɔ mbɔsaka di’akambo asɔ mbashikikɛ dia Jehowa pombaka kamba l’onto kapanda oko ehomɔ kande. (1 Koreto 1:26-29; 3:1; Kolosai 2:18) Koko, Paulo aki ɔsɔnami wa Jehowa, lo woho wɔtɔnganɛ la ngandji kande ka shikaa ndo la sangwelo diande dia losembwe. (1 Koreto 15:8-10) Wanɛ wakelamɛ oma le Paulo ɔnɛ “atumami wuleki waki,” ndo atunyi akina, wakatone dia mbetawɔ Paulo ndo woho wakandakanaka l’anto yimba oma l’Afundelo. Woho wakiwɔ komonga la ndjakitshakitsha akâshimbe dia kondja ewo ndo eokelo ka woho wa diambo wakotsha Jehowa sangwelo diande. Aha sho mɔnyɔla pondjo wanɛ wakasɔnɔla Jehowa dia kamba la wɔ dia kotsha lolango lande.—2 Koreto 11:4-6.
12. Ngande wɛnya ɛnyɛlɔ ka Mɔsɛ dia Jehowa mbetawɔka wanɛ wele la ndjakitshakitsha?
12 Lo wedi okina, tekɔ la bɛnyɛlɔ dia lo Bible diɛnya woho wele akanga wa ndjakitshakitsha la diɛsɛ dia mɛna lotombo la Nzambi. Mɔsɛ, ‘kanga ndjakitshakitsha koleki’ anto tshɛ, akɛnyi lotombo la Nzambi ndo aki la diɔtɔnganelo di’oshika la nde. (Walelu 12:3) Pami kaki la ndjakitshakitsha kɛsɔ, lakakambe ɛnɔnyi 40 oko onami w’ɛkɔkɔ wakayaholoya efula ndo lele ondo aketsha efula k’ɛnɔnyi ɛsɔ l’Arabie, akatshɔkwama lo toho efula oma le Otungi. (Etumbelu 6:12, 30) L’ekimanyielo kaki Jehowa, Mɔsɛ akayokomaka onyimpala ndo onto lakahombaka kongɛ akambo tshɛ l’atei a wodja w’Isariyɛlɛ. Nde akatɛkɛtaka la Nzambi lo toho tohende. Oma lo ɛnɛlɔ kɛmɔtshi, nde akɛnyi “didjidji dia [Jehowa].” (Walelu 12:7, 8; Etumbelu 24:10, 11) Wanɛ waketawɔ okambi ndo onyimpala wa Nzambi ɔsɔ waki la ndjakitshakitsha wakatshɔkwama vɔ lawɔ. Woho akɔ wâmɛ mbele, tayɔtshɔkwama naka sho mbetawɔ ndo kitanyiya Yeso, omvutshi wa woke woleki Mɔsɛ la ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ wakandasɔnɛ.—Mateu 24:45, 46; Etsha 3:22.
13. Ngande wakɛnya Jehowa lotombo lande le anami w’ɛkɔkɔ waki la ndjakitshakitsha lo ntambe ka ntondo?
13 Le waa na ‘wakangamɔ lotombo laki Jehowa,’ mbut’ate lokumu l’ɔlɔlɔ la eotwelo ka ‘oshimbedi, lele Kristo Nkumadiɔndjɔ’? Lɔ kongamwɛ ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa tamanya kana anto w’ohomba waki l’ahole wa lâdiko, koko lɔ lakangamwɛ anami w’ɛkɔkɔ waki la ndjakitshakitsha “waki l’usui walama ekoko awo l’utshu.” (Luka 2:8-11) Anto asɔ kɔmbɔsamaka la nɛmɔ di’efula lo menda akoka awɔ ndo olimu wakawakambaka. Koko, Jehowa akawadje yimba ndo akɛnyi ɔlɔlɔ mbaewoya ntondo dikambo dia eotwelo ka Mɛsiya. Eelo, Jehowa mɛnyaka lotombo lande le wanɛ wele la ndjakitshakitsha ndo wawoka wɔma.
14. Ngande watshɔkɔla Jehowa wanɛ wele la ndjakitshakitsha?
14 Bɛnyɛlɔ sɔ atetshadiɔ? Diɔ mɛnyaka dia Jehowa mbetawɔka ndo mbishaka ewo la eokelo ka sangwelo diande le wanɛ wele la ndjakitshakitsha. Nde akasɔnɛ anto anɛ wele ondo komonga l’akoka amɔtshi wakombola anto ndo akakambe lawɔ oko dihomɔ diande dia mbewoya anto akina sangwelo diande dia lotombo. Kɛsɔ pombaka totshutshuya dia tetemala nyanga ɛlɔmbwɛlɔ oma le Jehowa, oma l’Ɔtɛkɛta ande wa prɔfɛsiya, ndo oma l’ɔlɔngɔswamelo ande. Sho kokaka ndjashikikɛ dia Jehowa ayewoyaka ekambi ande wele la ndjakitshakitsha awui wendana la sangwelo diande dia diambo diayashɔama yema yema. Omvutshi Amɔsɛ akate ate: “Khumadiondjo [Jehowa] hatutshaka nduku dikambu, tshikima ndi ambutashudi dikambu diandi dia lu usheshe le ekambi andi amvutshi.”—Amose 3:7.
Onga la ndjakitshakitsha ko wɛ ayetawɔma le Nzambi
15. Lande na kahombaso mbidja welo dia tetemala monga la ndjakitshakitsha ndo ngande wɛnyami dikambo sɔ lo kɛnɛ kendana la Saulo Nkumekanga k’Isariyɛlɛ?
15 Dia mbetawɔma pondjo pondjo le Nzambi, sho pombaka tetemala monga la ndjakitshakitsha. Monga la ndjakitshakitsha l’akambo amɔtshi wa lo lɔsɛnɔ halembetshiya di’onto ayongaka nshi tshɛ la ndjakitshakitsha. Ekɔ wɔdu di’onto shisha ndjakitshakitsha ko monga l’otako ndo la ndjadiya, waonga watokonyaka onto dia monga la lotamanya ndo lo mpokoso. Kɛsɔ mbakasale Saulo lakakitama esɔ ntondo oko nkumekanga k’Isariyɛlɛ. Lam’akandasɔnwama ntondo, nde akayaɛnaka ‘ɛngɔ ka tshitshɛ lo washo ande.’ (1 Samuele 15:17) Koko, l’ɔkɔngɔ wa nde mbolɛ ɛnɔnyi ehende eto, nde akasale akambo la lotamanya tshɛ. Nde akɔnyɔla yɛdikɔ yakɔshi Jehowa y’elambo nambɔmaka oma lo tshimbo y’omvutshi Samuɛlɛ, ndo akayange tɛkɛ nɛndɛ dia sala akambo lo yoho yalangande. (1 Samuele 13:1, 8-14) Ɔsɔ aki etatelo k’ɔnɔndji w’akambo wakayɛnyaka dia nde komonga la ndjakitshakitsha. Etombelo wakonge la dikambo sɔ ele nde akashisha nyuma ka Nzambi ndo nde kombetawɔma nto oma le nde ndo l’ɔtɛ w’akambo asɔ mbakandavu nyɔi ka kɔlɔ. (1 Samuele 15:3-19, 26; 28:6; 31:4) Wetshelo w’ohomba vɔ ɔnɛ: Sho pombaka sala la wolo dia tetemala monga la ndjakitshakitsha ndo l’okitanyiya ndo tona tokanyi ta ndjaɔsa oko onto l’ohomba, mbut’ate mbewɔ totshelo tshɛ ta lotamanya takoka ndjotokonya ko hatoyetawɔma le Jehowa.
16. Ngande wele kanyiya dikambo dia diɔtɔnganelo diele lam’asaso la Jehowa ndo l’asekaso anto tokimanyiyaka dia monga la ndjakitshakitsha?
16 Kânga mbele ndjakitshakitsha hashilami l’atei w’elowa wa nyuma ka Nzambi, tɔ kekɔ dionga dia Nzambi diahomba monga laso. (Ngalatiya 5:22, 23; Kolosai 3:10, 12) Lam’ele ndjakitshakitsha ekɔ dionga diendana l’eongelo ka yimba, mbut’ate woho wayaɔsaso ndo wɔsaso anto akina, monga la ndjakishakitsha nɔmbaka mbidja welo efula. Kana yimba lo diɔtɔnganelo diele lam’asaso la Jehowa ndo l’asekaso anto kokaka tokimanyiya dia tetemala monga la ndjakitshakitsha. Lo washo wa Nzambi, anto tshɛ wele bu kokele wekɔ oko adiyo w’ɔmɔngɛla watotombaka lo tshanda mɔtshi ko watɔlɛngɛka. Anto wekɔ oko akata l’ekambɔ. (Isaya 40:6, 7, 22) Onde lɔlɛngɛsɛ lɔmɔtshi la diyo ekɔ l’ɔkɔkɔ wa ndjadiya nɛ dia lɔ lekɔ yema tshale ndeka nɛngɛsɛ kina? Onde dikata dimɔtshi kokaka funa akoka wele ladiɔ nɛ dia diɔ fumbɔka yema tshale ndeka akata akina? Dikambo dia ngasɔ hadiokoke salema. Ɔnkɔnɛ, ɔpɔstɔlɔ Paulo akohola asekande Akristo ate: “Untu akona ambukutshikitanya? Engo kakona keli la ye, kakiye kunungula? Keli naka we akakilungula, ukundi ayandulaye uku we kunungula?” (1 Koreto 4:7) Kana yimba l’avɛsa wa ngasɔ wa lo Bible kokaka tokimanyiya dia monga la ndjakitshakitsha.
17. Kakɔna kakakimanyiya omvutshi Danyɛlɛ dia monga la ndjakitshakitsha, ndo kakɔna kayotokimanyiya dia sala woho akɔ wâmɛ?
17 Omvutshi Danyɛlɛ w’ose Hɛbɛru aki ‘onto lakalangemaka efula’ lo washo wa Nzambi nɛ dia nde ‘akayakitshakitsha,’ mbut’ate l’ɔtɛ wa ndjakitshakitsha kande. (Danyele 10:11, 12) Kakɔna kakakimanyiya Danyɛlɛ dia monga la ndjakitshakitsha? Ntondotondo, nde akayaɛkɛ tshɛ le Jehowa, ndo akɔlɔmbaka mbala la mbala. (Danyele 6:10, 11) Ndo nto, Danyɛlɛ aki ombeki w’etete ndo w’ɔlɔlɔ w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, wakokimanyiya dia tetemala mbidja yimba lo sangwelo dia Nzambi dia diambo. Nde aketawɔ munga yande hita, aha tsho ya wodja ande. Nde akayashaka tshɛ dia sukɛ losembwe laki Nzambi, aha lakinde hita. (Danyele 9:2, 5, 7) Onde sho kokaka kondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka Danyɛlɛ ndo sala la wolo dia monga ndo mɛnya ndjakitshakitsha l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ laso?
18. Lotombo lakɔna lakongɛ wanɛ wele la ndjakitshakitsha ɛlɔ kɛnɛ?
18 Tukedi 22:4 mbutaka ɔnɛ: “Difutu dia ndjakitshakitsha la woma wa [Jehowa] dieli: ekundji, nemo la lumu.” Eelo, Jehowa mbetawɔka wanɛ wele la ndjakitshakitsha, ndo difuto diele la ndjakitshakitsha ele lotombo ndo lɔsɛnɔ. L’ɔkɔngɔ wa nde monga suke dia tshika olimu wa Nzambi ndo l’ɔkɔngɔ wa tokanyi tande tshikitanyema oma le Jehowa, omembi w’esambo Asafu aketawɔ ate: ‘Oma lo dako diayɛ mbayoyɔnɔmbɔla ko l’ɔkɔngɔ diko wɛ ayokonya lo lotombo.’ (Osambu 73:24) Ayotota ɛlɔ kɛnɛ? Lotombo lakɔna lakongɛ wanɛ wele la ndjakitshakitsha? Lâdiko dia mbetawɔma ndo monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa, vɔ kokaka nongamɛ dia mɛna okotshamelo w’ɛtɛkɛta waki Davidi ɛnɛ wakasambiyama wata ɔnɛ: “Akanga a [“ndjakitshakitsha,” NW] wayukita kete, ndu wayongenangena la etshoko efula wa ki.” Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ nshi yayaye ya diambo!—Osambu 37:11.
Onde wɛ Akohɔ?
• Woho akɔna wele Stɛfano ɛnyɛlɔ k’onto lele la ndjakitshakitsha lele Jehowa akawɛnya lotombo Lande?
• Ngande wakɛnya Jehowa Nzambi ndjakitshakitsha?
• Bɛnyɛlɔ diakɔna diɛnya dia Jehowa mɛnyaka lotombo lande le wanɛ wele la ndjakitshakitsha?
• Ngande wakoka ɛnyɛlɔ ka Danyɛlɛ tokimanyiya dia monga la ndjakitshakitsha?
[Kiombo ya lo lɛkɛ 22]
Okristo Waki la Mbetawɔ ka Wolo ndo la Ndjakitshakitsha
Lo losanganya la woke l’ambeki wa Bible (weyama nshi nyɛ oko Ɛmɛnyi wa Jehowa) lakasalema la Cedar Point, Ohio (l’États-Unis) l’ɔnɔnyi 1919, J. F. Rutherford, laki l’ɛnɔnyi 50, ndo lakalɔmbɔlaka olimu etena kɛsɔ, akayasha l’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ l’olimu wa nongolaka angɛndangɛnda, mbaɛmbɛka atapa ndo mbatɔlaka lo pango yawɔ. Lo lushi l’ekomelo la losanganya lɔsɔ la woke, nde akakeketsha ampokami 7 000 l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Nyu nyele atomami wa Nkumi ka waa nkumi ya dikanga ndo Nkumi ka wa nkumi, watewoya anto . . . lotombo la Diolelo dia Nkumekanga kaso.” Kânga mbaki ɔnangɛso Rutherford la mbetawɔ ka wolo ndo mbakandeyamaka lo woho wakandatɛkɛtaka la nkudu tshɛ aha la kandakanda lo kɛnɛ kakandetawɔka ɔnɛ kekɔ mɛtɛ, nde aki la ndjakitshakitsha k’oshika la ntondo ka Nzambi, ndo akakikɛnɛmɔlaka mbala la mbala l’alɔmbɛlɔ ande lo wonya wasɛdingɔma divɛsa dia lushi la pindju lo Bɛtɛlɛ.
[Osato wa lo lɛkɛ 19]
Stɛfano, akashihodiaka Afundelo dimɛna, akakahanyaka mbo ya ndɛ la ndjakitshakitsha
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Yimba ya ndjakitshakitsha yaki la Manase yakangɛnyangɛnya Jehowa
[Osato wa lo lɛkɛ 22]
Kakɔna kaketɛ Danyɛlɛ ‘onto lakalangemaka efula’?
-
-
“Nyolote eloto tshe wa ta wa [Nzambi]”Tshoto y’Etangelo—2004 | Ngɔndɔ ka dikumi 1
-
-
17, 18. (a) Ngande watokimanyiya dɔmbɛlɔ dia shika tanga la ntondo ka Satana? (b) Sha ɛnyɛlɔ dia mɛnya ohomba wa dɔmbɛlɔ.
17 L’ɔkɔngɔ wa nde tɛkɛta dikambo dia ɛlɔtɔ wa ta wa lo nyuma, Paulo kotshaka dako dikina di’ohomba efula. Dia ndɔshana la Satana, Akristo pombaka ndjasha vɔamɛ “lu alombelo tshe la esengosengo.” Mbala ngana? Paulo akafunde ate: “Nyolombaki tena tshe la nyuma.” (Efeso 6:18) Dɔmbɛlɔ tokimanyiyaka efula lam’adiɛnɛso l’ekakatanu, l’ehemba kana l’ɔkɔmwɛlɔ. (Mateu 26:41) Yeso “akasengasengaka one laki la wulu a mbushimbela uma lu nyoi la delu dia wulu la asoi lu ashu, ku ndi akawukela ne dia woma wakandukaka [Nzambi].”—Heberu 5:7.
-