TSHAPITA 15
Ngɛnangɛna oma l’olimu ayɛ
“Untu tshe [pombaka] . . . ngenangena l’ulimu andi.”—UNDAKI 3:13.
1-3. a) Ngande wɔsa anto efula elimu awɔ? b) Kanyi yakɔna yatokeketsha Bible dia sho monga la yɔ lo dikambo di’olimu, ndo ambola akɔna wayotɔsɛdingola lo tshapita nyɛ?
ƐLƆ kɛnɛ anto efula hawɔngɛnangɛna kamba olimu. Vɔ hawɔngɛnangɛna wenya efula wetshawɔ l’elimu ndo hawolange woho watshɔwɔ lushi tshɛ dia tokamba olimu. Oko wewɔ l’ekanelo ka ngasɔ, ekɔ dikambo dia wolo dia vɔ ndjasha tshɛ l’olimu wakambawɔ ndo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ oma l’olimu awɔ.
2 Bible tokeketshaka dia monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo di’olimu. Tɔ mbutaka dia olimu ndo etombelo w’ɛlɔlɔ waya oma lɔkɔ wekɔ woshasha. Sɔlɔmɔna akafunde ate: “Ushasha wa [Nzambi] le untu tshe one: nde, no la ngenangena l’ulimu andi.” (Undaki 3:13) Jehowa latolanga ndo latoyangaka nshi tshɛ paka ɔlɔlɔ aso nangaka dia sho ngɛnangɛna olimu aso ndo kondja ɛlɔlɔ oma lɔkɔ. Dia tshikala lo ngandji ka Nzambi, sho pombaka nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la kanyi yande lo dikambo di’olimu ndo l’atɔndɔ ande wendana l’olimu.—Undaki 2:24; 5:18.
3 Lo tshapita nyɛ, tayokadimola lo ambola anɛi anɛ: Ngande wakokaso ngɛnangɛna oma l’olimu aso? Weho akɔna w’elimu wahakoke Akristo wa mɛtɛ kamba? Ngande wakokaso monga la wɛdimo lam’asa olimu aso wa l’emunyi l’awui aso wa lo nyuma? Ndo naa olimu woleki ohomba wakokaso kamba? Koko ntondotondo, tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’akambikambi ahende wa weke wa l’andja w’otondo, mbuta ate Jehowa Nzambi nde la Yeso Kristo.
OKAMBI WOLEKI TSHƐ LA OKAMBI WA KƆMBA
4, 5. Ngande wɛnya Bible dia Jehowa ekɔ okambi wa dimɛna?
4 Jehowa mbele Okambi woleki tshɛ. Etatelu 1:1 mbutaka ɔnɛ: “Ntunduntundu [Nzambi] akatungi ulungu la kete.” Etena kakashidiya Nzambi tonga nkɛtɛ, nde akɛnyi dia kɛnɛ tshɛ kakandasale kaki “kawo.” (Etatelu 1:31) L’ɛtɛkɛta ekina, nde akangɛnangɛna efula oma l’olimu wakandakambe lo kɛnɛ kendana la nkɛtɛ. Aha la tâmu, Jehowa, ‘Nzambi k’ɔngɛnɔngɛnɔ’ akangɛnangɛna efula lo woho wende okambi wa dimɛna.—1 Timote 1:11.
5 Nzambi kaso âkatetemala kamba. Edja efula l’ɔkɔngɔ wa nde shidiya tonga diangɔ diɛnama l’okama aso wa nkɛtɛ, Yeso akate ate: “Papa atukambaka edja ndu kakiane.” (Joani 5:17) Olimu akɔna wâkatetemala She kamba? Oma lo edjaselo kande ka l’olongo, nde âkatetemala la nɔmbɔla ndo kokɛ anto. Nde akatondja “etungamelu k’uyuyu,” mbuta ate Akristo wa akitami wa nyuma dia tolɛ la Yeso l’olongo. (2 Koreto 5:17) Nde âkatetemala kamba dia okotshamelo wa sangwelo diande diendana l’anto, mbuta ate di’anto wawoka ngandji kondja lɔsɛnɔ la pondjo l’andja w’oyoyo. (Romo 6:23) Lo mɛtɛ, Jehowa akangɛnangɛna efula oma l’etombelo w’olimu ande. Miliyɔ y’anto waketawɔ losango la Diolelo, wakayasukanya la Nzambi ndo wakasale etshikitanu lo lɔsɛnɔ lawɔ dia vɔ tshikala lo ngandji kande.—Joani 6:44.
6, 7. Kakɔna kɛnya dia Yeso akakambaka olimu wa wolo oma ko edjedja?
6 Yeso nde lawɔ mbeyamaka oma ko edjedja dia ekɔ okambi wa wolo. La ntondo ka nde ndjotɔ oko onto, nde aki “ukambi a komba” lo kamba kâmɛ la Nzambi lo tonga diangɔ tshɛ “l’ulungu ndu la kete.” (Tukedi 8:22-31; Kolosai 1:15-17) Etena kakinde la nkɛtɛ, Yeso akatetemala kamba olimu la wolo. Oma ko dikɛnda diande, nde akeke olimu wa wokelo wa mvudu ndo akeyama oko “utshudi.”a (Mako 6:3) Olimu ɔsɔ wakalɛndjaka efula ndo wakalɔmbaka dia onto monga la akoka efula, djekoleko l’etena kɛsɔ kaki anto komonga la dihomɔ efula di’amɛna dia mbata abaya kana weho ekina wa dihomɔ diele la so ɛlɔ kɛnɛ. Ohɔfɔnya yema, dia Yeso atatshu tɔkɔta etamba, tata abaya ndo mbaɛmba polo lo dihole diakandahombe tokamba olimu! Onde wɛ kokaka mɛna lo yimba woho wakandakaka mvudu, alɔngɔsɔla alɛka, asala ɔtɛ a luudu, asala nkuke ndo kɔsa la mɛsa ndo diangɔ dikina? Aha la tâmu, Yeso aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ wonga l’onto etena kakambande olimu wa wolo ndo wa dimɛna.
7 Yeso akakambe la wolo ande tshɛ l’olimu w’esambishelo. L’edja ka ɛnɔnyi esato l’etenyi, nde akayasha tshɛ l’olimu w’ohomba ɔsɔ. Oko wakinde la nsaki ka sambisha anto efula, nde akakambaka lushi l’otondo, tatɛ la pindju ka pɛ polo ndo la dikɔlɔ di’otsho. (Luka 21:37, 38; Joani 3:2) Nde akatakindolaka “l’esumba ndu lu ngelu, atasambisha lukumu l’ololo la diulelu dia [Nzambi].” (Luka 8:1) Yeso akakɛndakɛnda kilɔmɛtɛlɛ efula l’ekolo lo mboka ya ditshu dia sambisha anto lokumu l’ɔlɔlɔ.
8, 9. Ngande wakangɛnangɛna Yeso oma lo olimu ande wa wolo?
8 Onde Yeso akangɛnangɛna oma l’olimu ande w’esambishelo? Eelo! Nde akonɛ ntɔngɔ y’akambo wa mɛtɛ wa Diolelo l’etema w’anto, ndo akatshike dikambɔ diambɛla diakongɛ amunyi. Kamba olimu waki Nzambi akashaka nto Yeso wolo ndo akôkeketshaka diakɔ diakandakoke tshika kânga mbo ya ndɛ dia nde monga la wenya efula wa sambisha. (Joani 4:31-38) Ohokanyiya ɔlɔ wakandakoke mboka l’ekomelo ka olimu ande wa la nkɛtɛ etena kakandatɛ She l’otema ɔtɔi ate: “Dimi lakakutumbula la kete, lakashidiya ulimu wakayambisha wa ntsha.”—Joani 17:4.
9 Lo mɛtɛ, Jehowa ndo Yeso wekɔ bɛnyɛlɔ dioleki tshɛ dia anto wakangɛnangɛna lo olimu awɔ. Ngandji kokaso Jehowa totshutshuyaka dia sho ‘mbokoya Nzambi.’ (Efeso 5:1) Ngandji kokaso Yeso totshutshuyaka dia “mbuyela lu wanya andi.” (1 Petero 2:21) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakokaso ngɛnangɛna oma l’olimu aso.
WOHO WA NGƐNANGƐNA OMA L’OLIMU ASO
10, 11. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo dia olimu aso?
10 Olimu wa l’emunyi wekɔ ohomba lo lɔsɛnɔ l’Okristo. Sho nangaka ngɛnangɛna ndo mboka ɔlɔ w’oma lo olimu aso, koko dikambo sɔ mongaka wolo efula naka tekɔ lo kamba olimu wahatangɛnangɛna. Ngande wakokaso ngɛnangɛna oma l’olimu wa ngasɔ?
11 Lo monga la kanyi y’ɔlɔlɔ. Aha mbala tshɛ mbakokaso tshikitanya awui wele la so, koko sho kokaka tshikitanya ekanelo kaso. Kana yimba lo woho wɔsa Nzambi olimu mbeyaka tokimanyiya dia sho monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo di’olimu aso. Ɛnyɛlɔ, naka wɛ ekɔ owandji wa nkumbo, kana yimba lo woho wele oyadi olimu akɔna wakambayɛ, vɔ kokimanyiyaka dia kotsha ehomba wa l’emunyi wa ase nkumbo kayɛ. Ɔnkɔnɛ, kotsha ehomba wa wanɛ wokayɛ ngandji bu dui di’anyanya lo washo waki Nzambi. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka dia onto lahakotsha ehomba w’ase nkumbo kande “ambuleka untu lahetawo kolo.” (1 Timote 5:8) Mbeya dia olimu ayɛ kokimanyiyaka dia kotsha ɔkɛndɛ ɔsɔ wakakosha Nzambi kokaka kokimanyiya dia wɛ monga la ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’ɔlɔ wele asekayɛ akina wa l’olimu bu la wɔ.
12. Lo toho takɔna tele kamba olimu l’etete ndo monga la losembwe mbelaka ɛlɔlɔ?
12 Lo kamba la etete ndo monga la losembwe. Kamba olimu la wolo ndo mbeka woho wa ndowanya olimu aso kokaka tela ɛlɔlɔ efula. Ase olimu wakamba la etete ndo wele la diewo di’olimu mbɔsamaka mbala efula la nɛmɔ le ewandji awɔ w’olimu. (Tukedi 12:24; 22:29) Oko weso Akristo wa mɛtɛ, sho pombaka monga la losembwe l’olimu aso, mbuta ate hatohombe mbiva falanga, diangɔ kana wenya w’olimu. (Efeso 4:28) Oko wakatadiɛnyi lo tshapita yetshi, losembwe mbelaka ɛlɔlɔ. Ewandji w’olimu mbɛkɛka etema le ase olimu weyama dia wekɔ la losembwe. Ndo oyadi owandji aso w’olimu mɛnaka olimu wakambaso la etete kana bu, sho kokaka kondja ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo monga la “khum’utema k’ololo” teya ɔnɛ tekɔ lo ngɛnyangɛnya Nzambi kokaso ngandji.—Heberu 13:18; Kolosai 3:22-24.
13. Etombelo akɔna wakoka monga la lɔkɛwɔ laso l’ɔlɔlɔ lo dihole diaso di’olimu?
13 Lo mbeya dia dionga diaso kokaka tombola Nzambi. Naka wɛ kitanyiyaka ɛlɛmbɛ wa lâdiko wendana la lɔkɛwɔ l’Okristo lo dihole diayɛ di’olimu, kete aha la tâmu anto akina wayɛna dui sɔ. Etombelo akɔna wayonga la dui sɔ? Lo sala ngasɔ, wɛ ayokoka ‘nɛnga wetshelo waki Nzambi, Oshimbedi aso.’ (Tito 2:9, 10) Eelo, lɔkɛwɔ layɛ la dimɛna mbeyaka tshutshuya anto akina dia vɔ mɛna dia ɔtɛmwɛlɔ ayɛ wekɔ dimɛna ndo dui sɔ diayoleka mbakotola oya l’akambo wa mɛtɛ. Ohokanyiya woho wayoyoyaoka naka osekayɛ ɔmɔtshi la l’olimu ambetawɔ akambo wa mɛtɛ oma l’ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kashayɛ lo dihole di’olimu! Lâdiko dia akambo asɔ tshɛ, difuto diakɔna dioleki nɛ dia mbeya dia lɔkɛwɔ laso l’ɔlɔlɔ tombolaka Jehowa ndo ngɛnyangɛnyaka otema ande?—Tukedi 27:11; 1 Petero 2:12.
TONGE LA SHƐNƆDI ETENA KASƆNASO OLIMU
14-16. Etena kahombaso mbɔsa tɛdikɔ tendana la olimu, ambola akɔna wahombaso sɛdingola?
14 Bible bu la listɛ la akambo wendana la weho w’elimu wakokaso mbetawɔ kana tona. Kɛsɔ hɛnya dia sho pombaka mbetawɔ oseka olimu tshɛ watanema. Afundelo kokaka tokimanyiya dia sho sɔna olimu wa dimɛna wangɛnyangɛnya Nzambi ko l’etena kakɔ kâmɛ mbewɔ elimu wahɔngɛnyangɛnya. (Tukedi 2:6) Etena kɔsaso tɛdikɔ tendana la olimu, sho pombaka kadimola ambola ahende w’ohomba efula anɛ:
15 Onde dimi kamba olimu ɔnɛ layosekola ɛlɛmbɛ wa lo Bible? Ɔtɛkɛta wa Nzambi sekɛka wovi, kashi ndo ɔsɛlɛlɔ wa dikishi. (Etumbelu 20:4; Etsha 15:29; Efeso 4:28; Enyelo 21:8) Omalɔkɔ, sho tonaka oseka olimu tshɛ wayotokonya dia sho sala awui asɔ. Ngandji kokaso Jehowa hatosha lotshungɔ la sho mbetawɔ weho w’elimu wayotokonya dia sekola ɛlɛmbɛ waki Nzambi.—1 Joani 5:3.
16 Onde lo kamba olimu ɔnɛ layokeketsha kana layosukɛ tshelo mɔtshi ya kɔlɔ? Tɔshi ɛnyɛlɔ kɛmɔtshi. Kamba olimu wa nongolaka anto lo dihole dimɔtshi bu kɔlɔ. Ko kayotota naka wambɔlɔmba Okristo dia nde kamba olimu ɔsɔ lo lopitadi latondjawɔ anto waemi? Ekɔ mɛtɛ dia olimu ande hatowɔlɔmba dia nde mbisha lonya mbala kakɔ ɔtɔi lo totshelo ta otondjelo wa waemi. Ko shi olimu wakambande mbala la mbala sukɛka lopitadi latondjawɔ waemi, tshelo yasekɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi? (Etumbelu 21:22-24) Oko wokaso Jehowa ngandji, sho hatokombola mbisha lonya lo totshelo tasekɛ Afundelo.
17. a) Awui akɔna wahombaso sɛdingola etena kɔsaso tɛdikɔ tendana la olimu? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Onde olimu ɔnɛ wekɔ dimɛna le mi?”) b) Ngande wakoka nkum’otema kaso tokimanyiya dia sho mbɔsa tɛdikɔ tangɛnyangɛnya Nzambi?
17 Sho kokaka kandola ekakatanu efula wendana la elimu lo sɛdingola dimɛna dimɛna ambola ahende w’ohomba wele l’odingɔ 15 ndo 16. Koko, ekɔ nto awui akina wahombaso sɛdingola dimɛna dimɛna etena kasɔnaso olimu.b Hatolongamɛ dia ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo mbisha ɛlɛmbɛ shikaa watɛkɛta dia weho w’elimu tshɛ. Diakɔ diele sho pombaka monga la shɛnɔdi. Oko wakatadiɛnyi lo Tshapita 2, sho pombaka mbekiya nkum’otema kaso woho wa kamba la Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi. L’ekimanyielo ka ‘akoka aso w’ekanelo ka yimba wambekiyama,’ nkum’otema kaso kokaka tokimanyiya dia sho mbɔsa tɛdikɔ tangɛnyangɛnya Nzambi ndo tayotokimanyiya dia sho tshikala lo ngandji kande.—Heberu 5:14.
TONGE LA WƐDIMO LO KƐNƐ KENDANA LA OLIMU
18. Lande na kele ekɔ wolo monga la wɛdimo l’akambo wa lo nyuma?
18 Lo “nshi y’ekumelu” yele la “tena dia wulu” yasɛnaso nyɛ, ekɔ tshondo y’okakatanu dia monga la wɛdimo. (2 Timote 3:1) Kondja olimu ndo mbolama mbeyaka monga dui dia wolo efula. Oko weso Akristo wa mɛtɛ, sho mbeyaka ohomba wa kamba l’etete dia kotsha ehomba w’ase nkumbo kaso. Koko naka hatɔsɛnyi wolo, kete tɔsɛngiya tonga lo dihole di’olimu ndo ngandji ka lomombo la l’andja ɔnɛ mbeyaka ndjodja wekamu l’olimu wakambɛso Jehowa. (1 Timote 6:9, 10) Nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wakokaso monga la wɛdimo lo sɛdingolaka ‘akambo woleki ohomba.’—Filipi 1:10.
19. Lande na kele paka le Jehowa mbahombaso ndjaɛkɛ tshɛ, ndo wɛkamu ɔsɔ tokimanyiyaka dia mbewɔ dui diakɔna?
19 Lo ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa. (Tukedi 3:5, 6) Shi le Jehowa mbahombaso ndjaɛkɛ tshɛ? Ngasɔ mbediɔ, nɛ dia nde tokanɛka. (1 Petero 5:7) Nde mbeyaka ehomba aso toleka ndo shoamɛ ndo lonya lande bu mondo. (Osambu 37:25) Ɔnkɔnɛ, sho pombaka kitanyiya Ɔtɛkɛta ande etena katoholawɔ ɔnɛ: “Tanyuyalaki la saki ya diango. Nyuyali la ongenongeno lu diango dieli la nyu, ne dia [Nzambi], ndame kakati ati: Dimi hakoseke, halakutshiki.” (Heberu 13:5) Ekambi efula wa lo tena tshɛ mɛnaka dia Nzambi kotshaka mɛtɛ ehomba awɔ wa lo lɔsɛnɔ. Naka sho ndjashikikɛ dia Jehowa ndjakiyanyaka dikambo diaso, kete hatotoyakiyanya amboleka lo kɛnɛ kendana la kotshɛ ase nkumbo yaso ehomba awɔ. (Mateu 6:25-32) Hatotetawɔ dia olimu wa l’emunyi tokonya diaha sho ndjasha l’akambo wa lo nyuma wele oko sambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ ndo mbɔtɔka lo nsanganya.—Mateu 24:14; Heberu 10:24, 25.
20. Kakɔna kalembetshiya monga la sso di’ɔsɛlɛngɛ, ndo kakɔna kahombayɛ sala dia monga la sso di’ɔsɛlɛngɛ?
20 Lo monga la sso di’ɔsɛlɛngɛ. (Mateu 6:22, 23) Monga la sso di’ɔsɛlɛngɛ kɛdikɛdi minya diangatangata lo lɔsɛnɔ. Okristo wele la sso di’ɔsɛlɛngɛ mbikaka washo paka lo oyango ɔtɔi, mbuta ate osalelo wa lolango laki Nzambi. Naka washo aso mbikama paka l’oyango ɔtɔi, kete hatotoyakiyanya dia tana paka olimu wa falanga efula kana monga la yoho ya lɔsɛnɔ yoleki dimɛna. Ndo nto, hatotɔsɛngiyama oma lo waa piblisite yayanga dia mbetawoya anto ɔnɛ dia monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ sho pombaka monga la weho wa diangɔ dioleki amɛna kana dieke katomba. Ngande wakokaso tetemala monga la sso di’ɔsɛlɛngɛ? Sho pombaka mbewɔ dia mbɔsa abasa wele bu ohomba. Sho pombaka minya diangatangata diakoka tɔsɛ wenya efula ndo yambalo yaso. Sho pombaka kitanyiya dako dia lo Bible diata dia ngɛnangɛna la “diango dia nde ndu la diango dia ndota.” (1 Timote 6:8) Toyange dia mbetɛ lɔsɛnɔ laso ɔsɛlɛngɛ lo yɛdikɔ yakoka.
21. Lande na kahombaso mbetsha awui woleki ohomba lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ laso, ndo kakɔna kahomba mbeta lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ la so?
21 Lo tetemala mbetsha awui wa lo nyuma lo dihole dia ntondo. Lam’ele hatokoke sala akambo tshɛ wakombolaso lo lɔsɛnɔ, sho pombaka sala listɛ l’akambo wahombaso mbetsha lo dihole dia ntondo. Naka hatosadi ngasɔ, kete akambo wele bu ohomba mbeyaka ndjotɔlɛ wenya wahombaso sala akambo woleki ohomba. Kakɔna kahomba mbeta lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ laso? Anto efula wa l’andja ɔnɛ ndekaka ndjakiyanya dikambo dia kalasa ya lâdiko yayokoka mbakimanyiya dia vɔ ndjokondja olimu wa dimɛna efula l’andja ɔnɛ. Koko, Yeso akalake ambeki ande ate: “Ntundu nyutayangi diulelu.” (Mateu 6:33) Eelo, oko weso Akristo wa mɛtɛ, sho mbetshaka Diolelo lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yaso. Yoho yaso ya lɔsɛnɔ, ɛsɔnwɛlɔ wasalaso, eyango wele la so, ndo elimu aso pombaka mɛnya dia wahɔ wa Diolelo ndo lolango laki Jehowa mbele awui woleki ohomba le so koko aha eyango aso wa l’emunyi.
TOKAMBAKE L’ETETE L’ESAMBISHELO
22, 23. a) Naa olimu woleki ohomba le Akristo wa mɛtɛ, ndo ngande wakokaso mɛnya dia olimu akɔ wekɔ ohomba le so? (Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Yɛdikɔ yakamɔshi yambombisha ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ɔlɔ.”) b) Yɛdikɔ yakɔna yamboyɔsa lo kɛnɛ kendana la olimu wa l’emunyi?
22 Oko weyaso dia tamboleka nyɔngɔmɛ lo nshi y’ekomelo, sho ndekaka ndjasha l’olimu woleki ohomba le Akristo wa mɛtɛ, mbuta ate sambisha ndo mbetɛ anto ambeki. (Mateu 24:14; 28:19, 20) Oko Yeso lele Ɛnyɛlɔ kaso, sho nangaka ndjasha tshɛ l’olimu ɔsɔ washimbɛ nsɛnɔ. Ngande wakokaso mɛnya dia olimu ɔsɔ wekɔ ohomba le so? Efula ka ekambi waki Nzambi wekɔ lo ndjasha l’otema ɔtɔi l’olimu w’esambishelo oko apandjudi wa l’etshumanelo. Akina wakayalɔngɔsɔla dia kamba oko ambatshi mboka kana oko waa misiɔnɛrɛ. Oko weyawɔ ohomba wa ndjadjɛ eyango wa lo nyuma, ambutshi efula keketshaka anawɔ dia kamba olimu wa lo tena tshɛ. Onde apandjudi wa Diolelo wele l’ohetoheto asɔ wekɔ lo ngɛnangɛna oma lo olimu awɔ w’esambishelo? Eelo! Kambɛ Jehowa l’otema ɔtɔi ekɔ yoho yâmɛ ya lɔsɛnɔ yatosha ɔngɛnɔngɛnɔ, ɔlɔ ndo ɛtshɔkɔ waheyama mbuta.—Tukedi 10:22.
23 Efula ka l’atei aso pombaka kamba wenya efula dia kotshɛ ase nkumbo yaso ehomba wa l’emunyi. Tatohɛke dia Jehowa nangaka dia sho ngɛnangɛna oma l’olimu aso. Naka sho mbɔtɔnganyiya tokanyi ndo dionga diaso la kanyi ndo atɔndɔ ande, kete tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’olimu aso. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ toyashikikɛ diaha mbetawɔ dia olimu aso wa l’emunyi tekola yimba oma l’olimu woleki ohomba le so, mbuta ate sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo diaki Nzambi. Lo mbetsha olimu ɔsɔ lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ laso, sho mɛnyaka ngandji kokaso Jehowa ndo dui sɔ tokimanyiyaka dia tshikala lo ngandji kande.
[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]
a Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimɔmi lanɛ ɔnɛ “utshudi” nembetshiyaka “otshudi w’abaya, oyadi lo wokelo wa mvudu kana lo osalelo wa diangɔ dikina tshɛ diasalema la abaya.”
b Dia mbeya awui akina efula wendana la ɔsɔnwɛlɔ w’olimu, enda Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka nɛi 15, 1999, lɛkɛ 28-30, ndo ya Ngɔndɔ ka dikumi 15, 1982, lɛkɛ 26, lo Falase.
[Kiombo ya lo lɛkɛ 177]
ONDE OLIMU ƆNƐ WEKƆ DIMƐNA LE MI?
Tɔndɔ: ‘Nyotshe akambo tshɛ dia lotombo la Nzambi.’—1 Koreto 10:31.
Ambola amɔtshi wakokayɛ ndjambola
▪ Onde olimu ɔnɛ wekɔ la awui amɔtshi wasekɛma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?—Etumbelu 20:13-15.
▪ Onde lo kamba olimu ɔnɛ layosha lonya lo ditshelo diahangɛnyangɛnya Nzambi?—Enyelo 18:4.
▪ Onde olimu ɔnɛ wekɔ tsho olimu wakimanyiya anto tshɛ ndo vɔ hawɔlɔshana la Afundelo?—Etsha 14:16, 17.
▪ Onde olimu ɔnɛ kokaka fukutanya nkum’etema y’anto akina naka dimi mbokamba?—Romo 14:19-22.
▪ Naka dimi kondja olimu lo wodja okina ko dimi tshika nkumbo kami, dui sɔ kokaka monga la shɛngiya yakɔna lo longandji ndo lo lonyuma la nkumbo kami?—Efeso 5:28–6:4.
[Kiombo ya lo lɛkɛ 180]
“YƐDIKƆ YAKAMƆSHI YAMBOMBISHA ƆNGƐNƆNGƐNƆ NDO ƆLƆ”
“Dimi laki ombeki wa yimba efula la kalasa ndo wakambisha akuta efula wakakimanyiya dia dimi tɔtɔ lo kalasa mɔtshi yanyanyema efula l’osomba wa New York. Papa akatshutshuya dia dimi nyanga dihole lo waa inivɛrsite efula wa lokumu. Wakambetawɔ lo waa inivɛrsite ɛmɔtshi ndo wakambisha akuta dia dimi tɔtɔ lo inivɛrsite ɔmɔtshi woleki lokumu lo wodja wa États-Unis w’otondo. Koko, dimi lakatone dui sɔ l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ ehende. Lakɛnyi la ntondo dia naka dimi todjasɛ lo inivɛrsite, mangana etale la nkumbo kami, kete dui sɔ diotombidja lo wâle wendana la lɔkɛwɔ ndo laki la nsaki k’efula ka monga ombatshi mboka.
“Ɛlɔ kɛnɛ aya ɛnɔnyi ndekana 20 wemi ombatshi mboka wa pondjo. Lekɔ lo ndjasha efula lo toho totshikitanyi ta olimu w’esambishelo, mbuta ate ntshɔ tosambisha lɛnɛ ele ohomba efula w’apandjudi, mbisha lonya l’olimu wa wokelo wa Mbalasa ya Diolelo ndo kimanyiya anto etena katomba mpokoso kɛmɔtshi. Ɛlɔ kɛnɛ, lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia kamba kâmɛ la olui ɔmɔtshi wa Akristo wasala nsanganya l’ɔtɛkɛta okina l’osomba wa New York.
“Etena kohɔmi ɛnɔnyi wambometsha l’olimu wa lo tena tshɛ, dimi mɛnaka dia Jehowa ambɔtshɔkɔla efula. Yɛdikɔ yakamɔshi yambombisha ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ɔlɔ. Hambetawɔki pondjo dia mengɔnya tena di’ɔngɛnɔngɛnɔ diakondjami ndo angɛnyi wele la mi la oseka ɛngɔ tshɛ ka l’andja ɔnɛ.”—Zenaida.
[Osato wa lo lɛkɛ 175]
Kamba la atɔndɔ wa lo Bible koka kokimanyiya dia wɛ ngɛnangɛna oma l’olimu ayɛ
[Osato wa lo lɛkɛ 178]
Sho koka mɛnya ngandji kokaso Jehowa lo mbetsha olimu w’esambishelo lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ laso