Ehomɔ kayela andja w’ɔngɛnɔngɛnɔ
JURUNALƐ Time yakate ɔnɛ: “Yeso y’ose Nazarɛtɛ mbaki onto lâmɛ lakaleke nkudu, aha tsho lo tinga tohende t’ɛnɔnyi tɔnɛ, koko l’ɔkɔndɔ w’otondo w’ana w’anto.” Lam’aki Yeso lanɛ la nkɛtɛ, nunu di’anto w’etema ɔlɔlɔ wakɛnyi, aha tsho woke woke ande, koko ndo woho wakandayakiyanyaka dikambo di’anto akina. Diɔ diakɔ diele aha la tamu, vɔ wakalange mbodja nkum’ekanga. (Joani 6:10, 14, 15) Koko, Yeso akatone ndjadja l’awui wa pɔlitikɛ.
YESO akatone ndjadja l’awui wa pɔlitikɛ l’ɔtɛ w’akambo asato anɛ: woho wakɔsaka She yɛdikɔ yakɔshi anto ya ndjalɔmbɔla woho walangawɔ, mbut’ate woho wakandɔsaka ɛlɔmbwɛlɔ k’ana w’anto; woho wakandeyaka dia ekɔ welo ɛmɔtshi woshami walɔshana la welo woleki wadja anto dia ndjalɔmbɔla; ndo nde akeyaka sangwelo diaki Nzambi dia shikikɛ lowandji l’oma l’olongo dia mbolɛ nkɛtɛ k’otondo. Etena kayangaso sɛdingola akambo asato anɛ dimɛna, tayanga mɛna bonde kambokita anto tatala lo welo wadjawɔ dia monga l’andja wa dimɛna efula. Tayɛna nto nganɛ wayokotshama dikambo sɔ.
Onde anto koka ndjalɔmbɔla vamɛ?
Lam’akatonge Nzambi anto, nde akawasha lowandji lâdiko dia waa nyama. (Etatelu 1:26) Koko vɔ waki l’ɛse ka lowandji laki Nzambi. Pami ndo womoto la ntondo wakahombe mɛnya okitanyiya awɔ otsha le Nzambi lo tona l’okitanyiya tshɛ dia ndɛ olowa w’oma l’otamba ɔmɔtshi wa lânde, mbut’ate “utamba w’ewu k’akambu w’ololo ndu k’akambu wa kolo.” (Etatelu 2:17) Lonyangu ko, Adama la Eva kokamba dimɛna la lotshungɔ laki lawɔ ndo komonga l’okitanyiya otsha le Nzambi. Ndɛ olowa wakasekɛma komonga tsho tshelo ya wovi. Yɔ yaki tshelo ya tɔmbɔkwɛ lowandji laki Nzambi. Oko wadiɛnya awui wa l’ɛse ka dikatshi wa lo Etatelo 2:17 lo Bible de Jérusalem, Adama la Eva wakayange “lotshungɔ la ndjaɔsɛka tɛdikɔ vamɛ lo kɛnɛ kendana l’ɔlɔlɔ la kɔlɔ ndo tona eongelo kawɔ ka ditongami . . . Pɛkato ka ntondo kɛsɔ aki ɔtɔmbɔkwɛlo lo lowandji laki Nzambi.”
Lam’ele ɔsɔ aki dikambo dia woke diakendanaka la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ, Nzambi akasha Adama nde la Eva l’anawɔ diaaso dia sɔna yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ, ndo dia vɔ ndjadjɛ ɛlɛmbɛ awɔ hita lo kɛnɛ kendana l’ɔlɔlɔ la kɔlɔ. (Osambu 147:19, 20; Romo 2:14) Oma lâsɔ, anto wakɔshi yɛdikɔ ya sala akambo oko walangawɔ. Onde vɔ wakatondoya dikambo sɔ? Naka sho menda kɛnɛ kosadimi l’edja ka nunu di’ɛnɔnyi wambeta, kete sho kokaka mbuta ɔnɛ kema! Undaki 8:9 mbutaka ɔnɛ: “Untu mbuleka unyandi dia mbusuya.” Ɔkɔndɔ ɔsɔ wa lonyangu w’ɛlɔmbwɛlɔ ka lohehe k’ana w’anto shikikɛka mɛtɛ k’ɛtɛkɛta wa lo Jeremiya 10:23 w’ɔnɛ: “[Jehowa] li, dimi mbeyaka nti: Untu hakendakendaka lu mbuka uma lu wulu andi! Lam’atundokendakendaka, ndi ndame heyi nombola ekulu andi.” Ɔkɔndɔ mɛnyaka dia anto kema l’akoka wa ndjalɔmbɔla dimɛna aha l’ekimanyielo k’Otungi awɔ.
Yeso nde lawɔ aketawɔ dikambo sɔ. Ndoko lushi laketawɔ Yeso dia ndjalɔmbɔla aha l’ekimanyielo kaki Nzambi. Nde akate ate: “Dimi dime halatshi dikambu. Dimi latutshaka akambu watôngenyangenyaka nshi tshe.” (Joani 4:34; 8:28, 29) Ɔnkɔnɛ, Yeso kokana dia mbetawɔ nongola lowandji l’oma le anto, aha la Nzambi mbosha lotshungɔ lɔsɔ. Koko, kɛsɔ halange nembetshiya dia nde konangaka kimanyiya anyande anto. Nde akatshe tshɛ kakinde l’akoka wa ntsha dia kimanyiya anto dia vɔ tana ɔngɛnɔngɛnɔ woleki tshɛ lo nshi shɔ ndo lo nshi yayaye. Nde akakimɔ lɔsɛnɔ lande dikambo di’anto. (Mateu 5:3-11; 7:24-27; Joani 3:16) Yeso akeyaka dia “engo tshe keko l’etena kato,” mbidja ndo etena kakalɔngɔsɔla Nzambi dia lowandji lande mbolɛ ana w’anto. (Undaki 3:1; Mateu 24:14, 21, 22, 36-39) Ɔnkɔnɛ, tohɔ dia l’Ɛdɛna ambutshi aso wa ntondo wakasale lolango laki etongami kɛmɔtshi ka kɔlɔ ka lo nyuma kakatɛkɛta la wɔ lo tshimbo y’olui wa mɛtɛ. Dikambo sɔ diambotokonya l’ɔkɔkɔ wa hende wakatone Yeso ndjatambiya l’awui wa pɔlitikɛ.
Owandji w’andja ɔnɛ, waheyama
Bible totɛka dia Satana akalake Yeso dia mbosha “waulelu tshe wa l’andja ndu lutumbu lawo” naka nde mbetawɔ mbɔtɛmɔla. (Mateu 4:8-10) Lo mɛtɛ, wakalange mbisha Yeso lowandji la l’andja w’otondo, koko oma l’anya waki Diabolo. Yeso kɔkɔ l’ohemba ɔsɔ. Ko onde ɔsɔ aki mɛtɛ ohemba? Onde Satana akakoke mɛtɛ mbosha woshasha wa woke wa ngasɔ? Eelo, nɛ dia Yeso ndamɛ akelɛ Diabolo ɔnɛ “umbuledi a kete nye,” ndo ɔpɔstɔlɔ Paulo akawelɛ ɔnɛ ‘jambizambi ya dikongɛ di’akambo nɛ.’—Joani 14:30; 2 Koreto 4:4; Efeso 6:12.
Lo mɛtɛ, Yeso akeyaka dia Diabolo kondjakiyanyaka dikambo dia wahɔ w’anto. Nde akelɛ Satana ɔnɛ “undjakanyi” ndo “she kashi ndo ka kɛnɛ tshɛ kele kashi.” (Joani 8:44, The Amplified Bible) Lo mɛtɛ, andja ɔnɛ wele “lu wulu” wa kanga kɔlɔ la ngasɔ hakokaki monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ pondjo. (1 Joani 5:19) Koko Diabolo hatonga la lowandji lɔsɔ pondjo pondjo. Yeso, lele kakianɛ ekɔ etongami ka wolo ka lo nyuma, ayanga la ndanya Satana ndo lowandji lande lo pondjo.—Heberu 2:14; Enyelo 20:1-3.
Satana ndamɛmɛ mbeyaka dia nshi yande yende omboledi w’andja ɔnɛ yayanga la komɛ. Diɔ diakɔ diende lo kamba la dihomɔ dia weho tshɛ woho wa nde minganyiya anto oko wakandasale la ntondo ka Mvula k’Elola ka lo nshi ya Nɔa. (Etatelu 6:1-5; Jude 6) Enyelo 12:12 mbutaka ɔnɛ: “Fono kayuyala la kete ndu l’ashi a wuki, ne dia uhimbanyi akayi le nyu. Ndi eko la kele ka wuki; ndi mbeyaka ati: Etena kami kambusukana.” Prɔfɛsiya ya lo Bible ndo akambo weta l’andja ɔnɛ mɛnyaka dia tambosukana l’ekomelo ‘k’etena ka mondo’ kɛsɔ. (2 Timote 3:1-5) Etshungwelo kaya suke.
Lowandji layela ɔngɛnɔngɛnɔ
Ɔkɔkɔ wa sato wakatone Yeso dia ndjadja l’awui wa pɔlitikɛ ele nde akeyaka dia l’etena kɛmɔtshi kakasɔnɛ Nzambi, nde ayoshikikɛ lowandji lande la l’olongo dia lɔ nɔmbɔla nkɛtɛ k’otondo. Bible mbelɛka lowandji lɔsɔ ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi, ndo lɔ mbaki ɔtɛ a dui wa woke wa wetshelo waki Yeso. (Luka 4:43; Enyelo 11:15) Yeso aketsha ambeki ande dia vɔ nɔmbaka eyelo ka Diolelo sɔ, nɛ dia paka lo ɛlɔmbwɛlɔ kadiɔ mbayosalema ‘lolango laki Nzambi lanɛ la nkɛtɛ oko wasalemalɔ l’olongo.’ (Mateu 6:9, 10) Wɛ mbeyaka ndjambola ɔnɛ, ‘Naka Diolelo sɔ diayohomba mbolɛ nkɛtɛ k’otondo, kakɔna kayokomɛ mandji y’ana w’anto na?’
Danyele 2:44 kadimolaka ɔnɛ: “Lu nshi ya khumi ya dikanga yako [yolɛ l’etena k’ekomelo ka dikongɛ nɛ], [Nzambi] leli l’ulungu ayutundja diulelu diahalanaki pundju. Dio hadiuyala l’okongo a wudja ukina. Dio diayulanya waulelu ako tshe, [w’anto], diayâshila ushiki, ku dio diame diayushikikala pundju.” (Sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Bonde kayohomba Diolelo diaki Nzambi ‘ndanya’ emboledi wa la nkɛtɛ? Nɛ dia vɔ wekɔ lo tetemala la mɛnya dionga dia kɔlɔ diatona Nzambi, dionga dia vamɛ shikikɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ diakakeketsha Satana l’ekambɔ k’Ɛdɛna. Wanɛ wasala la wolo dia tetemala monga la dionga sɔ mɛnyaka dia vɔ hawoyakiyanya lo kɛnɛ kendana la wahɔ w’anto ndo dia wekɔ atunyi waki Otungi. (Osambu 2:6-12; Enyelo 16:14, 16) Diakɔ diahombaso ndjambola ɔnɛ, ‘Onde tekɔ lo wedi wa lowandji laki Nzambi, kana tekɔ lo lilɔsha?’
Lowandji laki onto akɔna layoyɔsɔna?
Dia kimanyiya anto dia vɔ mbɔsa yɛdikɔ yoki etshina lo ewo k’oshika lo kɛnɛ kendana la lowandji, Yeso akasha ambeki ande ɔkɛndɛ wa vɔ sambisha “lukumu l’ololo . . . la diulelu . . . lu kete tshe” la ntondo k’ekomelo ka dikongɛ nɛ. (Mateu 24:14) Waa na weyama ɛlɔ kɛnɛ ɔnɛ vɔ mbasambisha Diolelo diaki Nzambi? Ekɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa. Diɔ diakɔ diele, lo lohoso la jurunalɛ nyɛ, sho tanaka ɛtɛkɛta wata ɔnɛ: “Mbewoyaka Diolelo Diaki Jehowa.” Ɛlɔ kɛnɛ, yɛdikɔ yele oko miliyɔ shamalo y’Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo kimanyiya anto dia vɔ kondja ewo k’oshika kendana la Diolelo sɔ lo wedja ndekana 230.a
Etshɔkɔ le wanɛ wayonga l’ɛse k’ɛlɔmbwɛlɔ ka diolelo
Yeso akasalaka akambo nshi tshɛ paka lo yoho yalanga Nzambi. Nde kɔsɔna dia ndjayangɛ lotshungɔ ndo pemba dia sukɛ atshunda wa pɔlitikɛ lo yoho yakɔna tshɛ. Koko, nde akakambe la wolo efula dikambo dia wahɔ wa Diolelo diaki Nzambi, ehomɔ kâmɛ kayokandola ekakatanu wa l’andja ɔnɛ. Oma lo kɔlamelo yande, nde akalongola difuto dia monga lo kiti ka lotombo ka l’olongo, mbut’ate monga Nkumekanga ka Diolelo sɔ. Nde mɛtɛ akɛnya okitshakitsha ande w’efula otsha le Nzambi!—Danyele 7:13, 14.
Miliyɔ y’anto wokoya ɛnyɛlɔ kaki Yeso ɛlɔ kɛnɛ lo mbidja wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo ndo lo kitanyiya lolango laki Nzambi wayokondja woshasha wa dimɛna efula, mbut’ate diɛsɛ dia monga anto wayɔlɔmbwama oma le Diolelo diaki Nzambi lanɛ la nkɛtɛ. (Mateu 6:33) Lo ɛlɔmbwɛlɔ kande koludi la ngandji, vɔ wayokoma anto wa kokele ndo wele l’elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo. (Enyelo 21:3, 4) 1 Joani 2:17 mbutaka ɔnɛ: “Akambu wa la kete la saki yawo wayushila. Keli one latutshaka lulangu la [Nzambi, NW], atuyalaka pundju.” Lam’ele Satana l’anto tshɛ woyela wayolanyema ndo nkɛtɛ k’otondo kayokadimɔma paradiso lɛn’ele diatɔnelo, akambo w’ekanda wa lokeso, ndo ɛtɛmwɛlɔ wa kashi waya bu, ayonga mɛtɛ dimɛna efula sɛna pondjo pondjo lanɛ la nkɛtɛ!—Osambu 37:29; 72:16.
Eelo, Diolelo diaki Nzambi ekɔ ehomɔ ka mɛtɛ kayela andja wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ, ndo losango lewoya dikambo dia Diolelo sɔ lekɔ mɛtɛ lokumu l’ɔlɔlɔ. Naka wɛ atasale dikambo sɔ, kete mbala kekina kayoyɛna Ɛmɛnyi wa Jehowa lakayɛ, lande na kahayetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ lɔsɔ layowokɛmbɛ na?
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Lam’ewoyawɔ Diolelo diaki Nzambi, Ɛmɛnyi wa Jehowa hawoyatambiya l’awui wa pɔlitikɛ kana tshutshuya anto dia tɔmbɔkwɛ mandji yalɔmbɔla, oyadi kânga lo wedja wambowoshimbaka olimu w’Ɛmɛnyi wa Jehowa kana lo wedja wahɛnyahɛnyamawɔ. (Tito 3:1) Koko, vɔ salaka la wolo dia mbisha anto ekimanyielo k’ɔlɔlɔ ka lo nyuma, aha la ndjatambiya l’awui wa pɔlitikɛ nɛ dia vɔ ndjelaka ɛnyɛlɔ kaki Yeso la k’ambeki ande wa lo ntambe ka ntondo. Ɛmɛnyi wa Jehowa salaka la wolo dia kimanyiya anto wele l’etema w’ɔlɔlɔ l’atshunda wotshikitanyi wodjashiwɔ dia vɔ kitanyiya atɔndɔ wa lo Bible wendana la ngandji ka l’atei wa nkumbo, losembwe, pudipudi ka lo yimba, ndo la dionga di’ɔlɔlɔ l’olimu. Ntondotondo, vɔ salaka la wolo dia mbaetsha woho wa ndjela atɔndɔ wa lo Bible ndo mbɔsa Diolelo diaki Nzambi oko elongamelo ka shikaa le anto.
[Esato wa lo lɛkɛ 4]
Ɔkɔndɔ mɛnyaka di’anto hawokoke nɔmbɔla l’ɔngɛnɔngɛnɔ aha l’ekimanyielo ka Nzambi
[Osato wa lo lɛkɛ 4]
Lam’ele nde mbalɔmbɔla ‘dikongɛ di’akambo’ nɛ, Satana akakoke nambola Yeso “waulelu tshe wa la kete”
[Esato wa lo lɛkɛ 6]
Yeso aketsha dia lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi, andja ɔnɛ wayonga dihole dia dimɛna efula