Toyaɛkɛ le Jehowa Nzambi ka ‘tena ndo deko’

‘Nde katokadimolaka tena ndo deko, katotshikitanyaka nkumi ya dikanga ndo katoshaka nkumi ya dikanga lowandji.’—DAN. 2:21.

NGANDE WAYOYOKADIMOLA?

Ngande wɛnya etongelo ndo ekotshamelo ka prɔfɛsiya dia Jehowa ekɔ Nzambi ka tena ndo deko?

Woho weyaso dia Jehowa ekɔ ‘Nzambi ka tena ndo deko’ totshutshuyaka dia nsala na?

Lande na kele Jehowa hatshikitanya alamanaka ande l’ɔtɛ w’akambo wasala ana w’anto?

1, 2. Kakɔna kɛnya dia Jehowa ekɔ Nzambi ka tena ndo deko?

JEHOWA NZAMBI akatonge diangɔ diakimanyiya dia mbeya wonya edja efula la ntondo k’onto ndjotongama. Lo lushi la nɛi l’etongelo, nde akate ate: “Esasi wayali l’ulungu, dia mbatanya yanyi la utshu. Vo wayali tulimbitelu ta deku la nshi ndu enonyi.” (Etat. 1:14, 19, 26) Diangɔ sɔ tshɛ diakatongama lo ndjela lolango laki Jehowa.

² Dui dia diambo ko, polo ndo kakianɛ waa nomb’ewo watokana lo woho wa mbadia wonya. Dibuku dimɔtshi mbutaka ɔnɛ: “Wadielo wa wonya ekɔ l’atei w’awui woleki wolo nshihodia. Ndoko onto lakoka nembetshiya ele wonya shikaa.” Koko Jehowa ekɔ Nzambi kashihodia wonya nɛ dia nde ‘mbakatonge olongo la nkɛtɛ.’ Ndo nto, nde ekɔ ‘ɔnɛ lata oma k’etatelo kɛnɛ kayoyosalema l’ekomelo ndo lata akambo wahataye oma k’edjedja.’ (Is. 45:18; 46:10) L’oyango wa nkeketsha mbetawɔ kaso le nde ndo l’Ɔtɛkɛta ande, nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wɛnya etongelo ndo ekotshamelo ka prɔfɛsiya dia Jehowa ekɔ Nzambi ka tena ndo deko.

ETONGELO MƐNYAKA ƆNƐ JEHOWA EKƆ NZAMBI KA TENA NDO DEKO

3. Ngande wɛnya diangɔ diakatongama dia Jehowa ekɔ Nzambi ka tena ndo deko?

³ Diangɔ efula dia weke kana dia totshitshɛ diakatonge Jehowa nɛmiyaka wenya wahombadiɔ nsala akambo wakadiakongɛma dia nsala. Waa atomɛ tshimbaka paka la lowango lakɔ lâmɛ. Ɛnyɛlɔ, ntango yadia wenya w’ahole wa l’andja w’otondo l’ekimanyielo k’otshimbelo w’atomɛ ndjahɛka sekɔndɛ ɔtɔi paka l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi miliyɔ 80. Ndo nto, waa planɛtɛ ndo tɔɔtɔ tshimbaka lo tena diakashikikɛma. Waa nombewo shikikɛka nshi y’ɔwɔ ndo y’avula ndo tena diele bu wâle mɛngɔla lâdiko di’ashi lo nkamba akumi dia mbeya ahole wele waa planɛtɛ l’olongo. Aha la tâmu, diangɔ sɔ tshɛ mɛnyaka dia Jehowa lele Otungi adiɔ ekɔ la “khudu . . . k’utamanya” ndo sho tshɛ pombaka mbotombola.—Adia Isaya 40:26.

4. Ngande wɛnya diangɔ diakatonge Jehowa dia nde ekɔ la lomba lahadjama anya?

⁴ Woho wele Jehowa Nzambi kashikikɛ tena mɛnamaka oma lo diangɔ diakandatonge. Ntango ya lo demba dia tombatomba ndo nyama mbasala dia yɔ mbota, mbola ndo ndjovɔ. Solo dia lôtɔ dialɔmbɔla tofudu mbakimanyiyaka dia vɔ mbeya etena shikaa ka mimɔ oma lo dihole dimɔtshi otsha lo dihole dikina. (Jer. 8:7) Anto vɔ lawɔ wekɔ la ntango ka lo yimba kâlɔmbɔla lushi la lushi. Ɛnyɛlɔ, l’ɔkɔngɔ w’onto ɔmɔtshi mɛngɔla l’aviyɔ l’ahole wotshikitanyi wonya, tango kande ka lo yimba kayohomba mbɔsa nshi efula la ntondo ka tɔ ndjɔtɔnɛ la wonya wa lo dihole diende. Lo mɛtɛ, lokema la diangɔ diakatongama diakɛndakɛnda la wonya mɛnyaka wolo ndo lomba la Jehowa Nzambi ka ‘tena ndo deko.’ (Adia Osambu 104:24.) Mbokɛmaka dia Jehowa ekɔ Kanga-Wolo-Tshɛ ndo la lomba lahadjama anya. Ɔnkɔnɛ, sho kokaka monga l’eshikikelo ɔnɛ nde ayokotsha kɛnɛ tshɛ kakandalake.

EKOTSHAMELO KA PRƆFƐSIYA MƐNYAKA DIA JEHOWA EKƆ NZAMBI KA TENA NDO DEKO

5. a) Ahombaso nsala dia mbeya woho wayonga lɔsɛnɔ l’anto lo nshi yayaye? b) Lande na kakoka Jehowa mbeya akambo wa lo nshi yayaye?

⁵ Etongelo toshwɛka awui efula wendana la ‘waonga wa Jehowa wahɛnama,’ koko tɔ hatɛnya woho wayonga lɔsɛnɔ l’anto lo nshi yayaye. (Romo 1:20) Dia sho mbeya woho wayonga lɔsɛnɔ lo nshi yayaye, sho pombaka mbadia Bible nɛ dia lɔkɔ mbele prɔfɛsiya yakakotshama lo tena diakashikikɛma. Jehowa ekɔ l’akokaka wa mbuta kɛnɛ kayotomba lo nshi yayaye nɛ dia nde koka kiɛna la ntondo. Ndo nto, prɔfɛsiya ya lo Bible kotshamaka lo tena diakashikikɛma nɛ dia Jehowa Nzambi koka nkongɛ akambo dia nkotsha sangwelo diande lo ndjela alamanaka ande.

6. Kakɔna kɛnya dia Jehowa nangaka dia sho nshihodia prɔfɛsiya ya lo Bible?

⁶ Jehowa kombolaka di’ekambi ande nshihodia prɔfɛsiya ya lo Bible ndo nkondja wetshelo oma lɔkɔ. Kânga mbahandadia wonya woho wadiaso, nde kambaka la tɔtɛkɛta tokaso etena katewoyande akambo wayosalema lo nshi yayaye. (Adia Osambu 90:4.) Ɛnyɛlɔ, dibuku di’Enyelo mbutaka dia “andjelo anei” ‘wakalɔngɔswama dia wonya, lushi, ngɔndɔ ndo ɔnɔnyi.’ Aha la tâmu, sho tshɛ mbokaka tɔtɛkɛta tɛdika wonya tɔsɔ. (Eny. 9:14, 15) Ekotshamelo ka prɔfɛsiya lo tena diakashikikɛma mɛnyaka dia Jehowa ekɔ Nzambi ka ‘tena ndo deko’ ndo ɔnɛ Ɔtɛkɛta ande mbutaka mɛtɛ. Nyɛsɔ tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dingana diɛnya mɛtɛ k’ɛtɛkɛta ɛsɔ.

7. Ngande wɛnya okotshamelo wa prɔfɛsiya kakate Jeremiya kendana la Jerusalɛma dia Jehowa ekɔ Nzambi ka tena ndo deko?

⁷ Prɔfɛsiya ka ntondo kɛnya dia Jehowa ekɔ Nzambi ka tena ndo deko ele, kɛnɛ kakete lo ntambe k’esambele N.T.D. Jeremiya 25:1 mbutaka dia “diui” diaki Jehowa “diakayi le Jeremiya lu dikambu di’asi Juda tshe lu eleku ka nei ka diulelu dia Jehoyakima, on’a Josiya, khum’ekanga ka Juda.” Jehowa akatewoyisha dia Jerusalɛma yayolanyema ndo ɔnɛ ase Juda wayɔtɔlama lo mfumbe la Babilɔna. Vɔ wakahombe ‘kambɛ ase Babilɔna ɛnɔnyi akumi esambele.’ Alembe w’ase Babilɔna wakayolanya Jerusalɛma lo 607 N.T.D. ndo ase Juda wakatɔlama lo mfumbe oko wakadiatama. Kakɔna kakayotombaka l’ekomelo k’ɛnɔnyi 70? Ɔprɔfɛta Jeremiya akatatshi ɔnɛ: “Lam’ayushila deku akumi esambeli so, dimi layusuya khum’ekanga ka Babilona la wudja andi, ne dia kolo kawo. Dimi layusuya kete y’asi Kaladiya, layuyete elanyelu pundju, mbata [Jehowa].” (Jer. 25:11, 12; 29:10) Prɔfɛsiya kɛsɔ kakakotshama l’etena kakashikikɛma, mbuta ate lo 537 N.T.D. l’ɔkɔngɔ w’ase Mediya la Pɛrɛsiya nkimɔ ase Juda oma lo mfumbe.

8, 9. Ngande wɛnya prɔfɛsiya ka Danyɛlɛ kendana l’oyelo wa Mɛsiya ndo woho wakashikikɛma Diolelo diande l’olongo ɔnɛ Jehowa ekɔ Nzambi ka ‘tena ndo deko’?

⁸ Prɔfɛsiya ka Danyɛlɛ mbele prɔfɛsiya ka hende kɛnya dia Jehowa mbele Nzambi ka tena ndo deko. Suke l’ɛnɔnyi ehende la ntondo k’ase Juda mimɔ oma la Babilɔna, Nzambi akatewoyisha lo tshimbo y’ɔprɔfɛta Danyɛlɛ dia Mɛsiya ayɛnama ɛnɔnyi 483 l’ɔkɔngɔ wa nkumekanga Aratashasha mbidjanga dia Jerusalɛma mbikama nto. Lo 455 N.T.D., Aratashasha akasha Nehemiya lotshungɔ la nyomohika Jerusalɛma. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi 483, mbuta ate lo 29 T.D., Yeso akakome Mɛsiya etena kakandabatizama.a—Neh. 2:1, 5-8; Dan. 9:24, 25; Luka 3:1, 2, 21, 22.

⁹ Kakianɛ, nyɛsɔ tendake woho wakakotshama prɔfɛsiya kendana la Diolelo diaki Mɛsiya. Prɔfɛsiya kɛsɔ kakatatshi ɔnɛ Diolelo diande diayoshikikɛma l’olongo lo 1914. Ɛnyɛlɔ, Bible kakatewoyisha “djimbitelu” ya wôngelo wa Yeso ndo kakatatshi ɔnɛ efukutanu wa weke wayonga la nkɛtɛ l’etena kɛsɔ nɛ dia Satana ayotshanyema oma l’olongo. (Mat. 24:3-14; Eny. 12:9, 12) Ɔnkɔnɛ, prɔfɛsiya kɛsɔ kakakotshama paka l’etena kakashikikɛma, mbuta ate lo 1914 ‘lam’akakomɛ tena diakashikikɛma di’ase wedja’ ndo lam’akatatɛ Diolelo diaki Nzambi mbolɛ.—Luka 21:24; Dan. 4:10-17.b

10. Awui akɔna wa lo nshi yayaye weso l’eshikikelo ɔnɛ wayokotshama l’etena kakashikikɛma?

¹⁰ Yeso akatatshi ɔnɛ ‘fɔnu ka woke’ kayoyala. Tɔ kayoyelana l’Ɛlɔmbwɛlɔ kande k’ɛnɔnyi kinunu. Hatohombe mbidja tâmu ɔnɛ awui asɔ wayosalema lo ndjela alamanaka waki Jehowa nɛ dia kânga la ntondo ka Yeso ndja la nkɛtɛ, ko Jehowa ambotashikikɛki ‘lushi ndo wonya’ wayosalema awui asɔ.—Mat. 24:21, 36; Eny. 20:6.

‘TOYATSHUNGWELE ETENA’

11. Kakɔna kahombaso nsala lam’ele tekɔ lo nsɛna “l’etena k’ekumelu”?

¹¹ Lam’ele sho mbeyaka ɔnɛ Yeso akatatɛ mbolɛ ndo ɔnɛ tekɔ lo nsɛna “l’etena k’ekumelu,” kakɔna kahombaso nsala? (Dan. 12:4) Kânga mbɛna anto efula ɔnɛ akambo wa l’andja ɔnɛ wekɔ lo taleke ntshɔ otsha lo kɔlɔ, vɔ haweye ɔnɛ prɔfɛsiya ya lo Bible yendana la nshi y’ekomelo mbatakotshama. Vɔ hawolongamɛ ɔnɛ dikongɛ nɛ di’akambo diayolanyema ndo wekɔ lo mendɛ lo welo wadja mandji y’ana w’anto dia mbidja “ki la lutui tshitshi.” (1 Tes. 5:3) Ko kayotota lo dikambo diaso? Lam’ele sho mbeyaka ɔnɛ tamboleka nyɔngɔmɛ otsha l’ekomelo ka dikongɛ nɛ diaki Satana, shi sho pombaka nsala la wolo dia nkamba l’etena kambototshikalɛ dia kambɛ Nzambi ka ‘tena ndo deko’ ndo nkimanyiya anto akina dia vɔ mbêya? (2 Tim. 3:1) Ɔnkɔnɛ, sho pombaka mbɔsa tɛdikɔ ta lomba lo kɛnɛ kendana l’etena kambototshikalɛ.—Adia Efeso 5:15-17.

12. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɔhɛmwɛlɔ wakasha Yeso wanɛ wakasɛnaka lo nshi ya Nɔa?

¹² Kema dui dia wɔdu dia sho ‘ndjatshungolɛ etena’ nɛ dia tekɔ lo nsɛna l’andja woludi tɔ l’awui wekola yimba. Yeso akate ate: “Uku aki lu nshi ya Noa, mbayuyala eyelu ka On’a untu.” L’akambo akɔna wakayashaka anto wa lo nshi ya Nɔa? Tolembete dia Nɔa akalongola ɔkɛndɛ wa mbewoya anto tshɛ ɔnɛ Nzambi ayanga mbela Mvula k’elola dia ndjaka anto wa kɔlɔ. Oko wakinde “umvutshi w’akambu w’ololo,” Nɔa akasambisha anto wa lo nshi yande losango laki Nzambi la mbetawɔ tshɛ. (Mat. 24:37; 2 Pet. 2:5) Koko vɔ “wakalekaka, wakanokaka, wakatshukanaka, wakatshukamaka, . . . vo kumbeya, edja ndu lam’akayi elula, akawakhumela tshe.” Yeso akakomiya ɔhɛmwɛlɔ ande lo mbuta ɔnɛ: “Dieli la nyu dia ndjalongosola, ne dia On’a untu ayuya lu unya wahanyalungamela.” (Mat. 24:38, 39, 44) L’ɛnyɛlɔ ka Nɔa, sho pombaka ndjalɔngɔsɔla. Ko kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho ndjalɔngɔsɔla?

13, 14. Kakɔna kayotokimanyiya dia kambɛ Jehowa la kɔlamelo etena kakongɛso oyelo w’ɔna onto?

¹³ Kânga mbayoya ɔna onto lo wonya wahatalongamɛ, teye dia Jehowa ekɔ Nzambi ka tena ndo deko. Nde hatôtshikitanya alamanaka ande l’ɔtɛ w’akambo wasala ana w’anto. Nde amboshikikɛka etena kahomba sangwelo diande kotshama. (Adia Danyele 2:21.) Tukedi 21:1 mbutaka ɔnɛ: “Utema wa khum’ekanga weli okedi w’ashi lu lunya la [Jehowa]. Ndi atôlombolaka lu dihuli tshe dialangandi.”

¹⁴ Jehowa koka mbetawɔ di’akambo salema lo yoho mɔtshi l’oyango wa nkotsha sangwelo diande l’etena kakandashikikɛ. Etshikitanu efula wambosalema l’andja ɔnɛ l’oyango wa sangwelo diande kotshama, djekoleko lo kɛnɛ kendana l’olimu w’esambishelo ka Diolelo wakambema l’andja w’otondo. Tɔshi ɛnyɛlɔ k’ohandjwelo wa wedja wakakengaka Union soviétique. Anto efula kɔfɔnyaka di’etshikitanu wakasalema la shashimoya l’etena kɛsɔ wakakoke salema. Koko, etshikitanu ɛsɔ wambokimanyiya di’olimu w’esambishelo salema lo bɛtshi dia nkɛtɛ efula ndo kânga lɛnɛ akashimbama olimu akɔ. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tokambe l’etena kambotshikala dia kambɛ Nzambi ka ‘tena ndo deko’ la kɔlamelo.

TOYAƐKƐKE L’ALAMANAKA WAKI JEHOWA

15. Ngande wakokaso mɛnya dia tekɔ la mbetawɔ le Jehowa etena kasalema etshikitanu wendana l’esambishelo?

¹⁵ Dia sho ntetemala nsambisha lo nshi y’ekomelo nyɛ, ekɔ ohomba ndjaɛkɛ l’alamanaka waki Jehowa. Etshikitanu wasalema l’andja ɔnɛ mbeyaka nkonya apandjudi efula dia vɔ ntshikitanya toho tawɔ ta nsambisha. Ndo nto, okongamelo waki Jehowa mbeyaka nsala etshikitanu ɛmɔtshi wɛnya woho wahombaso nsambisha. Sho mɛnyaka mbetawɔ kaso le Nzambi ka ‘tena ndo deko’ lo mbetawɔ etshikitanu ɛsɔ ndo lo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ k’ɔnande lele “ote w’ekelizia.”—Ef. 5:23.

16. Lande na kahombaso monga la mbetawɔ ɔnɛ Jehowa ayotokimanyiya l’etena kahombama?

¹⁶ Jehowa nangaka dia sho mbɔlɔmba tele l’eshikikelo k’ɔnɛ nde ‘ayotokimanyiya l’etena kahombama.’ (Heb. 4:16) Shi dui sɔ mɛnyaka dia nde tokaka ngandji ndo ndjakiyanyaka lo dikambo diaso l’onto ndo l’onto? (Mat. 6:8; 10:29-31) Sho mɛnyaka dia tekɔ la mbetawɔ le Jehowa Nzambi lo mbɔlɔmbaka mbala la mbala dia nde tokimanyiya dia sho sɛnaka lo yoho yɔtɔnɛ l’alɔmbɛlɔ aso ndo ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kande. Ndo nto, katɔlɔmbake ndo lo wahɔ w’asekaso ambetawudi.

17, 18. a) Kakɔna kayanga salɛ Jehowa atunyi ande kem’edja? b) Naa ekanelo ka kɔlɔ kahombaso mbewɔ?

¹⁷ Ɔnɛ kema etena ka sho ‘ndewalewa,’ koko ka sho monga la mbetawɔ ka wolo. (Romo 4:20) Satana nde l’anto ande kombolaka nshi tshɛ dia memadia olimu wakasha Yeso ambeki ande. (Mat. 28:19, 20) Kânga mbatɔhɛnyahɛnyande, sho mbeyaka dia Jehowa ekɔ “[Nzambi k]a lumu, lele Ushimbedi w’antu tshe, djekaleka le wane we[le la kɔlamelo].” Nde “mbeyaka wuhu wa nshimbela antu w’ololo uma l’ehimba.”—1 Tim. 4:10; 2 Pet. 2:9.

¹⁸ Kem’edja, Jehowa ayanga nkomiya dikongɛ di’akambo dia kɔlɔ nɛ. Kânga mbahateye etena kayondosala dui sɔ, tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ nde ayodisala l’etena kakandashikikɛ. L’etena kɛsɔ, Yeso ayolanya atunyi waki Nzambi tshɛ ndo lowandji laki Jehowa layolɛ lâdiko dia tshɛ. Diakɔ diele, ayonga tshondo ya munga le so naka hatoshihodisha ‘etena ndo eleko’ kasɛnaso. Ɔnkɔnɛ, tatongake pondjo l’ekanelo ka kɔlɔ k’ɔnɛ: “Diango tshe dieko pupu uku akidio uma l’etatelu k’etungelu.”—1 Tes. 5:1; 2 Pet. 3:3, 4.

‘TOLONGAMƐKE LE JEHOWA’

19, 20. Lande na kahombaso nongamɛka le Jehowa?

¹⁹ Sangwelo diaki Jehowa Nzambi di’oma k’etatelo lo dikambo di’anto, ele dia vɔ mbekaka akambo wendana la nde ndo la diangɔ di’amɛna diakandatonge pondjo pondjo. Undaki 3:11 mbutaka ɔnɛ: “Ndi akatungi engo tshe dimena lu etena kato, ndi akasha antu tshe kanyi ya pundju lu etema awo. Keli wuhu wahakuki untu mbeyaka ulimu watutshaka [Nzambi] uma ka l’etatelu utsha l’ekumelu.”

²⁰ Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wele la so dia mbeya ɔnɛ Jehowa hatshikitanyaki pondjo sangwelo diande lee! (Mal. 3:6) Nzambi “hakadimo [ndo nde ekɔ] pupu pundju.” (Jak. 1:17) Nde hadia wonya woho wadiaso, ɛnyɛlɔ oko l’ekimanyielo k’otshimbelo wa nkɛtɛ nɛ dia nde ekɔ “khum’ekanga ka pundju.” (1 Tim. 1:17) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ ‘tolongamɛke le Nzambi ka panda kaso.’ (Mika 7:7) Tɔshi oko sho mbatɛwɔ ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ: “Nyukikitali, etema anyu wayali la dihunga, nyu tshe watulungamelaka le [Jehowa].”—Osam. 31:24.

[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]

[Osato wa lo lɛkɛ 19]

Danyɛlɛ aki la mbetawɔ lo ekotshamelo ka prɔfɛsiya yaki Nzambi

[Osato wa lo lɛkɛ 21]

Onde wɛ kambaka la wenya ayɛ dimɛna dia nsala lolango la Jehowa?